Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 stycznia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Ewa Tomczyk

Protokolant stażysta Iwona Jasińska

po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku G. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury górniczej

na skutek odwołania G. S. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 1 października 2015 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 40/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 października 2015 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił G. S. (1) prawa do emerytury górniczej wskazując, iż nie udokumentował wymaganego 25-letniego okresu pracy górniczej, a jedynie 20 lat, 9 miesięcy i 4 dni (w tym 20 lat, 9 miesięcy, 4 dni wymienionej w art. 50c ust. 1). Do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym nie zaliczono okresów od dnia 2 grudnia 1992 roku do dnia 31 maja 2004 roku, ponieważ stanowiska ślusarz i ślusarz remontowy na odkrywce nie figurują w załączniku nr 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku.

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 30 października 2015 roku złożył wnioskodawca, wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury górniczej, przy uwzględnieniu, że w okresie od dnia 2 grudnia 1992 roku do 31 maja 2004 roku wykonywał pracę górniczą zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym.

Postanowieniem z dnia 4 grudnia 2015 roku Sąd Okręgowy w Gliwicach stwierdził swą niewłaściwość miejscową i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Trybunalskim..

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, powielając argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

Wnioskodawca G. S. (1), urodzony w dniu (...), dnia 12 sierpnia 2008 roku wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury górniczej. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 2-4 akt ZUS)

Decyzją z dnia 1.10.2015 r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury górniczej uznając, że wobec wymaganych ustawowo 25 lat pracy górniczej wnioskodawca posiada okres pracy górniczej wynoszący 20 lat 9 miesięcy i 4 dni, stanowiącej pracę górniczą określoną w art. 50c ust 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym okresu: od dnia 2 grudnia 1992 roku do dnia 31 maja 2004 roku, ponieważ stanowiska: ślusarz i ślusarz remontowy na odkrywce nie figurują w załączniku nr 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U. z 1995 r., Nr 2, poz. 8).

(dowód: decyzja z dnia 1 października 2015 roku . – k. 32 akt ZUS)

G. S. (2) od 3 kwietnia 1981 roku do nadal jest zatrudniony w (...) S.A. Oddział (...) B., które do dnia 31 grudnia 1998 r. było przedsiębiorstwem państwowycm a z dniem 1 stycznia 1999r. zostało sprywatyzowane i wnioskodawca stał się z mocy prawa pracownikiem (...) (obecnie (...) S.A. Oddział (...)) na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie zatrudnienia zajmował następujące stanowiska:

- od 3 kwietnia 1981 roku do 30 sierpnia 1991 roku – ślusarz na oddziale (...)

- od 1 września 1991 roku do 30 listopada 1992 roku – tokarz na oddziale (...),

- od 1 grudnia 1992 roku do 31 stycznia 1993 roku – ślusarz na oddziale (...),

- od 1 lutego 1993 roku do 31 maja 2004 roku - ślusarz maszynowy na oddziale (...),

- od 1 czerwca 2006 roku do chwili obecnej sztygar zmianowy na oddziale (...), (...).

(dowód: umowa o pracę, k. 4 dokumentacji pracowniczej, angaż, k. 5, 13, 15, 16, 38 dokumentacji pracowniczej).

W okresie od 1 stycznia 1992 roku do dnia 31 maja 2004 roku wnioskodawca pracował na oddziale (...) początkowo jako ślusarz, a od dnia 1 maja 1999 r. na stanowisku ślusarza remontowego. Oddział (...), obecnie (...) jest to oddział Odwodnienia Powierzchniowego. Do obowiązków wnioskodawcy jako ślusarza oraz ślusarza remontowego należało:

- obsługa stanowisk pompowych i pompowni odwodnienia powierzchniowego w wyrobisku,

- prace ślusarskie, usuwanie awarii na instalacjach pompowych,

- budowa/zgrzewanie rurociągów PE odprowadzających wodę,

- uruchamianie i regulacja pracy agregatów pompowych pracujących w systemie odwodnienia kopalni,

- prace załadunkowego i wyładunkowe.

Powyższe prace wykonywane były przy użyciu sprzętu technologicznego oraz narzędzi pomocniczych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Prace te były wykonywane w ramach robót górniczych odwodnienia odkrywki na terenie wyrobiska górniczego P. B..

