Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie Wydział VI Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Walus - Rząsa

Protokolant: st. sekretarz sądowy Magdalena Kamuda

po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2016 r. w Rzeszowie

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko: Gminie M. R.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Gminy M. R. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwotę 121.617,14 zł ( sto dwadzieścia jeden tysięcy sześćset siedemnaście złotych 14/100) z ustawowymi odsetkami za czas opóźnienia od kwoty:

- 82.561,36 zł od dnia 27 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty,

- 39.055,78 zł od dnia 13 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 9.698,00 zł ( dziewięć tysięcy sześćset dziewięćdziesiąt osiem złotych ) tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VI GC 358/15

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 7 grudnia 2016 r.

Pozwem złożonym dnia 23 listopada 2015 r. (data prezentaty Sądu) powód (...) sp. z o.o. w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego Gminy M. R. w imieniu, którego działa jednostka budżetowa Zarząd (...) w R. kwoty 121.617,14 zł wraz z odsetkami ustawowymi za zwłokę liczonymi w następujący sposób:

- od kwoty 39.055,78 zł od dnia 13 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 82.561,36 zł od dnia 27 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty,

tytułem części wynagrodzenia za dostawę autobusów zatrzymanej przez pozwanego w związku z potrąceniem kar umownych. Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, iż w dniu 14 listopada 2012 r. w wyniku rozstrzygnięcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego prowadzonego w trybie nieograniczonym pomiędzy pozwanym a powodem została zawarta umowa mająca za przedmiot dostawę przez powoda na rzecz pozwanego fabrycznie nowych niskopodłogowych autobusów komunikacji miejskiej. Spór w niniejszej sprawie dotyczy potrącenia kar umownych z tytułu dostawy 22 sztuk autobusów, dostarczonych w pięciu partiach. Wszystkie dostawy zamówionych pojazdów przebiegały bez przeszkód. Do dnia przyjęcia pierwszych trzech partii autobusów do odbioru – mimo wcześniejszego udostępnienia dokumentacji – pozwany nie zgłaszał jakichkolwiek braków w przekazanej dokumentacji. W terminie kilku dni od przyjęcia do odbioru autobusów z dwóch pierwszych partii – przedstawiciele pozwanego w formie ustnej zwrócili się do powoda z prośbą o przekazanie certyfikatu badań instalacji gazowej CNG. Prośba ta nie była sformalizowana, a zgłaszający ją pracownicy pozwanego nie wskazywali na jakiekolwiek postanowienie umowy, które nakładałoby na powoda taki obowiązek. W dniu 6 czerwca 2013 r. powód dostarczył oryginały 12 certyfikatów badania instalacji gazowej CNG, jako zasobnika energii do napędzania autobusu, po jednym do każdego autobusu, z czego 4 dotyczyły autobusów jeszcze niedostarczonych. Wskutek złożenia wniosku przez powoda w dniu 28 czerwca 2013 r. oraz 1 lipca 2013 r. Transportowy Dozór Techniczny (TDT) wydał pozwanemu odpowiednio 2 i 10 protokołów badań zbiorników CNG wraz z decyzjami o zezwoleniu na eksploatację. W dniu 4 lipca 2013 r. pozwany dokonał odbioru wszystkich (12) dostarczonych autobusów, podpisując bez zastrzeżeń protokoły odbioru. Na podstawie protokołów odbioru powód wystawił 12 faktur VAT. Pismem z dnia 19 lipca 2013 r. pozwany poinformował powoda o naliczeniu kar umownych na podstawie § 9 ust. 1 pkt 1.1 umowy w kwocie 1.837.874,96 zł z tytułu zwłoki w dostawie autobusów. W dniu 9 sierpnia 2013 r. pozwany złożył względem powoda oświadczenie o potrąceniu wierzytelności, kwota wynagrodzenia przysługującego powodowi uległa obniżeniu z 13.958.532 zł do 12.115.420,44 zł, która to kwota została powodowi wypłacona. Powód skierował pozew o zapłatę kwoty 1.843.111,56 zł. Jednocześnie w toku procesu mając na względzie ryzyko wykluczenia wykonawcy z udziału w zamówieniach publicznych na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 1 ustawy prawo zamówień publicznych w związku z obowiązkiem zapłaty kary umownej w wysokości przekraczającej 5% wartości zamówienia, powód ograniczył powództwo bez zrzeczenia się roszczenia o kwotę 78.111,56 zł. W dniach 12 i 18 listopada 2013 r. powód dostarczył kolejne 10 autobusów. Powód wystąpił do Transportowego Dozoru Technicznego o przeprowadzenie stosownych badań i wydanie decyzji dla wszystkich objętych dostawą autobusów. Dla autobusów z terminem dostawy 12 listopada 2013 r. decyzje zostały wydane i doręczone w dnia 15 listopada 2013 r., zaś dla autobusów z terminem dostawy 18 listopada 2013 r. – 19 listopada 2013 r. W związku z protokolarnym odbiorem autobusów dnia 26 listopada 2013 r. wystawiono 10 faktur VAT każda na kwotę 1.794.447 zł – tytułem czwartej i piątej partii. Powód otrzymał kolejne oświadczenie o potrąceniu, w którym to pozwany potrącał z wynagrodzenia powoda kwotę 165.122,72 zł tytułem kar umownych za nieterminową dostawę autobusów, co było spowodowane uznaniem, że na skutek dostarczenia części decyzji TDT po terminie dostawy samych autobusów, za dzień dostawy należało uznać dzień doręczenia decyzji.

Powód podał dalej, że istota sporu sprowadzała się do rozmiaru obowiązków powoda w zakresie przekazywania dokumentacji związanej z dostarczanymi autobusami, konkretnie zaś dokumentów w postaci certyfikatów badań instalacji gazowej CNG oraz decyzji Transportowego Dozoru Technicznego zezwalających na eksploatację zbiorników CNG zainstalowanych w dostarczonych autobusach – opóźnieniem w dostarczaniu tych ostatnich, pozwany uzasadniał naliczanie kar umownych. Zdaniem powoda treść umowy nie dawała jakichkolwiek podstaw do stwierdzenia istnienia obowiązku przekazania pozwanemu spornych dokumentów. Niezależnie od argumentów co do zasadności naliczenia kar umownych przez zamawiającego, mając na uwadze rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w Rzeszowie z dnia 23 lipca 2014 r., nawet gdyby przyjąć, że powód pozostawał w zwłoce w wykonaniu zobowiązania umownego, w zakresie wszystkich pięciu partii dostaw, w ocenie powoda, w odniesieniu do kwot objętych niniejszym pozwem istnieją niewątpliwie przesłanki do miarkowania naliczonych kar, a co za tym idzie jako podstawę roszczeń powód wskazał art. 484 § 2 k.c. Powód stwierdził, że kara umowna naliczona przez zamawiającego jest rażąco wygórowana, a także nie licuje z wartością szkody poniesionej, tudzież możliwej do poniesienia przez pozwanego zarówno w odniesieniu do pierwszych trzech partii dostawy, jak i co do dwóch kolejnych z dnia 12 i 18 listopada 2013 r. W stosunku do kwoty 78.111,56 zł powód dokonał cofnięcia powództwa w sprawie sygn. akt VI GC 399/13. Tym samym w niniejszym powództwie domaga się miarkowania kary umownej w kwocie 78.111,56 zł potrąconej z należności z tytułu dwunastu faktur VAT z dnia 5 lipca 2013 r. o połowę tj. do kwoty 39.055,78 zł. W odniesieniu natomiast do kary umownej w kwocie 165.122,72 zł naliczonej i potrąconej tytułem zwłoki w dostawie kolejnych 10 sztuk autobusów w ramach czwartej i piątej partii dostawy powód zaznaczył, że zamawiający w ogóle nie poniósł szkody z tym związanej, o czym świadczy fakt, że przystąpił on do formalnego odbioru tych autobusów dopiero w dniu 26 listopada 2013 r., a więc tydzień po dostarczeniu ostatniej decyzji, zaś do rejestracji pojazdów jeszcze później, wobec czego tak krótka zwłoka w dostarczeniu decyzji (7 dni po terminie dostawy w zakresie 1 autobusu, 3 dni w zakresie 6 autobusów oraz zaledwie 1 dzień w zakresie 3 kolejnych autobusów) nie mogła się przyczynić do powstania po stronie zamawiającego jakichkolwiek negatywnych skutków. Tym samym powód również domaga się miarkowania kary umownej w kwocie 165.122,72 zł potrąconej z 10 faktur VAT z dnia 26 listopada o połowę tj. do kwoty 82.561,36 zł.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu.

