Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z 17 marca 2016 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi w sprawie z wniosku G. W. z udziałem J. W. o podział majątku wspólnego

w punkcie I. ustalił, że w skład majątku wspólnego G. W. oraz J. W., którego wspólność ustała wskutek wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 24.05.2005 r., sygn. akt XII C 1939/03 o rozwiązaniu przez rozwód związku małżeńskiego, wchodzą następujące składniki:

1. prawo użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy (...), stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...), obręb G-41, dla której w Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi prowadzona jest księga wieczysta numer (...) oraz związane z tym prawem prawo własności znajdujących się na tej nieruchomości dwóch budynków: o powierzchni zabudowy 182 m ² i o powierzchni zabudowy 49 m ² o wartości 379.885 zł, 2. lodówka marki B., dwukomorowa, model (...) o wartości 200 zł, 3. piekarnik wraz z płytą ceramiczną marki A., model C60 o wartości 300 zł, 4. zmywarka marki S., model (...) o wartości 150 zł, 5. pralka marki A. o wartości 150 zł,

w punkcie II. ustalił, że G. W. i J. W. dokonali nakładu z majątku wspólnego na majątek odrębny J. W. - prawo użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy (...), dla której w Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi prowadzona jest księga wieczysta numer (...) oraz związane z tym prawem prawo własności znajdującego się na tej nieruchomości budynku, o wartości według stanu z kwietnia 2009 r. - 53.849 zł,

w punkcie III. oddalił wniosek G. W. o ustalenie, że dokonała wydatków z majątku osobistego na majątek wspólny,

w punkcie IV. dokonał podziału majątku wspólnego G. W. i J. W. ten sposób, że składniki opisane w punkcie I podpunkt 1) do 5) postanowienia przyznał na wyłączną własność J. W.,

w punkcie V. zasądził od J. W. na rzecz G. W. tytułem spłaty kwotę 218.510,42 zł płatną w terminie 9 miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności,

w punkcie VI. udzielił G. W. zabezpieczenia jej roszczenia o spłatę poprzez obciążenie hipoteką przymusową prawa opisanego w punkcie I. podpunkt 1. postanowienia, oznaczając sumę zabezpieczenia na kwotę 218.510,42 zł,

w punkcie VII. nie obciążył wnioskodawczyni i uczestnika tymczasowo wyłożonymi przez Skarb Państwa wydatkami,

w punkcie VIII. ustalił, że wnioskodawczyni i uczestnik ponoszą w pozostałym zakresie koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Powyższe postanowienie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i rozważania prawne Sądu Rejonowego: związek małżeński G. W. i J. W., zawarty 22 kwietnia 1989 r. w Ł., zarejestrowany w Urzędzie Stanu Cywilnego Ł. Centrum pod numerem II- (...) został rozwiązany przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 24 maja 2005 r., sygn. akt XII C 1939/03. Wyrok uprawomocnił się 15.06.2005 r.

W czasie trwania małżeństwa G. W. i J. W. nabyli prawo użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...), oznaczonej numerem działki (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą (...). Na przedmiotowej nieruchomości usytuowane są budynki o powierzchni zabudowy 182 m ² i o powierzchni zabudowy 49 m ², w których wnioskodawczyni i uczestnik prowadzili działalność gospodarczą. Na działce wybudowane jest przyłącze elektryczne. Przyłącza wodne i kanalizacyjne obsługujące budynek produkcyjno - usługowy znajdują się na działce nr (...) (ul. (...)).

Wartość rynkowa prawa użytkowania wieczystego nieruchomości położonej przy ul. (...) w Ł. wraz z prawem odrębnej własności budynków określona według stanu z dnia 15 czerwca 2005 r. i cen aktualnych wynosi 379.885 zł.

J. W. posiada stanowiące jego majątek odrębny prawo użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...), stanowiącej działkę nr (...), dla której w Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi prowadzona jest księga wieczysta numer (...) oraz związane z tym prawem prawo własności znajdującego się na tej nieruchomości budynku mieszkalnego.

