Pełny tekst orzeczenia

WYROK ŁĄCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lutego 2017 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Powalska

Protokolant: st. sekr. sąd. Beata Krysiak

po rozpoznaniu w dniu 3 lutego 2017 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa H. G. i J. G.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie

1.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda H. G. kwotę 40.000 ( czterdzieści tysięcy) złotych tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 5 października 2016 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda J. G. kwotę 40.000 ( czterdzieści tysięcy) złotych tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 5 października 2016 roku do dnia zapłaty;

3.  oddala powództwo w pozostałym zakresie co do żądań obu powodów;

4.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda J. G. kwotę 2000 ( dwa tysiące ) złotych oraz na rzecz powoda H. G. kwotę 2000 ( dwa tysiące ) złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych;

5.  znosi wzajemnie pomiędzy stronami koszty zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 262/16

UZASADNIENIE

W skierowanym w dniu 26 października 2016 r. (data wpływu) do Sądu Okręgowego w Sieradzu pozwie pełnomocnik powoda H. G. wniósł o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. kwoty 80.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 21 września 2016 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w kwocie 7.200 zł oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, ewentualnie zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania sądowego według spisu kosztów, (pozew k. 2-9).

W tym samym dniu do Sądu Okręgowego w Sieradzu wpłynął pozew pełnomocnika powoda J. G., w którym wniósł on o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. kwoty 80.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 21 września 2016 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego w kwocie 7.200 zł oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł ewentualnie zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania sądowego według spisu kosztów , (pozew k. 44-51).

W odpowiedzi na oba pozwy pozwany Towarzystwo (...) S.A w W. wniósł o oddalenie roszczeń obu powództw w całości i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, z uwzględnieniem opłat skarbowych od pełnomocnictw, (odpowiedź na pozew k. 32-37, k. 71-76).

Postanowieniem z dnia 19 grudnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu połączył sprawę I C 263/16 z powództwa J. G. przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W. do wspólnego rozpoznania ze sprawą o sygnaturze akt I C 262/16 z powództwa H. G. przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W. i orzekł o dalszym prowadzeniu sprawy pod sygnaturą I C 262/16, (protokół rozprawy z dnia 19 grudnia 2016 r. 00:49:22-00:52:11 w zw. z k. 93v).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 04 stycznia 2007 r. na autostradzie (...) w miejscowości S., gmina M. kierująca pojazdem marki V. (...) o numerze rej. (...) A. Z. nie zachowała szczególnej ostrożności podczas jazdy i dokonując zakazanego manewru zawracania zderzyła się z nadjeżdżającym samochodem marki A. (...). W wyniku zdarzenia śmierć ponieśli sprawczyni wypadku A. Z. oraz pasażer pojazdu V. (...) A. G., ojciec powodów. Wobec śmierci sprawcy zdarzenia Prokuratura Rejonowa w Piotrkowie Trybunalskim w dniu 05 marca 2007 r. wydała postanowienie o umorzeniu śledztwa. Pojazd sprawcy wypadku w dacie zdarzenia posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym, (dowód: kserokopia odpisu skróconego aktu zgonu k. 11, kserokopia postanowienia o umorzeniu śledztwa k. 12-13, kserokopia ugody k. 14, decyzja (...) A. k. 15, 18).