W obszernym uzasadnieniu zaprzeczył by ww. terminach powód dostarczył mu wszystkie wymagane umową i przepisami prawa, niezbędne do eksploatacji autobusów CNG na terenie Rzeczpospolitej Polskiej dokumenty, a tym samym by dostarczył pozwanemu w umówionym terminie kompletny i zdatny do umówionego użytku przedmiot zamówienia. Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia dot. dostaw autobusów CNG z maja – czerwca 2013 r. w kwocie 39.055,78 zł. Termin przedawnienia niezależnie od rodzaju umowy czy to sprzedaży czy dostawy będzie jednakowy – wynoszący dwa lata. Roszczenie powoda wymagalne na dzień 13 sierpnia 2013 r. uległo przedawnieniu z dniem 13 sierpnia 2015 r. Pomiędzy ww. przedziałem czasowym powód dokonał dwóch czynności przed Sądem – w dniu 15 listopada 2013 r. złożył pozew o zapłatę (sprawa zawisła pod sygn. akt VI GC 399/13) oraz w dniu 21 kwietnia 2015 r. złożył zawezwanie do próby ugodowej. W ocenie pozwanego zawezwanie do próby ugodowej nie zmierzało bezpośrednio do realizacji roszczenia, ale miało na celu przerwanie – tanim kosztem i niewielkim nakładem sił – biegu terminu przedawnienia. Bezspornym jest, że na dzień dostawy Autobusów CNG powód nie przekazał pozwanemu wszystkich dokumentów, które były dostarczane sukcesywnie. Brak wymaganych przez pozwanego dokumentów należy poczytywać jako wada istotna. Odnosząc się do przedstawionych protokołów przyjęcia Autobusów CNG do odbioru z dnia 12 listopada 2013 r. oraz 18 listopada 2013 r. pozwany stwierdził, że nie dostarczono decyzji TDT. Powód w dniach 20 maja, 3 czerwca oraz 10 czerwca 2013 r., jak i 12 i 18 listopada 2013 r. dostarczył pozwanemu Autobusy CNG, które nie spełniały swej podstawowej funkcjonalności i użyteczności. Każdy z 22 sztuk autobusów był nieprzydatny do umówionego użytku i nie mógł być eksploatowany zgodnie z jego przeznaczeniem i właściwościami. Nie mogły one bowiem „uczestniczyć” w ruchu drogowym na terytorium RP, z uwagi na to, że nie zostały poddane stosownym procedurom legalizacyjnym, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Kara umowna jaką pozwany obciążył powoda stanowiła sankcję mającą wynagrodzić pozwanemu szkodę za nieterminowe wykonanie przez powoda umownego obowiązku dostarczenia kompletnych, a więc zdatnych do umówionego użytku Autobusów CNG, z przyczyn zawinionych przez powoda. W ocenie pozwanego w świetle przepisu art. 484 § 2 k.c. nie ma podstaw do uwzględnienia wniosku powoda o miarkowanie kary umownej. Pojmowanie kary umownej i instytucji miarkowania sprowadzające się wyłącznie do jej funkcji odszkodowawczej, jak czyni to obecnie powód, zaprzecza idei kary umownej jako sankcji cywilnoprawnej wobec nierzetelnego kontrahenta. Wystąpienie szkody po stronie wierzyciela nie jest przesłanką powstania roszczenia o zapłatę kary umownej. Ewentualne zmiarkowanie kary umownej przez Sąd spowoduje, że pozwany zmuszony będzie zapłacić powodowi w całości zmiarkowaną przez Sąd karę umowną bez możliwości jej refundacji przez instytucję dofinansującą – Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości w wysokości 85% wartości tej kwoty. W przypadku zmiarkowania naliczonych kar umownych pozwany poniesie niepowetowaną stratę finansową, jako że zapłata zasądzonej na rzecz powoda kwoty będzie obciążać jego własny budżet. Pozwany nie ma już możliwości wnioskowania o przywrócenie kwalifikowalności zasądzonej kwoty – do 85% tej wartości, wobec zakończenia realizacji projektu i złożenia w dniu 29 czerwca 2015 r. wniosku o płatność końcową projektu.

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały dotychczas wyrażone stanowisko.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Poza sporem było, że strony w trybie postępowania przetargowego zawarły w dniu 14 listopada 2012 r. umowę mającą za przedmiot dostawę przez powoda na rzecz pozwanego fabrycznie nowych, niskopodłogowych autobusów komunikacji miejskiej, jednoczłonowych, marki M. (...), typ 628, 0530 (...).

W umowie strony uregulowały kwestię kar umownych, przewidując obowiązek ich zapłaty przez wykonawcę w § 9 ust. 1 umowy w razie niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, przy czym zgodnie z pkt 1.1. kary miały być naliczane w wysokości 0,5% ceny brutto autobusów, których dotyczy zwłoka za każdy dzień zwłoki w ich dostawie w odniesieniu do terminów, o których mowa w § 2 ust. 1 umowy.

Zgodnie z harmonogramem dostaw określonym w § 2 ust. 1 umowy powód miał dostarczyć 30 autobusów siedmiu partiach, przy czym 22 autobusy, których dostawa objęta jest niniejszym sporem została dostarczona w pięciu partiach:

I partia – 1 autobus dnia 20 maja 2013 r.

II partia – 7 autobusów dnia 3 czerwca 2013 r.

III partia – 4 autobusy dnia 10 czerwca 2013 r.

IV partia – 7 autobusów dnia 12 listopada 2013 r.

V partia – 3 autobusy dnia 18 listopada 2013 r.

W ustalonych terminach powód dostarczył pozwanemu autobusy w wymaganej ilości sztuk, bez wymaganych decyzji TDT.

(dowód: umowa nr (...) – k. 25-86, protokół przyjęcia do odbioru z dnia 20 maja 2013 r. – k. 92, protokół przyjęcia do odbioru z dnia 3 czerwca 2013 r. – k. 99, protokół przyjęcia do odbioru z dnia 10 czerwca 2013 r. – k. 100)

Powód był gotowy z dostawą części przedmiotu umowy wcześniej. Pozwany jednak odrzucił możliwość przyspieszenia terminu dostaw informując, że podtrzymuje terminy przewidziane w umowie.