W czasie trwania małżeństwa strony dokonały ze środków wspólnych nakładów na tą nieruchomość które obejmowały, zakup i wykonanie nawierzchni z kostki betonowej - około 1997 roku, zakup i montaż dwóch parapetów murowanych - w 2003 roku, zakup i montaż pieca CO olejowego firmy (...) z dwoma zbiornikami na paliwo i zbiornikiem wyrównawczym do ogrzewania budynku mieszkalnego na działce (...) i budynku produkcyjno - usługowego na działce nr (...) - w 1996 roku, zakup i montaż pieca CO firmy (...) z podajnikiem do ogrzewania budynku mieszkalnego na działce (...) i budynku produkcyjno - usługowego na działce nr (...) - w 2005 roku, wybudowanie ogrodzenia frontowego - około 1997 roku, montaż dwóch grzejników w pokoju kominkowym - około 1992 roku, malowanie pokoju kominkowego - dwukrotnie - w 1992 roku, montaż płyt kartonowo - gipsowych na suficie w sypialni, malowanie sufitu i tapetowanie - około 2003 roku, remont pomieszczenia w piwnicy, polegający na położeniu glazury na ścianach i terakoty na posadzce - około 2003 roku, malowanie elewacji budynku mieszkalnego - w 1994 roku, rozbudowa i remont budynku gospodarczego - w 1999 roku, w tym dobudowanie części zachodniej budynku gospodarczego, wymiana stolarki okiennej, położenie okładziny siding wraz z ociepleniem na dwóch ścianach budynku, podłączenie kablem elektrycznym budynku gospodarczego do budynku zakładu na działce (...), podłączenie przewodem (rurą) budynku do studzienki na działce (...), montaż umywalki, miski ustępowej, brodzika z drzwiami kabiny, ułożenie glazury w łazience, ułożenie terakoty we wszystkich pomieszczeniach, zamontowanie sufitów podwieszanych w części starszej z płyt sufitowych systemowych, montaż okładzin z paneli na ścianach (poza łazienką) i suficie w części dobudowanej, ułożenie kostki betonowej przy budynku gospodarczym - około 1999 roku.

Wartość tych nakładów według stanu na kwiecień 2009 roku i przy uwzględnieniu aktualnych cen wynosi 53.849 złotych.

Strony w trakcie trwania małżeństwa nabyły ruchomości o wartości według stanu na 2009 rok i cen aktualnych: lodówka marki B., dwukomorowa model (...) - 200 zł, piekarnik wraz z płytą ceramiczną marki A., model C60 - 300 zł, zmywarka marki S. model (...) - 150 zł, pralka marki A. - 150 zł. Ruchomości pozostają w posiadaniu uczestnika.

Wnioskodawczyni w kwietniu 2009 roku wyprowadziła się z nieruchomości stanowiącej majątek odrębny uczestnika - przy ul. (...) w Ł..

Rozbudowa i remont budynku gospodarczego na terenie nieruchomości przy ul. (...) w Ł. miała miejsce na skutek tego, że córka G. W. chciała rozpocząć tam działalność gospodarczą w zakresie medycyny niekonwencjonalnej. W tym celu wnioskodawczyni podjęła działania zmierzające do przystosowania budynku gospodarczego do potrzeb planowanej inwestycji. Uczestnik pomagał wnioskodawczyni, m.in. przywożąc materiały do budowy. Pieniądze na rozbudowę i remont pochodziły ze środków wspólnych.

W dacie wyprowadzenia się przez wnioskodawczynię z nieruchomości, będącej osobistym majątkiem uczestnika, stan budynku gospodarczego na tej nieruchomości był dobry. Obecnie budynek jest w złym stanie technicznych, nadaje się do remontu kapitalnego. Na skutek braku napraw i konserwacji, nieszczelność pokrycia dachu spowodowała dostęp do wnętrza wód opadowych i wilgoci.

G. W. i J. W. są wspólnikami G..I. (...) spółki jawnej, której działalność nie została zakończona.

W trakcie trwania małżeństwa G. W. i J. W. zaciągnęli zobowiązania wobec (...) SA z tytułu umowy pożyczki z 9.03.2005 r. oraz umowy kredytu z tej samej daty, z których środki zostały przeznaczone na uregulowanie zobowiązań prowadzonej spółki. Po ustaniu małżeństwa zarówno wnioskodawczyni jak i uczestnik spłacali zobowiązania zaciągnięte w związku z prowadzoną działalnością spółki jawnej.

Na dzień 15 czerwca 2005 roku J. W. posiadał w Banku (...) SA środki na rachunku bankowym o numerze: (...) w kwocie 2.486,85 zł. G. W. i J. W. posiadali w tym banku rachunek o numerze: (...), na którym w dniu 15 czerwca 2005 roku posiadali kwotę 14.057,26 zł. Wnioskodawczyni nie miała pełnomocnictwa do rachunku bankowego uczestnika. Aktualnie uczestnicy nie posiadają tych środków pieniężnych.