Więź łącząca powodów J. G. i H. G. ze zmarłym ojcem A. G. była niezwykle silna. W dniu zdarzenia chłopcy mieli odpowiednio 8 i 10 lat. Do dnia wypadku powodowie mieszkali wspólnie z rodzicami, z którymi stanowili kochającą się i szczęśliwą rodzinę. J. G. i H. G. wspominają ojca jako ciepłego, uśmiechniętego, opanowanego, zawsze pomocnego człowieka. Zmarły spędzał z synami dużo czasu. Jeździł z nimi na pokazy rolnicze, zabierał ich do Ogrodu Zoologicznego w Ł., grał z nimi w gry, pozwalał im pomagać w pracach rolniczych w gospodarstwie, odrabiał z synami lekcje. Po śmierci ojca powodowie długo nie mogli dojść do siebie. Było im bardzo smutno, często płakali. Przed wypadkiem J. G. uczył się bardzo dobrze i nie miał żadnych problemów w szkole podstawowej do której uczęszczał. Po wypadku w którym zginął ojciec przez pół roku wymieniony powód nie chodził do szkoły i uczył się w ramach nauczania indywidualnego. Później J. G. wrócił do szkoły, ale z powodu zaległości powtarzał klasę. Po śmierci ojca powodowie musieli przejąć część jego obowiązków, a ich matka zmuszona była zrezygnować z pracy. Na skutek śmierci A. G. sytuacja finansowa rodziny pogorszyła się. Najbardziej powodom ojca brakuje w czasie Świąt oraz uroczystości rodzinnych. J. G. z uwagi na problemy z lękiem oraz nadpobudliwość korzystał z pomocy psychologa do ukończenia 18 roku życia. H. G. z uwagi na nadpobudliwość również przez okres dwóch lat po wypadku uczęszczał na terapię psychologiczną. Powodowie kultywują pamięć po zmarłym ojcu. Zamawiają i uczestniczą w mszach świętych za ojca. Co najmniej raz w tygodniu odwiedzają jego grób na lokalnym cmentarzu, na który przynoszą kwiaty i zapalają znicze, (dowód: zeznania powoda J. G.- protokół rozprawy z dnia 19 grudnia 2016 r. 00:05:18-00:19:25 w zw. z k. 92v, zeznania świadka U. G.- protokół rozprawy z dnia 19 grudnia 2016 r. 00:23:09-00:40:28 w zw. z k. 93, zeznania powoda H. G.- protokół rozprawy z dnia 19 grudnia 2016 r. 00:40:28-00:47:50 w zw. z k. 93-93v, protokół rozprawy z dnia 03 lutego 2017 r. 00:02:30-00:17:06 w zw. z k. 105-105v, zeznania świadka U. G.- protokół rozprawy z dnia 03 lutego 2017 r. 00:20:57-00:30:45 w zw. z k. 105v-106, zeznania świadka G. G.- protokół rozprawy z dnia 03 lutego 2017 r. 00:30:45-00:39:24 w zw. z k. 106, zeznania świadka J. G.- protokół rozprawy z dnia 03 lutego 2017 r. 00:41:46-00:44:30 w zw. z k. 106-106v, akta szkody J. G., akta szkody H. G.)

Strona pozwana uznała roszczenia powodów co do zasady. Pozwany w dniu 04 marca 2007 r. podjął decyzję w sprawie wypłaty zadośćuczynienia powodom reprezentowanym przez spółkę Centrum (...) S.A. we W.. Strony w zakresie części roszczeń zawarły ugodę w dniu 23 czerwca 2008 r. obejmującą roszczenia z tytułu zadośćuczynienia, kosztów leczenia i kosztów nagrobka. W ich imieniu jako małoletnich występowała matka – U. G., która nie dysponowała zgoda sądu rodzinnego na dokonanie takiej czynności w imieniu małoletnich. Powodowie H. G. i J. G. z tytułu zadośćuczynienia łącznie z wcześniejszymi wypłatami otrzymali kwotę po 30.000 zł każdy, (dowód: kserokopia ugody k. 14, decyzja (...) A. k. 15, 18, zeznania świadka U. G.- protokół rozprawy z dnia 03 lutego 2017 r. 00:20:57-00:30:45 w zw. z k. 105v-106, akta szkody J. G., akta szkody H. G.).

Powyższy stan faktyczny został ustalony przez Sąd na podstawie dopuszczonych dowodów z dokumentów, zeznań świadków U. G., G. G. oraz zeznań powodów J. G. oraz H. G.. Ponieważ żadna ze stron nie kwestionowała autentyczności powołanych dowodów, należy je uznać za w pełni wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwa J. G. i H. G. zasługiwały na częściowe uwzględnienie.