(dowód: pismo powoda z dnia 9 stycznia 2013 r. – k. 87, pismo pozwanego z dnia 21 lutego 2013 r. – k. 88, pismo powoda z dnia 15 kwietnia 2013 r. – k. 89, pismo pozwanego z dnia 17 maja 2013 r. – k. 90, protokół przyjęcia z dnia 29 maja 2013 r. – k. 91)

W dniu 10 czerwca 2013 r. pozwany wystąpił do Transportowego Dozoru Technicznego (TDT) w K. o zarejestrowanie zbiorników CNG oraz o wykonanie doraźnego badania eksploatacyjnego dopuszczającego ww. urządzenia do eksploatacji.

(dowód: pismo pozwanego z dnia 10 czerwca 2013 r. – k. 113)

Wskutek złożenia ww. wniosku w dniu 28 czerwca 2013 r. oraz 1 lipca 2013 r. TDT wydał pozwanemu odpowiednio 2 i 10 protokołów z badań zbiorników CNG wraz z decyzjami o zezwoleniu na eksploatację, wyznaczając następny termin badania ww. urządzeń na listopad 2015 r. W dniach 28 czerwca 2013 r. i 1 lipca 2013 r. powód przedłożył 72 decyzje TDT zezwalające na eksploatację zainstalowanych w 12 autobusach zbiorników na paliwo, objętych dostawami z 3 pierwszych partii zamówienia.

(dowód: protokół z badania TDT z dnia 28 czerwca 2013 r. – k. 114, decyzja TDT z dnia 28 czerwca 2013 r. – k. 115)

Protokołami z dnia 4 lipca 2013 r. pozwany dokonał odbioru 12 sztuk dostarczonych autobusów, podpisując protokoły odbioru bez zastrzeżeń.

(dowód: protokoły odbioru z dnia 4 lipca 2013 r. – k. 116-129)

W dniu 5 lipca 2013 r. powód wystawił pozwanemu 12 faktur VAT, z datą płatności 30 dni od dnia doręczenia, doręczonych pozwanemu w dniu 12 lipca 2013 r. każda na kwotę 1.163.211 zł.

(dowód: faktury VAT nr (...), (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...) – k. 130-153)

Pismem z 19 lipca 2013 r. pozwany poinformował powoda o naliczeniu kar umownych w łącznej kwocie 1.837.874,96 zł tytułem zwłoki w dostawie (przekazaniu do odbioru) spornych autobusów doręczając w załączeniu noty księgowe o numerach od(...)do (...)datowane na dzień 19 lipca 2013 r. W piśmie zawarto tabelę z zestawieniem zbiorczym wyliczenia liczby dni zwłoki i wyliczenia wysokości kar umownych. Do każdej z not księgowych dołączono jednostronny protokół ustaleń do protokołu przyjęcia do odbioru poszczególnych pojazdów wyszczególniając stwierdzone braki dokumentacji na dzień dostarczenia pojazdów do odbioru i przyjmując za termin dostawy każdorazowo dzień wydania decyzji TDT. W protokołach stwierdzono brak w kompletacji dokumentów na dzień dostarczenia autobusu w postaci:

1.  braku certyfikatu badania instalacji gazowej CNG jako zasobnika energii do napędzania autobusu i decyzji Transportowego Dozoru Technicznego zezwalających na eksploatację zbiornika CNG – w odniesieniu do 8 autobusów,

2.  braku decyzji Transportowego Dozoru Technicznego zezwalających na eksploatację zbiornika CNG – w odniesieniu do 12 autobusów.

Za podstawę naliczenia kar umownych przyjęto § 9 ust. 1 pkt 1.1. umowy.

(dowód: pismo pozwanego z dnia 19 lipca – k. 154-155, noty księgowe wraz z protokołami ustaleń do protokołu przyjęcia do odbioru z dnia 17 lipca 2013 r. – k. 156-179)

Pozwany pismem z dnia 9 sierpnia 2013 r. złożył oświadczenie woli o potrąceniu wzajemnych wierzytelności dokonując potrącenia przysługującej mu względem powoda wierzytelności o zapłatę kary umownej w wysokości 1.837.874,96 zł oraz odsetek ustawowych w łącznej kwocie 5.236,60 zł naliczonych notą odsetkową nr (...) z dnia 9 sierpnia 2013 r., dołączoną do pisma, z wierzytelnością przysługującą powodowi względem pozwanego o zapłatę ceny sprzedaży 12 sztuk spornych autobusów w kwocie 13.958.532 zł, opisując szczegółowo sposób potrącenia. Kwota 12.115.420,44 zł została zaś powodowi wypłacona.

(dowód: oświadczenie pozwanego o potrąceniu wraz z notą odsetkową – k. 195-200)

W dniu 13 sierpnia 2013 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty pozostałej części wynagrodzenia, zarzucając mu bezpodstawne i bezprawne naliczenie kar umownych w związku z wykonaniem umowy w sposób prawidłowy.

(dowód: wezwanie do zapłaty – k. 201-205)

Wobec braku reakcji pozwanego na skierowane wezwanie dnia 15 listopada 2013 r. powód skierował pozew przeciwko pozwanemu o zapłatę kwoty 1.843.111,56 zł tytułem części wynagrodzenia za dostawę autobusów z 3 pierwszych partii zamówienia, zatrzymanego przez pozwanego w związku z potrąceniem kar umownych. Jednocześnie w toku procesu na rozprawie w dniu 9 lipca 2014 r., mając na względzie ryzyko wykluczenia wykonawcy z udziału w zamówieniach publicznych na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 1 ustawy prawo zamówień publicznych w związku z obowiązkiem zapłaty kary umownej w wysokości przekraczającej 5% wartości zamówienia, cofnął powództwo bez zrzeczenia się roszczenia o kwotę 78.111,56 zł.

(dowód: pozew – k. 206-426, akta sprawy VI GC 399/13)

Wyrokiem z dnia 23 lipca 2014 r. sygn. akt VI GC 399/13 Sąd Okręgowy w R. umorzył postępowanie co do kwoty 78.111,56 zł (pkt I), zasądził od pozwanego Gminy M. R. na rzecz powoda kwotę 882.500 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty (pkt II) tytułem wynagrodzenia należnego powodowi z tytułu zrealizowanych na rzecz pozwanego trzech dostaw autobusów, zaś w pozostałym zakresie powództwo oddalił (pkt III). Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie podziela stanowisko Sądu Okręgowego zawarte w powyższym wyroku co do tego, że z uwagi na wyposażenie spornych pojazdów w zbiorniki ciśnieniowe na sprężony gaz CNG rozstrzygając przedmiotową sprawę należy mieć na względzie bezwzględnie obowiązujące przepisy dotyczące poddania tych urządzeń obowiązkowemu dozorowi technicznemu. Zgodnie z § 41 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 31.12.2002r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (tj. Dz.U. z 2013r. poz. 951) pojazd przystosowany do zasilania gazem powinien odpowiadać warunkom określnym w załączniku nr 9 do rozporządzenia, który to załącznik określa warunki dodatkowe dla pojazdów przystosowanych do zasilania gazem (w tym sprężonym gazem ziemnym – CNG). § 4 ust. 1 załącznika wskazuje, że zbiorniki (zbiorniki lub butle umieszczone na stale
w pojeździe - § 1 pkt 6 złącznika) powinny spełniać wymagania określone
w warunkach technicznych dozoru technicznego. Zbiorniki powinny być zbadane i dopuszczone do eksploatacji przez Transportowy Dozór Techniczny. Zgodnie z § 10 załącznika nr 9 pojazd zasilany gazem może być używany po uzyskaniu odpowiedniej adnotacji w dowodzie rejestracyjnym przewidzianej odrębnymi przepisami.

