Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 października 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział IV Cywilny

w składzie: SSO Andrzej Sterkowicz

protokolant: sekretarz sądowy Edyta Prządka

po rozpoznaniu w dniu 22 września 2016 r. w Warszawie

sprawy z powództwa J. P. (1), H. P. (1)

przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) z siedzibą w W.

o ochronę naturalnego środowiska człowieka

1.  Oddala powództwo.

2.  Zasądza od powodów J. P. (1), H. P. (1) na rzecz pozwanego Przedsiębiorstwa Państwowego (...) z siedzibą w W. kwotę 7.217 zł. (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

3.  Zasądza od powodów J. P. (1), H. P. (1) na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 8.736,82 zł. (osiem tysięcy siedemset trzydzieści sześć złotych i osiemdziesiąt dwa grosze) tytułem zwrotu wydatków należnych Skarbowi Państwa a powstałych w związku z postępowaniem.

SSO Andrzej Sterkowicz

IV C 1105/13

Uzasadnienie wyroku z dnia 5 października 2016r

Powodowie J. P. (1) i J. P. (2) w pozwie z dnia 7 sierpnia 2013r domagali się zasądzenia od strony pozwanej Przedsiębiorstwa Państwowego (...) z siedzibą w W. kwoty 300 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu dnia zapłaty. Sprecyzowali, ze roszczenie powyższe przedstawia wartość odszkodowania pieniężnego w związku z utratą wartości ich nieruchomości tj. działki o nr ewidencyjnym(...), która położona jest w W. przy ul. (...) i które powstało w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania na podstawie Uchwały Sejmiku Województwa (...) nr 76/11 z dnia 20.06.2011r- o utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania, który wskazał ich nieruchomość w całości w strefie Z2. Powodowie ponadto wnieśli tez o zasadzenie na ich rzecz kosztów postępowania. W ramach uzasadnienia pozwu powodowie wskazali, że w stosunku do przedmiotowej nieruchomości wiąże ich tytuł prawny oparty na wspólności małżeńskiej majątkowej. Nieruchomość została na podstawie uchwały sejmiku województwa (...) nr 76/11 z dnia 20.06.2011r. obj eta obszarem ograniczonego użytkowania i uzyskała położenie w strefie Z2. Jest to równoznaczne z pewnymi rygorami- do których zalicza się zakaz lokalizowania niektórych kategorii budynków, czy tez wymaga się zachowania pewnej izolacyjności akustycznej ścian zewnętrznych, okien , drzwi, dachów i stropodachów- zgodnie z wymogami prawa budowlanego. Te okoliczności według nich samoistnie rzutują na obniżenie wartości nieruchomości położonych w tej strefie. Powyższą okoliczność potwierdzają wnioski prywatnej opinii rzeczoznawcy majątkowego, któremu powodowie jej wykonanie zlecili. Według nich utrata wartości ich nieruchomości przedstawia się w kocie 755 239 zł.

Powodowie skonkretyzowali podstawę prawną swojego roszczenia, wskazując na przepis art. 129 ust.2 w związku z art. 136 ust.2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r – Prawo ochrony środowiska. Stosownie do przywołanych reguł obowiązek do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości ma ten podmiot, którego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania. W tym układzie faktycznym obszar ograniczonego użytkowania został utworzony dla Portu Lotniczego (...)w W., którego zarządcą jest pozwany. Niemniej jednak pozwany został wezwany w dniu 5.07.2013r do dobrowolnego naprawienia szkody związanej z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem. Powodowie również wskazali na subsydiarną podstawę swojego roszczenia tj. na art. 435 k.c. w związku art. 322 i 325 ustawy-Prawo ochrony środowiska, a to wobec ewentualnej utraty mocy obowiązującej uchwały z dnia 2.06.2011r.

