Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 stycznia 2017r. w S.

odwołań (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

z dnia 21 marca 2016r. nr (...), znak: (...)

w sprawie K. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

z udziałem (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

oraz w sprawie (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z udziałem K. S. (1)

o ustalenie wysokości podstawy wymiaru składek

I.  oddala oba odwołania,

II.  zasądza od K. S. (1) i od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 719/16

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 21 marca 2016r., działając na podstawie art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. c) oraz art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015r. poz. 121 ze zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe K. S. (1) z tytułu zatrudnienia od dnia 1.08.2015r. na podstawie umowy o pracę w (...) sp. z o.o. w W. wynosi 7 500 zł brutto. W uzasadnieniu wskazano, że K. S. (1) zatrudniona u płatnika składek (...) sp. z o.o. w W. od dnia 1 sierpnia 2015r. na okres 6 miesięcy, tj. do dnia 30 stycznia 2016r., na stanowisku dyrektora zarządzającego miała otrzymywać najwyższe wynagrodzenie w spółce w wysokości 15.000 zł brutto. Co więcej zakres obowiązków ubezpieczonej na w/w stanowisku odpowiadał zadaniom jakie z faktu powołania pełnił zarząd spółki, którego członkowie nie otrzymywali odrębnego wynagrodzenia z tytułu pełnienia przez nich tych funkcji. Zawrócono także uwagę, że K. S. (1) jest jedynym pracownikiem (...) Sp. z o.o. zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, gdyż pozostałe osoby wykonują swoje czynności na podstawie umów zlecenia czy też umów o dzieło. Organ rentowy podkreślił również, iż od dnia 15 października 2015r. ubezpieczona stała się niezdolna do pracy, a w dniu (...) urodziła dziecko, zaś umowa o pracę z wynagrodzeniem w kwocie 15.000 zł brutto została zawarta zaledwie na trzy miesiące przed porodem, a wynagrodzenie to stanowiło podstawę wymiaru składek i ma wpływ na roczny zasiłek macierzyński. Ponadto koszt wynagrodzenia ubezpieczonej przez pół roku znacznie przewyższa wypracowany przez spółkę zysk od 10/2013r. do 12/2014r., w konsekwencji czego przyznane ubezpieczonej wynagrodzenie jest zawyżone w stosunku do możliwości finansowych płatnika. W ocenie organu rentowego zasadne było zatem obniżenie K. S. (1) podstawy wymiaru składek z tytułu zatrudnienia do kwoty 7.500 zł brutto. Uznano, że wynagrodzenie 7.500 zł jest wynagrodzeniem, które uzyskują osoby zatrudnione na takim stanowisku jak ubezpieczona, jest zasadne, godziwe i uwzględnia to, że spółka ponosi straty, nie ma żadnych innych pracowników, „oszczędza” na kosztach wynagrodzenia i składkach dla innych osób, a członkowie zarządu otrzymywali wielokrotnie mniej niż K. S. (1).

Odwołania od w/w decyzji złożyli ubezpieczona K. S. (1) i płatnik składek (...) sp. z o.o. w W., zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej zmianę poprzez ustalenie, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe K. S. (1) z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w (...) sp. z o.o. stanowi od dnia 1 sierpnia 2015r. kwota 15.000 zł, względnie o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości, a także zasądzenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz ubezpieczonej i płatnika składek kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podniesiono, że ZUS nie udowodnił, iż ubezpieczona i płatnik składek zawarli umowę o pracę z dnia 28 lutego 2015r. w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego w celu uzyskania przez K. S. (1) wyższego zasiłku, a także nie wykazał, by wysokość wynagrodzenia ustalona przez strony umowy o pracę była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Zwrócono uwagę, że organ rentowy nie podał jakiegokolwiek realnego uzasadnienia powodu, dla którego przyjęto kwotę 7.500 zł brutto, powołując się jedynie na ogólnikowe sformułowania. W odwołaniu zawarto stanowisko, że ubezpieczona jest wysokiej klasy menedżerem, który został zatrudniony w celu usprawnienia działania przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. Do czasu zatrudnienia K. S. (1) spółka nie dysponowała osobą o takim doświadczeniu, a zastąpienie jej po urodzeniu dziecka okazało się niemożliwe. Jako wysokiej klasy specjalista ubezpieczona zasługiwała na wynagrodzenie w wysokości osiąganych przez nią przychodów, a ustalona kwota jest na poziomie niższym niż wynagrodzenie uzyskiwane przez nią w 2013r. i 2014r. Przyczynę nawiązania współpracy z ubezpieczoną stanowiła zaś chęć zwiększenia efektywności przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. w W. (odwołanie ubezpieczonej k.2-9 akt sprawy; odwołanie płatnika składek k.101-107 akt sprawy).