Natomiast ustawa z dnia 21.12. 2000r. o dozorze technicznym (tj. Dz.U.
z 2013r. poz. 963) w art. 4 pkt 1 wskazuje, że ilekroć w ustawie mowa jest
o urządzeniach to należy przez to rozumieć urządzenia, które mogą stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska wskutek rozprężania cieczy lub gazów znajdujących się pod ciśnieniem różnym od atmosferycznego, wyzwolenia energii potencjalnej lub kinetycznej przy przemieszczaniu ludzi lub ładunków w ograniczonym zasięgu, rozprzestrzeniania się materiałów niebezpiecznych podczas magazynowania lub transportu. Dozorowi technicznemu podlegają urządzenia techniczne w toku ich projektowania, wytwarzania, w tym wytwarzania materiałów i elementów, naprawy i modernizacji , obrotu oraz eksploatacji (art. 5 ust. 1 ustawy). Na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy o dozorze technicznym wydano rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7.12.2012r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz.U. 2012.1468), które stanowi, że dozorowi technicznemu podlegają zbiorniki na gaz skroplony i sprężony, służące do zasilania silników spalinowych w pojazdach (§ 1 pkt 1f rozporządzenia). Art. 14 ust. 1 ustawy o dozorze technicznym stanowi, że urządzenia techniczne objęte dozorem technicznym, z wyjątkiem urządzeń
o których mowa w art. 15 ust. 1, mogą być eksploatowane tylko na podstawie decyzji zezwalającej na ich eksploatację, wydanej przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego, a wydanie decyzji poprzedzone jest przeprowadzeniem badania i wykonaniem czynności sprawdzających (art. 14 ust 2) Przepis art. 20a ustawy wyłącza stosowanie jedynie przepisów art. 8 ust. 1-3, art. 9, art. 13 ust. 1pkt 4 oraz art. 20 do urządzeń technicznych zgodnie
z prawem wyprodukowanych lub dopuszczonych do obrotu w innym państwie członkowskim UE albo w Republice Turcji.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Transportu z dnia 20.10.2006r. w sprawie warunków technicznych w zakresie projektowania, wytwarzania, eksploatacji, naprawy i modernizacji specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych (Dz.U. nr 199 poz. 1469 z późn. zm.), które określa m.in. warunki techniczne w zakresie eksploatacji urządzeń ciśnieniowych (§ 1 ust.1) stanowi, że do specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych zalicza się zbiorniki zamontowane w instalacjach zasilania pojazdów i statków żeglugi śródlądowej, napełniane sprężonym gazem CNG („zbiorniki CNG) - § 1 ust. 2 pkt 3b. W rozumieniu tego rozporządzenia „eksploatujący” to właściciel, przewoźnik lub użytkownik specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego (§ 2 pkt 9). W celu uzyskania decyzji zezwalającej na eksploatację specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego eksploatujący zgłasza pisemnie urządzenie do TDT (§ 3 ust.1) i do zgłoszenia składa dokumenty wymienione szczegółowo w § 3 ust. 3 rozporządzenia. W rozdziale 3 w/w rozporządzenia ustalone są warunki dopuszczenia specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych do eksploatacji (TDT sprawdza dokumentację, identyfikuje urządzenie, sprawdza kompletność wyposażenia z dokumentacją, przeprowadza badanie i na tej podstawie wydaje decyzję zezwalającą na eksploatację specjalistycznego urządzenia ciśnieniowego - § 7 i 8 rozporządzenia).

Zgodnie z art. 63 ust.1 pkt 1 ustawy o dozorze technicznym czynem karalnym jest dopuszczenie do eksploatacji urządzenia technicznego bez otrzymania decyzji organu właściwej jednostki dozoru technicznego o dopuszczeniu urządzenia do eksploatacji lub obrotu.

Mając na uwadze powyższe przepisy oraz analizując treść SIWZ i treść łączącej strony umowy uznać należy, że powód powinien przedłożyć w ramach wymaganej dokumentacji pojazdów homologację na zbiorniki i to wynika wprost z załącznika nr 1.B do umowy oraz decyzję TDT zezwalającą na eksploatację zamontowanych w pojazdach zbiorników na sprężony gaz, co wynika z w/w przepisów prawa. Potwierdza to także treść umowy wg, której powód upoważniał pozwanego do przeprowadzenia jazd próbnych dostarczonymi pojazdami, jeszcze zanim własność tych pojazdów przechodziła na pozwanego, bo w trakcie odbioru (§ 2 ust. 7 i 14 umowy.) Pozwany dopiero po odbiorze stawał się właścicielem pojazdów i eksploatującym urządzenia ciśnieniowe zamontowane w pojazdach. Niewątpliwie pojazdy do czasu przejścia własności na pozwanego były własnością powoda, który dodać należy eksploatował je w sposób wymagający uprzedniej rejestracji, skoro poruszał się nimi po polskich drogach. Nie można zgodzić się z powodem, że sporne pojazdy nie wymagały decyzji TDT o dopuszczeniu do eksploatacji z uwagi na fabryczne wyposażenie w instalację gazową CNG, skoro niemiecki producent zbiorników posiadał homologację i zbiorniki były poddane badaniu oraz zostały dopuszczone do używania na rynku europejskim. Jedyne wyłączenie zastosowania przepisów o dozorze technicznym zawiera art. 20a tej ustawy i nie dotyczy ono obowiązku uzyskania decyzji zezwalającej na eksploatację uregulowanego w art. 14 ustawy o dozorze technicznym. Powód wskazując na brak obowiązku wydania dokumentacji dotyczącej homologacji zbiorników na gaz CNG powołał się na art. 81 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 20.06.1997r. prawo
o ruchu drogowym, ale w brzmieniu obowiązującym od dnia 22 czerwca 2013r., czyli po dacie zawarcia umowy i obowiązku wydania spornych pojazdów. Przepis ten przed zmianą miał treść: badaniu, o którym mowa w ust 3, nie podlega nowy pojazd, na którego typ zostało wydane świadectwo homologacji, o którym mowa w art. 68 ust. 1, lub zostało wydane zwolnienie z obowiązku homologacji, o którym mowa w art. 70. Wskazany przez powoda przepis nie zwalnia z obowiązku dozoru przez TDT zbiorników stanowiących wyposażenie spornych pojazdów i nie dotyczy obowiązku badania i zezwolenia na ich eksploatację w trybie przepisów o dozorze technicznym i przepisów wykonawczych do tej ustawy.