Uczestnik J. W. prowadzi działalność gospodarczą i osiąga dochód w kwocie około 4.000 zł netto miesięczne. Na utrzymanie budynku i opłaty za media wydatkuje miesięcznie ok. 500 zł. Nadto spłaca zobowiązania kredytowe.

Wnioskodawczyni G. W. otrzymuje emeryturę w wysokości około 1.200 zł netto miesięcznie. W związku z prowadzonym postępowaniem egzekucyjnym kwota emerytury po potrąceniach komorniczych wynosi około 780 zł netto miesięcznie. Wnioskodawczyni nie posiada oszczędności ani żadnych wartościowych składników majątku.

Rozstrzygając w przedmiocie sposobu podziału majątku wspólnego, Sąd Rejonowy kierował się normą prawną z art. 46 k.r.o., zgodnie z którą w sprawach nieunormowanych kodeksem rodzinnym i opiekuńczym od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. Z kolei w myśl art. 1035 k.c. do wspólności majątku spadkowego oraz do jego działu stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych, z zachowaniem przepisów tytułu VIII księgi IV k.c. Sąd Rejonowy zważył, że ostatecznie między uczestnikami bezsporny był skład majątku, zaś jego wartość ustalono w oparciu o opinie biegłych.

Wartość majątku wspólnego wnosi 380.685 zł, na którą składają się wartość prawo użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy (...) oraz związane w tym prawem prawo własności znajdujących się na tej nieruchomości dwóch budynków w kwocie 379.885 zł oraz ruchomości w kwocie 800 zł.

Uczestnicy mają równe udziały w majątku wspólnym. W toku postępowania nie kwestionowano zasady wyrażonej w art. 43 § 1 k.r.o. Wartość udziału każdego z byłych małżonków w majątku wspólnym opiewa na kwotę 190.342,50zł.

Nakłady na stanowiące odrębny majątek uczestnika J. W. - prawo użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy (...) oraz związane z tym prawem prawo własności znajdującego się na tej nieruchomości budynku, według stanu z kwietnia 2009 r. wynosiły łącznie 53.849 zł, czyli na każdego z uczestników przypadała kwota 26.924,50 zł.

Dokonując podziału majątku wspólnego byłych małżonków G. W. i J. W. Sąd przyznał uczestnikowi na wyłączną własność składniki opisane w punkcie I podpunkt 1) do 5) sentencji postanowienia. Uczestnik wyłącznie korzysta z przedmiotowej nieruchomości. Nadto nieruchomość jest funkcjonalnie związana z sąsiadującą nieruchomością zlokalizowaną przy ulicy (...) w Ł., której uczestnik jest użytkownikiem wieczystym i właścicielem budynku mieszkalnego. Ponadto nieruchomości te posiadają wspólne przyłącza instalacyjne. Ruchomości objęte majątkiem wspólnym i zgłoszone do podziału stanowią wyposażenie nieruchomości uczestnika i przedstawiają niewielką wartość. Należy podkreślić również, iż w toku całego postępowania uczestnik wnosił o przyznanie mu na wyłączną własność nieruchomości zabudowanej przy ulicy (...). Takie stanowisko uczestnik potwierdził również na ostatnim terminie rozprawy, przed jej zamknięciem. Zmiana stanowiska uczestnika nastąpiła już po jej zamknięciu. Uczestnik reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika wskazał, iż po przeanalizowaniu swojej sytuacji majątkowej doszedł do wniosku, iż nie jest on w stanie spłacić wnioskodawczyni. Sąd Rejonowy nie przychylił się do wniosku uczestnika o otwarcie zamkniętej rozprawy. Podkreślić należy, iż sytuacja majątkowa uczestnika nie uległa w ostatnim czasie zmianie, która uzasadniałaby dokonanie przez uczestnika modyfikacji stanowiska niezmiennie zajmowanego od początku trwania postępowania, a zatem od marca 2013 roku. Uczestnik ma możliwość przedmiotową nieruchomość sprzedać, a uzyskane środki przeznaczyć na realizację zapadłego w sprawie orzeczenia. Postępowanie w sprawie trwa od 2013 roku, zatem uczestnik miał odpowiednio długi czas, aby wspólnie z wnioskodawczynią podjąć czynności zmierzające do sprzedaży nieruchomości. Wniosek zgłoszony po zamknięciu rozprawy potraktować należało jako zmierzający do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania.

