Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Protokolant: starszy protokolant sądowy A. Z.

po rozpoznaniu w dniu 22 września 2016 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. W. (1)

przeciwko M. W. (1), A. W. (2), M. W. (2), K. W. (1) i K. W. (2)

o ochronę własności

na skutek apelacji pozwanych od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy

w K. z dnia 24 listopada 2015 r., sygnatura akt I C 2314/14/K

1.  oddala apelację;

2.  zasądza na rzecz powódki od pozwanych A. W. (2) i M. W. (1) solidarnie kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

3.  zasądza na rzecz powódki od pozwanych M. W. (2), K. W. (1) i K. W. (2) kwoty po (...) zł (dziewięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Anna Nowak SSO Katarzyna Biernat – Jarek SSO Barbara Kursa

Sygn. akt II Ca 1233/16

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 22 września 2016r.

Powódka A. W. (1) domagała się ochrony własności części nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę nr (...), (...) W., dla której Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie prowadzi księgę wieczystą nr (...) poprzez: zakazanie pozwanym M. W. (1), A. W. (2), M. W. (2), K. W. (1) i K. W. (2) przechodu i przejazdu przez tą nieruchomość, przeprowadzania osób trzecich, wchodzenia na nieruchomość powódki również we wszelkim innym celu niż przemieszczanie się do nieruchomości należących do pozwanych, dokonywania na przedmiotowej nieruchomości wszelkich czynności faktycznych, a w szczególności wykaszania trawy, umacniania brzegu strumienia, nasypywania gruzu i zagarniania śniegu. Powódka wniosła także o zasądzenie na jej rzecz od pozwanych kosztów postępowania.

W uzasadnieniu żądania pozwu powódka podniosła, iż pozwani dopuszczają się naruszenia jej prawa własności przechodząc lub przejeżdżając samochodem po przedmiotowej nieruchomości – często także w towarzystwie osób trzecich. Ponadto A. W. (2) i K. W. (1) w okresie letnim wykaszają trawę, a w zimie odśnieżają teren nieruchomości powódki wzdłuż szlaku przechodu biegnącego nad brzegiem rzeki S.. Szlak ten był również przez nich – bez zgody powódki – umacniany poprzez nawożenie gruzu.

W odpowiedzi na pozew pozwani M. W. (1), A. W. (2), M. W. (2), K. W. (1) i K. W. (2) wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania podnosząc, iż do dnia 6 stycznia 2014 r. bez żadnych przeszkód korzystali oni ze szlaku drożnego biegnącego od działek nr (...) wzdłuż potoku S. przez działkę nr (...) do drogi publicznej, tj. ulicy B1 w W.. W dniu 6 stycznia 2014 r. powódka założyła kłódki na dwóch istniejących bramkach, pozbawiając pozwanych i członków ich rodzin możliwości dostępu do drogi publicznej. Pomimo wezwań i interwencji Policji, powódka nie udostępniła szlaku drożnego pozwanym, co spowodowało konieczność wszczęcia przez nich postępowania o ochronę posiadania.

Wyrokiem z dnia 24 listopada 2015 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa - Krowodrzy w Krakowie zakazał pozwanym M. W. (1), A. W. (2), M. W. (2), K. W. (1), K. W. (2) naruszania prawa własności części nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę nr (...), (...) W., dla której Sąd Rejonowy dla Krakowa-Podgórza w Krakowie, prowadzi księgę wieczystą nr (...) poprzez: zakazanie pozwanym przechodu i przejazdu przez tą nieruchomość, przeprowadzania osób trzecich przez nieruchomość objętą księgą wieczystą nr (...), zakazanie pozwanym dokonywania na tej nieruchomości czynności faktycznych, a to wykaszania trawy ( punkt I ); w pozostałym zakresie powództwo oddalił ( punkt II ); zasądził od pozwanych M. W. (1), A. W. (2), M. W. (2), K. W. (1), K. W. (2) solidarnie na rzecz powódki A. W. (1) kwotę 738,00 zł brutto tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu powódce A. W. (1) przez radcę prawnego D. G. ( punkt III ); nakazał pobrać od pozwanych M. W. (1), A. W. (2), M. W. (2), K. W. (1), K. W. (2) solidarnie na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie kwotę 250,00 zł tytułem opłaty od pozwu od uiszczenia której powódka została zwolniona ( punkt IV ).

W podstawie faktycznej wyroku Sąd Rejonowy wskazał, iż bezsporne było między stronami, iż właścicielami nieruchomości położonej w W., gmina Z., stanowiącej działkę nr (...), (...) W., dla której Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie prowadzi księgę wieczystą nr (...) są A. W. (1) w 96/100 części i A. W. (3) w 4/100 części.