Ponadto należy także podkreślić, że powód, jako profesjonalista
w dziedzinie handlu m.in. importowanymi pojazdami z instalacją CNG nie miał wątpliwości co do sformułowań zawartych w SIWZ, gdzie projekt umowy zawierał zapisy o uprawnieniu zamawiającego do wykonywania jazd próbnych przed uzyskaniem przez niego własności pojazdów i powód na etapie ofertowania w postępowaniu przetargowym nie wyjaśniał w trybie art. 38 ustawy z dnia 29.01.2004r. prawo zamówień publicznych wątpliwości co do treści SIWZ oraz dokumentacji jaką ma dostarczyć wraz z pojazdami. Powód bez dostarczenia pojazdów z odpowiednimi decyzjami TDT takiej jazdy próbnej, przeprowadzonej w majestacie prawa przez pozwanego w trakcie odbioru, nie mógł zapewnić. Podkreślić należy, że powód mimo, że powinien wiedzieć o tych wymaganiach nie tylko nie zapewnił decyzji TDT ale nie dostarczyły od razu nawet niezbędnej dokumentacji dla uzyskania takie decyzji. Zgodzić się więc należy z pozwanym, że treść umowy, którą należy interpretować w warunkach art. 65 ust.2 kc, czyli badając zgodny zamiar stron
i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu, daje podstawę do przyjęcia, że powód aby prawidłowo wywiązać z obowiązku dostarczenia spornych pojazdów powinien nie tylko wydać dokumentację homologacyjną związaną z zamontowanymi w pojazdach zbiornikami ciśnieniowymi (pkt 4.1 załącznika 1.B do umowy k. 47/b) ale również uzyskać i wydać pozwanemu stosowne decyzje TDT zezwalające na ich eksploatację. Nie można podzielić stanowiska powoda, że nie miał on obowiązku uzyskania takiej decyzji, bo używając tych pojazdów na terenie Polski (nie wynika z materiału dowodowego, aby pojazdy dostarczył na lawetach, a wręcz co do pierwszego sam wskazał, że pojazd przyjechał na wskazane miejsce) był eksploatującym
w rozumieniu rozporządzenia Ministra Transportu z 20.10.2006r., bo był nie tylko właścicielem ale i użytkownikiem pojazdów (jeżdżącym).

Uznać więc należy, że sporne pojazdy wydane zostały w stanie niekompletnym, tj. bez pełnej i wymaganej dokumentacji, aby mogły poruszać się po polskich drogach, nie były więc zdatne do umówionego użytku.

W oparciu o dokonane ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy w sprawie sygn. akt VI GC 399/13 uznał, że naliczanie przez pozwanego kar umownych na podstawie § 9 ust. 1 pkt 11 umowy – z tytułu zwłoki w dostawie spornych pojazdów było uzasadnione, gdyż sporne pojazdy zostały wydane w stanie niekompletnym tj. bez pełnej i wymaganej dokumentacji, aby mogły się poruszać po polskich drogach, nie były, więc zdatne do użytku. Sąd Okręgowy przyjął, że pozwany dopuścił się zwłoki w rozumieniu § 9 ust. 1 pkt 1.1 umowy w dostawie spornych pojazdów i wydał je dopiero z momentem uzyskania stosownych decyzji TDT zezwalających na eksploatację zbiorników gazowych zamontowanych w pojazdach. Jednocześnie Sąd Okręgowy uznał, że zachodzą podstawy do miarkowania tych kar na podstawie art. 484 § 2 k.c. Jest to uzasadnione biorąc pod uwagę, że wartość spornych 12 pojazdów to kwota łącznie 13.958.532 zł, natomiast zasadnie naliczona przez pozwanego kara umowna wynosi łącznie 1.837.874,96 zł, co stanowi ok. 13% wartości transakcji. Na skutek zwłoki w wydaniu spornych 12 pojazdów powód nie uzyskał miesięcznego czynszu dzierżawnego za te pojazdy wynoszącego ok . 100.000 zł brutto, przy czym pozwany nie wykazywał dalszych szkód poniesionych z tego tytułu. Rozważając rażące wygórowanie kary umownej jako przesłanki miarkowania Sąd uznał, że przy miarkowaniu kary umownej na tej podstawie należy wziąć pod uwagę istnienie szkody oraz jej wysokość szczególne w sytuacji dużej dysproporcji pomiędzy poniesioną szkodą a naliczoną i żądaną karą umowną. Sąd przyjął, że taka sytuacja ma miejsce w rozpoznawanej sprawie gdzie niewątpliwie wykazana szkoda powoda oscyluje w zakresie kwoty około 100.000 zł, a naliczona kara umowna jest osiemnastokrotnie wyższa i stanowi równowartość ok. 150% ceny jednego autobusu. W następstwie tego Sąd Okręgowy uznał, że kary należy zmiarkować o połowę tj. z kwoty 1.765.000 zł dochodzonej przez powoda do kwoty 882.500 zł, co jest wystarczające do spełnienia funkcji kompensacyjnej i represyjnej zastrzeżonej kary umownej oraz uwzględnia w sposób dostateczny interesy obydwu stron. Taki sposób miarkowania uwzględnia także fakt wzajemnej i zgodnej współpracy stron po ujawnieniu niekompletności dokumentacji i w sposób wystarczający obarcza powoda skutkami nienależytego wykonania zobowiązania odnośnie dostawy spornych 12 autobusów.

(dowód: wyrok Sądu Okręgowego wraz z uzasadnieniem – k. 227-240)

Odnośnie dostaw listopadowych - partie IV i V:

W dniu 12 listopada 2013 r. powód dostarczył pozwanemu 7 sztuk autobusów, a w dniu 18 listopada 2013 r. – 3 sztuki autobusów, bez wymaganych decyzji TDT.

(dowód: protokół przyjęcia do odbioru z dnia 12 listopada 2013 r. – k. 241, protokół przyjęcia z dnia 18 listopada 2013 r. – k. 242)

W dniu 15 listopada 2013 r. powód dostarczył wymagane decyzje TDT zezwalające na eksploatację zbiorników na paliwo CNG zainstalowanych w 6 autobusach (41 decyzji) (3 dni zwłoki w stosunku do terminu umownego). W dniu 19 listopada 2013 r. powód dostarczył jedną decyzję, wydaną przez TDT w dniu 15 listopada 2013 r., zezwalającą na eksploatację zbiornika na paliwo CNG zainstalowanego w 1 autobusie (7 dni zwłoki w stosunku do terminu umownego). W dniu 19 listopada 2013 r. powód dostarczył pozwanemu decyzje TDT zezwalające na eksploatacje zbiorników na paliwo zainstalowanych w 3 autobusach (1 dzień zwłoki).

Wymagane decyzje TDT zezwalające na eksploatacje zbiorników na paliwo CNG powód dostarczył pozwanemu w następujących terminach:

– dla autobusów z partii dostaw I - III w dniu 28 czerwca 2013 r. i 1 lipca 2013 r. (72 decyzje dla 12 sztuk autobusów)

– dla autobusów z IV partii dostaw z terminem dostawy przypadającym na dzień 12 listopada 2013 r. w dniu 15 listopada 2013 r. (41 decyzji TDT dla 6 szt.) i 19 listopada 2013 r. 1 decyzję dla 1 sztuki.