Strona pozwana przedsiębiorstwo Państwowe (...) z siedzibą w W. nie uznało tego roszczenia i wniosło o jego oddalenie. Według tej strony powództwo nie jest uzasadnione skoro powodowie nie wykazali podstawowej przesłanki jaką jest w takim przypadku poniesienie szkody w związku z ograniczeniami wynikającymi z objęcia danej nieruchomości utworzonym obszarem ograniczonego użytkowania. Ponadto jak wskazano dalszą przesłanką odszkodowania o jakim jest mowa w art. 129 ust. 2 – ustawy –prawo ochrony środowiska- jest wystąpienie istotnego ograniczenia lub zmuszenia właściciela do zmiany dotychczasowego korzystania z nieruchomości. Zatem odszkodowanie przysługuje za konkretną szkodę, która jest następstwem wejścia w życice rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego, które wprowadza ograniczenie w sposobie korzystania z nieruchomości. Zdaniem strony pozwanej powodowie nie wykazali jakoby wejście w życie uchwały spowodowało automatyczny spadek wartości nieruchomości. To samo należy stwierdzić, że wejście w życie obszaru ograniczonego użytkowania wywołało ograniczenie w stosunku do osób powodów prawa ich własności do ich nieruchomości. W piśmie procesowym z dnia 30.04.2014r strona pozwana wskazała zarzut upływu terminu zawitego. Wskazano, że na podstawie art. 129 ust.2 u.p.o.ś. można wystąpić z roszczeniami w okresie dwóch lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Termin ten ma charakter terminu zawitego, co uwzględniając jego materialną specyfikę, wystąpienie z roszczeniem po jego upływie powoduje, że roszczenie powyższe wygasa. Podkreślono, że nieruchomość powodów zlokalizowana jest w obszarze ograniczonego użytkowania już drugi raz, gdyż po raz pierwszy znalazła się tam na skutek wejścia w życie Rozporządzenia nr 50. Wówczas w dacie ustanowionego na podstawie tego aktu obszaru ograniczonego użytkowania, nieruchomość powodów położona była w rygorystycznej strefie M, który odpowiada obecnie strefom Z1 i Z2- ustanowionych uchwałą z dnia 20.06.2011r. Wobec tego ograniczenia stanowiące podstawę roszczeń powodów, w zakresie utraty wartości nieruchomości, jeżeli powstały, to już w chwili wejścia w życie Rozporządzenia nr 50 tj. w dniu 24 sierpnia 2007r, a nie dopiero w dniu wejścia w życie uchwały. Wejście w życie uchwały z dnia 20.06.2011r nie spowodowało zatem żadnych nowych ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości mogących skutkować zasadnością roszczeń odszkodowawczych po stronie powodów. Wobec tego wejście w życie uchwały nie spowodowało powstania nowych ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości mogących skutkować zasadnością roszczeń odszkodowawczych po stronie powodowej. Objęte wobec tego pozwem roszczenie odszkodowawcze, które zostało ulokowane wobec wejścia w życie obszaru ograniczonego użytkowania na mocy wejścia w życie uchwały z 2011r już wygasło i początek tego datuje się na 2009r, gdyż początkiem tego terminu było wejście w życie Rozporządzenia nr 50. Wspomniana natomiast uchwała nie wprowadzała w życie żadnych nowych ograniczeń w stosunku do tej nieruchomości. Dodano również, że strona pozwana nie może być aktualnie traktowana jako przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą użytych sił przyrody, co wyklucza jednocześnie ocenę tego roszczenia przez pryzmat przesłanek określonych w art. 435 k.c w związku z art. 322 u.p.o.ś.

