Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Teresa Kołbuc

Sędziowie: SSO Sławomir Buras (spr.)

SSO Barbara Dziewięcka

Protokolant: starszy protokolant sądowy Beata Wodecka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 stycznia 2017 r. w Kielcach

sprawy z powództwa B. K. (1)

przeciwko Gminie K.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego w Kielcach

z dnia 31 marca 2016 r., sygn. akt I C 105/16

oraz na skutek zażalenia pozwanej na rozstrzygnięcie o kosztach procesu zawarte w punkcie trzecim powyższego wyroku

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Kielcach, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego i zażaleniowego.

Sygn. akt II Ca 1313/16 , II Cz 1449/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 31 marca 2016 r. Sąd Rejonowy w Kielcach oddalił powództwo B. K. (1) przeciwko Gminie K. o odszkodowanie, zadośćuczynienie oraz ustalenie odpowiedzialności pozwanego za szkody jakich może powódka doznać w przyszłości (pkt I), nakazał pobrać od powódki B. K. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kielcach kwotę 305,27 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych (pkt II), nie obciążył powódki B. K. (1) kosztami procesu (pkt III).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W związku z planowaną przez Gminę K. imprezą masową „S. pod gwiazdami 2013” , która miała odbyć się na (...) w K. od godziny 21:00 31 grudnia 2013 r. do godziny 1.30 1 stycznia 2014 r. Urząd Miasta K. wystąpił pismem z dnia 8 listopada 2013 r. do (...) Centrum (...) w K. o zapewnienie obsługi medycznej tej imprezy. Pismem z dnia 12 listopada 2013 r. Wydział (...) , (...) Urzędu Miasta K. zwrócił się do K. Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w K., Komendy Miejskiej Policji w K., Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w K. i (...) Centrum (...) w K. o wydanie opinii w sprawie wspomnianej imprezy, która miała odbyć się na płycie (...) w K., w której miało uczestniczyć 5000 osób. Impreza miała być monitorowana i nagrywana przy wykorzystaniu kamer monitoringu miejskiego. Obszar płyty (...) miał być ogrodzony barierkami i zabezpieczony przez Straż Miejską oraz służby (...) Sp. z o.o. we W.. Zaplanowano także odpowiednie zaplecze sanitarne. Kierownikiem ds. bezpieczeństwa był pracownik Urzędu Miasta w K. T. B.. W dniu 14 listopada 2013 r. Państwowy Inspektorat Sanitarny w K. pozytywnie zaopiniował zorganizowanie imprezy po spełnieniu szczegółowo wymienionych w opinii warunków. W dniu 20 listopada 2013 r. pozytywną opinię wydało także (...) Centrum (...) w K., wskazując przy tym, iż od godziny 21.00 31 grudnia 2013 r. do godziny 1.30 1 stycznia 2014 r. imprezę będzie zabezpieczał od strony medycznej jeden patrol ratowniczy i zespół pogotowia ratunkowego bez lekarza. W dniu 3 grudnia 2013 Komendant Miejski Państwowej Straży Pożarnej w K. pozytywnie zaopiniował opisaną wyżej imprezę masową zwracając jednocześnie uwagę m.in. na odpowiednie oznakowanie hydrantów i zapewnienie dostępu do nich, wykonania sceny z elementów trudno zapalnych, przestrzegania planu zabezpieczenia imprezy i instrukcji w razie pożaru. W dniu 27 grudnia 2013 r. Komendant Miejski Policji w K. także wydał