– dla autobusów z V partii dostaw z terminem dostawy na dzień 18 listopada 2013 r. – w dniu 19 listopada 2013 r. (18 decyzji TDT dla 3 sztuk)

(dowód: decyzje TDT z dnia 15 i 19 listopada 2015 r. – k. 243-300, pismo z dnia 9 października 2013 r. – k. 320, pismo z dnia 18 października 2013 r. – k. 321, pismo z dnia 29 października 2013 r. – k. 322-323, pismo z dnia 8 listopada 2013 r. – k. 324-325, pismo z dnia 8 listopada 2013 r. – k. 326-327)

W związku z protokolarnym odbiorem autobusów powód wystawił w dniu 26 listopada 2013 r. faktury VAT nr (...) – każda na kwotę 1.179,447 zł – tytułem czwartej i piątej dostawy. Łączna cena za 10 sztuk dostarczonych autobusów wyniosła 11.794.470 zł.

(dowód: protokoły odbioru z dnia 26 listopada 2013 r. – k. 300-319, faktury VAT z dnia 26 listopada 2013 r. – k. 329-337)

W dniu 12 grudnia 2013 r. pozwany wystawił noty księgowe o numerach od 13 do 22 na łączną kwotę 165.122,72 zł, w których obciążył powoda karami umownymi na podstawie § 9 ust. 1 pkt 1.1. umowy z dnia 14 listopada 2012 r.

(dowód: noty księgowe – k. 342-361, protokoły ustaleń – k. 1017-1038)

Pismem z dnia 24 grudnia 2013 r. pozwany złożył oświadczenie o potrąceniu z wierzytelnością powoda z tytułu ceny sprzedaży 10 sztuk autobusów objętych dostawą IV i V w łącznej kwocie 11.794.470 zł wierzytelności własnej z tytułu kary umownej w łącznej kwocie 165.122,72 zł, naliczonej notami księgowymi za stwierdzone braki w kompletacji dokumentacji na dzień dostarczenia autobusów do odbioru.

(dowód: oświadczenie o potraceniu z dnia 24 grudnia 2013 r. – k. 338-341)

W odpowiedzi na powyższe, nie uznając zasadności domagania się od powoda dostarczenia decyzji TDT, a co za tym idzie nie uznając zasadności dokonanych potrąceń powód skierował do pozwanego wezwanie do zapłaty zatrzymanej kwoty wynagrodzenia. Powód również wystąpił z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej, ostatecznie do zawarcia ugody pomiędzy stronami nie doszło.

(dowód: pismo z dnia 16 października 2014 r. – k. 362-363, wniosek – k. 364-371, protokół rozprawy z dnia 13 lipca 2015 r. – k. 372-373, protokół rozprawy z dnia 24 sierpnia 2015 r. – k. 374, zeznania świadków: A. S. k. 782 transkrypcja k.995, K. W. k.783 transkrypcja k. 1002, P. P. k. 783 transkrypcja k. 1003, I. B. k.1011 transkrypcja k. 1044, P. K. k.1011, transkrypcka k. 1053, M. C. k. 1012, transkrypcja k. 1060, Ł. D. k. 1012, transkrypcja k.1066, M. K. k. 1012, transkrypcja k. 1069, Z. O. k. 1011, transkrypcja k. 1050 a także zeznania tych świadków złożonych w sprawie VI GC 399/13 oraz zeznania L. R. złożone w sprawie VI GC 399/13).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów złożonych do akt sprawy przez obie strony. Dowodom z dokumentów Sąd przyznał walor wiarygodności w całości albowiem nie budziły one wątpliwości, co do swojej treści, a nadto nie były kwestionowane przez strony procesu.

Ponadto ustalając stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd oparł się na zeznaniach przesłuchanych w sprawie świadków A. S., K. W., P. P., I. B., Z. O., P. K., M. C., Ł. D. oraz M. K. i L. R.. Sąd dał w przeważającej mierze wiarę zeznaniom przesłuchanych w sprawie świadków, w zakresie jak dokonane ustalenia faktyczne, uznając je za rzetelne, zgodne z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przechodząc do analizy prawnej żądania powoda Sąd uznał, że jest ono zasadne w całości.

W rozpoznawanej sprawie powód domaga się od pozwanego zapłaty wynagrodzenia z tytułu zrealizowanych na rzecz pozwanego dostaw autobusów, objętych IV i V partią zamówienia dokonywanego na podstawie umowy z dnia 14 listopada 2012 r. oraz kwoty 39.055,78 zł jako pozostałej części ceny z tytułu autobusów dostarczonych w miesiącach maj – czerwiec 2013 r. zrealizowanych w partiach od I – III.

W prawomocnie zakończonej sprawie VI GC 399/13 toczącej się również przed tut. Sądem powód domagał się od pozwanego zapłaty wynagrodzenia z tytułu dokonanych na rzecz pozwanego trzech pierwszych dostaw autobusów, wynikających z powyższej umowy z dnia 14 listopada 2012 r.

W obu przypadkach pozwany odmówił zapłaty dokonując potrącenia z wynagrodzeniem powoda wierzytelności własnej z tytułu kar umownych naliczonych pozwanemu z tytułu nieterminowej realizacji zamówienia.

W świetle wyżej ustalonego stanu faktycznego – sprawę niniejszą należało rozpoznać w kontekście zakresu związania prawomocnym orzeczeniem w sprawie VI GC 399/13. Ustalenia faktyczne, które legły u podstaw wymienionego wyroku, wynikają jednoznacznie z treści jego uzasadnienia. W sprawie VI GC 399/13 Sąd Okręgowy ustalił odpowiedzialność powoda z tytułu kar umownych, uznając zasadność ich naliczenia przez pozwanego w związku z niedostarczeniem na czas wraz z autobusami również wymaganej dokumentacji – decyzji TDT.

Wskazać należy, że przepis art. 365 § 1 k.c., ustanawia stan związania prawomocnym orzeczeniem nie tylko stron i sądu który je wydał, lecz również innych sądów (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2003 r., I CKN 263/01, IC 2004, nr 3, s. 45, uchwała SN z 5 lipca 1995 r., III CZP 81/95, OSNC 1996, nr 11, poz. 195). Jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 29 marca 1994 r., III CZP 29/94, istnienie prawomocnego wyroku co do udzielenia ochrony prawnej określonemu prawu podmiotowemu, przekreśla możliwość rozbieżnego ocenienia zasadności roszczenia wynikającego z tego prawa, jeżeli występują te same okoliczności. Odmienne stanowisko, a zatem dopuszczające rozbieżność orzeczeń sądowych, byłoby zaprzeczeniem społecznie pożądanych i oczekiwanych reguł ochrony prawnej i naruszeniem zasady zaufania do organów. W razie prawomocnego uwzględnienia części roszczenia o spełnienia świadczenia z tego samego stosunku prawnego w procesie dotyczącym spełnienia reszty świadczenia sąd nie może w tych samych okolicznościach prawnych i faktycznych orzec odmiennie o zasadzie odpowiedzialności pozwanego w wymiaru sprawiedliwości. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2013 r. IV CSK 62/13 i powołane tam orzeczenia).

Sąd rozpoznający nową sprawę między tymi samymi stronami zobowiązany jest przyjąć, że dana kwestia prawna kształtuje się tak jak wynika to z wcześniejszego prawomocnego wyroku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 r., II CSK 452/06, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2005 r., V CK 702/04, niepubl, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2006 r., V CSK 59/06, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2005 r., IV CK 663/04, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009 r., II CSK 12/09). Jeżeli kwestia ta pojawia się w kolejnej sprawie nie podlega ona ponownemu badaniu.