W dopowiedzi na tak sprecyzowane stanowisko strony pozwanej, powodowie w piśmie z dnia 22 maja 2014r podnieśli, że zgłoszony zarzut prekluzji jest spóźniony, skoro powinien zostać zgłoszony już w samej odpowiedzi na pozew. Niemniej jednak zaznaczono, że termin do zgłoszenia tych roszczeń został zachowany, co wynika z przedstawionych dowodów w postaci wystosowanego do pozwanego wezwania o zapłatę i wezwania do próby ugodowej. Stosownie do zajętego na tym etapie stanowiska przez powodów , strona pozwana Przedsiębiorstwo Państwowe (...) podtrzymało zarzut upływu terminu na wystąpienie z roszczeniami, których powodowie dochodzą w tym postępowaniu i co do tego podtrzymano wskazaną i rozwiniętą co do tego własną argumentację. Podkreślono tylko, że w tym zachodzącym przypadku szkoda nie powstała wobec faktu, ze kolejny akt prawny utrzymywał zakres ograniczeń na dotychczasowym poziomie tj. jak poprzednio obowiązujący.

Samo dochodzenie powództwa, którego formalną podstawą jest rozporządzenie nr 50 nie znajduje uzasadnienia, gdyż powództwo zostało wytoczone po upływie dwuletniego terminu przewidzianego w art. 129 ust.4 p.o.ś. Strona powodowa miała więc prawo wystąpić z tymi roszczeniami w terminie 2 lat od dnia wejścia w życie Rozporządzenia nr 50 tj. faktycznie od dnia 24 sierpnia 2007r. Bieg tego terminu rozpoczyna więc swój bieg z chwilą wejścia w życie aktu prawa miejscowego ustanawiającego obszar ograniczonego użytkowania.

W ten sposób zaprezentowane stanowiska zostały przez obie strony podtrzymane aż do zakończenia postępowania, a na sporne okoliczności strony przedstawiały i zgłaszały dowody.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Właścicielami nieruchomości oznaczonej ewidencyjnie jako działka o nr (...) są na zasadach wspólności małżeńskiej majątkowej J. i H. P. (1). Nieruchomość ta jest położona w W. w rejonie ulic (...). Nieruchomość ta jest niezabudowana.

/dowód: odpis z księgi wieczystej nr (...)/

/dowód: wypis z rejestru gruntów- k. nr 38- akta sprawy/

Nieruchomość powodów znalazła się w utworzonym obszarze ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego(...)– na podstawie Rozporządzenia nr 50 Wojewody (...). Zgodnie z Rozporządzeniem nieruchomość powodów usytuowana była w granicach ustanowionego tego obszaru w strefie M. Zgodnie z tym aktem prawa miejscowego ustanowiona strefa M wyłączała możliwość zabudowy nieruchomości w niej zlokalizowanych. Jedynie zgodnie tym rozporządzeniem w strefie M dopuszczono zmianę sposobu użytkowania budynków w całości lub na cele mieszkaniowe oraz budowę nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub towarzyszących innym funkcjom, na warunkach i zasadach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku tego planu , na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy. Zgodnie z tym aktem wprowadzono dodatkowe wymagania odnoszące się do warunków technicznych budynków. W nowoprojektowanych budynkach obostrzono rygorem stworzenie izolacyjności akustycznej ich ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów.

Kolejno na podstawie uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011r- utworzono obszar ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W.. Na podstawie tej obowiązującej uchwały nieruchomość powodów znalazła się w całości w strefie Z2. Na podstawie tej uchwały zakazano w strefie Z2 przeznaczania terenów pod szpitale i domy opieki społecznej oraz pod zabudowę związaną ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży. Zakazano też w tej strefie lokalizowania budynków o przeznaczeniu na szpitale, domy opieki społecznej oraz o przeznaczeniu związanym ze stałym lub także czasowym pobytem dzieci i młodzieży. Zakazano także zmiany funkcji budynków istniejących na budynki o przeznaczeniu na budynki w których mogą przebywać na stale lub czasowo dzieci lub młodzież, jak też na szpitale i domy opieki społecznej. Uchwała przewiduje, że w nowo projektowanych budynkach należy zapewnić izolacyjność akustyczną w nich ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów. Natomiast w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające klimat akustyczny.