(dowód: charakterystyka stanowisk pracy G. S. (1), k. 23 akt ZUS)

W ramach świadczonej pracy w spornym okresie G. S. (1) wykonywał czynności związane z odprowadzaniem wody z wyrobiska. Czynności te polegały na przebudowie stanowisk pompowych znajdujących się pod koparką, które były przesuwane zgodnie z przemieszczaniem się pracy koparki. W tym celu wnioskodawca wykopywał łopatą zbiorniki, które gromadziły wodę (rząpie), wprowadzał pompy pływakowe przez rury do rowów, które odprowadzały ją w kierunku górnej przepompowni. Czynność ta jest wykonywana na przedpolu koparki. Skarżący budował również kolektory przy przenośniku. Wnioskodawca wykonywał też czynności odcinające, które polegały na likwidacji studni głębinowych przed koparką. W tym celu skarżący ucinał studnie głębinowe, które mogły utrudnić pracę koparki.

Poziom roboczy brygady wnioskodawcy przy odwodnieniu przedpola koparki wynosił od 30 do 200 metrów od koparki. Wnioskodawca wykonywał powyższe czynności stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Pracował w systemie 4 zmianowym.

(dowód: zeznania świadka W. K. (1) na rozprawie w dniu 10 stycznia 2017 roku od minuty 23:37 do minuty 32:58, protokół z rozprawy, k. 38-40 akt sprawy, : zeznania świadka H. N. na rozprawie w dniu 10 stycznia 2017 roku od minuty 32:58 do minuty 48:09, protokół z rozprawy, k. 38-40 akt sprawy, : zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 10 stycznia 2017 roku od minuty 50:14 do godziny 1:00:57, protokół z rozprawy, k. 38-40 akt sprawy)

Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna na posiedzeniu w dniu 12 lutego 2009 roku uznała, że G. S. (1) pracował w okresie od 1 grudnia 1992 roku do 31 maja 2004 roku stale przez 2470 dniówek jako górnik kopalni odkrywkowej, to jest na stanowisku wymienionym w dziale III punkcie 1 załącznika n3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23.12.1994 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

(dowód: protokół z posiedzenia Komisji Weryfikacyjnej, k. 9-10 akt emerytalnych)

W dniu 7 lipca 2015 roku (...) z siedzibą w R. wystawiła wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym wskazała, że w okresie zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę górniczą:

- od 1 grudnia 1992 roku do 31 maja 2004 roku na stanowisku górnik kopalni odkrywkowej wymienionym w Rozporządzeniu MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku w zał. 3 Dz. III pozycja 1,

- od 1 czerwca 2004 roku do chwili obecnej na stanowisku sztygar zmianowy oddziału związanego z utrzymaniem ruchu wymienionym w Rozporządzeniu MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku w zał. 3 Lit. C pozycja 2.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej – k. 8 akt emerytalnych)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 r. poz. 887). Zgodnie z art. 50 a ust 1 i 2 ustawy górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) ukończył 55 lat życia;

2) ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej, co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3) nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat.

Po myśli art. 50 b w/w ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.

Z kolei zgodnie z art. 50 c ust. 1 pkt 4 za pracę górniczą uważa się zatrudnienie na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

Zgodnie z treścią pkt 2 Załącznika nr 2 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U. z 1995 roku, Nr 2, poz. 8 ) zawierającego wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego oraz przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń węgla brunatnego uważa się za pracę górniczą takim stanowiskiem jest stanowisko – górnika odwadniacza złóż na odkrywce.

Natomiast stosownie do treści pkt 1 dział III Załącznika nr 3 ww. Rozporządzenia zawierającego wykaz stanowisk pracy, na których okresu w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym osobą spełniającą warunki do uznania jej pracy za pracę górniczą w wymiarze półtorakrotnym jest: górnik kopalni odkrywkowej.

Należy tym miejscu jednocześnie z całą mocą podkreślić, iż zgodnie z art. 50d ust. 1 pkt 1 ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej półtorakrotnemu przeliczeniu podlegają tylko okresy pracy górniczej wykonywanej „w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych”.

Wykaz stanowisk pracy wykonywanej w przodkach uwzględnianej w rozmiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do ww. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 roku Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 lutego 1983 roku o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 roku, Nr 30, poz. 154).