Mając na względzie okoliczność, iż przedmiotem niniejszego sporu są dostawy kolejnych partii zamówienia wynikających z tej samej umowy co w sprawie VI GC 399/13, ponadto występują te same przyczyny nie wykonania zamówienia w terminie (brak decyzji TDT) i tożsame podstawy obciążenia karami umownymi należało, zdaniem Sądu Okręgowego przyjąć odpowiedzialność powoda z tytułu kar umownych także w odniesieniu do dostaw z IV i V partii zamówienia.

Natomiast w okolicznościach niniejszej sprawy istnieją w ocenie Sądu Okręgowego podstawy do miarkowania kary umownej. W przepisie art. 484 § 2 k.c. zostały wskazane dwie rozłączne przesłanki miarkowania kary umownej: wykonanie w znacznej części zobowiązania, z którym związana jest kara umowna i rażąco wygórowana wysokość kary.

Przesłanka „wykonania zobowiązania w znacznej części” nie znajdzie zastosowania do rozpoznawanego stanu faktycznego gdyż wszystkie 10 sztuk autobusów wraz z niezbędną dokumentacją zostało wydane w stanie kompletnym, lecz po terminie umownym.

Natomiast z przesłanką „rażąco wygórowanej kary” możemy mieć do czynienia zawsze wtedy, gdy w świetle oceny określonego stanu faktycznego można mówić o tym, że kara umowna w zastrzeżonej wysokości jawić się będzie jako nieadekwatna (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 grudnia 2008 r., V ACa 483/08, LEX nr 491137). Przy czym zastrzeżona przez strony nadmierna wysokość kary musi być jednoznaczna i ewidentna, istotna i dostrzegalna przez każdego obserwatora – by z perspektywy wykładni językowej móc przyjąć, że jest ona „rażąca”. Kara umowna może być „rażąco wygórowana” już w momencie jej zastrzegania bądź też zostać taką w następstwie późniejszych okoliczności, do których można przykładowo zaliczyć fakt, iż szkoda wierzyciela jest znikoma, skutkiem, czego zachodzi rażąca dysproporcja pomiędzy jej wysokością a wysokością należnej kary. Przepis art. 484 § 2 k.c. nie daje jakichkolwiek wskazówek, co do stanów faktycznych oraz okoliczności mogących mieć wpływ na ocenę zaistnienia przesłanki rażąco wygórowanej kary. Niewątpliwe jest jednak, że celem redukcji kary umownej jest jej określenie przez sąd w takiej wysokości, aby utraciła ona cechę „rażącego wygórowania” w rozumieniu art. 484 § 2 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2006 r., V CSK 55/06, LEX nr 200875).

Z dokonanych w sprawie ustaleń wynika, że w odniesieniu do dostaw listopadowych, jakie miały mieć miejsce w dniach 12 listopada i 18 listopada 2012 r. pozwany pozostawał w następującym opóźnieniu:

1) w przypadku dostawy 7 sztuk autobusów, której termin przypadał na dzień 12 listopada opóźnienie wyniosło:

- w odniesieniu do 6 autobusów – 3 dni

- w odniesieniu do 1 autobusu – 7 dni

2) w przypadku dostawy 3 sztuk autobusów, której termin przypadał na dzień 18 listopada 2012 r. opóźnienie w dostawie wyniosło 1 dzień.

Zgodnie z § 9 ust. 1 umowy z dnia 14 listopada 2012 r. w razie niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, wykonawca zapłaci zamawiającemu kary umowne (pkt. 1.1) w wysokości 0,5% ceny brutto autobusów, których dotyczy zwłoka za każdy dzień zwłoki w ich dostawie w odniesieniu do terminów, o których mowa w § 2 ust 1 umowy.

Cena brutto za dostarczenie jednej sztuki autobusu wynosiła 1.179.447 zł brutto, co oznacza, że wysokość kary umownej za zwłokę w dostawie autobusów wynosiła 5.897,24 zł za 1 dzień zwłoki (1.179.447 zł brutto x 0,5%). Przy zwłoce w dostawie wynoszącej 3 dni kara umowna wynosiła 17.691,72 zł za każdy autobus. Skoro 3-dniowa zwłoka dotyczyła 6 autobusów kara umowna wyniosła 106.150, 32 zł. Analogicznie, w przypadku 7-dniowej zwłoki dla 1 autobusu kara wyniosła 41.280,68 zł, a przy 1-dniowej zwłoce w dostawie 3 autobusów wyniosła 17.691,72 zł.

Wynagrodzenie za dostawę 10 sztuk autobusów objętych dostawami listopadowymi wyniosło łącznie 11.794.470 zł, a kara umowna od 10 sztuk autobusów łącznie wyniosła 165.122,72 zł, co stanowiło 1,4% wynagrodzenia powoda przewidzianego za IV i V partię dostaw.

Wskazać jednak należy, że relacja pomiędzy wysokością zastrzeżonej kary umownej, a wysokością wynagrodzenia powoda za wykonanie umowy nie jest jedynym kryterium, w oparciu o które dokonuje się oceny wysokości kary umownej celem stwierdzenia czy nie jest ona rażąco wygórowana. W orzecznictwie wskazuje się, że miernikiem oceny wysokości kary umownej może być np. sama wysokość kary umownej, stosunek kary umownej i ocena jej wysokości do innych elementów, tj. wobec ogólnej wartości świadczenia, wysokości szkody poniesionej przez uprawnionego do kary umownej lub rozmiaru przysługującego mu odszkodowania, bądź też inne kryteria o charakterze słusznościowym.

Za miarkowaniem kar umownych w rozpoznawanej sprawie przemawia zdaniem Sądu nie tyle wyżej opisany stosunek kary do łącznego wynagrodzenia za dostawy z 12 i 18 listopada 2012 r. obejmujących 10 sztuk autobusów, ale także porównanie wartości kary do wartości szkody powstałej po stronie wierzyciela na skutek nienależytego wykonania zobowiązania – szkody takiej w przypadku dostaw z listopada 2012 r. pozwana nie poniosła, a przynajmniej jej nie wykazała. Występuje zatem znaczna dysproporcja zestawiając wysokość naliczonej kary i brak szkody po stronie wierzyciela. Za redukacją kary przemawia również okoliczność, że zobowiązanie zostało wykonane w całości, a opóźnienie w dostawie było nieznaczne. Zwłoka w dostawie, w przypadku 6 sztuk autobusów wyniosła 3 dni, w przypadku 3 sztuk 1 dzień (a więc zwłoka minimalna), a tylko w odniesieniu do 1 autobusu wyniosła 7 dni.

W tych okolicznościach zmiarkowanie kary o połowę tj. z kwoty 165.122,72 zł do kwoty 82.561,36 zł należy uznać za wystarczające do spełnienia funkcji kompensacyjnej i represyjnej zastrzeżonej kary, mając na uwadze niewielkie przekroczenia terminów umownych i niewykazywanie poniesionej przez wierzyciela szkody.

