Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 marca 2010 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSR del. Ewa Maciejewska

Protokolant: Łukasz Wychowaniec

po rozpoznaniu w dniu 24 marca 2010 r., w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w P.

przeciwko (...) w O.

o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone

I. uznaje za niedozwolone i zakazuje wykorzystywania (...) w O. w obrocie z konsumentami postanowień wzorca umowy o nazwie Regulamin świadczenia usługi (...) dla posiadaczy rachunków bankowych w (...) w O. o treści: „ Bank nie odpowiada za opóźnienia wynikające z działania telekomunikacji oraz (...) ”,

II. zasądza od pozwanego (...) w O. na rzecz powoda (...) z siedzibą w P. kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

III. nakazuje pobranie od pozwanego (...) w O. na rzecz Skarbu Państwa (Kasa Sądu Okręgowego w Warszawie) kwoty 600 zł (sześćset złotych) tytułem nie uiszczonych kosztów sądowych,

IV. zarządza publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt pozwanego (...) w O..

SSR del. Ewa Maciejewska

Sygn. akt XVII Amc 1127/09

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 17 lipca 2009r. (data stempla pocztowego) powód (...) z siedzibą w P. wniósł o uznanie za niedozwolone postanowienia zawartego w stosowanym przez pozwanego (...)w O. wzorcu umowy o nazwie ,,Regulamin świadczenia usługi (...) dla posiadaczy rachunków bankowych w (...) w O. ” o treści: ,,Bank nie odpowiada za opóźnienia wynikające z działania telekomunikacji oraz (...)”

(§19 ust.1 pkt 3 )oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że pozwany prowadzi bank. W ramach swojej działalności gospodarczej pozwany posługuje się wzorcem umowy- ,,Regulamin świadczenia usługi (...) dla posiadaczy rachunków bankowych w (...) w O. ”, zawierającym m. in. zakwestionowane postanowienie. Postanowienie to- zdaniem powoda - stanowi klauzulę niedozwoloną w rozumieniu art.385 ¹ k.c., jako sprzeczne z dobrymi obyczajami i naruszające interesy konsumentów. Postanowienie to ponadto w sposób sprzeczny z prawem przewiduje ograniczenie odpowiedzialności banku względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie (pozew k.1-3, pismo k.42).

Pozwany (...)w O. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. Motywując swoje stanowisko strona pozwana podniosła, że roszczenie powoda jest bezzasadne, a kwestionowana klauzula nie może być uznana za niedozwoloną, gdyż nie spełnia żadnej z przesłanek wymienionych w art. 385 ¹ k.c. Sporne postanowienie nie wprowadza dysproporcji praw, czy dezinformacji konsumenta. Postanowienie to nie wyłącza odpowiedzialności Banku z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.

Bank jako profesjonalista wykonuje swoje zadania z należytą starannością. Odpowiedzialność Banku jest odpowiedzialnością kontraktową. Zgodnie z art.471 k.c. dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonania jest następstwem okoliczności , za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności. Podstawową okolicznością, za którą bank ponosi odpowiedzialność jest zgodnie z art. 472 k.c. niezachowanie należytej staranności. W sytuacji kiedy Bank przy wykonywaniu ciążących na nim obowiązków – świadczenia usług bankowości elektronicznej- dochowa należytej staranności, to nie może być pociągnięty do odpowiedzialności z powodu okoliczności niezależnych od niego. Bank w kwestionowanej klauzuli nie wyłączył swojej odpowiedzialności za okoliczności pozostające pod jego wpływem. Klauzula ta dotyczy wyłączenia odpowiedzialności za opóźnienia firm świadczących usługi telekomunikacyjne oraz (...). Pozwany nie ma wpływu na treść i wzajemne zobowiązania konsumenta i firm teleinformatycznych , za pomocą których konsument korzysta z usług świadczonych przez Bank. Rażąco niesprawiedliwym byłoby obciążanie pozwanego odpowiedzialnością za opóźnienia wynikające z działalności systemów telekomunikacyjnych, na które nie ma wpływu.

Dodatkowo pozwany podniósł, że krytyczny regulamin, w którym znajdowała się omawiana klauzula nie jest już regulaminem obowiązującym w Banku. Został on bowiem zmieniony na podstawie uchwały zarządu banku z dnia 16 lipca 2009 r., sporny zapis utracił moc z dniem 20 lipca 2009 r.

(odpowiedź na pozew k.19-24).

Rozpoznając sprawę Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany (...)w O. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej do dnia wniesienia pozwu w niniejszej sprawie, tj. do dnia 17 lipca 2009 r., posługiwał się wzorcem umowy - ,,Regulamin świadczenia usługi (...) dla posiadaczy rachunków bankowych w (...) w O. ”. W treści tego wzorca – w §19 ust.1 pkt 3 - zawarty był zapis: ,,Bank nie odpowiada za opóźnienia wynikające z działania telekomunikacji oraz (...)” .