Z zestawienia powyższych przepisów jednoznacznie wynika, że nie każda praca wykonywana na odkrywce, może być zaliczona do pracy górniczej, chodzi bowiem wyłącznie o prace wymienione jako górnicze w art. 50c.

Z przepisów wynika również, że nie każda praca górnicza, nawet wykonywana w obrębie przodków eksploatacyjnych na stanowiskach określonych w ww. rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, może być kwalifikowana jako zaliczana w wymiarze półtorakrotnym. W judykaturze podkreśla się bowiem konieczność odróżnienia „zwykłej” pracy górniczej górnika kopalni węgla brunatnego wykonywanej na stanowiskach określonych w załączniku nr 2 do ww. Rozporządzenia od kwalifikowanej pracy górniczej wykonywanej na stanowiskach wymienionych w załączniku nr 3 do ww. Rozporządzenia. Rodzaj zaś prac podlegających zaliczeniu w wymiarze półtorakrotnym zasadniczo został scharakteryzowany w przepisie art. 50d ust. 1. pkt 1 ustawy emerytalnej. Z treści załącznika nr 3 do ww. rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994 roku wynika bowiem, iż w wymiarze półtorakrotnym mogą być uznane tylko czynności wykonywane przez górnika, które zostały wskazane w tym załączniku i na wskazanych tam stanowiskach oraz jednocześnie tylko takie, które spełniają warunki przepisu art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy, tj. bezpośrednio są związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Chodzi wyłącznie o czynności stanowiące element ciągu technologicznego bezpośrednio związany z procesem wydobycia węgla. Wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się zatem wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy. Wykładnia przepisów załącznika nr 3 do ww. rozporządzenia dokonywana w oderwaniu od unormowania ustawowego prowadziłaby do sytuacji, w której każdą pracę górnika kopalni odkrywkowej wykonywaną na terenie wyrobiska należałoby uwzględniać w takim korzystnym wymiarze. Tymczasem przeczy temu jednoznacznie treść ww. przepisów. A contrario – jako prace wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia mogą być uznane tylko takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach. Z kolei użyte pojęcie inne prace przodkowe należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nim orzecznictwo).

Dla oceny, czy ubezpieczony G. S. (1) w okresie spornym pracował na stanowisku uprawniającym do przeliczenia spornego okresu pracy w wymiarze półtorakrotnym, istotne znaczenie miał przede wszystkim rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych), tj. rodzaj wykonywanych czynności związanych z obsługą konkretnych wskazanych w przepisach urządzeń i maszyn oraz miejsce ich wykonywania. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika jednoznacznie, że wnioskodawca wykonywał prace odwodnieniowe, tym samym charakter jego pracy nie miał bezpośredniego związku z urabianiem kopalin, ładowaniem urobku, montażem, likwidacja i transportem obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Kluczową kwestią jest pojęcie przodka. Przepisy nie definiują pojęcia przodka i prac przodkowych. Jednocześnie z potocznego rozumienia tego pojęcia, w tym także używanego przez świadków, wnioskodawcę , wynikało, iż osoby te pojmują przodek jako miejsce pracy całego układu (...) lub wyłącznie to miejsce, które jest bezpośrednio przed koparką wielonaczyniową.

Przyjęcie ogólnej tezy, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu, a następnie rekultywacją wyrobisk i zwałowisk, (związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek) nie odpowiada pojęciu "pracy przodkowej", wynikającej z wykładni przepisów art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tak por. wyrok SA w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2014 roku, IIIAUa 1121/13, LEX). W orzecznictwie SN kwestionuje się również zasadność rozszerzania samego pojęcia przodka wydobywczego, zauważając, że nie do zaakceptowania jest zapatrywanie, żeby miejsce przodka rozciągać na całą linię taśmociągów transportujących urobek, gdyż pojęcie przodka straciłoby swe znaczenie i tym sposobem nie można zaakceptować definicji "przodka", która wynika z opinii naukowo-technicznej i obejmuje wszystkie czynności związane z transportem kopaliny, realizowane w ramach ruchu zakładu górniczego (wyr. SN z 5 maja 2011 roku, I UK 395/10, Legalis).

Z powyższego wynika, iż pojęcie przodka musi być wykładane przez Sąd w sposób ścisły i ograniczać się wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych, albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Praca przodowa polega zaś na urabianiu i ładowaniu urobku lub nakładu, albo jest bezpośrednio związana z procesem urabiania urobku.

