Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Włodzimierz Czechowicz

Protokolant: protokolant sądowy Urszula Kalinowska

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2016 r. w Warszawie

sprawy I. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania I. O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 11 maja 2016 r. znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 11 maja 2016 r. znak: (...)

w ten sposób, że przyznaje I. O. prawo do renty z tytułu

częściowej niezdolności do pracy od dnia 25 lutego 2016 roku na stałe,

2.  stwierdza odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie w terminie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

UZASADNIENIE

Ubezpieczona I. O. w dniu 15 czerwca 2016 roku złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W., którą odmówiono jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ubezpieczona w treści odwołania wskazała, że organ rentowy odmówił jej prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, mimo że ubiegała się o rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy ( odwołanie k.2).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 8 lipca 2016 roku wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że w toku postępowania odwołująca została skierowana na badanie do Komisji Lekarskiej ZUS, która orzeczeniem z dnia 19 kwietnia 2016 roku nie stwierdziła u niej niezdolności do pracy. W związku z powyższym organ rentowy decyzją z dnia 11 maja 2016 roku odmówił ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Wskazano też, że spełnione są pozostałe wymogi ustawowe niezbędne do przyznania świadczenia ( odpowiedź na odwołanie, k. 4.).

Po otrzymaniu odpowiedzi na odwołanie odwołująca się złożyła pismo procesowe załączając wydruk z konsultacji internetowej z pracownikiem ZUS oraz zdjęcia kręgosłupa (k-11 do 16 b).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca I. O. w dniu 25 lutego 2016 roku złożyła wniosek o rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy ( k.1 a.r), W toku postępowania wyjaśniającego, odwołująca została skierowana na badanie lekarskie przez Lekarza Orzecznika ZUS, który orzeczeniem wydanym w dniu 21 marca 2016 roku nie uznała odwołującej się za niezdolną do pracy. Na skutek wniesienia przez odwołującą sprzeciwu od powyższego orzeczenia, sprawa została skierowana do Komisji Lekarskiej ZUS, która wydała w dniu 19 kwietnia 2016 roku orzeczenie na mocy którego uznała, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy. W oparciu o powyższe orzeczenie organ rentowy wydał w dniu 11 maja 2016 roku decyzję odmawiającą ubezpieczonej prawa do świadczenia rentowego z tytułu niezdolności do pracy ( orzeczenie lekarza orzecznika ZUS orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS, decyzja; karty bez numeracji a.r.).

Sąd Okręgowy ustalił ponadto, że uprzednio lekarz orzecznik orzeczeniem z dnia
5 listopada 2015 roku stwierdził u odwołującej się częściową niezdolność do pracy trwale (k-6 t.III a.r.). Odwołująca się ma ustalony umiarkowany stopień niepełnosprawności od urodzenia na stałe (k-7 t.III a.r.).

W związku z niekorzystną decyzją organu rentowego I. O. złożyła odwołanie do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie postanowieniem z dnia 14 lipca 2016 roku dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego lekarza ortopedy celem ustalenia, czy w dniu wydania zaskarżonej decyzji odwołująca się była zdolny czy też całkowicie lub częściowo niezdolny do pracy zarobkowej, ze szczególnym wskazaniem daty powstania tej niezdolności, czy jest to niezdolność trwała czy okresowa, a jeżeli okresowa to na jaki okres, jeżeli nastąpiła zmiana stanu zdrowia ubezpieczonego (poprawa lub pogorszenie) to na czym ona polegała ( k.7.).

W oparciu o opinię biegłego sądowego ortopedy z dnia 5 września 2016 roku Sąd ustalił, że aktualne naruszenie sprawności organizmu odwołującej z przyczyn ortopedycznych powoduje częściową niezdolność do pracy od 25 lutego 2016 roku (data złożenia wniosku) na stałe. Biegły w swojej opinii stwierdził znaczny stopień niewydolności układu ruchu i niewydolność oddechową, co uniemożliwia wykonywanie wielu prac zarobkowych, w tym lekkich prac fizycznych. Również praca siedząca wykonywana przez dłuższy czas będzie powodowała dolegliwości bólowe kręgosłupa (opinia k-26).

Po otrzymaniu opinii biegłego organ rentowy w oparciu o opinię lekarską Przewodniczącego Komisji lekarskich ZUS wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego ortopedy oraz biegłego pulmonologa na okoliczności jak w postanowieniu z dnia 14 lipca 2016 roku (k-33, 34). Na zarządzenie Sądu biegły został zobowiązany do wydania opinii uzupełniającej i odniesienia się do stanowiska organu rentowego (k- 36).