W odpowiedziach na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie, powołując się na argumentację i przepisy prawa zawarte w zaskarżonej decyzji, a także wniósł o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (odpowiedzi na odwołania k.69-70v i 149-150v akt sprawy).

Sprawa z odwołania płatnika składek (...) sp. z o.o. w W. prowadzona pod sygn. akt IV U 1030/16 została połączona ze sprawą z odwołania ubezpieczonej K. S. (1) toczącej się pod sygn. akt IV U 719/16 celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Sąd ustalił, co następuje:

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. została wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 29 listopada 2013r. W rozpatrywanym okresie większościowym wspólnikiem spółki był K. P., który jednocześnie był prokurentem spółki, a członkiem zarządu spółki z funkcją wiceprezesa był jest W. P.. Aktualnie spółka wygasza swoja działalność. W minionym okresie przedmiotem jej działalności było świadczenie usług związanych z wynajmem powierzchni biurowych, wyposażeniem ich, wynajmem sprzętu komputerowego, czyli stworzeniem i utrzymaniem gotowego miejsca pracy.

K. S. (1) posiada wykształcenie wyższe – magister psychologii, specjalizacja psychologia organizacji i marketingu. Ukończyła podyplomowe studia menedżerskie w zakresie zarządzenia w Szkole Głównej Handlowej w W.. W okresie od czerwca 2007r. do grudnia 2009r. była zatrudniona w (...) S.A. w M. jako specjalista ds. HR. Następnie od 15 grudnia 2009r. do 30 września 2014r. pracowała w (...) SA w W. na stanowisku specjalisty HR, uzyskując od stycznia 1 stycznia 2014r. wynagrodzenie w kwocie 8.819 zł brutto. Od dnia 1 sierpnia 2014r. prowadzi działalność gospodarczą w przedmiocie doradztwa w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania. Od sierpnia 2014r. w ramach prowadzonej działalności współpracowała z (...).

(...) sp. z o.o. z siedzibą w W. zawarła z K. S. (1) umowę o pracę datowaną na dzień 28 lutego 2015r. na czas określony 6 miesięcy od dnia 1 sierpnia 2015r. do 30 stycznia 2016r. Wysokość wynagrodzenia ustalono na kwotę 15.000 zł brutto. Zgodnie z §1 umowy pracownikowi powierzono zarządzanie przedsiębiorstwem, w szczególności prowadzenie interesów spółki, w tym bieżącego zarządzania spółką, reprezentowania spółki, zawierania umów handlowych i innych w imieniu spółki oraz pełnienia obowiązków nałożonych Umową Spółki, uchwałami Zgromadzenia Wspólników lub innego organu do tego uprawnionego, aktami wewnętrznymi spółki i przepisami prawa. Ubezpieczona została zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy. Dokumenty pracownicze, tj. kwestionariusz do umowy o pracę, oświadczenie pracownika dla celów obliczania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych, Wewnętrzna Polityka Antymobbingowa, oświadczenie o zachowaniu poufności, informacja o warunkach zatrudnienia i uprawnieniach pracowniczych, zostały podpisane przez ubezpieczoną w dniu 1 sierpnia 2015r. W świadectwie pracy z dnia 4 lutego 2016r. stanowisko K. S. (1) określono jako dyrektor przedsiębiorstwa. W zaświadczeniu lekarskim z dnia 23 września 2015r. stwierdzono brak przeciwwskazań zdrowotnych do podjęcia przez K. S. (1) zatrudnienia w (...) sp. z o.o. na stanowisku dyrektora przedsiębiorstwa. Ubezpieczona z tytułu wykonywanej pracy otrzymała wynagrodzenie za miesiące sierpień 2015r., wrzesień 2015r. oraz październik 2015r., co potwierdzają listy płac i potwierdzenia przelewów znajdujące się w aktach organu rentowego.