pozytywną opinię o imprezie „S. pod gwiazdami 2013” Wskazał przy tym, że organizator powinien skierować do jej zabezpieczenia min. 57 pracowników służb porządkowych. Poinformował, iż do prewencyjnego zabezpieczenia terenu przyległego do (...) i tras dojścia zostanie skierowanych ok. 90 policjantów i 20 radiowozów. W dniu 27 grudnia 2013 r. Prezydent Miasta K. wydał decyzję zezwalającą na zorganizowanie imprezy masowej „S. pod G. (...)” na (...) Miejskim w K. od godziny 21.00 w dniu 31 grudnia 2013 r. do godziny 2.00 w dniu 1 stycznia 2014 r. W związku z organizacją tej imprezy w dniu 8 grudnia 2013 r. Gmina K. jako zleceniodawca zawarła z firmą (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. umowę zlecenia, na podstawie której zleceniobiorca zobowiązał się do ochrony i zabezpieczenia wspomnianej imprezy plenerowej. W umowie szczegółowo ustalono czas i miejsca pełnienia dyżurów przez ochroniarzy, kontrole przez pracowników firmy zakazu wpuszczania na teren imprezy osób nietrzeźwych, stwarzających dla innych zagrożenie, niezezwalających na poddanie się kontroli, przyglądania bagaży w razie podejrzenia, że osoby chcące wejść na teren imprezy mają przy sobie środki pirotechniczne lub niebezpieczne przedmioty. W § 4 umowy zleceniobiorca oświadczył, że zabawa będzie ochraniana zgodnie z wymogami ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych. W dniu 17 grudnia 2013 r. kierownik ds. bezpieczeństwa T. B. opracował i przedłożył Gminie K. plan działania służby porządkowej i informacyjnej w czasie koncertu „S. pod gwiazdami 2013”, którego załącznikiem był m.in. regulamin tej imprezy masowej, który to został rozwieszony na terenie (...). W nocy z 31 grudnia 2013 r. na 1 stycznia 2014 r. planowana impreza odbyła się. Uczestniczyło w niej mniej niż 5000 osób. Była monitorowana i nagrywana przy pomocy kamer monitoringu miejskiego. Na teren (...) można było wejść z różnych stron. Strefy szczególnie chronione czyli scena, strefa przed sceną, lodowisko, ławki, fontanna i choinka były ogrodzone metalowym płotem. (...) sceny przebiegała od frontu budynku Urzędu Miasta do środka (...) od strony zachodniej. Ciąg komunikacyjny od strony ul. (...) od ul. (...) był wolny, nieogrodzony. Nikt nie zgłosił organizatorom imprezy, a by w jej trakcie doszło do niebezpiecznych incydentów. W dniu 31 grudnia 2013 r. powódka B. K. (1) wraz z siostrą J. G., bratem A. G. i mężem D. K. spędzała S. w klubie (...) na ul. (...) w K.. Ok. godziny 23.30 udała się wraz z towarzyszącymi jej osobami w stronę (...). Stojąc na ulicy (...) powódka robiła zdjęcia znajomym. Wówczas została uderzona w oko odłamkiem petardy i upadła. Towarzyszące jej osoby pomogły jej wstać i udać się do karetki, która stała na końcu ul. (...) przy (...), gdzie została zaopatrzona i gdzie znajdowały się także inne osoby z obrażeniami ciała. B. K. (1) została przewieziona karetką do Wojewódzkiego Szpitala (...) w K., gdzie przebywała na Oddziale Okulistycznym do 7 stycznia 2014 r. Powódka nie zgłosiła Policji ani Straży Miejskiej zaistniałego wypadku. B. K. (1) doznała obrażeń prawego oka, które skutkują 4 % trwałym uszczerbkiem na zdrowiu. Nie wymaga stosowania leków, a jedynie okresowej kontroli okulistycznej.

Okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów, których wiarygodność nie była kwestionowana przez strony, jak też na podstawie zeznań świadków J. G., A. G., T. B., B. K. (2), D. K.. Sąd uznał je w całości za wiarygodne, gdyż były zbieżne, wyczerpujące, logiczne i znajdowały oparcie w pozostałym materiale dowodowym. Sąd oparł się również na dowodzie z opinii biegłego lekarza okulisty. Wnioski z niej także nie kwestionowane przez strony były zrozumiałe, wyczerpujące i przekonująco uzasadnione.

W ocenie Sądu Rejonowego powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Roszczenie powódki powinno być rozpoznawane na podstawie przepisów o odpowiedzialności deliktowej, a więc art. 415 k.c. Przepis ten stanowi, iż sprawca szkody ponosi odpowiedzialności na zasadzie winy. Jako zawinione mogą być uznane tylko zachowania bezprawne. Ponadto przy ustalaniu odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych znajdują zastosowanie przepisy ogólne dotyczące związku przyczynowego, szkody i sposobów jej naprawienia (art. 361-363 k.c.). Biorąc pod uwagę powyższe, ta na powódce spoczywał ciężar udowodnienia, że szkoda jakiej doznała była skutkiem zawinionego, a więc bezprawnego zachowania strony pozwanej. Gmina K. ze swej strony nie kwestionowała, że do zorganizowanej przez nią zabawy mają zastosowanie przepisu ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych. Z art. 5 tej ustawy wynika, iż cały ciężar odpowiedzialności za bezpieczeństwo imprezy masowej spoczywa na jej organizatorze nawet wtedy gdy powierzył on dbałość o bezpieczeństwo imprezy wyspecjalizowanej jednostce trudniącej się zawodowo ochroną osób i mienia. W ocenie Sądu Rejonowego powódka nie udowodniła, że Gmina K. jako organizator imprezy nie spełniła wymogów bezpieczeństwa. Dysponowała bowiem zezwoleniem na jej organizację wydanym przez Prezydenta Miasta K., zgodnie z art. 24 ww. ustawy jak też do wniosku o wydanie zezwolenia na jej przeprowadzenie dołączyła dokumentację wskazaną w art. 26 ustawy. Pozwana spełniała także wymóg z art. 6 ust. 3 ustawy, ponieważ udostępniła uczestniczącym w imprezie masowej jej regulamin zawierający warunki uczestnictwa i zasady zachowania się osób na niej obecnych. Regulamin imprezy masowej „S. pod gwiazdami 2013” został rozwieszony na terenie (...) i w jego okolicy. Biorąc pod uwagę powyższe zdaniem Sądu Rejonowego Gmina K. dołożył należytej staranności w organizacji zabawy sylwestrowej. Sąd uznał również, że powódka została uderzona odłamkiem petardy poza płytą (...), a więc poza miejscem imprezy, co wynika z zeznań świadków. Petarda ta została odpalona przez nieustaloną osobę trzecią a nie organizatora imprezy, w ramach pokazu pirotechnicznego.

Wyrok w całości zaskarżyła powódka B. K. (1).

Zarzuciła:

1.  Naruszenie prawa materialnego – art. 5 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych w zw. z art. 415 k.c. i w zw. z art. 417 k.c. poprzez ich błędna wykładnię i przyjęcie jakoby w świetle tych przepisów pozwana nie ponosiła odpowiedzialności za doprowadzenie do wybuchu petardy na imprezie masowej i związany z tym uszczerbek na zdrowiu powódki,

2.  Naruszenie przepisów postępowania – art. 233 § 1 k.p.c. polegające na dokonaniu oceny dowodów zebranych w sprawie bez ich wszechstronnego rozważenia, z naruszeniem zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego i w konsekwencji błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu jakoby wypadek powódki miał miejsce nie na terenie imprezy masowej organizowanej przez stronę pozwaną, mimo, iż z przeprowadzonych dowodów, którym Sąd dał wiarę w całości wynika, że uszkodzenie odpaloną petardą oka powódki miało miejsce na terenie (...) rynku i nastąpiło w związku z imprezą masową organizowaną przez Gminę K.,

3.  Sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych Sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym polegający na przyjęciu jakoby uszczerbek na zdrowiu powódki nie nastąpił w związku z imprezą.

W oparciu o powyższe wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i orzeczenie zgodnie z żądaniem określonym w pozwie oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu i zastępstwa procesowego za obie instancje wg. norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia i orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego.

Pozwana Gmina K. złożyła zażalenie na postanowienie o odstąpieniu od obciążania pozwanej kosztami procesu, zawarte w punkcie III wyroku.

Zarzuciła naruszenie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 102 k.p.c.

Wniosła o zmianę tego postanowienia poprzez zasadzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przepisanych, tj. zgodnie z wnioskiem pozwanej zgłoszonym w odpowiedzi na pozew oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja o ile zmierza do uchylenia zaskarżonego wyroku zasługuje na uwzględnienie.

Zasadny jest zarzut wadliwej oceny dowodów z zeznań świadków w zakresie w jakim dotyczy on ustaleń co do miejsca w jakim doszło do zranienia powódki odłamkiem petardy oraz wykazania się przez organizatora należytą starannością w zapewnieniu bezpieczeństwa na zabawie sylwestrowej. Powyższe z kolei skutkuje zmianą w zakresie oceny odpowiedzialności pozwanej za skutki tego zdarzenia.

