Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2013 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa S. P.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej w S.

o nakazanie wydania dokumentu

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Sokółce

z dnia 9 lipca 2013 r. sygn. akt I C 93/13

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 60 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym;

III.  nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego
w Sokółce na rzecz adwokat I. M. kwotę 73,80 złotych, w tym 13,80 złotych podatku VAT, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 8 kwietnia 2013 r. powód S. P. wniósł o nakazanie Spółdzielni Mieszkaniowej w S. wydania z akt Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej opinii racy prawnego T. S. stanowiącej załącznik do projektu uchwały nr (...) i nr (...) Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej w S. z dnia 12.03.2013 r. w przedmiocie analizy rozliczenia centralnego ogrzewania z 2012 r. oraz uchwalania zmian do „Regulaminu określającego zasady rozliczania kosztów gospodarki cieplnej i ustalania opłat za centralne ogrzewanie oraz za podgrzanie wody użytkowej dla mieszkań i lokali użytkowych w Spółdzielni Mieszkaniowej w S.”. Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje żądanie powód wskazał, iż zwrócił się do pozwanej o wydanie kopii dokumentów wymienionych w treści pozwu. Spółdzielnia Mieszkaniowa wydała mu wszystkie żądane dokumenty, za wyjątkiem opinii radcy prawnego T. S., która zdaniem powoda stanowiła integralną część składową uchwał i protokołu z posiedzenia Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej. W ocenie powoda, prawo do wystąpienia z żądaniem wydania tychże dokumentów wynika z treści postanowień statutu Spółdzielni Mieszkaniowej.

Pozwana Spółdzielnia Mieszkaniowa wnosiła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwana podnosiła, że przepisy statutu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) przewidują uprawnienia członka Spółdzielni do żądania opinii radcy prawnego. Ponadto, uchwały nr (...) oraz (...) nie posiadają opinii radcy prawnego, a są jedynie opatrzone klauzulą poprawności formalno – prawnej podpisaną przez radcę prawnego T. S..

Wyrokiem z dnia 9 lipca 2013 r. Sąd Rejonowy w Sokółce oddalił powództwo (pkt I) i zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 77 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II).

Sąd I instancji ustalił, iż w dniu 12 marca 2013 r. miało miejsce posiedzenie Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej w S.. Posiedzenie to odbywało się zgodnie z przyjętym porządkiem obrad, który obejmował: 1. Przyjęcie protokołu z poprzedniego posiedzenia Rady Nadzorczej odbytego w dniu 8.02.2013 r. 2. Analizę rozliczenia centralnego ogrzewania za 2012 r. 3. Uchwalenie zmian do „Regulaminu określającego zasady rozliczania kosztów gospodarki cieplnej i ustalania opłat za centralne ogrzewanie oraz za podgrzanie wody użytkowej dla mieszkań i lokali użytkowych w Spółdzielni Mieszkaniowej w S.” 4. Podjęcie uchwały w sprawie wysokości zaliczkowych opłat za centralne ogrzewanie za lokale mieszkalne w zasobach spółdzielczych 5. Rozpatrzenie pism członka Spółdzielni oraz 6. Sprawy różne.

W toku obrad Rada Nadzorcza podjęła m.in. dwie uchwały, sporządzony został aneks do Regulaminu określającego zasady rozliczania kosztów gospodarki cieplnej i ustalania opłat za centralne ogrzewanie oraz podgrzanie wody. Pozostałe dokumenty objęte porządkiem obrad zostały włączone do protokołu i stanowiły jego załączniki. Pismem z dnia 28 marca 2013 r. powód S. P. wystąpił do zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej o wydanie kopii dokumentów z obrad posiedzenia Rady Nadzorczej z dnia 12 marca 2013 r. W swoim piśmie zamieścił także żądanie wydania opinii prawnej radcy prawnego T. S., stanowiącej w ocenie powoda załącznik do protokołu z dnia 12 marca 2013 r. Tego samego dnia powód otrzymał wszystkie dokumenty wskazane we wniosku, za wyjątkiem opinii prawnej. Dnia 29 marca 2013 r. S. P. wystosował do pozwanej wezwanie do wydania z akt Rady Nadzorczej opinii radcy prawnego sporządzonej do projektów uchwał Rady Nadzorczej z dnia 12 marca 2013 r. W odpowiedzi na wezwanie z dnia 5 kwietnia 2013 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa wskazała, iż radca prawny wydaje opinie prawne na prośbę organów Spółdzielni i dla ich potrzeb. Statut Spółdzielni Mieszkaniowej (...) przewiduje natomiast takiego uprawnienia dla członka Spółdzielni.