/dowód: rozporządzenie Wojewody (...) nr 50 z dnia 7 sierpnia 2007r/

/dowód: uchwała Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011r/

Powodowie J. P. (1) i H. P. (2) w dniu 17 sierpnia 2009r wystosowali pisemne wezwanie do Przedsiębiorstwa (...) „ w W. w którym wezwało w/w podmiot do wykupu ich nieruchomości oznaczonej ewidencyjnie jako działkę o nr (...). Zawarto również ewentualne wezwanie o zapłatę na ich rzecz odszkodowania pieniężnego w kwocie wynoszącej 950 000 zł. Oba żądania uzasadniono podstawa wywodzoną z faktu wejścia w życie obszaru ograniczonego użytkowania dla Portu Lotniczego (...) w W. ustanowionego Rozporządzeniem Wojewody (...) z dnia 7 sierpnia 2007r.

W dniu 20 sierpnia 2009r także powodowie złożyli w Sądzie Rejonowym dla miasta Stołecznego Warszawy wniosek o zawezwanie do próby ugodowej. W treści wniosku zawarło się żądanie zawarcia ugody, które w swojej treści powielało treść zgłoszonych w piśmie z dnia 17 sierpnia żądań. Do zawarcia ugody nie doszło jak również nie miało miejsca spełnienie tych żądań przez stronę pozwaną.

/dowód: pismo i wniosek o wezwanie do próby ugodowej- k. nr.135-137/

Wartość przedmiotowej nieruchomości znajdującej się strefie Z2 jest niższa od takich o analogicznych cechach, które położone są poza wskazana strefą i obszarem ograniczonego użytkowania. Obecnie wartość rynkowa nieruchomości powodów kształtuje się w wysokości 1 318 000 zł. W czasie poprzedniego położenia w strefie M jej wartość wynosiła 1012 000 zł.

/dowód: opinia biegłego inż. R. K.- 326-328/

Stan faktyczny sprawy przedstawia się jako bezsporny i został w całości ustalony na podstawie dowodów z dokumentów, których wartość nie została zakwestionowana przez strony. Dowody powyższe tworzą jednolity i spójny stan zachodzących faktów. Jednocześnie sąd oparł się na dowodzie z fachowej opinii biegłego, która odpowiada na przedstawione zagadnienie, a odnoszące się do kwestii wartości rynkowej przedmiotowej nieruchomości w czasie położenia jej obszarze ograniczonego użytkowania.

Sąd rozważył co następuje:

Powództwo jest nieuzasadnione i podlega oddaleniu.

Istotnym w sprawie jest to, że powodowie precyzując kwotowo żądanie zasądzenia na ich rzecz odszkodowania pieniężnego, w sposób wyraźny sprecyzowali, ze podstawa tego wynika z wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania na podstawie uchwały Sejmiku Województwa (...) nr 76/11 z dnia 20.06.2011r. Stanowi więc to faktyczną podstawę powództwa, która jednocześnie stanowi podstawę prawna rozstrzygnięcia (art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c.).

Zgodnie z art. 129 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r – prawo ochrony środowiska, jeżeli w związku ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części. W związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesiona szkodę. Szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Według art. 129 ust.4 – u.p.o.ś z powyższymi roszczeniami można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości.

