Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Lidia Łataś

Protokolant Małgorzata Kłosowicz

po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2017 r. w Częstochowie

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 25 sierpnia 2016 r. Nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje ubezpieczonemu J. K. prawo do emerytury pomostowej od 20 czerwca 2016 roku.

Sygn. akt IV U 1236/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 sierpnia 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. odmówił ubezpieczonemu J. K. prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ rentowy podniósł, iż ubezpieczony nie spełnia warunków wymaganych art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych, ponieważ nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. ZUS uznał za udowodnione 44 lata i 3 miesiące okresów składkowych i nieskładkowych,
w tym 13 lat, 6 miesięcy i 21 dni pracy w warunkach szczególnych. Do stażu pracy
w warunkach szczególnych ZUS nie uwzględnił okresu pracy od 1 września 1971r. do 24 października 1975r. w (...) w związku z brakiem informacji w jakich czasookresach ubezpieczony był zatrudniony jako uczeń nauki zawodu, a w jakim na stanowisku rzemieślnika. Nie zaliczył również okresu pracy od 1 maja 1984r. do 30 czerwca 1986r.
w (...) Zakładach (...), ponieważ ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony. Domagał się przyznania prawa do emerytury pomostowej. Podnosił, iż przedłożył kartę przebiegu zatrudnienia z archiwum (...), z której jednoznacznie wynika, że w okresie od 1 maja 1984r. do 30 czerwca 1986r. pracował na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony. Przedłożył również prawo jazdy, które potwierdza, że od 1983r. posiadał uprawnienia do prowadzenia takiego pojazdu. Odwołujący argumentował, iż nie może być pokrzywdzony
z uwagi na to, że pracodawca został zlikwidowany, a w momencie zwolnienia nie wydał mu stosownego świadectwa pracy. Dla potwierdzenia charakteru swojej pracy wnosił
o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

J. K. urodził się (...), wniosek o emeryturę pomostową zgłosił w dniu 16 czerwca 2016r. Wnioskodawca od 1 lipca 2012r. nie pozostaje w stosunku pracy. Bezspornie jest, iż po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę o szczególnym charakterze
w rozumieniu art. 3 ust. 3 ustawy oraz, że przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywał prace
w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Organ rentowy uznał za udowodniony okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 44 lat
i 3 miesięcy. ZUS uznał za udowodnione 13 lat, 6 miesięcy i 21 dni okresów pracy
w szczególnych warunkach, na które składały się okres zatrudnienia w (...) od 15 października 1977r. do 30 września 1979r. oraz okres pracy w (...) w M. od 8 kwietnia 2000r. do 30 czerwca 2012r. (z wyłączeniem przypadających w tym czasie okresów zasiłków chorobowych).

dowód: akta ZUS.

Ubezpieczony od 1 września 1971r. był zatrudniony w (...). Początkowo był uczniem praktycznej nauki zawodu mechanika urządzeń kolejowych
i jednocześnie uczęszczał do Przyzakładowej (...) Szkoły Zawodowej w Ł.. Po ukończeniu nauki zawodu odwołujący w dniu 4 czerwca 1974r. zwrócił się do pracodawcy
o zatrudnienie w (...) Ł. w charakterze mechanika urządzeń kolejowych. Na podstawie umowy o pracę z dnia 21 czerwca 1974r. od tego też dnia ubezpieczony został zatrudniony na stanowisku rzemieślnika w (...)
w Ł.. Pracę w takim charakterze wykonywał do 24 października 1975r., po czym został powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej.

dowód: akta osobowe ubezpieczonego z (...) oraz wyjaśnienia ubezpieczonego (k. 29 akt).

Odwołujący w okresie od 6 października 1981r. do 30 czerwca 1986r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Zakładach (...)
w M.. Początkowo ubezpieczony pracował jako kierowca samochodu dostawczego (...). Następnie w okresie od 1 sierpnia 1982r. do 30 kwietnia 1984r. był określany jako kierowca samochodu dostawczego do 3,5 tony. Faktycznie ubezpieczony od początku zatrudnienia do 30 kwietnia 1984r. pracował w zaopatrzeniu jako kierowca(...) i dostarczał różne towary z całego kraju. W dniu 3 marca 1983r. ubezpieczony uzyskał prawo jazdy
(...). W okresie od 1 maja 1984r. do 31 grudnia 1985r. zajmował stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony. Od 1 stycznia 1986r. zajmował stanowisko kierowcy transportu wewnętrznego – samochodu wywrotka powyżej 3,5 tony. Odwołujący od 1 maja 1984r. pracował jako kierowca samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony. W tym czasie główny zakład znajdował się w M. w dzielicy Ś., były ponadto dwie filie, jedna w M., a druga w P.. Dział (...) dostawał z wydziałów zakładu zapotrzebowanie na określone środki transportu, np. do przewozu blachy, odlewów, czy materiałów niebezpiecznych, np. butli z tlenem. Zgodnie z zapotrzebowaniem wydziałów kierowano tam odpowiednie środki transportu. Kierowcy jechali, np. na wydział do przewozu odlewów na jeden dzień, ale mogli być skierowani tam nawet na tydzień. Wnioskodawca poruszał się samochodem K. o ładowności 8 ton lub wywrotką(...) o ładowności 4-5 tony. Woził towary między poszczególnymi zakładami, m.in. z filii z P. przywoził blachy na zakład główny w Ś., przewoził również spawane wcześniej zbiorniki do wagonów. Wywoził z odlewni i formierni odpady poprodukcyjne, żużel spod kadzi odlewniczych, tzw. odwał piaskowy po formach odlewniczych. Takie odpady poprodukcyjne wywoził na hałdy na terenie zakładu. Nie było takiej sytuacji ażeby kierowcy samochodów ciężarowych jeździli w transporcie wewnętrznym na terenie zakładu pracy. W ramach transportu wewnętrznego byli zatrudnieni kierowcy wózków spalinowych czy akumulatorowych. Kierowcy samochodów ciężarowych jeździli po całym kraju. Mogło się sporadycznie zdarzyć, że kierowca z pierwszą kategorią mógł na jeden dzień siąść na samochód dostawczy na tak zwane zastępstwo, ale to były sytuacje sporadyczne, wyjątkowe.