Działka nr (...) sąsiaduje z działką nr (...) od strony południowo-wschodniej, która sąsiaduje z działką nr (...).

Na działce nr (...) posadowione są dwie bramy; pierwsza przy drodze publicznej ul. B1, druga pomiędzy stodołą, a potokiem w pobliżu granicy z działką nr (...).

W dniu 11 lutego 2014 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie wydał postanowienie, w którym zabezpieczył roszczenie M. W. (1) i K. W. (1) o przywrócenie naruszonego posiadania służebności przejazdu i przechodu przez działkę nr (...) położoną w W., gmina Z. poprzez nakazanie pozwanej A. W. (1) niezamykania na kłódki bramy przy ul. B-1 oraz bramy usytuowanej na spornej działce pomiędzy budynkiem stodoły a drzewem, znajdującej się na granicy z działką będącą w posiadaniu M. W. (1) w godzinach 5:00 do 23:00 do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia postępowania w sprawie I C 412/14/K.

W dniu 12 sierpnia 2014 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie wydał postanowienie, w którym zabezpieczył roszczenie M. W. (1) i K. W. (1) o przywrócenie naruszonego posiadania poprzez zakazanie A. W. (1) czynienia przeszkód w swobodnym korzystaniu przez M. W. (1) i K. W. (1) oraz osoby prawa ich reprezentujące z przechodu i przejazdu po działce nr (...) położonej w W. po szlaku biegnącym od ulicy B1 wzdłuż północnego wschodu działki na szer. 4,5 m aż do granicy z działką nr (...), na czas trwania postępowania w sprawie I C 412/14/K.

Wyrokiem z dnia 15 października 2015 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie nakazał A. W. (1) przywrócenie M. W. (1) i K. W. (1) posiadania szlaku przejazdu i przechodu przez działkę nr (...) położoną w W., gmina Z. poprzez: nakazanie A. W. (1) wydania M. W. (1) i K. W. (1) kluczy od kłódek zainstalowanych na bramie wjazdowej znajdującej się przy ul. B-1 oraz na bramie usytuowanej na działce nr (...) pomiędzy budynkiem stodoły a drzewem i wydanie tychże kluczy przy każdej zmianie kłódek zainstalowanych przy wyżej opisanych bramach, zakazanie A. W. (1) czynienia przeszkód w swobodnym korzystaniu przez M. W. (1) i K. W. (1) oraz osoby ich prawa reprezentujące z przechodu i przejazdu po działce nr (...) położonej w W. po szlaku biegnącym od ulicy B1 w granicach oznaczonych punktami 100-101-6-8-10-18-20-22-25-26-29-30-31-36-37a-40a-35-34-32-28-27-24-21-19-9-7-5-100 według wariantu II, załącznika nr 2 do opinii technicznej biegłego sądowego mgr inż. K. M. z dnia 7 lipca 2015 r., (...) w sprawie I C 412/14/K, nadając wyrokowi w tym zakresie rygor natychmiastowej wykonalności.

Sąd Rejonowy ustalił także, że A. W. (2), M. W. (1), M. W. (2), K. W. (2) i K. W. (1) dojeżdżają samochodami lub przechodzą od drogi publicznej – ul. B1 do działek nr (...) przez szlak biegnący przez północno-wschodnią część działki nr (...) wzdłuż potoku S.. Oprócz pozwanych ze szlaku tego korzystają także znajomi pozwanych oraz pracownicy firm wykonujących usługi na rzecz pozwanych. Szlak przez działkę nr (...) był utwardzany, koszony w lecie i odśnieżany zimą przez A. W. (2) i M. W. (2). Ponadto A. W. (2) i M. W. (2) na terenie działki nr (...) – wzdłuż szlaku przejazdu do działki nr (...) – umacniali brzeg (...) S..

Do dnia 6 stycznia 2014 r. pozwani korzystali z tego szlaku w wyżej wymienionym zakresie za zgodą A. W. (1). W dniu 6 stycznia 2014 r. po awanturze z K. W. (1) A. W. (1) zamknęła bramy posadowione na działce nr (...) na kłódki, co wywołało konflikt pomiędzy powódką, a pozwanymi. Po 6 stycznia 2014 roku pozwani zaprzestali utwardzania i odśnieżania szlaku przejazdu i przechodu oraz umacniania brzegu potoku S.. W lipcu 2014 r. pomimo braku zgody A. W. (1) A. W. (2) skosił trawę na terenie szlaku przejazdu.