Mając na względzie ustalony w sprawie stan faktyczny Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, iż uwzględnienie żądania pozwu byłoby możliwe pod warunkiem udowodnienia przez stronę powodową istnienia dokumentu w postaci opinii prawnej radcy prawnego T. S., stanowiącej załącznik do projektu uchwał nr (...) oraz (...) Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej w S.. To powód, jako domagający się wydania przez pozwaną takiego dokumentu winien zgodnie z zasadą z art. 6 k.c. wykazać, iż dokument taki został sporządzony i istnieje. Jak wynikało zaś z akt sprawy, strona powodowa dowodów takowych nie przedstawiła, zaś z treści dokumentów złożonych przez Spółdzielnię Mieszkaniową – w postaci protokołu posiedzenia Rady Nadzorczej tejże Spółdzielni z dnia 12 marca 2013 r. wraz z załącznikami wynikało, że dokument taki w ogóle nie był sporządzany.

Sąd I instancji podkreślił, iż na rozprawie w dniu 2 lipca 2013 r. pełnomocnik pozwanej przedłożył obie uchwały, które były jedynie opatrzone klauzulą poprawności formalno – prawnej. Nie ma natomiast przy nich żadnej opinii prawnej. Powód wskazywał także, iż opinia taka mogłaby znajdować się wśród załączników do protokołu posiedzenia Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej w S. z dnia 12 marca 2013 r. Sąd zaznaczył, że z analizy treści przedstawionego przez pełnomocnika pozwanej protokołu wynikało, iż tego rodzaju dokument w ogóle nie stanowił przedmiotu analizy rady, żadna z wypowiedzi osób uczestniczących w posiedzeniu nie odwołuje się do tego rodzaju dokumentu.

W ocenie Sądu I instancji przeświadczenie powoda o istnieniu dokumentu w postaci opinii prawnej opierało się na błędnej interpretacji wadliwie pod względem językowym sformułowanego pisma z dnia 5 kwietnia 2013 r., w którym to w odpowiedzi na żądanie S. P. Spółdzielnia udzieliła informacji, że radca prawny „wydaje” opinie prawne na prośbę organów spółdzielni i dla ich potrzeb. Wadliwość językowa polega tu na posłużeniu się zwrotem „wydaje” zamiast sporządza, jako że z treści tego dokumentu w sposób niewątpliwy wynika, że to właśnie kwestii sporządzenia opinii przed radcę prawnego dotyczyła udzielona odpowiedź.

W takim stanie rzeczy mając na względzie, że powód nie udowodnił istnienia dokumentu w postaci opinii prawnej, Sąd Rejonowy oddalił żądanie powództwa.

O kosztach procesu orzeczono na mocy art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku złożył powód, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania tj.:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez uznanie za spóźniony i pominięty dowód z fotokopii zgłoszony w piśmie procesowym z dnia 4 lipca 2013 r., potwierdzającego istnienie spornej opinii prawnej z dnia 12 marca 2013 r., sporządzonej przez radcę prawnego T. S. oraz wydanie wyroku w oparciu o źle zinterpretowany, niekompletny materiał dowodowy,

b)  bezzasadne oddalenie wniosku powoda z pisma procesowego z dnia 4 lipca 2013 r. w przedmiocie otwarcia rozprawy, chociaż na podstawie art. 225 k.p.c. istniały podstawy do tego, by rozprawę otworzyć,

2.  naruszenie przepisu prawa materialnego tj. art. 6 k.c. poprzez bezzasadne stwierdzenie Sądu, iż powód nie sprostał ciężarowi dowodu oraz błędne ustalenie, że powód nie jest w stanie udowodnić istnienia dokumentu w postaci opinii prawnej z dnia 12 marca 2013 r., sporządzonej przez radcę prawnego T. S., chociaż to sama pozwana w pismach przesyłanych powodowi potwierdza istnienie takiej opinii.

Wskazując na powyższe, apelujący wnosił o uwzględnienie powództwa i nakazanie pozwanej Spółdzielni wydania powodowi opinii prawnej z dnia 12 marca 2013 r., dotyczącej obrad Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej w S. z dnia 5 marca 2013 r., sporządzonej przez radcę prawnego T. S., ewentualnie, o uchylenie zaskarżonego wyroku i skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy w Białymstoku, ponadto zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Odpowiedź na apelację złożyła pozwana, wnosząc o jej oddalenie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się bezzasadna.

Analiza przedmiotowej sprawy, w kontekście zarzutów podniesionych w apelacji, prowadzi do wniosku, że zaskarżone orzeczenie jest trafne, a zarzuty skarżącego stanowią jedynie bezzasadną polemikę ze stanowiskiem Sądu Rejonowego wyrażonym w pisemnych motywach rozstrzygnięcia.