Odpowiedzialność strony pozwanej za szkodę wyrządzoną powodom w związku ze śmiercią A. G. wynika z art. 822 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Pozwany nie zakwestionował tej okoliczności, wypłacił bowiem dobrowolnie powodom kwotę po 30.000 złotych tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego w związku ze śmiercią ojca.

Pełnomocnik powodów wywiódł roszczenie z art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. Zgodnie z art. 448 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. W niniejszej sprawie dobrem naruszonym jest prawo do życia w rodzinie, które w orzecznictwie określane jest jako dobro szczególnej rangi i zasługuje na wzmożoną w porównaniu z innymi dobrami ochronę, jako że jego naruszenie stanowi dalece większą dolegliwość psychiczną dla członka rodziny zmarłego, niż w przypadku innych dóbr, a jej skutki rozciągają się na całe jego dalsze życie (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 czerwca 2015 roku V ACa 379-15 LEX nr 1770672). O tym, kto jest najbliższym członkiem rodziny decyduje faktyczny układ stosunków pomiędzy określonymi osobami. Aby więc ustalić, czy występujący o zadośćuczynienie jest najbliższym członkiem rodziny nieżyjącego sąd powinien stwierdzić, czy istniała silna i pozytywna więź emocjonalna pomiędzy dochodzącym tego roszczenia a zmarłym (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 3 czerwca 2011 roku II CSK 279/10 LEX 898254).

Powodowie są synami zmarłego, z którym wspólnie zamieszkiwali. Jak wynika ze zgodnych zeznań świadków oraz samych powodów, z ojcem łączyła ich szczególnie bliska więź, wspólne zainteresowania oraz przyjaźń. Nie ulega zatem wątpliwości, że nagła i niespodziewana śmierć A. G. wywarła na powodach silne wrażenie i spowodowała dla nich wyjątkowo bolesną stratę.

Wysokość sumy przyznanej tytułem zadośćuczynienia za krzywdę w związku ze śmiercią najbliższego członka rodziny, której rozmiar jest ze swej istoty trudny do oszacowania, należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego, przy czym nie oznacza to, że jest ono dowolne. Zgodnie z ustaloną linią orzeczniczą zadośćuczynienie ma przede wszystkim charakter kompensacyjny i jego wysokość musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Odpowiedniość kwoty zadośćuczynienia, ma służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, a jednocześnie nie być źródłem wzbogacenia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 9 lutego 2000 roku, IIICKN 582/98).