Po wydaniu przez Sąd postanowienia zabezpieczającego z dnia 11 lutego 2014 r. A. W. (1) wydała klucze do kłódek M. W. (1) i K. W. (1), którzy otworzyli bramy i pozostawiają je otwarte.

W motywach rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy powołując art. 140 k.c. wskazał, iż z treści tego przepisu wynika m.in. obowiązek innych osób nieingerowania w sferę uprawnień właściciela, a w razie bezprawnego naruszenia prawa własności, właściciel może domagać się ochrony posesoryjnej na zasadzie art. 222 § 2 k.c. występując z roszczeniem o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń. Uprawnienie do żądania zaprzestania naruszeń znajduje zastosowanie w sytuacji istnienia realnego niebezpieczeństwa powtarzających się działań bezprawnych, wkraczających trwale w sferę prawa własności i ma ono na celu zapobieżenie naruszeniom w przyszłości. Sąd Rejonowy wskazał, iż w okolicznościach niniejszej sprawy bezspornym pozostawało, iż powódka jest współwłaścicielką nieruchomości położonej w W., stanowiącej działkę nr (...). Jednocześnie przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż pozwani A. W. (2), M. W. (1), M. W. (2), K. W. (2) i K. W. (1) dopuszczają się naruszenia prawa własności nieruchomości, której współwłaścicielką jest powódka poprzez przechodzenie i przejeżdżanie przez tą nieruchomość, jak również poprzez przeprowadzanie przez nią osób trzecich i wykaszanie trawy. W dniu 6 stycznia 2014 r. powódka wyraziła sprzeciw wobec korzystania z jej działki przez pozwanych, co zostało przez nią zamanifestowane poprzez zamknięcie znajdujących się na niej dwóch bramek. W konsekwencji, w zakresie wskazanych powyżej naruszeń własności nieruchomości należącej do A. W. (1), powództwo zostało przez Sąd Rejonowy uwzględnione. Sąd Rejonowy wskazał, iż powództwo podlegało oddaleniu w części, w jakiej A. W. (1) domagała się zakazania pozwanym podejmowania czynności faktycznych w postaci utwardzania i odśnieżania szlaku przejazdu oraz umacniania brzegu potoku S.. Jak wynika z materiału dowodowego, czynności te były podejmowane przez pozwanych do stycznia 2014 roku za zgodą powódki lub przy milczącej jej aprobacie, natomiast po wyrażeniu przez powódkę sprzeciwu wobec korzystania z jej nieruchomości przez pozwanych, pozwani zaprzestali dokonywania tych czynności, wobec czego w tym zakresie nie doszło do naruszenia własności nieruchomości powódki. Sąd oddalił również powództwo w zakresie żądania powódki zakazania pozwanym wchodzenia na nieruchomość powódki również we wszelkim innym celu niż przemieszczanie się do nieruchomości należących do pozwanych z uwagi na zbyt szeroki, a zarazem nieuzasadniony zakres żądania powódki. Ewentualny zamiar zburzenia stodoły powódki przez pozwanych, sygnalizowany jedynie przez pozwaną M. W. (1) jako niezrealizowana wola zmarłej już poprzedniczki prawnej A. W. (1), nie jest w ocenie Sądu czynnością faktyczną, wobec której należałoby udzielić ochrony prawu powódki.

W ocenie Sądu Rejonowego okoliczność, iż w dniu 15 października 2015 r. został wydany wyrok uwzględniający żądanie pozwanych udzielenia im ochrony posesoryjnej w zakresie przechodu i przejazdu przez działkę nr (...) nie powoduje, iż naruszanie prawa własności powódki przez pozwanych traci przymiot bezprawności. Wyrok wydany w sprawie o udzielenie ochrony posesoryjnej ma charakter tymczasowy, na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 lipca 2005 r., sygn. akt II CK 678/04 (Lex nr 303337), zaś w procesie o ochronę posiadania i o ochronę własności badaniu podlegają odmienne przesłanki. Z istoty własności i posiadania wynika, iż ochrona prawa własności ma charakter silniejszy niż ochrona posiadania, będącego faktycznym władztwem na rzeczą, lecz nie prawem.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na zasadzie art. 98 k.c. zasądzając je solidarnie od przegrywających postępowanie pozwanych na rzecz powódki. Na koszty te złożyło się nieopłacone wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu powódki w kwocie 600 zł, ustalone na podstawie § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, na zasadzie § 2 pkt 3 tego rozporządzenia, powiększone o podatek VAT w stawce 23% w kwocie 138 zł – w łącznej wysokości 738 zł.