/okoliczności bezsporne/

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd rozważył co następuje:

W ocenie Sądu powództwo zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 3851§ 1 k.c. niedozwolonymi są takie postanowienia umowy, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, o ile nie zostały uzgodnione indywidualnie i nie są postanowieniami określającymi główne świadczenia stron w sposób jednoznaczny.

Uznanie postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowanie go z obrotu wymaga zatem łącznego spełnienia następujących przesłanek:

- postanowienie umowy zawieranej z konsumentem nie zostało uzgodnione indywidualnie, tj. konsument nie miał rzeczywistego wpływu na jego treść, nie podlegało negocjacjom, lecz zostało ono narzucone konsumentowi,

- prawa i obowiązki konsumenta zostały ukształtowane w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami , rażąco naruszając jego interesy,

- postanowienie umowne nie odnosi się do określonych jednoznacznie głównych świadczeń stron.

W niniejszej sprawie bezsporny jest zarówno fakt stosowania przez stronę pozwaną wzorca umownego zawierającego sporną klauzulę, jak i okoliczność , iż klauzula ta była narzucana konsumentowi i nie podlegała indywidualnym uzgodnieniom. Postanowienie to nie dotyczyło przy tym jednoznacznie określonych głównych świadczeń stron w ramach umowy zawieranej w oparciu o krytyczny wzorzec .

Powyższe oznacza, że przesądzenia wymaga jedynie kwestia czy

zakwestionowany zapis o treści: ,,Bank nie odpowiada za opóźnienia wynikające z działania telekomunikacji oraz (...)”

kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami , rażąco naruszając jego interesy i istotnie ogranicza odpowiedzialność pozwanego względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, w rozumieniu art. 385 ³ pkt 2 k.c.

Należy wskazać, że ,, dobre obyczaje” to reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami.

Ukształtowanie praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami w zakresie treści stosunku obligacyjnego, wyraża się w tworzeniu klauzul godzących w równowagę kontraktową stron (vide: wyrok SN z 13 lipca 2005r.I

CK832/04, Lex nr 159111). Za sprzeczne z dobrymi obyczajami uznać trzeba działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub braku doświadczenia, a więc działania traktowane powszechnie za nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające od przyjętych reguł, standardów postępowania.

Zaznaczyć należy, że przyjęcie, iż postanowienie wzorca umowy narusza dobre obyczaje , nie wymaga wskazania jaki „dobry obyczaj ” został in casu naruszony, wystarczające jest uzasadnienie takiej oceny poprzez odwołanie się do reguł etycznych, uczciwego i lojalnego postępowania w obrocie (vide: wyrok SN z 3 lutego 2006 r. I CK 297/2005 . Lex Polonica 393979 ).

Rażące naruszenie interesów konsumentów polega zaś na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na ich niekorzyść (vide: wyrok SN z 13 lipca 2005 r. I CK 832/04, Lex nr 159111).

Mając powyższe na względzie, Sad podziela stanowiska powoda, iż sporne postanowienie jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumentów . Postanowienie to w ocenie Sadu stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu art. 385 ³ pkt 2 k.c.

Zgodnie z art. 385 ³ pkt 2 k.c. w razie wątpliwości uważa się , że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.

W myśl przedmiotowego postanowienia Bank nie odpowiada za opóźnienia wynikające z działania telekomunikacji oraz (...).

W ocenie Sądu, przedmiotowa klauzula prowadzi niewątpliwie do wyłączenia lub istotnego ograniczenia odpowiedzialności Banku względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania w stosunku do zasad określonych w art.471 k.c. i następne. Pozwany bowiem całkowicie wyłącza swoją odpowiedzialność za opóźnienia powstałe na skutek okoliczności wymienionych w tym postanowieniu.

Klauzula ta jest tak sformułowana , że -wbrew twierdzeniom pozwanego- odnosi się do wszelkich opóźnień wynikających działalności telekomunikacji i (...), także w sytuacji kiedy z tej działalności korzysta sam Bank

świadcząc na rzecz konsumenta usługę (...) .

Objęta sporem klauzula poprzez niedoinformowanie konsumenta może wywołać u niego błędne przekonanie co do zakresu przysługujących mu praw , możliwości dochodzenia przez niego ewentualnych roszczeń wynikających z zawartej umowy. To wyłącznie od pozwanego Banku będzie należała ocena tego, czy zaistniałe okoliczności ( opóźnienia ) mieszczą się w przedmiotowym zakresie.

Podkreślić trzeba, że skoro pozwany prowadzi działalność gospodarczą nastawioną na zysk, to winien ponosić również ryzyko gospodarcze z tą działalnością związane, a nie przerzucać tego ryzyka na swoich klientów – konsumentów. Taka ocena jest w niniejszej sprawie uprawniona, jeśli ma się na uwadze, iż działalność Banku opiera się obecnie w głównej mierze na pracy systemów informatycznych ( m.in. transmisji danych ), korzystaniu z łączy telekomunikacyjnych.