Sąd Rejonowy błędnie i wbrew treści zeznań świadków, które uznał za wiarygodne, przyjął że powódka doznała urazu nie na płycie (...), a więc nie na terenie imprezy, ale na ul. (...). Z zeznań żadnego ze świadków nie można wywieźć, iż powódka w momencie, gdy trafił ją odłamek petardy stała na ul. (...). Przeciwnie wynika z nich, iż do wypadku doszło na terenie imprezy, na płycie (...). Powódka wraz z członkami rodziny i grupą znajomych przeszła z pubu na ul. (...) na Rynek. Towarzyszące jej osoby w momencie robienia zdjęć znajdowały się na płycie (...), stojąc tyłem do budynku z arkadami, który posadowiony jest wzdłuż północnej granicy (...). Wynika to ze sformułowania świadka J. G., że po zdarzeniu „cofnęliśmy się w stronę ul. (...)”, która zaczyna się za tym budynkiem . Jednocześnie świadek ten zeznała, że powódka robiąc zdjęcia stała po drugiej stronie jezdni. Skoro grupa fotografowanych osób stała tyłem do budynku z arkadami leżącego wzdłuż tej jezdni, to B. K. (1) stojąc po przeciwnej stronie jezdni niewątpliwie znajdowała się już na płycie (...), a nie na ul. (...), która do niego dochodzi od strony zachodniej. Wersję tę potwierdza także fakt, iż jezdnia, o której mówiła świadek nie była zagrodzona i możliwe było poruszania się po niej.

Z zeznaniami świadka J. G. korespondują zeznania świadka A. G., który stwierdził, że zdjęcia były robione przez powódkę „w kierunku od centrum (...), co oznacza, że B. K. (1) stała tyłem do środka (...), czyli tyłem w stronę południową, a zatem przodem do budynku z arkadami (położonego po północnej stronie (...)), na tle którego stała fotografowana grupa osób. (k.110). Nadto świadek ten wprost stwierdził : ,, do zdarzenia doszło na pewno na terenie płyty (...), bo zdjęcia robiła nam w odległości około 2 metrów” ( k. 110 ). Podobnie zeznał świadek D. K., który opisując przedbieg zdarzenia, wskazał, że doszło do niego ,, na pewno na płycie (...)’’ (k. 111 ).

Taką wersję wydarzeń potwierdziła w swoich zeznaniach sama powódka, która stwierdziła, że „na (...) robiliśmy sobie zdjęcia” (k.186). W ocenie Sądu Okręgowego zeznania powyższe pomimo, iż zostały złożone przez osoby bliskie powódce (męża, siostrę i brata), zasługują na wiarę, ponieważ są one logiczne, spójne i wzajemnie się uzupełniają. Tak też ocenił je Sąd pierwszej instancji, ale naruszając art. 233 § 1 k.p.c., wadliwie ustalił stan faktyczny w zakresie miejsca wypadku.

Ustalenie, iż zdarzenie wywołujące szkodę na osobie powódki miało miejsce na terenie imprezy masowej oznacza, iż organizator jest za nie odpowiedzialny. W tym miejscu wskazać należy, iż słusznie Sąd Rejonowy przyjął, iż podstawą odpowiedzialności powoda nie jest art. 417 k.c., ale art. 415 k.c. i art. 5 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych, jednak niezasadnie uznał, iż okoliczności sprawy nie pozwalają na obciążenie pozwanego odpowiedzialności za skutki zaistniałego w trakcie imprezy wypadku. Wyjaśnić także należy i powtórzyć za Sądem Rejonowym, iż powierzenie bezpieczeństwa uczestników imprezy masowej wyspecjalizowanej jednostce trudniącej się zawodowo ochroną osób i mienia nie zwalnia organizatorów imprezy od odpowiedzialności za niewykonanie obowiązków określonych w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych. Z kategorycznego brzmienia art. 5 ust. 1 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych wynika, że organizator imprezy masowej jest obowiązany do zapewnienia bezpieczeństwa osobom obecnym na imprezie oraz porządku podczas trwania imprezy. Przepis ten należy rozumieć w ten sposób, że cały ciężar odpowiedzialności za bezpieczeństwo masowej imprezy spoczywa na jej organizatorze. Jest rzeczą oczywistą, że sprostanie temu wymaganiu często przekracza możliwości samego organizatora, stąd też zwykle używa on pomocy innych osób lub instytucji, takich jak policja czy agencje ochrony. Jednakże skorzystanie z pomocy tych formacji nie zdejmuje z organizatora imprezy odpowiedzialności za jej bezpieczny przebieg. Ten zaostrzony reżim odpowiedzialności organizatora wprowadzony został przez ustawodawcę na skutek negatywnych doświadczeń związanych z organizacją niektórych imprez masowych o charakterze sportowym, bądź rozrywkowym, w trakcie których dochodziło do aktów przemocy wobec ludzi i do niszczenia mienia. Organizatorzy takich imprez zwykle chcieli uniknąć odpowiedzialności materialnej za wyrządzone wtedy szkody, tłumacząc się tym, że troskę o bezpieczeństwo imprez przekazali profesjonalnym instytucjom. Artykuł 5 ustawy nie pozwala właśnie na taką łatwą ekskulpację organizatora, co w konsekwencji prowadzi do tego, że jako przepis szczególny odpowiednio ogranicza też możliwość powoływania się na zwolnienie od odpowiedzialności na podstawie art. 429 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2003 r., IV CK 80/02, OSNC 2004/11/180).