Powódka postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2014 r. została zwolniona od kosztów sądowych w niniejszym postępowaniu, zatem Sąd w pkt IV wyroku na zasadzie art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał solidarnie pobrać od pozwanych kwotę 250 zł tytułem opłaty od pozwu, ustalonej na podstawie art. 13 ust. 1 tej ustawy, od której uiszczenia powódka została zwolniona.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli pozwani M. W. (1), A. W. (2), M. W. (2), K. W. (1) i K. W. (2) i zaskarżając go w części tj. w zakresie punktów I, II i IV zarzucili błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że przechodzenie, przejeżdżanie i przeprowadzanie osób trzecich przez pozwanych przez część działki nr (...), (...) W., stanowi bezprawną ingerencję w sferę uprawnień właścicielskich A. W. (1); oraz błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że pozwani wykaszają trawę na działce nr (...). W oparciu o powyższe zarzuty skarżący domagali się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenia od powódki na rzecz pozwanych zwrotu kosztów postępowania za obie instancji według norm i wydatków.

Z ostrożności procesowej - na wypadek nieuwzględnienia powyższych zarzutów i wniosków – pozwani zarzucili naruszenie przez Sąd Rejonowy przepisu art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c., poprzez niezawieszenie postępowania w niniejszej sprawie do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie o ustanowienie służebności drogi koniecznej toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa - Krowodrzy w Krakowie do sygn. I Ns 627/14/K, wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji ze zobowiązaniem tegoż do zawieszenia postępowania do czasu prawomocnego zakończenia w/w postępowania.

W uzasadnieniu apelacji skarżący zarzucili, iż opisane zachowania pozwanych w postaci przechodzenia i przejeżdżania przez nieruchomość powódki oraz przeprowadzania osób trzecich, których zakazania domaga się powódka w niniejszej sprawie, nie są bezprawne, bo wynikają z udzielonego pozwanym zezwolenia w sprawie I C 412/14/K. Tymczasem powództwo negatoryjne przysługuje właścicielowi (współwłaścicielowi) w wypadku naruszenia przedmiotu tego prawa w inny sposób niż pozbawienie uprawnionego władztwa nad rzeczą. Przywrócenie stanu zgodnego z prawem polega na odwróceniu stanu, jaki powstał na skutek wkroczenia w cudzy przedmiot, natomiast zaniechanie dalszych naruszeń oznacza zaprzestanie bezprawnej ingerencji w sferę cudzego prawa własności. O takiej ingerencji nie może być mowy, gdy to wkroczenie polega na wykonywaniu wyroku posesoryinego przywracającego posiadanie. Jest to bowiem działanie zgodne z prawem .

Pozwani zarzucali także, iż wbrew ustaleniom Sądu I instancji, nie można przyjąć, że pozwani podejmują na działce pozwanej czynności faktyczne polegające na koszeniu trawy. Analogicznie jak w przypadku utwardzania czy odśnieżania szlaku należało przyjąć, że te działania miały miejsce do stycznia 2014 roku za zgodą powódki lub przy jej milczącej aprobacie. Po wyrażeniu przez powódkę sprzeciwu pozwani zaprzestali wykaszania trawy, co potwierdziły chociażby słuchani w charakterze świadków I. N. i A. W. (3). Także Sąd Okręgowy w Krakowie w uzasadnieniu postanowienia z dnia 25 marca 2015 r. sygn. akt II Cz 658/15 o oddaleniu zażalenia powódki na odmowę udzielenia zabezpieczenia roszczenia w niniejszej sprawie wskazał, że w sprawie brak jest jakichkolwiek dowodów, by pozwani dokonywali ingerencji w prawo własności A. W. (1) w zakresie szerszym niż zostali do tego uprawnieni na mocy postanowień zabezpieczających wydanych w sprawie o przywrócenie posiadania służebności.

Niezależnie od powyższego skarżący podnieśli, iż w świetle art. 177 § 1 pkt. 1 k.p.c. sąd może zawiesić postępowanie z urzędu z uwagi na zachodząca prejudycjalność innego toczącego się postępowania cywilnego, wtedy gdy przedmiot postępowania prejudycjalnego stanowi element podstawy faktycznej rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu cywilnym. Biorąc zatem pod uwagę, że ustanowienie służebności drogi koniecznej daje właścicielom nieruchomości władnącej prawo do ingerencji w uprawnienia właściciela nieruchomości obciążonej, skarżący wskazywali, że pomiędzy niniejszą sprawą a sprawą do sygn. I Ns 627/14/K zachodzi zależność, o której mowa w przepisie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. W konsekwencji postępowanie w niniejszej sprawie winno zostać zawieszone do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia w sprawie do sygn. I Ns 627/14/K. Sąd I instancji tymczasem - w sposób błędny - oddalił wniosek o zawieszenie postępowania i je kontynuował.