Zgodnie z art. 354 § 1k.c. określającym sposób wykonania zobowiązania-

dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego. Stosownie do art.355 § 2 k.c. należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności. Nieuzasadnionym jest więc wyłączenie odpowiedzialności banku z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez podmioty, za pośrednictwem lub przy pomocy których, pozwany prowadzi swoją działalność (dostawcy łączy telekomunikacyjnych, Poczta Polska).

Bank jako strona umowy rachunku bankowego zawartej z konsumentem, regulowanej przepisami art.725-733 k.c oraz przepisami ustawy z dnia z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe ( Dz.U. z 2002 r., Nr 72, poz. 665 ze zm., „Prawo bankowe”), powinien spełnić ewentualne roszczenie konsumentem z tytułu niewykonania względnie nienależytego wykonania tej umowy, a następnie sam wystąpić z roszczeniem regresowym do operatora ponoszącego winę za nienależyte wykonanie umowy.

Dodatkowo podnieść należy, że krytyczna klauzula, zdaniem Sądu, nie realizuje prawidłowo wymogów art. 52 ust.2 pkt 10 Prawa bankowego. Według tego przepisu umowa rachunku bankowego powinna określać w szczególności zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzenie rozliczeń

pieniężnych oraz wysokość odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku. ,, Przepis ten nie może być interpretowany w ten sposób, iż wprowadza on ustawowe zezwolenie na ograniczenie odpowiedzialności banku w stosunku do zasad ogólnych. Trudno wskazać jakiekolwiek racje do wykładni tego przepisu jako podstawy ograniczenia odpowiedzialności banku, skoro-jako profesjonalista- tym bardziej powinien gwarantować wykonanie swojego zobowiązania umownego zgodnie z jego treścią (art. 355 § 2 k.c.).Omawiany przepis należałoby odczytywać wręcz odwrotnie , jako sugestię zaostrzenia odpowiedzialności w stosunku do zasad ogólnych, w żadnym natomiast razie jako dozwolenie, czy nakaz jej ograniczenia.’’- ( tak; Dominika Rogoń[w:] Fryderyk Zoll-red., Prawo bankowe. Komentarz, Zakamycze 2005).

Reasumując przyjąć należy , że przedstawione ukształtowanie stosunku prawnego w przedmiotowym wzorcu umowy jest nieuzasadnione, gdyż godzi w dobre obyczaje (rzetelne traktowanie konsumenta, szacunek, zaufanie stron) i rażąco narusza interesy konsumenta ( dezinformacja, wykorzystanie niewiedzy konsumenta).

Sporny zapis stanowi przy tym niedozwoloną klauzulę umowną w myśl art. 385 ³ pkt 2 k.c., wyłącza bowiem odpowiedzialność pozwanego Banku względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, w stosunku do zasad ogólnych przewidzianych w art.471i art. 472 k.c. w zw. z art. 355§ 2 k.c.

Sąd oddalił wniosek dowodowy pozwanego dotyczący przeprowadzenia dowodu z uchwały zarządu pozwanego z dnia 16 lipca 2009 r. wraz przyjętym tą uchwałą Regulaminem świadczenia usługi (...) dla posiadaczy rachunków bankowych w (...) w O. na okoliczność , iż w nowym Regulaminie brak jest spornego postanowienia- albowiem okoliczność mająca być wykazana tym dowodem nie jest kwestionowana przez powoda (art. 229 k.p.c. ), a przy tym nie ma ona znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Zgodnie z art. 47940 k.p.c. zaniechanie przez pozwanego, po wytoczeniu powództwa , stosowania zaskarżonego postanowienia wzorca umownego nie ma wpływu na bieg postępowania. Nowy , zmieniony regulamin, w którym pozwany zaniechał stosowania spornej klauzuli ,wszedł w życie 20 lipca 2009 r., a więc po złożeniu pozwu w niniejszej sprawie

Mając powyższe na względzie Sąd, na podstawie art. 3851§1 k.c. w zw. z art. 3853 pkt.2 k.c. uznał postanowienia wzorca umowy za niedozwolone, zaś na podstawie art. 47942 zakazał ich wykorzystywania w obrocie.

O wysokości opłaty sądowej od pozwu i obciążeniu nią pozwanego na rzecz Skarbu Państwa orzeczono na podstawie art. 26 ust 1pkt 6 w zw. z art..113 ust.1 oraz art..96 ust.1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.)

O kosztach zastępstwa procesowego rozstrzygnięto, stosownie do wyniku sporu, na zasadzie art. 98 i 99 k.p.c. w zw. z § 14 ust. 3 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.)

O publikacji prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt pozwanej zarządzono na podstawie art.47944kpc

SSR del. Ewa Maciejewska