Wnioskodawczyni wnosiła także o rozliczenie środków zgromadzonych na rachunkach bankowych uczestnika na dzień ustania wspólności ustawowej. Rozliczeniu w ramach podziału majątku wspólnego podlega wyłącznie kwota środków zgromadzonych na rachunku bankowym, którego posiadaczem był uczestnik, tj. kwota 2.486,85 zł, a do którego dostępu nie miała wnioskodawczyni. Strony nie wykazały na co i przez kogo zostały spożytkowane pieniądze na rachunku bankowym, którego posiadaczami były obie strony. Jednocześnie ustalono, że aktualnie uczestnicy nie posiadają wspólnych pieniędzy. Uczestnik nie wykazał, aby rozliczył się z kwoty 2.486,85 zł z wnioskodawczynią, nie podał też na jaki cel środki te przeznaczył, zatem na rzecz wnioskodawczyni podlegała zasądzeniu połowa tej kwoty tj. 1.243,42 zł.

Należna wnioskodawczyni od uczestnika spłata z tytułu wyrównania wartości udziału w majątku wspólnym na podstawie art. 212 § 2 k.c. wynosi 218.510,42 zł (190.342,50 zł + 2.486.85 zł : 2 + 53.849 zł : 2).

Zasądzając od uczestnika tę kwotę, Sąd odroczył termin zapłaty na 9 miesięcy, mając na uwadze sytuację majątkową i osobistą uczestnika, który nie posiada zgromadzonych oszczędności w kwocie umożliwiającej mu natychmiastową spłatę wnioskodawczyni. Odroczenie terminu spłaty umożliwi mu zaciągnięcie w tym celu kredytu bądź sprzedaż nieruchomości i przekazanie części kwoty uzyskanej z jej sprzedaży na rzecz wnioskodawczyni.

W konsekwencji, w oparciu o art. 212 § 3 k.c., Sąd oznaczył termin, w ciągu którego uczestnik winien uiścić należną wnioskodawczyni spłatę. Zastrzeżenie odsetek po tej dacie będzie natomiast zabezpieczać interesy wnioskodawczyni w przypadku braku zapłaty.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył wnioskodawca, zaskarżając go w części, tj. w zakresie punktu 5., zarzucając naruszenie:

1. art. 212 § 2 k.c. przez błędną jego wykładnię polegającą na przyjęciu, iż składniki majątku wspólnego stron mogą zostać przyznane jednej ze stron z obowiązkiem spłaty drugiej, mimo braku zgody drugiej strony na taki sposób podziału majątku,

2. art. 212 § 3 k.c. przez błędną jego wykładnię polegającą na przyjęciu, iż obciążenie uczestnika postępowania spłatą w wysokości 218.510,42 zł na rzecz wnioskodawczyni w terminie 9 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia nie godzi w jego interes ekonomiczny, w sytuacji gdy spłata takiej kwoty w tak krótkim terminie, bez rozłożenia jej na raty czyni faktycznie taką spłatę niemożliwą.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, ewentualnie o zmianę zaskarżonego postanowienia i rozłożenie spłat należnych zasądzonych przez Sąd pierwszej instancji od J. W. na rzecz G. W. na maksymalny 10-letni przewidziany ustawą okres, płatnej w 10 równych ratach począwszy od 31.12.2016 r. do dnia 31.12.2025 r., ewentualnie o zmianę zaskarżonego postanowienia i rozłożenie spłat należnych zasądzonych przez Sąd pierwszej instancji od J. W. na rzecz G. W. na raty, pozostawiając kwestie wysokości rat i terminy ich spłaty do uznania Sądu.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania drugoinstancyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja uczestnika nie zasługuje na uwzględnienie, co skutkowało jej oddaleniem.