Jednocześnie w związku z ustawowym określeniem pojęcia pracy w przodkach należy stwierdzić, że dla zaliczenia pracy do stażu w wymiarze półtorakrotnym nie chodzi o jakąkolwiek pracę w przodku przy maszynach ładujących i transportujących, a wyłącznie o pracę, która polega na montażu, likwidacji i transporcie obudów maszyn ładujących i transportujących w przodkach. Pod określeniem "inne prace przodkowe" należy zaś rozumieć inne prace górnicze w przodku, jednakże rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy art. 50d ust. 1 pkt 1. Stąd różnego rodzaju inne prace górnicze związane z eksploatacją, konserwacją i remontami urządzeń będących częścią składową układu technologicznego: koparka, taśmociąg, zwałowarka węgla nie mieszczą się w definicji pracy w przodkach z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy. ( tak por. SA w Katowicach w wyroku z dnia 22 listopada 2012 roku, IIIAUa 437/12, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nim orzecznictwo).

Z powyższych rozważań wynika zatem, iż przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom w kopalni węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym czas pracy górniczej w przodku tylko wówczas, gdy spełnia łącznie wszystkie wskazane w powołanych przepisach przesłanki: co do miejsca wykonywania, co do rodzaju czynności, co do obsługi wskazanych w tym przepisie maszyn i urządzeń. Wypełnienie np. jedynie warunku pracy w przodku nie jest zatem wystarczające do uznania, że praca ta spełnia definicję z art. 50 d ust. 1 pkt 1 i znajduje się w wykazie III załącznika 3 poz. 7 czy poz. 1 rozporządzenia.

Z ustaleń dokonanych w niniejszej sprawie przez Sąd w oparciu o zeznania wnioskodawcy i świadków oraz na postawie dokumentów z akt osobowych wynika, iż ubezpieczony w spornym okresie od dnia 1 grudnia 1992 roku do dnia 31 maja 2004 roku pracował jako górnik odwadniacz złoża.

Na podstawie ww. materiału dowodowego uznanego za wiarygodny jako bezsporny, jasny i znajdujący potwierdzenie w dokumentacji należało stwierdzić, iż odnośnie zatrudnienia na oddziale O-2, brygada, w której zatrudniony był wnioskodawca, zajmowała się w szczególności usuwaniem wody z terenu pracy koparek wielonaczyniowych oraz ucinaniem studni głębinowych, które mogły utrudnić pracę koparki. Był to oddział odwodnienia powierzchniowego kopalni. Poziom roboczy brygady wnioskodawcy przy odwodnieniu przedpola koparki wynosił od 30 do 200 metrów od koparki.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego, w tym przede wszystkim zeznań świadków: W. K. (2) oraz H. N. jak i samego wnioskodawcy wynika jednoznacznie, że G. S. (1) wykonywał prace odwodnieniowe, polegające na wykopywaniu zbiorników gromadzących wodę, wprowadzaniu pomp pływakowych do rowów oraz odcinaniu studni głębinowych. Wszystkie te prace wykonywał w odległości od 30 do 200 metrów od miejsca bezpośredniego wydobycia węgla. Tym samym charakter jego pracy nie miał bezpośredniego związku z urabianiem kopalin, ładowaniem urobku, montażem, likwidacją i transportem obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Z powyższego wynikało zatem, iż wnioskodawca nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio w przodku.

Ponadto jak wyżej wskazano, w związku z ustawowym określeniem pojęcia pracy w przodkach nie chodzi o jakąkolwiek pracę przy maszynach ładujących i transportujących tylko o pracę, która polega na montażu, likwidacji i transporcie obudów maszyn ładujących i transportujących w przodkach a pod określeniem "inne prace przodkowe" należy rozumieć inne prace górnicze w przodku, rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy. Muszą to być zatem zarówno prace na wskazanych maszynach podstawowych, jak również muszą to być prace związane bezpośrednio z procesem urabiania i ładowania urobku. Takich prac na koparkach czy zwałowarkach wnioskodawca z całą pewnością nie wykonywał.