Pozwani wskazywali także, że z zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, jak również z materiału dowodowego zebranego w sprawie do sygn. I C 412/14/K wynika, że sporny szlak drożny od kilkudziesięciu lat stanowił jedyny dostęp do drogi publicznej, tj. obecnej ulicy BI. Szlakiem tym zarówno pozwani, jak i ich poprzednicy prawni dochodzili i dojeżdżali do swych działek i budynków mieszkalnych, czynili to bez przeszkód do stycznia 2014 roku, gdy powódka zamknęła ten dojazd, co spowodowało złożenie pozwu o ochronę posiadania. Nadto wskazali, że działki nr (...) stanowiły jedną działkę i przy podziale tych działek wydzielono szlak drożny do drogi publicznej. Okoliczność ta - zgodnie z art. 145 § 2 k.c. - podlega rozpatrzeniu w toku postępowania o ustanowienie służebności drogi koniecznej i dawała też podstawę do zawieszenia postępowania w niniejszej sprawie do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie o ustanowienie służebności drogi koniecznej.

Zarzucili, że uwzględnienie powództwa w niniejszej sprawie doprowadzi do sytuacji, że pozwani - będąc pozbawieni dostępu do drogi publicznej - znajdą się w bardzo trudnej sytuacji życiowej (brak możliwości dojazdu karetki pogotowia, brak możliwości przewozu opału na zimę i wywozu kubłów na śmieci, a nawet brak możliwości dojścia do swych budynków mieszkalnych). Ta sytuacja uzasadnia stanowisko, że roszczenie powódki winno być oddalone również w oparciu o przepis art. 5 k.c.

W odpowiedzi na apelację powódka domagała się oddalenia apelacji pozwanych w całości jako bezzasadnej oraz wniosła o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych podnosząc, iż koszty te nie zostały opłacone w całości ani też w części, sprzeciwiają się jednocześnie wnioskowi o zawieszenie przedmiotowego postępowania na mocy art. 177 § 1 pkt. 1 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe, znajdujące należyte odzwierciedlenie w zgromadzonych dowodach ustalenia faktyczne, wskazując dowody jakie przyjął za podstawę tych ustaleń, a przeprowadzona w tym zakresie ocena nie budzi wątpliwości Sądu Okręgowego. Z poczynionych ustaleń wyciągnięte zostały prawidłowe wnioski prawne i poprawnie Sąd Rejonowy zinterpretował treść oraz znaczenie zastosowanych przepisów prawa materialnego. Wobec zatem oceny, iż Sąd I instancji nie popełnił uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, które mogłyby uzasadnić ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia, Sąd Okręgowy oceniając jako prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji uznał je za własne.

Pozwani poprzez podniesione w apelacji zarzuty kwestionowali prawidłowość poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych podnosząc, iż świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego brak było podstaw do przyjęcia, aby pozwani po wyrażaniu w tym przedmiocie w styczniu 2014 r. przez powódkę sprzeciwu, podejmowali na przedmiotowej nieruchomości czynności faktyczne polegające na wykaszaniu trawy. Tymczasem okoliczność ta wynika z treści zeznań samej pozwanej M. W. (1), która słuchana w charakterze strony przed Sądem Rejonowym na rozprawie w dniu 10 listopada 2015 r. zeznała, iż w lipcu 2014 r. jej mąż i pozwany w niniejszej sprawie A. W. (2), skosił trawę na nieruchomości objętej powództwem i stanowiącej własność powódki wskazując, iż czynność tą wykonał na podstawie postanowienia zabezpieczającego ( k.123 ). Jak wynika jednak z poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych, w żadnym z postanowień zabezpieczających wydanych przez Sąd Rejonowy dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie w sprawie do sygn. akt I C 412/14/K o ochronę posiadania toczącej się z powództwa M. W. (1) i K. W. (1) przeciwko A. W. (1), nie zostało ujęte uprawnienie pozwanych do wykaszania przedmiotowej nieruchomości. Wobec powyższego Sąd Rejonowy nie popełnił błędu w ustaleniach faktycznych, na który wskazywali pozwani w apelacji, przyjmując, iż wobec podjęcia powyższej czynności także w tym zakresie istnieje zagrożenie naruszania prawa własności powódki, co też uzasadniało uwzględnienie także w tym aspekcie przedmiotowego powództwa i udzielenie ochrony prawa własności powódki poprzez zakazanie pozwanym dokonywania na nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) czynności faktycznych polegających na wykaszaniu trawy.