Sąd nie przychylił się do stanowiska strony pozwanej, jakoby powodowie dawno uporali się z negatywnymi odczuciami związanymi ze śmiercią ojca, co przemawia za oddaleniem powództwa. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika wprawdzie, że śmierć ojca nie spowodowała trwałych zmian w osobowości powodów, a negatywne odczucia jej towarzyszące nie miały charakteru patologicznego, to jednak zeznania świadków U. G. i G. G. jednoznacznie dowodzą, że powodowie po śmierci ojca zamknęli się w sobie, byli załamani, nie potrafili się odnaleźć, korzystali z pomocy specjalisty psychologa. Zasadnicze znaczenie ma tu fakt, iż byli wówczas kilkuletnimi dziećmi. Śmierć ojca powodów spowodowała naruszenie ich dobra osobistego jako osób związanych emocjonalnie ze zmarłym z racji pokrewieństwa. Nie ulega żadnej wątpliwości, że więź rodzinna łącząca dzieci z rodzicami jest najsilniejszą więzią, jaka może wytworzyć się między ludźmi, a zerwanie tej więzi powoduje poczucie krzywdy. Zawsze utrata rodzica stanowi dla młodej osoby traumatyczne przeżycie. J. G. w chwili śmierci ojca miał 10 lat, zaś H. G. miał zaledwie 8 lat i z uwagi na okres swojego rozwoju, a także wspólne zainteresowania łączące ich ze zmarłym, wyjątkowo dotkliwie odczuli nagłą utratę ojca, który był dla nich wzorem do naśladowania i przyjacielem. Dorastali więc bez ojca, co potęgowało ich poczucie krzywdy. Należy zwrócić uwagę, iż wypadek, w którym ginie bliska osoba, zawsze jest zdarzeniem niosącym poczucie ogromnego pokrzywdzenia i przeżyciem ze wszech miar negatywnym, którego całokształt składa się na pojęcie niematerialnej krzywdy kompensowanej zadośćuczynieniem. Śmierć ojca spowodowała także, że powodowie wraz z matką znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej. Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności Sąd doszedł do przekonania, że kwota 70.000 jest odpowiednia jako zadośćuczynienie za śmierć ojca. Kwotę tę Sąd pomniejszył o wypłacone już na rzecz każdego z powodów przez pozwanego w toku postępowania likwidacyjnego zadośćuczynienie w wysokości 30.000 złotych, w związku z czym zasądził na rzecz J. G. oraz na rzecz H. G. kwotę po 40.000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 05 października 2016 roku tj. od dnia od dnia następnego po upływie 30 dniowego terminu do zapłaty wynikającego z wezwania do zapłaty z dnia 06 września 2016 r. Jednocześnie trzeba podnieść, że zawarta przez matkę powodów z ubezpieczycielem ugoda nie wyczerpuje roszczeń powodów z tytułu przedmiotowego zdarzenia, bo nie odnosi skutku prawnego zawarte w niej oświadczenie U. G. o zrzeczeniu dalszych roszczeń ponad ugodzone kwoty. Istotną przeszkodą jest tu bowiem brak zgody sądu rodzinnego na dokonanie w imieniu małoletnich takiej czynności prawnej ( art. 101 § 3 k.r.i o. ).

W ocenie Sądu powyższa suma jest adekwatna do rozmiaru krzywdy doznanej przez powodów w związku ze śmiercią A. G., nie jest przy tym wygórowana, ani nie prowadzi do bezpodstawnego wzbogacenia. Mając na uwadze powyższe, Sąd w pozostałym zakresie powództwo oddalił, o czym orzekł w pkt 3 wyroku.

Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska pozwanego co do istnienia podstaw waloryzacji wypłaconych na rzecz powodów kwot zadośćuczynienia. Należy przywołać w tej mierze pogląd Sądu Apelacyjnego w Łodzi wyrażony w wyroku z dnia 7 czerwca 2013 roku w sprawie I ACa 72/13, zgodnie z którym waloryzacja sądowa, przewidziana w art. 358 ¹ § 3 k.c. dotyczy zobowiązań pieniężnych sensu stricto. Do zobowiązań pieniężnych sensu stricto nie zaliczają się zobowiązania odszkodowawcze, wynikające z czynów niedozwolonych – są to bowiem zobowiązania ze świadczeniem pieniężnym. Dlatego też art. 358 ¹ § 3 k.c. nie może mieć zastosowania do ustalenia wysokości odszkodowania. W pełni podzielając to stanowisko, należało uznać niedopuszczalność zwaloryzowania kwot wypłaconych powodom na mocy zawartej przez strony ugody .

O kosztach postępowania rozstrzygnięto w oparciu o art. 100 k.p.c. Ponieważ powodowie wygrali proces w 50 % Sąd zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda J. G. kwotę 2.000 zł (4.000 zł x 50 %= 2.000 zł) oraz na rzecz powoda H. G. kwotę 2.000 zł (4.000 zł x 50 % = 2.000 zł) tytułem zwrotu kosztów sądowych. Z uwagi na fakt, że obie strony były reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników i obie w takim samym stopniu przegrały proces, należało na podstawie art. 100 k.p.c. znieść koszty zastępstwa prawnego pomiędzy stronami.