Faktycznie praca ubezpieczonej polegała na wypracowaniu relacji z klientami dorywczymi, tak aby podjęli oni stałą współpracę z (...) sp. z o.o. w W., jak również poprawa wizerunku firmy, a także prowadzenie procesu rekrutacyjnego pracowników. Ponadto ubezpieczona miała zajmować się poprawą relacji interpersonalnych oraz efektywności usług świadczonych przez zleceniobiorców i osób dostarczających dzieła. Ubezpieczona nie zawierała umów handlowych w imieniu spółki. W okresie wykonywania pracy nie miała przedkładanych do realizacji uchwał zarządu, nikt nie udzielał jej pełnomocnictwa do wykonywania czynności w imieniu spółki. Od sierpnia do października 2015r. nie zawierała umów z podmiotami trzecimi. Ubezpieczona, choć miała współpracować z zarządem spółki, to nigdy nie spotkała się z członkiem zarządu spółki, pełniącym funkcję wiceprezesa zarządu - W. P., a wszelkie decyzje konsultowała z K. P..

Ubezpieczona została zgłoszona od dnia 1 sierpnia 2015r. do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) sp. z o.o. w W. z podstawą wymiaru składek w wysokości 15.000 zł brutto.

Od dnia 15 października 2015r. ubezpieczona stała się niezdolna do pracy w związku z ciążą, a w dniu (...) urodziła dziecko. Ubezpieczona ubiega się o wypłatę zasiłku macierzyńskiego z uwzględnieniem podstawy wymiaru w wysokości 15.000 zł miesięcznie.

W chwili zawierania umowy o pracę z ubezpieczoną kondycja finansowa spółki była dobra. Rachunek zysków i strat za okres od 10.10.2013r. do 31.12.2014r. wykazał, że spółka wypracowała zysk w wysokości 80.620,81 zł netto. Obecnie spółka wygasza swoją działalność, z uwagi na zakończoną współpracę z najważniejszym klientem (...).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach organu rentowego i aktach osobowych ubezpieczonej, a także na podstawie zeznań świadka K. P., zeznań ubezpieczonej K. S. (1) oraz zeznań wiceprezesa zarządu płatnika składek (...) sp. z o.o. w W. – W. P..

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania ubezpieczonej i płatnika składek nie zasługiwały na uwzględnienie i podlegały oddaleniu.

Decyzją nr (...) z dnia 21 marca 2016r., działając na podstawie art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. c) oraz art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015r. poz. 121 ze zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe K. S. (1) z tytułu zatrudnienia od dnia 1.08.2015r. na podstawie umowy o pracę w (...) sp. z o.o. w W. wynosi 7.500 zł brutto.