Pozostały podniesiony w tym przedmiocie w apelacji zarzut, nie stanowi w istocie zarzutu natury procesowej odnoszącego się błędnych ustaleń faktycznych, choć tak zarzut ten został sformułowany przez pozwanych w apelacji, lecz dotyczył merytorycznej oceny powództwa w kontekście norm prawa materialnego. Skarżący wskazywali bowiem, że wykonywane przez nich czynności faktyczne polegające na przechodzeniu, przejeżdżaniu i przeprowadzaniu osób trzecich przez pozwanych przez część działki nr (...), (...) w W. , nie stanowi bezprawnej ingerencji w sferę uprawnień właścicielskich powódki A. W. (1). Odnosząc się do powyższego zarzutu podkreślić należy, że powódka domagając się zobowiązania pozwanych do zaprzestania naruszeń jej prawa własności w sposób szczegółowo opisany w pozwie, wystąpiła z roszczeniem negatoryjnym. Celem i treścią tego roszczenia określonego w art. 222 § 2 k.c. jest przywrócenie i zapewnienie istnienia na przyszłość stanu zgodnego z prawem, a więc stanu władztwa nad rzeczą wolnego od ingerencji innych osób. Niewątpliwie roszczenie negatoryjne przysługuje właścicielowi, gdy inna osoba nie będąc do tego uprawnioną przejeżdża lub przechodzi przez jego nieruchomość czy też w drodze innych czynności faktycznych narusza prawo własności. Należy przy tym podkreślić, że chodzi tu o taką ingerencję w sferę prawa własności, która stanowi bezprawne jego naruszenie. Osobie trzeciej może przysługiwać bowiem prawo do wkroczenia w sferę uprawnień właściciela i w takim przypadku nie można mówić o naruszeniu prawa własności. W okolicznościach niniejszej sprawy bezspornym było, co podkreślił Sąd Rejonowy, że powódka jest współwłaścicielem objętej pozwem nieruchomości położonej w W., gmina Z., stanowiącej działkę nr (...), obręb 16 W., dla której Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie prowadzi księgę wieczystą nr (...), stąd niewątpliwe przysługiwało jej uprawnienie do domagania się ochrony tego prawa w drodze powództwa negatoryjnego, z którym wystąpiła w niniejszej sprawie. Z poczynionych w niniejszej sprawie prawidłowych ustaleń faktycznych, nie kwestionowanych przez pozwanych w apelacji, wynika także, że do dnia 6 stycznia 2014 r. pozwani A. W. (2), M. W. (1), M. W. (2), K. W. (2) i K. W. (1) korzystali za zgodą A. W. (1) ze znajdującego się na tej nieruchomości szlaku drożnego biegnącego przez północno-wschodnią część działki nr (...) wzdłuż potoku S., w ten sposób, że dojeżdżali samochodami lub przechodzili od drogi publicznej – ul. B1 do działek nr (...), a obok pozwanych ze szlaku tego korzystali także ich znajomi oraz pracownicy firm wykonujących usługi na rzecz pozwanych. Szlak przez działkę nr (...) był także utwardzany, koszony w lecie i odśnieżany zimą przez pozwanych A. W. (2) i M. W. (2). Ponadto A. W. (2) i M. W. (2) na terenie działki nr (...) – wzdłuż szlaku przejazdu do działki nr (...) – umacniali brzeg potoku S.. Na skutek zaistniałego konfliktu powódka w dniu 6 stycznia 2014 r. zamknęła bramy posadowione na działce nr (...) na kłódki, i po tym czasie pozwani zaprzestali utwardzania i odśnieżania szlaku przejazdu oraz umacniania brzegu potoku S., za wyjątkiem jednak koszenia trawy. W szczególności pomimo braku zgody A. W. (1) pozwany A. W. (2) w lipcu 2014 r. skosił trawę na przedmiotowym szlaku drożnym. Po wydaniu przez Sąd postanowienia zabezpieczającego z dnia 11 lutego 2014 r. A. W. (1) wydała klucze do kłódek M. W. (1) i K. W. (1), którzy otworzyli bramy i pozostawiają je otwarte. Ze faktu znanego Sądowi Okręgowemu z urzędu , na który w trybie art. 228 § 2 k.p.c. zwrócono uwagę pełnomocnikom stron, wynika także, że wyrok Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie z dnia 15.10.2015r. wydany w sprawie I C 412/14/K , w którym Sąd ten nakazał pozwanej A. W. (1) przywrócenie powodom M. W. (1) i K. W. (1) posiadania szlaku przejazdu i przechodu przez działkę nr (...) położoną w W. gmina Z., został utrzymany w mocy w brzmieniu nadanym mu wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy wydanym w dniu 17 maja 2016 r. w sprawie do sygn. akt II Ca 547/16, w związku z czym orzeczenie to jest prawomocne. Z treści zeznań pozwanych złożonych przez nich w toku postępowania przed Sądem I instancji wynika także, że pozwani nadal przejeżdżają i przechodzą przez działkę o nr (...) stanowiącą własność A. W. (1), pomimo to jednak pozwani nie wykazali, aby przysługiwał im ku temu skuteczny wobec powódki tytuł prawny wynikający czy to z umowy czy też ograniczonego prawa rzeczowego, w oparciu o który mogliby korzystać w powyższym zakresie z przedmiotowej nieruchomości. Nie można natomiast podzielić stanowiska pozwanych, iż tytułem takim jest wydany w sprawie I C 412/14/K wyrok posesoryjny , który przywracał jedynie określony stan faktyczny w zakresie posiadania, nie tworzył natomiast po stronie pozwanych uprawnienia do korzystania z przedmiotowej nieruchomości oraz nie wyłączał wystąpienia przez powódkę jako właściciela przedmiotowej nieruchomości pomimo przegrania procesu posesoryjnego z powództwem negatoryjnym przeciwko pozwanym, którzy naruszyli jej prawo własności. Podkreślić należy także , że wyrok przywracający posiadanie ma charakter tymczasowy i stanowi jedynie reakcję na naruszenie przez właściciela zakazu z art. 342 k.c. , a więc samowolnego naruszania posiadania. W okolicznościach niniejszej sprawy wykazane zostały zatem okoliczności faktyczne i podstawa prawna, które uzasadniały uwzględnienie zgłoszonego w sprawie żądania w zakresie objętym wyrokiem Sądu Rejonowego. Stąd analiza przez Sąd Rejonowy materialnoprawnej zasadności powództwa w kontekście art. 222 § 2 k.c. nie budzi wątpliwości Sądu Okręgowego, a oceny tej nie może zmieniać podnoszona przez pozwanych w apelacji okoliczność, iż działania pozwanych polegające na przechodzeniu, przejeżdżaniu i przeprowadzaniu osób trzecich przez część działki nr (...), których zakazania domagała się powódka w niniejszej sprawie, nie są bezprawne wobec wydanego i wskazanego wyżej wyroku w sprawie I C 412/14/K o ochronę posiadania.