W pierwszej kolejności, mając na uwadze wnioski zgłoszone przez skarżącego, wskazać należy, iż apelacja nie zarzuca nieważności postępowania, którą zgodnie z art. 378 § 1 k.p.c. (mającym zastosowanie w sprawie na mocy art. 13 § 2 k.p.c.) Sąd II instancji bierze z urzędu pod uwagę. Kontrola instancyjna również nie daje podstaw do takiego ustalenia. Dalszy zakres kognicji Sądu Odwoławczego wyznaczała zatem treść orzeczenia oraz granice zaskarżenia i zakres zarzutów podniesionych w apelacji. Trzeba zaznaczyć, że skarżący wskazał, że orzeczenie zaskarża w części, tj. w zakresie punktu 5. dotyczącego zasądzenia spłaty, natomiast w zarzutach apelacyjnych zakwestionował także sposób wyjścia ze współwłasności wchodzącej w skład majątku wspólnego. Art. 212 § 2 k.c., do którego odwołał się w swoim zarzucie skarżący, określa sposoby zniesienia współwłasności rzeczy, która nie daje się podzielić, i nie dotyczy w ogóle zagadnienia kwestii terminu i wysokości spłaty.

Argumentacja apelacji była zatem w całości chybiona, dlatego nie mogła doprowadzić do zmiany zaskarżonego rozstrzygnięcia. Zmiana stanowiska uczestnika co do sposobu podziału nie ma zaś znaczenia z uwagi na zakres zaskarżenia.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własny ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny. Ustalenia poczynione przez Sąd Rejonowy nie budzą zastrzeżeń w kontekście zgromadzonego w tej sprawie materiału dowodowego. Wbrew chybionym zarzutom apelacji, Sąd II instancji podzielił także w całości ocenę prawną zaprezentowaną przez Sąd Rejonowy.

W tym miejscu należy wyjaśnić, że Sąd Rejonowy przyznał główny składnik majątku wspólnego małżonków – zabudowaną nieruchomość uczestnikowi. Podstawą tego rozstrzygnięcia jest art. 212 § 2 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. w zw. z art. 46 k.r. i o. (rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych). Nie ulega wątpliwości, że wniosek o zarządzenie sprzedaży licytacyjnej (czego skarżący nie kwestionuje) zgłoszono już po zamknięciu rozprawy (wniosek - k. 394-395), natomiast w trakcie postępowania przed Sądem I instancji uczestnik konsekwentnie wnosił o przyznanie mu nieruchomości z obowiązkiem spłaty wnioskodawczyni. Zważyć należy, iż Sąd zarządza sprzedaż rzeczy, jeżeli przy zniesieniu współwłasności żaden ze współwłaścicieli nie wyraża zgody na przyznanie mu rzeczy (zob. post. SN z 4.11.1998 r., II CKN 347/98, LEX nr 35747).

Skoro skarżący konsekwentnie w trakcie całego postępowania wskazywał na chęć przejęcia przyznanych mu składników majątkowych, nie zachodzi w sprawie sytuacja, w której należało rozważać sprzedaż składników majątkowych uczestników postępowania. Jest to w istocie prawna ostateczność wyjścia ze współwłasności, która w sprawie nie ma miejsca.

W świetle art. 316 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. uwzględnienie przez Sąd Rejonowy zmienionego przez uczestnika już po zamknięciu rozprawy stanowiska byłoby nieuzasadnione. Jakkolwiek, przyznając rzecz wspólną jednemu ze współwłaścicieli Sąd winien brać pod uwagę jego sytuację finansową pod kątem możliwości spłaty pozostałych, to konieczne jest także rozważenie innych okoliczności – całokształtu sytuacji osobistej i majątkowej osób ubiegających się o przyznanie rzeczy. Skarżący nie polemizuje zresztą z powodami, dla których Sąd Rejonowy przyznał nieruchomość na jego własność. Nie jest rzeczą Sądu Okręgowego powtarzanie trafnych wywodów Sądu Rejonowego w tym zakresie, wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego rozstrzygnięcia. Można jedynie dodać, w świetle podnoszonych przez skarżącego argumentów dotyczących zmiany zapatrywania na jego sytuację finansową i możliwość spłaty wnioskodawczyni – że skład i wartość składników majątkowych była znana uczestnikowi i ostatecznie bezsporna między stronami. Nie zaszły także zmiany w zakresie jego sytuacji majątkowej. Z uwagi na zakres zaskarżenia podniesione przez skarżącego argumenty należało rozważyć w kontekście zasądzonej spłaty. Zgodnie bowiem z art. 378 § 1 k.p.c. Sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Granice apelacji są określone przede wszystkim zakresem (granicami) zaskarżenia. Poza te granice Sąd II instancji nie może wykroczyć. Treść wskazanej normy potwierdza, wynikającą z art. 363 § 1 k.p.c. zasadę, że orzeczenie w części niezaskarżonej, a więc pozostającej poza granicami apelacji, staje się prawomocne.