Odnosząc powyższe uwagi do okoliczności rozpoznawanej sprawy należało zatem uznać, że praca ubezpieczonego w spornym okresie, jako górnik odwadniacza złoża nie była pracą przodkową w omówionym wyżej rozumieniu. Wynikało to zarówno z analizy zeznań świadków, samego wnioskodawcy, z akt osobowych wnioskodawcy, w tym z charakterystyki stanowiska pracy.

Czynności wskazane w charakterystyce pracodawcy takie jak, np. obsługa stanowisk pompowych i pompowni odwodnienia powierzchniowego w wyrobisku, usuwanie awarii stacji pompowych czy uruchamianie i regulacje pracy agregatów pompowych pracujących w systemie odwodnienia kopalni - pozwalają na zakwalifikowanie stanowiska pracy ubezpieczonego według poz. 2 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 1994 r. powołanego wyżej, lecz z pewnością nie według poz. 1 działu III załącznika nr 3.

Czynności ubezpieczonego, polegające na przygotowywaniu terenu pod wydobycie węgla (odwadnianie terenu), nie mieszczą się w ustawowym pojęciu prac przodkowych uprawniających do zastosowania spornego w sprawie przelicznika, lecz przelicznika 1,2 jako prace na stanowiskach wymienionych w poz. 2 załącznika nr 2 do rozporządzenia.

Należy w tym miejscu podkreślić, iż o uznaniu konkretnej pracy za pracę górniczą zaliczaną w wymiarze półtorakrotnym – zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego – decyduje charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika, a nie treść umowy o pracę łączącej go z pracodawcą ani nazwa zajmowanego stanowiska pracy określona w angażach czy zaświadczeniu o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych ( por. wyroki SN z dnia 25 marca 1998 roku, II UKN 570/98; z dnia 22 marca 2001 roku, IIUKN 262/00; z dnia 2 czerwca 2010 roku, I UK 25/10; publ. LEX). Nie mają również znaczenia zakładowe wykazy stanowisk oraz protokoły komisji weryfikacyjnej kwalifikujące określone stanowisko. Przepisy normujące nabywanie prawa do emerytury górniczej muszą być bowiem wykładane w sposób ścisły, a dla oceny charakteru pracy górniczej, nie mogą mieć decydującego znaczenia protokoły komisji weryfikacji (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 28 czerwca 2013 roku, IIIAUa 1127/12, LEX).

Dokonana przez pracodawcę w świadectwie pracy kwalifikacja zajmowanego przez pracownika stanowiska, jak i kwalifikacja tego stanowiska na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej nie przesądza o zaliczeniu zatrudnienia na tymże stanowisku do pracy górniczej, w tym pracy kwalifikowanej w wymiarze półtorakrotnym. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach nie decyduje bowiem treść tych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998 r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999 Nr 6, poz. 213; z dnia 22 marca 2001 r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002 Nr 22, poz. 553; z dnia 2 czerwca 2010 r., I UK 25/10, LEX nr 621137).

W konsekwencji, ani rozporządzenie wykonawcze do ustawy, ani tym bardziej wewnętrzne zarządzenia pracodawcy nie mogą przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień, niż uczynił to ustawodawca. Przepisy ustawy o emeryturach i rentach stanowią pozycję wyjściową do oceny zasadności roszczeń emerytalnych wnioskodawcy. Wiążącymi dowodami zaś w sprawie nie mogą być akta ZUS i decyzje ZUS wydane w innych sprawach, dotyczących innych ubezpieczonych. Sąd bowiem rozpoznaje sprawę w sposób indywidualny. Decyzje ZUS nie stanowią orzeczeń, które wiążą Sąd. Ponadto należy podkreślić, iż orzecznictwo Sądu oraz w zakresie orzeczniczym organu rentowego na przestrzeni lat ewoluowało, również pod wpływem orzeczeń Sądów Apelacyjnych i Sądu Najwyższego. Obecnie w szczególności w orzecznictwie Sądów wszystkich instancji prezentowany jest pogląd, że konkretną pracę w kopalni należy zaliczyć ściśle według jej charakteru, miejsca wykonywania oraz nie pomijając miejsca w przepisach jakie nadał jej ustawodawca. ( tak por. uzasadnienie SA w Katowicach z dnia 11 lutego 2014 roku, IIIAUa 134/13,LEX).

Biorąc wszystkie powyższe względy pod uwagę Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.