Pozostawało poza sporem, że Statut pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej określa w § 11 ust. 1 pkt 6 i 12, z zastrzeżeniem ustępu 2, prawa członków Spółdzielni do otrzymywania kopii dokumentów związanych z jej działalnością. Na uprawnienia członków spółdzielni mieszkaniowej w tym zakresie wskazuje również brzmienie art. 8 ¹ ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U.2013.1222 j.t.), zgodne z którym członek spółdzielni mieszkaniowej ma prawo otrzymania odpisu statutu i regulaminów oraz kopii uchwał organów spółdzielni i protokołów obrad organów spółdzielni, protokołów lustracji, rocznych sprawozdań finansowych oraz faktur i umów zawieranych przez spółdzielnię z osobami trzecimi.

Żądanie powoda, będące co do zasady realizacją przysługujących mu praw, nie mogło być uwzględnione z uwagi na to, iż domagał się wydania dokumentu, którego istnienia nie wykazał. Podkreślić należy, że Sąd I instancji rozpoznawał przedmiotową sprawę w granicach żądania pozwu, które zostało przez powoda S. P. sformułowane w sposób jasny i dotyczyło nakazania pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej wydania opinii prawnej, sporządzonej przez radcę prawnego T. S., stanowiącej załącznik do uchwał Rady Nadzorczej Spółdzielni nr (...)/2013 oraz (...) z dnia 12 marca 2013 r. Powód domagając się wydania tejże opinii, określił jednocześnie jej przedmiot.

W ocenie Sądu Odwoławczego trafnie uznał Sąd Rejonowy, iż analiza protokołu z posiedzenia Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej w S. z dnia 12 marca 2013 r. oraz wyżej wymienionych uchwał nie pozwalała na przyjęcie, iż opinia sporządzona przez radcę prawnego, stanowiła załącznik do przedmiotowych uchwał. W protokole nr (...) z posiedzenia Rady Nadzorczej wyraźnie bowiem określono załączniki do tegoż protokołu, zaś wśród nich nie było opinii prawnej. Podobnie, nie stanowiła ona załącznika do uchwał Rady Nadzorczej oznaczonych numerami (...) oraz (...). Nie były one bowiem opiniowane przez radcę prawnego T. S., lecz jak to właściwe ujął Sąd I instancji, zostały opatrzone klauzulą poprawności formalno – prawnej, podpisaną przez radcę prawnego. W takim stanie rzeczy należało przyjąć za Sądem Rejonowym, iż apelujący nie sprostał obowiązkowi z art. 6 k.c. i nie wykazał istnienia takiej opinii prawnej, której wydania dotyczyło jego powództwo. Jak wynikało z twierdzeń pozwanej na zlecenie zarządu Spółdzielni została jedynie sporządzona opinia dotycząca porządku obrad z dnia 5 marca 2013 r. Nie mogło jednak budzić wątpliwości, że nie była ona przedmiotem żądania powoda wynikającym z treści pozwu, zaś Sąd I instancji rozstrzygając o zasadności powództwa, nie mógł wykroczyć poza żądanie sformułowane przez powoda S. P.. Z tej przyczyny powoływanie się na ten dokument w postępowaniu apelacyjnym nie mogło okazać się skuteczne.

Wbrew przekonaniu skarżącego, Sąd I instancji nie dopuścił się naruszenia przepisów prawa procesowego. Wprawdzie regulacja art. 225 k.p.c. wskazuje, iż istnieje możliwość otwarcia na nowo zamkniętej rozprawy, lecz jej stosowanie następuje w sytuacjach wyjątkowych. Należy mieć tu na względzie treść znowelizowanych ustawą z dnia 16 września 2011 r. (Dz.U.2011.223.1381) przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z dyspozycją art. 217 § 1 k.p.c., strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej. Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła ich we właściwym czasie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności (art. 217 § 2 k.p.c.). W przedmiotowej sprawie powód został należycie pouczony zarówno o treści wymienionego przepisu, jak również przepisu art. 207 k.p.c. W takim stanie rzeczy winien był przedstawić wszystkie twierdzenia i dowody w czasie do tego właściwym, to jest do momentu zamknięcia rozprawy. Abstrahując zatem już od tego, że dokument, na który powołał się S. P., w postaci opinii radcy prawnego T. S. dotyczącej porządku obrad Rady Nadzorczej pozwanej Spółdzielni z dnia 5 marca 2013 r., nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia, bowiem nie stanowił przedmiotu żądania powoda, to dowód ten był spóźniony i trafnie Sąd I instancji pominął twierdzenia skarżącego w tym zakresie. Z tych samych względów Sąd Odwoławczy oddalił wniosek dowodowy apelującego w oparciu o art. 381 k.p.c.

Wobec powyższego apelacja jako bezzasadna polegała oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy. Wysokość należnych pozwanej kosztów zastępstwa procesowego ustalono w oparciu o § 6 pkt 1 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2013, poz. 490 j.t.). O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej powodowi w postępowaniu odwoławczym z urzędu, orzeczono na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz.U.2009.146.1188 j.t.) oraz § 2 ust. 3, § 19, § 6 ust. 1 oraz § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013, poz.461 j.t.).