Natomiast w odniesieniu do kwoty 78.111,56 zł stanowiącej część kary umownej naliczonej przez pozwaną z tytułu opóźnienia w dostawach maj – czerwiec 2013 r. (partie I – III autobusów), co do której powód w sprawie VI GC 399/13 cofnął pozew, Sąd rozpoznający niniejszą sprawę przyjął, analogicznie za Sądem rozstrzygającym sprawę VI GC 399/13 zmiarkowanie kary o połowę tj. do kwoty 39.055,78 zł. Jako, że kara dotyczyła dostaw z partii I – III będących przedmiotem rozpoznania Sądu w powyższej sprawie uzasadnienie dla zastosowanej redukcji kary jest analogiczne jak w sprawie VI GC 399/13.

Odnosząc się do podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczenia powódki o zapłatę kwoty 39.055,78 zł tytułem wynagrodzenia za autobusy CNG dostarczone w maju i czerwcu 2012 r. wynikającego z faktur VAT wystawionych w dniach 5 lipca 2013 r. to Sąd Okręgowy uznał go za niezasadny.

Zawartą pomiędzy stronami umowę z dnia 14 listopada 2012 r. przedmiotem, której była dostawa fabrycznie nowych autobusów komunikacji miejskiej należy zakwalifikować jako umowę sprzedaży z art. 535 k.c., podlegającą 2-letniemu terminowi przedawnienia wynikającemu z art. 554 k.c. Przeciwko kwalifikacji powyższej umowy jako umowy dostawy z art. 605 k.c sprzeciwiała się okoliczność, iż powód nie był wytwórcą rzeczy, a jedynie pośredniczył w sprzedaży.

W dniu 5 lipca 2013 r. powód wystawił 12 faktur VAT za zrealizowaną dostawę autobusów objętych partiami I – III dostaw z maja i czerwca 2012 r. Termin płatności faktur wynosił 30 dni i był liczony od daty ich doręczenia. Doręczenie faktur pozwanemu nastąpiło w dniu 12 lipca 2013 r., zaś końcowy termin ich zapłaty przypadał na dzień 12 sierpnia 2013 r. Z dniem 13 sierpnia 2013 r. należności z w/w faktur były wymagalne, co oznacza, że 2-letni termin przedawnienia upływał w dniu 13 sierpnia 2015 r.

Jednakże zdaniem Sądu Okręgowego bieg 2-letniego terminu przedawnienia należności powoda o zapłatę ceny sprzedaży autobusów został w myśl art. 123 § 1 pkt 1 k.c. przerwany na skutek złożonego przez powódkę wniosku o zawezwanie do próby ugodowej w dniu 21 kwietnia 2015 r. (wniosek powódki o zawezwanie do próby ugodowej z dn. 21.04.2015 r. – w aktach sprawy I.1. Co 1594/15)

Analiza okoliczności towarzyszących zawezwaniu do próby ugodowej (sprawa I.1. Co 1594/15) wskazuje, że nie zostało ono podjęte jedynie w celu przerwania biegu przedawnienia, ale bezpośrednio w jednym z celów określonych w art. 123 § 1 pkt 1 k.c. Złożony przez powódkę w dniu 21 kwietnia 2015 r. wniosek o zawezwanie do próby ugodowej stanowił, zdaniem Sądu czynność przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia swych praw, o których mowa w art. 123 § 1 pkt 1 k.c. i doprowadził do skutecznego biegu przedawnienia roszczenia o zapłatę ceny sprzedaży. Dodać należy, że na konieczność każdorazowego badania i analizy dowodów dotyczących wszystkich zdarzeń poprzedzających zawezwanie do próby ugodowej wskazał Sąd Najwyższy także w jednym z ostatnich wyroków z dnia 28 stycznia 2016 r. III CSK 50/15. Za niezasadną należy również uznać uwagę poczynioną przez pozwanego, że zawezwanie do próby ugodowej było znacznie mniej obszerne od samego pozwu. W tym kontekście należy zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 185 § 1 zd. 2 k.p.c. w zawezwaniu do próby ugodowej sprawę mającą być przedmiotem ugody należy określić zwięźle, co też powód uczynił, nie ulega jednak wątpliwości, że zachowany przez niego został wymóg jednoznacznego określenia roszczenia, a także jego podstawy.

Pozwany w odpowiedzi na pozew podniósł, iż poniesie szkodę, bowiem nie będzie mógł zaliczyć kwoty ewentualnie zasądzonej na rzecz powoda jako wydatku kwalifikowanego z umowy o dofinansowanie projektu obejmującego m.in. zakup sporych autobusów. W ocenie Sądu sposób finansowania kontraktu przez pozwanego jest irrelewantny z punktu widzenia jego praw i obowiązków wynikających z umowy. Tym samym to, czy podlegającą zwrotowi karę umowną pozwany będzie mógł skompensować sobie za pomocą dofinansowania projektu czy też nie, nie może być brana pod uwagę. Nie sposób pominąć okoliczności, że elementem niezbędnym dla przypisania odpowiedzialności za szkodę, poza wystąpieniem samej szkody jest również istnienie związku przyczynowego między zachowaniem podmiotu odpowiedzialnego, a skutkiem w postaci szkody. Ani z wywodów pozwanego, ani z umowy o dofinansowanie projektu nie wynika jakoby opóźnienie w przekazaniu spornej dokumentacji spowodowało utratę przez pozwanego obiecanego dofinansowania, tudzież jakiekolwiek inne sankcje. Przeciwnie to pozwany podejmując decyzję o naliczeniu, a następnie potrąceniu kar umownych przyjął na siebie ryzyko, że w przypadku, gdy sądowa kontrola tej decyzji okaże się dla niego niepomyślna, brakującą kwotę będzie musiał wydatkować z innych źródeł. Trudno odpowiedzialnością za te decyzje obarczać powoda. Jak wskazuje sam pozwany okres ponoszenia przez niego wydatków kwalifikowanych upływał dnia 30 czerwca 2015 r., natomiast okres kwalifikowania wydatków kończył się dnia 31 grudnia 2015 r. Podkreślić należy, iż w tym okresie kwalifikowania wydatków powód złożył wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, jak i pozew w niniejszej sprawie. Pozwany jeszcze w okresie, gdy rozliczenie kary umownej było możliwe z wykorzystaniem możliwości refundacji miał świadomość, że powód nie odstąpi od dochodzenia swoich roszczeń. Kwestia sposobu rozliczeń pozwanego z instytucją pośredniczącą, jak i to, z jakich źródeł miałyby pochodzić środki na pokrycie ewentualnych zobowiązań pozwanego względem powoda, nie jest okolicznością mającą wpływ na miarkowanie kary umownej.

Mając na uwadze te wszystkie okoliczności Sąd uznał, że roszczenie powoda o zapłatę w kwocie 121.617,14 zł zasługuje na uwzględnienie, o czym orzekł jak w pkt I sentencji wyroku.

Na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. Sąd orzekł o odsetkach ustawowych za opóźnienie w zapłacie poszczególnych należności głównych (to jest od dat następujących po terminie wymagalności poszczególnych roszczeń).

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu nastąpiło w oparciu o przepis art. 108 § 1 k.p.c. i art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. W niniejszym postępowaniu pozwany przegrał sprawę w całości i w związku z tym zobowiązany jest zwrócić powodowi poniesione przez niego koszty procesu. Na koszty te złożyły się: opłata sądowa od pozwu w kwocie 6.081 zł, koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3.600 zł określone w oparciu o § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustawionego z urzędu oraz kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.