dowód: akta osobowe ubezpieczonego z (...) Zakładach (...), zeznania świadków: W. M. (k. 28v akt), W. P. (k. 28v-29 akt), L. B. (k. 34 akt), Z. M. (k. 34v-35 akt) oraz wyjaśnienia ubezpieczonego (k. 29 akt).

Odwołanie jest uzasadnione.

W myśl art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2015r., poz. 965 ze zm.) prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2)  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3)  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4)  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5)  przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6)  po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7)  nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Ubezpieczony bezspornie spełnia warunki określone w punkach 1, 3, 4, 5, 6 i 7 cytowanego przepisu, bowiem urodził się po dniu 31 grudnia 1948r. i osiągnął wiek 60 lat, posiada ponad 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz nie pozostaje w stosunku pracy. Bezsporne jest również, iż odwołujący po 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 3 ustawy oraz, iż przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Sporne było natomiast czy legitymuje się okresem takiej pracy w wymiarze 15 lat.

Zgodnie z art. 3 ust 7 ustawy o emeryturach pomostowych za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32
i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS, ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust.1. Ust. 2 art. 32 ustawy stanowi, iż za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. W ust. 4 powołanego art. 32 ustawy wskazano, iż wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych tj. rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z § 4 ust. 3 cytowanego wyżej rozporządzenia do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach, o których mowa w ust. 1, zalicza się także okresy pracy górniczej w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin oraz okresy zatrudnienia na kolei w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin, a także okresy pracy lub służby, o których mowa w § 5-10.

Do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach - zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze - zalicza się m.in. okresy zatrudnienia na kolei, o których mowa w art. 43 ustawy z 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego wK. z dnia 22 października 2008r., sygn. III AUa 294/08, LEX nr 504162, Biul.SAKa 2009/2/31).

Zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS za okresy zatrudnienia na kolei uważa się okresy pozostawania w stosunku pracy w kolejowych jednostkach organizacyjnych, w czasie których pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki
z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy.

Organ rentowy z tego tytułu do stażu pracy w warunkach szczególnych uwzględnił okres pracy w (...) po odbyciu służby wojskowej od 15 października 1977r. do 30 września 1979r. Nie uwzględnił natomiast okresu przypadającego przed odbyciem służby wojskowej, ponieważ nie było wiadomo, kiedy ubezpieczony zakończył praktyczną naukę zawodu.
W tym zakresie Sąd sięgnął do dokumentacji osobowej ubezpieczonego, z której jednoznacznie wynika, że po zakończeniu praktycznej nauki zawodu został od 21 czerwca 1974r. zatrudniony na stanowisku rzemieślnika w (...) w Ł.. Tym samym okres od 21 czerwca 1974r. do 24 października 1975r. (1 rok, 4 miesiące i 4 dni) należy uwzględnić do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony występując o emeryturę pomostową nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych za okres pracy (...) Zakładach (...). Nie może to powodować nieuwzględnienia jego żądań, albowiem zgodnie
z utrwalonym orzecznictwem w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, w tym dowodami z zeznań świadków (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2009r., sygn. I UK 316/08, LEX nr 707858).

