Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 maja 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił R. R. prawa do renty socjalnej. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy powołał się na orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 21 maja 2013 r., którym uznano wnioskodawcę za całkowicie niezdolnego do pracy jednakże całkowita niezdolność do pracy nie pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony wskazując, że nie zgadza się z decyzją organu rentowego, gdyż przedłożona dokumentacja potwierdza powstanie całkowitej niezdolności do pracy przed 19.09.2005 r., tj. w okresach nauki przed ukończeniem 25 roku życia. Domagał się zmiany zaskarżonej decyzji i zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o jego oddalenie, wskazująca orzeczenie Komisji Lekarskiej.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Na wstępie trzeba zauważyć, że renta socjalna ma charakter świadczenia zabezpieczającego, a jej celem jest kompensowanie braku możliwości nabycia uprawnień do świadczeń z systemu ubezpieczenia społecznego ze względu na to, że całkowita niezdolność do pracy powstała przed wejściem na rynek pracy. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. Nr 135, poz. 1268 ze zm.), świadczenie to przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: przed ukończeniem 18 roku życia, w trakcie nauki lub nauki w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. W ustępie 2 wskazano, że osobie, która spełniła warunki określone w ust. 1, przysługuje renta socjalna stała – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała, bądź renta socjalna okresowa – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa. Ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje się na zasadach i w trybie określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, stosując odpowiednio (w myśl art. 5 i 15) m.in. art. 12-14 tej ustawy. W myśl więc art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (ust. 1). Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (ust. 2). Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (ust. 3). Zgodnie natomiast z treścią art. 13 ust. 1 ustawy przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji (pkt 1); możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (pkt 2).

Podstawowym warunkiem przyznania prawa do renty socjalnej, który stanowił w przypadku ubezpieczonej zasadniczy przedmiot sporu z organem rentowym, jest stan całkowitej niezdolności do pracy, która pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. W celu zweryfikowania ustaleń dokonanych przez organ rentowy w tym zakresie Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy. Biegli w opinii z dnia 23 sierpnia 2013 r. (k. 13-14 akt sądowych) stwierdzili u ubezpieczonego następujące schorzenia:

- zaburzenia osobowości typu borderline,

- zaburzenia lękowe,

- niedomykalność zastawki aortalnej i mitralnej.

W ocenie biegłych lekarzy sądowych, ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy do lipca 2014 r. a naruszenie sprawności organizmu powodujące tę niezdolność powstało przed 18 rokiem życia. Ubezpieczony od dzieciństwa był pod opieką Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej i już wówczas stwierdzono, że ze względu na zaburzenia sfery emocjonalno-motywacyjnej nie jest w stanie właściwie funkcjonować w warunkach szkolnych. W czasie ulegało zmianie nasilenie poszczególnych objawów i obecnie maja one istotny wpływ na funkcjonowanie społeczne ubezpieczonego. Badany został zakwalifikowany do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z uwzględnieniem, iż nie pełnoprawność z powodów psychiatrycznych powstała przed 16 rokiem życia.

Po upływie zakreślonego przez Sąd terminu na złożenie ewentualnych zastrzeżeń do sprawy wpłynęło pismo pełnomocnika organu rentowego z dnia 20.09.2013 r. , w którym ponownie powołano się na wnioski lekarza ZUS co do terminu powstania naruszenia sprawności organizmu odwołującego. Należy przy tym zauważyć, iż organ rentowy w istocie rzeczy nie sformułował żadnych zastrzeżeń natury medycznej odnośnie oceny stanu zdrowia ubezpieczonego dokonanej przez biegłych sądowych.

Nie budzi wątpliwości, iż ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy wymaga z reguły wiadomości specjalnych (opinii biegłego z zakresu medycyny). Jednakże ostateczna ocena, czy ubezpieczony jest niezdolny do pracy musi uwzględniać także inne elementy. Ocena taka ma charakter prawny i może jej dokonać wyłącznie sąd a nie biegły (por. wyrok SN z dnia 8 maja 2008 r., I UK 356/07, OSNP 2009/17-18/238). W niniejszej sprawie Sąd podzielił w całości wydaną przez biegłych sądowych lekarzy opinię, która ma charakter wyczerpujący, jest przy tym logiczna i zgodna z metodyką opiniowania w sprawach o świadczenia rentowe. Nie ma zatem podstaw do jej podważenia, pomimo zastrzeżeń zgłoszonych przez pozwanego. Oczywistym pozostawać musi w świetle stanu zdrowia ubezpieczonego, iż nie może on podjąć żadnej pracy zawodowej, gdyż występujące u badanego zaburzenia spowodowały niepowodzenie w osiągnięciu oczekiwanego poziomu kompetencji społecznych i w znacznym stopniu ograniczają społeczne dostosowanie zawodowe ubezpieczonego.

Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego w przedmiotowej sprawie Sąd uznał, iż ubezpieczony spełnia wszystkie warunki określone w art. 4 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej, w związku z czym należy przyznać mu prawo do renty socjalnej, na okres od dnia 1 marca 2013 r. do lipca 2014 r.

Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Zgodnie z przepisem art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Zamieszczenie w sentencji wyroku rozstrzygnięcia co do odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji jest powinnością sądu, który zmieniając decyzję organu rentowego, przyznaje prawo do świadczenia (por. uchwała SN z 24 marca 2011 r., I UZP 2/11). W ocenie Sądu w okolicznościach niniejszej sprawy istnieją podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, którą było wyjaśnienie wątpliwości co do stanu zdrowia ubezpieczonej. W wydanej przez biegłych sądowych opinii wyraźnie wskazano, że podstawa orzekania o stanie zdrowia ubezpieczonego była tożsama z tą, którą dysponował organ rentowy w postępowaniu administracyjnym. Biegli opiniowali w oparciu o te same dokumenty leczenia i nawet ograniczenia dowodowe występującymi w toku postępowania w sprawie ustalenia prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie mogą uzasadniać wadliwej oceny organu rentowego odnośnie stanu zdrowia ubezpieczonej. W niniejszej sprawie ingerencja Sądu w celu stwierdzenia istnienia podstaw do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy nie byłaby konieczna, gdyby organ rentowy właściwie ocenił zgromadzony materiał dowodowy i z tego względu w punkcie drugim wyroku należało stwierdzić odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Ubezpieczony w postępowaniu przed Sądem był zastępowany przez radcę prawnego i z tego względu należy mu się zwrot kosztów poniesionych na jego ustanowienie, gdyż zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Zgodnie z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu stawki minimalne wynoszą 60 zł, w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego. Zasądzając opłatę za czynności radcy prawnego z tytułu zastępstwa prawnego, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika, a także charakter sprawy i wkład pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia, przy czym opłata ta nie może być wyższa niż sześciokrotna stawka minimalna ani przekraczać wartości przedmiotu sprawy. W niniejszej sprawie nakład pracy pełnomocnika z wyboru uzasadnia zasądzenia kwoty w wysokości dwukrotnej stawki minimalnej. Z tego względu Sąd zasądził od organu rentowego koszty pełnomocnika strony przeciwnej w wysokości 120 zł.

SSO Joanna Siupka-Mróz