W opinii uzupełniającej z dnia 28 listopada 2016 roku biegły podtrzymał swoją opinię z dnia 5 września 2016 roku stwierdzając, że orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy, wbrew stanowisku ZUS, jest oczywiste (k-39).

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił w oparciu o dokumentację medyczną zawartą w aktach sądowych, dokumentację znajdującą się w aktach rentowych ubezpieczonej oraz w oparciu o dowód z opinii biegłego sądowego ortopedy. Autentyczność zgromadzonych dokumentów i ich zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy nie budziła zastrzeżeń, w związku z tym Sąd uznał dokumenty za pełnowartościowy i bezsporny materiał dowodowy.

Odwołująca na rozprawie w dniu 5 grudnia 2016 roku podtrzymała odwołanie, pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymywał złożone uprzednio wnioski dowodowe (k-45).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje: dla rozstrzygnięcia sprawy zasadnicze znaczenie miała opinia sporządzona przez biegłego sądowego ortopedę pozwalająca na dokładne ustalenie charakteru i zakresu dysfunkcji, jakie występują w organizmie odwołującej. Zdaniem Sądu opinia biegłego wydana została w oparciu o obiektywne wyniki badań odwołującej, a biegły sporządzający opinię jest specjalistą w swojej dziedzinie, posiadającym bogatą wiedzę medyczną i wieloletnie doświadczenie zawodowe oraz orzecznicze. Zdaniem Sądu opinia biegłego dokładnie określa stopień i okres niezdolności do pracy odwołującej się. W ocenie Sądu zgromadzony materiał dowodowy był wystarczający do wydania orzeczenia.

Zdaniem Sądu Okręgowego odwołanie I. O. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 11 maja 2016 roku zasługiwało na uwzględnienie. Sąd zważył, że pomiędzy stronami sporna była jedynie okoliczność dotycząca spełnienia przez odwołująca się przesłanki wynikającej z art. 57 ust. 1 pkt.1 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2016.887 j.t.), tj. istnienia niezdolności do pracy. Przy tym w sprawie niekwestionowane było przez organ rentowy spełnienie pozostałych ustawowych przesłanek przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Sąd Okręgowy zważył, że o częściowej niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z kwalifikacjami. Renta z tytułu niezdolności do pracy jest świadczeniem z ubezpieczenia społecznego związanym z istnieniem w organizmie osoby ubezpieczonej stanu chorobowego, który czyni ją obiektywnie niezdolną do pracy. Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie stanowiskiem „o częściowej niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Koniecznym jest, aby w jego następstwie zaistniało naruszenie sprawności organizmu w takim stopniu, że skutkuje ono utratą zdolności do wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, przynajmniej w znacznym stopniu.” (vide: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia
6 grudnia 2012 roku, sygn. akt III AUa 897/12). Na podstawie opinii biegłego ortopedy Sąd doszedł do wniosku, że wbrew stanowisku Komisji Lekarskiej ZUS odwołująca się jest jednak częściowo niezdolna do pracy na stałe. Dołączone do akt sprawy zdjęcia kręgosłupa oraz dokumentacja lekarska odwołującej się znajdująca się w tomie II i III akt rentowych potwierdzają zdaniem Sądu trafność wniosków orzeczniczych biegłego i nie była nawet do tego Sądowi niezbędna wiedza specjalna, o której stanowi art. 278 k.p.c.

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do dopuszczenia dowodu z opinii innego jeszcze biegłego ortopedy, o co wnioskował organ rentowy w piśmie z dnia 25 października 2016 roku. Podkreślenia wymaga bowiem, iż Sąd nie znalazł podstaw, także po wydaniu przez biegłego opinii uzupełniającej, do zakwestionowania wniosków orzeczniczych biegłego. Argumentacja Przewodniczącego Komisji Lekarskich wyrażona w w/w piśmie sprowadziła się jedynie do wyrażenia poglądu z punktu widzenia medycznego względem opinii biegłego ortopedy. Oddalenie wniosku organu rentowego znajduje odzwierciedlenie w dotychczasowej linii orzecznictwa Sądu Najwyższego wyrażonego przede wszystkim w wyroku z dnia 30 maja 2007 roku (sygn. akt IV CSK 41/07, LEX nr 346211),w którym Sąd Najwyższy stwierdził między innymi, iż okoliczność, że opinia biegłych nie ma treści odpowiadającej stronie nie stanowi dostatecznego uzasadnienia dla przeprowadzenia dowodu z opinii dalszych biegłych. Potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony. Sąd Okręgowy podziela powyższą argumentację Sądu Najwyższego.