Nie można także podzielić stanowiska skarżących, iż zgłoszone w sprawie żądanie pozostawało sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Odwołując się do ogólnych reguł zastosowania art. 5 k.c., wypracowanych przez orzecznictwo i doktrynę podkreślić należy, że dominuje w nich przekonanie, że konstrukcja nadużycia prawa podmiotowego ma charakter wyjątkowy. W szczególności w wyroku z dnia 25 sierpnia 2011 r. II CSK 640/10 ( lex nr 964496 )Sąd Najwyższy wskazał, że istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych, a zatem wszelkie rozstrzygnięcia prowadzące do redukcji bądź unicestwienia tych praw mają charakter wyjątkowy. Odmowa udzielenia ochrony prawnej na podstawie art. 5 k.c., z uwagi na jego wyjątkowy - w powyższym ujęciu, charakter musi być uzasadniona istnieniem okoliczności rażących i nieakceptowanych w świetle powszechnie uznawanych w społeczeństwie wartości. Przytoczone reguły doprowadziły do stanowiska wyrażonego w orzecznictwie, że w sprawach o ochronę własności na podstawie art. 222 § 1 i 2 k.c., zastosowanie art. 5 k.c. jest co do zasady wyłączone, a jeśli je dopuścić, to całkiem wyjątkowo i po dokonaniu oceny całokształtu okoliczności danego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym (wyrok z dnia 22 listopada 1994 r., II CRN 127/94, Lex nr 82293). Własność jest bowiem prawem bezwzględnym, nie ograniczonym w czasie i skutecznym w stosunku do każdej osoby władającej rzeczą bez uprawnienia skutkującego wobec właściciela lub w inny sposób wkraczającej w sferę władztwa właściciela. Zasady współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 k.c. pozostają zatem w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki jej rozstrzygnięcia w wyjątkowych sytuacjach, które przepis ten ma na względzie (wyrok SN z 22 listopada 1994, II CRN 127/94, Lex 82293). Rozpatrując niniejszą sprawę ze względu na konstrukcję nadużycia prawa, o jakiej stanowi art. 5 k.c. Sąd Okręgowy uznał, że w okolicznościach niniejszej sprawy przepis ten nie mógł znaleźć zastosowania, albowiem brak jest w niniejszej sprawie szczególnych okoliczności, które uzasadniałyby oddalenie przedmiotowego powództwa z odwołaniem się właśnie do zasad współżycia społecznego. Nie należą do nich z pewnością okoliczności wskazywane przez pozwanych w apelacji. Skarżący wywodzili bowiem, że uwzględnienie przedmiotowego powództwa pozbawi ich dostępu do drogi publicznej, uniemożliwiając także dojazd do ich nieruchomości karetki pogotowia , możliwości przywozu opału na zimę i wywozu śmieci, to jednak w powyższym zakresie pozwani nie są pozbawieni ochrony prawnej, a właściwą drogą do uzyskania uprawnienia do korzystania w powyższym zakresie z nieruchomości stanowiącej własność powódki jest wystąpienie z wnioskiem o ustanowienie służebności drogi koniecznej. Postępowanie w tym przedmiocie zostało już z resztą przez pozwanych zainicjowane. Stąd powyższe argumenty nie uzasadniały oddalenia przedmiotowego powództwa z uwagi na sprzeczność żądania z zasadami współżycia społecznego, gdyż pozwani nie wykazali, iż zachodzą wyjątkowe okoliczności uzasadniające przyjęcie, iż powódka nadużywa przysługującego jej prawa własności.