Skoro wiec, jak już wyjaśniono do poszkodowania powódki doszło na terenie imprezy masowej organizowanej przez stronę pozwaną, należało ocenić czy organizator ponosi za nie odpowiedzialność. Skoro nie może on ekskulpować się na podstawie art. 429 k.c., to należy przyjąć, iż każde niedopatrzenie podmiotu, któremu organizator powierzył dbanie o bezpieczeństwo na imprezie masowej będzie obciążało także organizatora. Z zeznań powódki, a przede wszystkim z zeznań świadka T. B. (k.119-120), który z ramienia Urzędu Miasta K., był odpowiedzialny za bezpieczeństwo na zabawie sylwestrowej wynika, iż firma ochroniarska, która zabezpieczała imprezę nie dokonywała kontroli osób przybywających na zabawę pod kątem posiadania przez nich niebezpiecznych przedmiotów czy petard mimo, iż miała do tego uprawnienia na podstawie umowa zwartej z Gminą K.. Skoro będąc na terenie imprezy powódka doznała uszkodzenia ciała od petardy, która w ogóle nie powinna być poza kontrolą organizatora wystrzelona na (...), to ponosi on odpowiedzialność za skutki tego zdarzenia. Wina organizatora polega na braku kontroli wchodzących na imprezę osób pod kątem posiadania przez nich środków pirotechnicznych i używania ich pomimo zakazu. ( vide pkt 3 Regulaminu Imprezy Masowej Koncert pt. „S. pod gwiazdami”, k.91). Zachowanie organizatora, nie podejmującego żadnych działań uniemożliwiających uczestnikom spotkania noworocznego odpalania petard, a wręcz dozwalającej takie zachowania, było nie tylko bezprawne, ale zawinione. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2005 r., II CK 794/04, Legalis 94799).

Przyjęcie przez Sąd Rejonowy braku odpowiedzialności pozwanego za skutki wypadku doznanego przez powódkę B. K. (1) podczas „S. pod gwiazdami 2013”, skutkowało brakiem ustaleń co do skutków tego zdarzenia, w tym brakiem ustaleń oraz oceny zasadności powództwa co do odszkodowania, zadośćuczynienia czy odpowiedzialności pozwanego na przyszłość, a więc prowadziło do nierozpoznania istoty sprawy.

Powyższe skutkowało zatem orzeczeniem jak w sentencji, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c.

Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy Sąd Rejonowy uznając, co do zasady odpowiedzialność pozwanej za zdarzenie wywołujące szkodę na osobie B. K. (1), zbada zasadność roszczeń powódki, przeprowadzając stosowne postępowanie dowodowe.

Konsekwencją uchylenia wyroku Sądu Rejonowego jest też uchylenie postanowienia zawartego w punkcie III, które zostało zaskarżone przez stronę pozwaną. O kosztach postępowania przed Sądem pierwszej instancji Sąd Rejonowy rozstrzygnie po ponownym rozpoznaniu sprawy.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 108 § 2 k.p.c.

SSO Barbara Dziewięcka SSO Teresa Kołbuc SSO Sławomir Buras