W niniejszej sprawie tytuł ubezpieczenia K. S. (1) stanowiła umowa o pracę datowana na dzień 28 lutego 2015r. z terminem rozpoczęcia pracy od dnia 1 sierpnia 2015r. zawarta z płatnikiem składek (...) sp. z o.o. w W.. Organ rentowy nie kwestionował faktycznego zawarcia w/w umowy o pracę ani też okoliczności rzeczywistego świadczenia pracy przez ubezpieczoną na rzecz płatnika składek. Kwestią sporną była wyłącznie wysokość podstawy wymiaru składek z tytułu zatrudnienia, którą w zaskarżonej decyzji określono na kwotę 7.500 zł brutto. Analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd doszedł do przekonania, że stanowisko organu rentowego zawarte w zaskarżonej decyzji jest prawidłowe.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zakwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa. Podstawę wymiaru składki ubezpieczonego będącego pracownikiem stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy. Ocena godziwości wynagrodzenia wymaga uwzględnienia okoliczności każdego konkretnego przypadku, a zwłaszcza - co ma istotne znaczenie przy rozstrzyganiu przedstawionego zagadnienia - rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji. W judykaturze Sądu Najwyższego funkcjonuje pogląd, że przyznanie rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę może być, w konkretnych okolicznościach uznane za nieważne. Podstawą jest naruszenie zasad współżycia społecznego, polegające na świadomym osiąganiu korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu. Ocena wysokości wynagrodzenia uzgodnionego przez strony stosunku pracy na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych ma istotne znaczenie z uwagi na okoliczność, że ustalanie podstawy wymiaru składki z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy następuje w oparciu o przychód, a więc wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne (por. uchwała SN z dnia 27 kwietnia 2005r., II UZP 2/05, Legalis nr 68453; wyrok SA w Łodzi z dnia 15 lipca 2016r. III AUa 1852/15, Legalis nr 1509095; wyrok SA w Gdańsku z dnia 9 marca 2016r., III AUa 1701/15, Legalis nr 1435305).

Zdaniem Sądu, w oparciu o przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe brak jest miarodajnych podstaw do przyjęcia, że ubezpieczona wykonywała obowiązki dyrektora przedsiębiorstwa powierzone jej umową o pracę od dnia 1 sierpnia 2015r., za które zgodnie z umową miała otrzymywać wynagrodzenie w wysokości 15.000 złotych. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż ubezpieczona w ramach zatrudnienia w (...) sp. z o.o. w W. faktycznie wykonywała inne czynności niż wynikające z umowy. Zgodnie z § 1 umowy o pracę pracownikowi powierzono zarządzanie przedsiębiorstwem, w szczególności prowadzenie interesów spółki, w tym bieżącego zarządzania spółką, reprezentowania spółki, zawierania umów handlowych i innych w imieniu spółki oraz pełnienia obowiązków nałożonych Umową Spółki, uchwałami Zgromadzenia Wspólników lub innego organu do tego uprawnionego, aktami wewnętrznymi spółki i przepisami prawa. Na podstawie zeznań świadka K. P., będącego wówczas większościowym wspólnikiem spółki oraz zeznań W. P. – członka zarządu płatnika składek, jak również zeznań ubezpieczonej Sąd ustalił, że praca K. S. (1) polegała na wypracowaniu lepszych relacji z klientami dorywczymi, tak aby podjęli oni stałą współpracę z (...) sp. z o.o. w W., jak również poprawa wizerunku firmy, a także prowadzenie procesu rekrutacyjnego pracowników. W tego rodzaju pracy ubezpieczona miała wykorzystywać swoją wiedze i doświadczenie zawodowe psychologa. Ubezpieczona nie zawierała natomiast umów handlowych w imieniu spółki, nie miała przedkładanych do realizacji uchwał zarządu, nikt nie udzielał jej pełnomocnictwa do wykonywania czynności w imieniu spółki, nie zawierała umów z podmiotami trzecimi. Faktycznie zatem, wbrew zapisom umowy o pracę ubezpieczona nie wykonywała czynności z zakresu zarządu przedsiębiorstwem, na co strony umówiły się w umowie o pracę. Wobec powyższego nie można zgodzić się ze stanowiskiem zawartym w odwołaniach, że wynagrodzenie ubezpieczonej zostało ustalone na kwotę 15.000 zł brutto przy uwzględnieniu średniego rocznego wynagrodzenia brutto menedżerów wyższego rzędu zajmujących się zarządzaniem personelem, podlegających bezpośrednio pod zarządy spółek. K. S. (1) u płatnika składek nie pełniła bowiem funkcji menedżera, nie zarządzała przedsiębiorstwem, jak również nie zarządzała żadnym personelem. Nie jest bowiem zarządzeniem personelem praca nad poprawa relacji interpersonalnych.