Przeprowadzone postępowanie dowodowe potwierdza, iż w czasie zatrudnienia
w (...) Zakładach (...) w M. od 1 maja 1984r. do 30 czerwca 1986r. (2 lata i 2 miesiące) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów, który to rodzaj prac wymieniony jest w dziale VIII, poz. 2 wykazu A załącznika do powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983r., Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Wskazać należy, iż w aktach osobowych ubezpieczonego brak jest angaży czy umów o pracę, zachowała się jednak karta dotycząca przebiegu pracy zawodowej ubezpieczonego,
z której jednoznacznie wynika, że ubezpieczony najpierw był zatrudniony jako kierowca(...), a od 1 sierpnia 1982r. do 30 kwietnia 1984r. był określany jako kierowca samochodu dostawczego do 3,5 tony. Z kolei co do okresu od 1 maja 1984r. do 31 grudnia 1985r. z dokumentu tego wynika, że zajmował stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony. Od 1 stycznia 1986r. zajmował stanowisko kierowcy transportu wewnętrznego – samochodu wywrotka powyżej 3,5 tony. Uściśleniem treści tej dokumentacji są zeznania świadków, którzy pracowali wspólnie z ubezpieczonym. Są to zeznania zgodne co do istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, logiczne i wyczerpujące w swej treści. Zeznania wzajemnie się uzupełniają i stanowią spójną całość z całokształtem materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. Świadkowie są osobami obcymi w stosunku do ubezpieczonego, a więc ich zeznania noszą walor pełnego obiektywizmu. Szczególnie istotne są w tym zakresie zeznania świadka L. B., który pracował na Wydziale (...), w tym od 1982r. jako kierownik zmiany – dyspozytor. Świadek ten był przełożonym ubezpieczonego i wydawał on dyspozycje, gdzie ma pracować w danym dniu, jest to więc osoba najlepiej zorientowana co do charakteru wykonywanych przez niego prac. Świadek ten potwierdził, iż ubezpieczony w początkowym okresie jeździł samochodami dostawczymi do 3,5 tony. Natomiast, gdy powierzono mu obowiązki kierowcy samochodu powyżej 3,5 tony to pracował tylko na takich samochodach. Wyjaśniał również, iż ubezpieczony nie był pracownikiem transportu wewnętrznego w ramach danego wydziału, albowiem nie obsługiwał wózków akumulatorowych. Ubezpieczony cały czas kierował samochodami ciężarowymi, a określenie transport wewnętrzny wzięło się stąd, iż wywrotką wywoził odpady poprodukcyjne na hałdy znajdujące się na terenie zakładu. Świadek B. wskazał przy tym, że każdy z kierowców samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony wykonywał pracę zarówno w takim transporcie wewnętrznym, jak i zajmował się pracami transportowymi poza terenem zakładu. Pracę ubezpieczonego
w charakterze kierowcy samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony potwierdzają również wszyscy pozostali świadkowie. Wprawdzie z zeznań świadka B. wynika, że mogło się zdarzyć, że kierowca z pierwszą kategorią w jakiś dzień mógł siąść na samochód dostawczy w ramach zastępstwa, ale takie sytuacje były sporadyczne, wyjątkowe. Nie może to wpływać na ocenę pracy ubezpieczonego pod kątem pracy w warunkach szczególnych. Jeśli czynności wykonywane w warunkach nienarażających na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia mają charakter incydentalny, krótkotrwały, uboczny w stosunku do czynności podstawowych kwalifikowanych jako praca w szczególnych warunkach, to nie ma podstaw, aby tej pracy nie zaliczać do okresu uprawniającego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012r., sygn. II UK 233/11, OSNP 2013/7-8/86). W spornych przypadkach - uwzględnienie okresów wykonywania pracy szkodliwej lub uciążliwej wymaganej do przyznania emerytury w niższym wieku emerytalnym - następuje po ustaleniu rzeczywistego zakresu obowiązków oraz wykonywania bezpośrednio i stale szkodliwego zatrudnienia, tyle że ocena prawna tych ustaleń powinna być racjonalna, bez stosowania "aptekarskiej" miary lub "stopera w ręku" (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2009r., sygn. II UK 333/08, LEX nr 1001310). Biorąc pod uwagę całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie nie ulega wątpliwości, że jako kierowca samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony ubezpieczony pracował od 1 maja 1984r. do 30 czerwca 1986r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Po dodaniu wskazanych okresów do okresów uznanych wcześniej przez organ rentowy ubezpieczony wykazał ponad 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach. Spełnia również pozostałe warunki konieczne do przyznania emerytury pomostowej.

Ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę pomostową w dniu 16 czerwca 2016r. Organ rentowy w rozpoznaniu tego wniosku wydał decyzję odmowną dnia 6 lipca 2016r., ale ubezpieczony przed uprawomocnieniem się tej decyzji złożył w dniu 26 lipca 2016r. pismo
z dodatkowymi dokumentami. W związku z powyższym ZUS wydał kolejną, zaskarżoną
w niniejszym postępowaniu, decyzję. Ponieważ zatem dodatkowe dokumenty zostały złożone przez uprawomocnieniem się pierwotnej decyzji brak jest podstaw do uznania, iż został
w tym przedmiocie złożony kolejny wniosek. Należy zauważyć, iż gdyby pismo z dnia
26 lipca 2016r. stanowiło odwołanie i w jego rozpoznaniu zostałyby ustalone uprawnienia do emerytury pomostowej, to świadczenie to zostałoby przyznane przy uwzględnieniu daty złożenia pierwotnego wniosku. Nie można zatem inaczej traktować sytuacji, gdy wnioskodawca nie składała odwołania do sądu, lecz stara się przekonać organ rentowy
o słuszności swojego wniosku.

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji w oparciu o powołane przepisy oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. przyznając prawo do emerytury pomostowej od 20 czerwca 2016r.