Brak było także w ocenie Sądu Okręgowego uzasadnienia dla dopuszczenia dowodu z opinii biegłego pulmonologa. Schorzenie odwołującej się wynika bowiem z dysfunkcji układu ruchu. Komisja Lekarska w orzeczeniu z dnia 19 kwietnia 2016 roku nie stwierdziła schorzeń układu oddechowego, jedynie biegły sądowy w uzasadnieniu opinii stwierdził niewydolność oddechową wynikłą z niewydolności układu ruchu. Nie było więc żadnego uzasadnienia dla dopuszczenia dowodu z opinii pulmonologa, także ze względu na oświadczenie odwołującej na rozprawie w dniu 5 grudnia 2016 roku, że jej zdaniem opinia taka nie jest konieczna (k-44, nagranie 00:03:48).

Sąd Okręgowy zważył ponadto, że „postępowanie sądowe w sprawach dotyczących ubezpieczenia rentowego wszczynane jest w rezultacie odwołania wniesionego przez ubezpieczonego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ma więc ono charakter odwoławczy. Jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem — w aspekcie formalnym i materialnym - decyzji wydanej przez organ rentowy na wniosek ubezpieczonego lub z urzędu. Jest zatem postępowaniem kontrolnym. Badanie owej legalności decyzji i orzekanie o niej jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego oraz prawnego istniejącego w chwili wydawania decyzji. O zasadności przyznania lub odmowy przyznania świadczenia decydują okoliczności istniejące w chwili ustalania do niego prawa. Postępowanie dowodowe przed sądem jest postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2004 roku w sprawie II UK 395/03). Postępowanie dowodowe przeprowadzone przez Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie pozwoliło na taką właśnie weryfikację prawidłowości orzeczenia Komisji lekarskiej a następnie wydanej decyzji odmownej.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w pkt.1 sentencji wyroku.

W myśl przepisu art. 118 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji z uwzględnieniem tego, że w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego (ust. 1a).

Z przedstawionego stanu prawnego wynika, że jeżeli dla stwierdzenia uprawnień do świadczenia wymaga się wydania decyzji, termin do jej wydania biegnie od daty wyjaśnienia ostatniej niezbędnej okoliczności, co dotyczy także ponownego ustalenia prawa
do świadczenia. Przez wyjaśnienie "ostatniej niezbędnej okoliczności" trzeba rozumieć wyjaśnienie ostatniej okoliczności koniecznej do ustalenia samego istnienia prawa wnioskodawcy do świadczenia. Wyjaśnienie okoliczności niezbędnej do wydania decyzji oznacza dokonanie czynności mającej na celu ustalenie stanu faktycznego, czyli przeprowadzenie dowodów i ich ocenę. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono pogląd, że zawarte w art. 85 ust. 1 ustawy systemowej określenie: "nie ustalił prawa do świadczenia" oznacza zarówno niewydanie w terminie decyzji przyznającej świadczenie, jak i wydanie decyzji odmawiającej przyznania świadczenia, mimo spełnienia warunków do jego uzyskania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2001 r., II UKN 402/00, OSNAPiUS 2002 Nr 20, poz. 501), a zatem w tym ostatnim przypadku chodzi o sytuacje, w których organ rentowy odmawiając przyznania świadczenia naruszył przepisy prawa materialnego określające przesłanki nabycia prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego. Zdaniem Sądu Okręgowego była możliwa prawidłowa ocena stanu zdrowia odwołującej już na etapie postępowania orzeczniczego, o czym bezspornie świadczy orzeczenie lekarza orzecznika z dnia 5 listopada 2015 roku, który stwierdził u odwołującej się częściową niezdolność do pracy trwale. Orzeczenie to nie zostało zakwestionowane w trybie nadzoru przez organ rentowy.

Sąd Okręgowy wziął ponadto pod uwagę pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 czerwca 2012 r. (III UK 110/11) zgodnie z którym, wydanie orzeczenia w przedmiocie niezdolności do pracy oraz jego kontrola dokonywana przez głównego lekarza orzecznika oddziału, stanowią niezbędne etapy postępowania prowadzonego przez organ rentowy w sprawach o świadczenia rentowe. Ponadto, zarówno lekarz orzecznik, jak i główny lekarz orzecznik oddziału, działają w ramach organu rentowego. Jeżeli zatem wydanie nieprawidłowej decyzji w sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy byłoby następstwem niewłaściwej oceny stanu zdrowia osoby ubiegającej się o to świadczenie, dokonanej przez lekarza orzecznika lub głównego lekarza orzecznika oddziału, a więc następstwem niewłaściwych ustaleń faktycznych, to błąd taki należy uznać za błąd organu rentowego, powodujący jego odpowiedzialność na podstawie art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Dlatego też Sąd Okręgowy na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stwierdził odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie w terminie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, o czym orzekł w pkt. 2 wyroku.