Odnosząc się zatem do zaskarżonego rozstrzygnięcia z punktu V. postanowienia Sądu Rejonowego, nie uchybia ono dyspozycji art. 212 § 3 k.c. Zastosowanie tego przepisu wymaga każdorazowo uwzględnienia interesów obu stron postępowania działowego, możliwości majątkowych zobowiązanego i potrzeb uprawnionego, charakteru rzeczy, ilości współwłaścicieli, wielkości spłat lub dopłat. Sąd może rozłożyć zasądzone świadczenie na raty. Termin uiszczenia rat nie może przekraczać lat dziesięciu. Sąd określa również wysokość i terminy uiszczenia odsetek. Z uwagi na fakt, że postanowienie Sądu przyznające wspólną rzecz jednemu z uczestników postępowania, a drugiemu spłaty ma charakter konstytutywny, terminy spłaty ustalone przez Sąd powinny przypadać na okres po uprawomocnieniu się postanowienia zasądzającego spłaty (por. post. SN z 19.9.2002 r., II CK 21/02, Legalis nr 58918).

Władza dyskrecjonalna Sądu w kształtowaniu sposobu zapłaty dopłat lub spłat jest bardzo szeroka. Sąd w zasadzie nie może jedynie zaniechać zasądzenia spłaty lub obniżyć jej wysokości wynikającej z wartości udziałów (zob. post. SN z 25.5.1998 r., I CKN 684/97, Legalis nr 208568). Taka okoliczność nie miała miejsca w rozpoznawanej sprawie.

Mając na uwadze powyższe, zakres materialnoprawnej ingerencji Sądu Odwoławczego w rozstrzygnięcie Sądu I instancji w tym zakresie musi być interpretowany ściśle.

Skoro uczestnik postępowania konsekwentnie wnosił o przyznanie mu nieruchomości oraz znał skład i wartość składników majątkowych objętych podziałem, w tym wartość przedmiotowej nieruchomości – powinien być przygotowany finansowo na spłacenie wnioskodawczyni, co w świetle ustalonej przez Sąd sytuacji majątkowej i życiowej uczestnika nie było niemożliwe. Zakreślony w zaskarżonym postanowieniu termin spłaty jawi się jako wyważony i rozsądny. Nawet przyjmując, że uczestnik będzie musiał dokonać sprzedaży przyznanej mu nieruchomości lub innego składnika jego majątku – termin 9 miesięcy jest realny dla podjęcia odpowiednich działań. Również interes wnioskodawczyni w uzyskaniu realnej spłaty od uczestnika uzasadnia wyznaczenie wskazanego 9-miesięcznego terminu spłaty.

Nie ma zatem powodów, aby Sąd Okręgowy dokonywał modyfikacji zaskarżonego rozstrzygnięcia. Tym bardziej że uczestnik, nawet sprzedając przyznaną mu nieruchomość, ma zapewnione potrzeby mieszkaniowe. Ma również stały dochód na poziomie 4 tys. zł miesięcznie. Ponadto, na etapie postępowania apelacyjnego nie przedstawiono dowodów ani nawet twierdzeń, które pozwalałyby przyjąć, że doszło do zmiany sytuacji życiowej czy majątkowej stron. Skarżący nie przedstawił też powodów, dla których nierozłożenie zasądzonej spłaty na raty w tej sprawie stanowiłoby o naruszeniu któregokolwiek ze wskazanych kryteriów, mających znaczenie przy orzekaniu na podstawie powołanej normy. Biorąc pod uwagę niewadliwie ustaloną przez Sąd Rejonowy sytuację majątkową i życiową stron, decyzja o zasądzeniu tytułem spłaty kwoty 218.510,42 zł płatnej w terminie 9 miesięcy od dnia uprawomocnienia się zaskarżonego postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności jest rozwiązaniem optymalnym, pozwalającym na realizację celów stosowania art. 212 § 3 k.c.

Biorąc powyższe pod uwagę, wobec bezzasadności apelacji na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. podlegała ona oddaleniu, o czym orzeczono w punkcie 1 postanowienia.

Podstawą orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego jest przepis art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Sąd Okręgowy nie znalazł przesłanek do orzeczenia o kosztach w postępowaniu odwoławczym na zasadzie art. 520 § 2 lub 3 k.p.c.