Sąd podzielił także zapatrywanie organu rentowego, że niezrozumiałe jest zawarcie z ubezpieczoną umowy o pracę w dniu 28 lutego 2015r. z datą rozpoczęcia pracy do 1 sierpnia 2015r. i tylko na okres 6 miesięcy oraz udzielenie jej bardzo szerokiego umocowania do dokonywania czynności związanych z zarządzaniem przedsiębiorstwem, czyli do czynności, jakie z samego faktu powołania na tę funkcje wykonuje zarząd spółki. Uzasadnione wątpliwości budzi również okoliczność, że ubezpieczona, choć miała współpracować z zarządem spółki, to nigdy nie spotkała się z członkiem zarządu, pełniącym funkcję wiceprezesa - W. P.. Organ rentowy zasadnie zwrócił uwagę, że wynagrodzenie przyznane K. S. (2) jest najwyższym wynagrodzeniem w spółce, a ubezpieczona była wówczas jedynym pracownikiem (...) sp. z o.o., bowiem pozostałe osoby były zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych, a ich wynagrodzenie było wielokrotnie niższe niż ubezpieczonej. Zasadna jest zatem ocena, że ustalenie jej wynagrodzenia za pracę na takim poziomie zostało dokonane przez strony umowy o pracę z zamiarem nadużycia prawa do świadczeń z ubezpieczeń. Wobec ustalenia, że łącząca strony umowa o pracę, w części dotyczącej wysokości wynagrodzenia ubezpieczonej za pracę, jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, a w szczególności z zasadą ekwiwalentności składek i świadczeń, w tym zakresie uznać ją należy za nieważną, stosownie do treści art.58§2 i 3 kc w zw. z art.300 kp. Przeprowadzone w przedmiotowej sprawie dowody przemawiają przeciwko przyjęciu za podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne K. S. (1) w spornym okresie umówionego wynagrodzenia za pracę.

Sąd podzielił sposób ustalenia przez organ rentowy wysokości podstawy wymiaru składek z tytułu zatrudnienia na kwotę 7.500 zł brutto. ZUS zwrócił uwagę, że zatrudnienie pracownika z wynagrodzeniem 15.000 zł brutto to dla spółki miesięcznie koszt rzędu 18.000 zł (razem ze składkami w części finansowanej przez płatnika), zatem przez 6 miesięcy to koszt rzędu 108.000 zł. Ze sprawozdania finansowego spółki za okres od 10.10.2013r. do 31.12.2014r. wynika, iż spółka wypracowała zysk netto w kwocie 80.620,81 zł. Zasadne jest zatem stwierdzenie, że koszt wynagrodzenia ubezpieczonej przez pół roku znacznie przewyższa zysk wypracowany przez spółkę w w/w okresie. Przyznane ubezpieczonej wynagrodzenie zostało zatem zawyżone w stosunku do możliwości finansowych płatnika składek, nie może być również odnoszone do wynagrodzenia dyrektora zarządzającego, gdyż takich czynności ubezpieczona – wbrew zapisom umowy nie wykonywała.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art.477 ¹⁴ §1 kpc, oba odwołania podlegały oddaleniu.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy na podstawie art.98§1 i 3 kpc w zw. z art.99 kpc i §9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r. poz. 1804), w brzmieniu obowiązującym w dniu wszczęcia postępowania.