W sprawie niewątpliwym jest, że nieruchomość powodów została objęta działaniem rozporządzenia nr 50 Wojewody (...) z dnia 7 sierpnia 2007r, które nota bene obowiązywało do dnia wejścia w życie uchwały Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011r. Przedmiotowe rozporządzenie nr 50 w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania usytuowało ich nieruchomość w strefie M, co oznaczało, że w stosunku do niej obowiązywał katalog ustanowionych ograniczeń. Zatem powodowie z momentem wejścia w życie tego aktu prawa miejscowego nabyli uprawnienie do wystąpienia z odpowiedniej treści roszczeniami o jakich jest mowa w art. 129 ustawy-prawo ochrony środowiska i w terminie 2 lat ( wyrok Sn z dnia 3.12.2013r- II CSK 161/13). Termin ten jest terminem zawitym, w czasie którego powodowie mogli wykorzystać roszczenia o jakich jest mowa w cytowanym przepisie. To uprawnienie do wystąpienia z jednym z tych roszczeń zostało więc ograniczone limitem czasowym, co w efekcie powoduje, że brak uprawnionej reakcji podmiotów wskazanych w art. 129 u.p.o.ś w zakresie wystąpienia z roszczeniem powoduje, że roszczenie takie wygasa. Co do charakteru zawartego terminu w art. 129 ust. 4 –u.p.o.ś wskazać należy, że termin ten zasadniczo różni się jako termin swoistej czasowej prekluzji od terminu przedawnienia. Zasadniczo cechą odróżniającą go od terminu przedawnienia jest to, że aby został on zachowany , żądania o jakich jest mowa w art. 129 ust. 1 u.p.o.ś. muszą zostać zgłoszone podmiotowi zobowiązanemu do ich realizacji w celu zachowania prawa dochodzenia tych roszczeń przed sądem (tak. SN w wyroku z dnia 21.08.2013r II CSK 578/12). Rozporządzenie Wojewody (...) nr 50 weszło w życie w dniu 24 sierpnia 2007r i obowiązywało do dnia wejścia wżycie Uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011r. tj do dnia 3 sierpnia 2011r. Jest zatem oczywistym, że powodowie w stosunku do podmiotu pozwanego nie wystąpili z tym roszczeniem w terminie dwóch lat od dnia wejścia w życie Rozporządzenia nr 50. A zatem roszczenie to, które powstało w związku z wejściem w życie w/w aktu prawa miejscowego w stosunku do tych osób wygasło. W dodatku trzeba zwrócić uwagę na to, że nieruchomość powodów została objęta już ograniczeniami wynikającymi z Rozporządzenia nr 50 i umiejscowiona została w strefie M utworzonego ograniczonego obszaru użytkowania. W związku z wejściem w życie uchwały z dnia 20 czerwca 2011r nie zaistniały w stosunku do ich nieruchomości żadne nowe ograniczenia. W tym stanie rzeczy przedmiotowa uchwała nie może stanowić ważnej podstawy do dochodzenia odszkodowania. Uchwała ta jak wskazano na wstępie niezmiennie stanowi podstawę faktyczną w ten sposób sprecyzowanego powództwa. Jak wskazuje się w orzecznictwie nie samo ograniczenie i nie każde ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości determinuje odpowiedzialność odszkodowawczą przewidzianą w art. 129 ust. 1 u.p.o.ś. Szkoda stanowiąca główną przesłankę roszczenia odszkodowawczego nie powstaje, kiedy kolejny akt prawa miejscowego utrzymuje zakres ograniczeń na dotychczasowym poziomie czyli tak jak poprzednio obowiązujący. Z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w powyższej sprawie, skoro zakres ustanowionych ograniczeń rozporządzeniem nr 50 został niejako powielony wprowadzoną uchwałą, która wespół z art. 129 u.p.o.ś stanowi podstawę faktyczną powództwa. W tej również sytuacji nie ma znaczenia okoliczność zgłoszenia w formie pisemnej, czy także w formie wniosku o wezwanie do próby ugodowej na drodze sądowej - przez powodów skonkretyzowanych roszczeń, skoro uczynili to pod rządem obowiązującego rozporządzenia nr 50, a powództwo w całości zostało oparte na fakcie wejścia w życie i obowiązywania uchwały z dnia 20 czerwca 2011r. Roszczenie sprecyzowane i przedstawione w pozwie zostało więc zgłoszone w terminie po upływie dwóch lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia sanującego już wówczas obszar ograniczonego użytkowania. Wobec tego roszczenie to wygasło, co w efekcie powoduje, że całe powództwo jest bezzasadne i podlegało oddaleniu na podstawie art. 129 ust.1 i ust. 4 –u.p.o.ś. Rozstrzygniecie o kosztach postępowania oparto na regule art. 98 k.p.c.