Chybiony był także zarzut, iż postępowanie w niniejszej sprawie przy zastosowaniu art. 177 1 pkt. 1 k.p.c. winno podlegać zawieszeniu ze względu na prejudycjalny charakter innego toczącego się pomiędzy stronami postępowania sądowego do sygn. akt I Ns 627/14/K , którego przedmiotem jest właśnie żądanie ustanowienia na nieruchomości objętej sporem służebności drogi koniecznej. Odnosząc się do tego zarzutu wskazać należy, iż zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt. 1 k.p.c. ma charakter fakultatywny i pozostawione jest uznaniu sądu przy uwzględnieniu zasad ekonomiki procesowej. Wydanie postanowienia w oparciu o ten przepis powinno także nastąpić, gdy występuje stosunek prejudycjalności, który oznacza, że rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania cywilnego. Wynik innej sprawy ma stanowić przesąd dla sprawy rozpoznawanej, co należy rozumieć w ten sposób, że jego treść, pośrednio poprzez powagę rzeczy osądzonej, będzie kształtować także treść rozpoznawanej sprawy cywilnej. W tym kontekście wskazać należy, że wprawdzie z analizy sprawy I Ns 627/14/K wynika, iż istnieje duże prawdopodobieństwo, iż służebność drogi koniecznej zostanie ustanowiona na nieruchomości objętej żądaniem pozwu w niniejszej sprawie po przedmiotowym szklaku drożnym, co po stronie pozwanych stwarzałoby uprawnienie do korzystania z przedmiotowej nieruchomości skuteczne względem powódki i niweczące w tym zakresie roszczenie negatoryjne, z którym wystąpiła w niniejszej sprawie , to jednak nie można pominąć okoliczności, iż sprawa do sygn. akt I Ns 627/14/K znajduje się obecnie na etapie sporządzania przez biegłego opinii w przedmiocie możliwych wariantów, którymi służebność ta mogłaby zostać ustanowiona, stąd na tym etapie nie sposób przesądzić, który ostatecznie z tych wariantów zostanie wybrany, tym bardziej, iż nie została sporządzona jeszcze opinia szacunkowa określająca wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności w każdym z tych wariantów. W związku z tym faktem zawieszenie postępowania w niniejszej sprawie naruszałoby zasady ekonomiki procesowej i byłoby sprzeczne z art. 6 k.p.c., który stanowi, iż Sąd winien dążyć do niezwłocznego rozpoznania sprawy.

Wobec braku uzasadnionych zarzutów wniesiona przez pozwanych apelacja podlegała oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na zasadzie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., a na koszty te złożyły się koszty zastępstwa prawnego powódki w postępowaniu przed Sądem II instancji ustalone na podstawie § 10 ust. 1 pkt. 1 w zw. § 2 pkt. 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych jako 75 % stawki minimalnej z uwagi na okoliczność pełnomocnik powódki nie reprezentował jej w toku postępowania przez Sądem I instancji. Powyższe koszty zastępstwa procesowego zostały zasadzone od osobno każdego z pozwanych : M. W. (2), K. W. (1) i K. W. (2) wobec zachodzącego pomiędzy nimi współuczestnictwa o charakterze formalnym. W przypadku zaś pozwanych A. W. (4) i M. jako małżonków powyższe koszty zostały zasądzone solidarnie.

SSO Anna Nowak SSO Katarzyna Biernat-Jarek SSO Barbara Kursa