Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 25 stycznia 2017 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Andrzej Struzik

Sędziowie: SSA Jerzy Bess

SSA Barbara Baran (sprawozdawca)

po rozpoznaniu w dniu 25 stycznia 2017 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. z siedzibą w D.

przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w D., D. S. i T. S.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanego T. S. na postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 13 września 2016 roku, sygn. akt I Nc 196/16

postanawia:

oddalić zażalenie.

SSA Jerzy Bess SSA Andrzej Struzik SSA Barbara Baran

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Kielcach zasądził od T. S. na rzecz (...) sp. z o.o. w D. kwotę 801,83 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zabezpieczającego i kwotę 600 zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu zabezpieczającym.

Sąd w uzasadnieniu wskazał, że w dniu 12 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy wydał nakaz zapłaty i na jego podstawie powód wszczął przeciwko dłużnikowi postępowanie zabezpieczające do kwoty 10 000 zł wraz z odsetkami. Postanowieniem Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w D.z dnia 20 maja 2016 r. (sygn. akt Km 939/14) ustalono koszty postępowania zabezpieczającego na sumę 801,83 zł (383,45 zł – łączne wydatki gotówkowe i 418,38 zł – opłata stosunkowa), które zostały pokryte do kwoty 777,69 zł z zaliczki wpłaconej przez powoda na poczet tego postępowania, a w pozostałej części, to jest w kwocie 24,14 zł uiszczone przelewem bankowym. W ocenie Sądu Okręgowego w zaistniałej sytuacji – z uwagi na prawomocne zakończenie postępowania w sprawie przed wydaniem przez komornika postanowienia co do kosztów postępowania zabezpieczającego – na podstawie art. 745 § 1 k.p.c. należało zasądzić od pozwanego koszty w kwocie ustalonej przez komornika sądowego.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd Okręgowy orzekł natomiast w oparciu o treść rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348). Wprawdzie rozporządzenie to nie określa wysokości wynagrodzenia za prowadzenie sprawy w postępowaniu zabezpieczającym, jednak zgodnie z § (...) rozporządzenia wysokość stawek minimalnych ustala się w takim wypadku, przyjmując za podstawę stawkę w sprawach o najbardziej zbliżonym rodzaju. W przedmiotowej sprawie najbardziej zbliżone były stawki za prowadzenie spraw egzekucyjnych, stąd uzasadnione było odpowiednie zastosowanie stawek minimalnych, przewidzianych w §(...)rozporządzenia, czyli 50% stawki minimalnej w sprawach egzekucyjnych przy egzekucji z nieruchomości, a skoro powód wnioskował o zabezpieczenie kwot pieniężnych zasądzonych w nakazie zapłaty z 12 listopada 2013 r. w wysokości 10 000 zł z odsetkami liczonymi od dnia 25 października 2013 r., to w tych okolicznościach należne skarżącemu wynagrodzenie za prowadzenie postępowania zabezpieczającego winno wynosić 600 zł (50 % ze stawki minimalnej, określonej w § (...) rozporządzenia).

Powyższe rozstrzygnięcie zaskarżył pozwany, zarzucając naruszenie art. 745 k.p.c. i wnosząc o jego uchylenie w całości z uwagi na przedwczesne żądanie w zakresie wniosku o zasądzenie kosztów, ewentualnie o jego uchylenie i skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania w celu dokonania prawidłowych wyliczeń zarówno kosztów postępowania obejmujących opłatę i wydatki gotówkowe, jak również kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu zabezpieczającym.

Z ostrożności procesowej postanowieniu zarzucił nadto:

1)  naruszenie przepisów postępowania poprzez przyjęcie, iż w przedmiotowej sprawie najbardziej zbliżone są stawki za prowadzenie spraw egzekucyjnych, co uzasadniało zastosowanie stawek minimalnych, przewidzianych w treści §11 ust. 11 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, tj. 50% stawki minimalnej w sprawach egzekucyjnych przy egzekucji z nieruchomości;

2)  naruszenie § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie przez nieprzyjęcie, iż do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji;

3)  naruszenie art. 45 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji poprzez brak przyjęcia, iż za wykonanie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia roszczenia pieniężnego komornikowi przysługuje opłata w wysokości 2% wartości roszczenia, które podlega zabezpieczeniu, nie mniejsza jednak niż 3% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego i nie wyższa niż pięciokrotność tego wynagrodzenia;

4)  naruszenie art. 39 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji poprzez zawyżenie wydatków gotówkowych Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w D.

W uzasadnieniu wskazał, że wniosek wierzyciela winien być złożony w ciągu dwóch tygodni, liczonych od dnia uprawomocnienia się postanowienia komornika ustalającego wysokość kosztów zabezpieczenia poniesionych przez wierzyciela. Skoro więc postanowienie uprawomocniło się dnia 11 czerwca 2016 r. a powód złożył wniosek w dniu 10 czerwca 2016 r., to uczynił to nie tylko przed prawomocnością postanowienia organu egzekucyjnego, lecz również nie zachował terminu wynikającego z art. 745 k.p.c. Nadto pozwany podniósł, że zaskarżone postanowienie dotyczy sprawy wszczętej przed Sądem Okręgowym w roku 2013, a przed Komornikiem Sądowym w roku 2014, stąd przy wartości zabezpieczenia wynoszącego 10 000 zł należało stosować rozporządzenie z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Koszty zastępstwa wyniosłyby zatem 300 zł (25% przy egzekucji innego rodzaju - § 11 w zw. z § 6 rozporządzenia). Co więcej, zdaniem pozwanego nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym, który stanowił podstawę do przeprowadzenia postępowania zabezpieczającego daje uprawnienia do stosowania wszystkich sposobów egzekucji wymienionych w kodeksie poza egzekucją z nieruchomości (w tym zakresie tylko sąd mógłby ustanowić hipotekę przymusową), stąd nieprawidłowo zastosowano stawkę minimalną, potrzebną do prawidłowego wyliczenia kosztów zastępstwa w postępowaniu zabezpieczającym poprzez przyjęcie, iż była podstawa zastosowania 50% stawki minimalnej w sprawach egzekucyjnych przy egzekucji z nieruchomości. Pozwany zwrócił także uwagę, że na dzień wszczęcia sprawy wartość przedmiotu zabezpieczenia nie przekraczała, uwzględniając art. 46 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji kwoty 11 000 zł, a zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy za wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia komornikowi przysługuje opłata 2% wartości roszczenia, które podlega zabezpieczeniu (nie mniejsza niż 3% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego i nie wyższa niż pięciokrotność tego wynagrodzenia – 2% od 11 000 zł to 220 zł, tymczasem według komornika opłata stosunkowa wyniosła 418,38 zł, opłata ta była więc prawie dwukrotnie większa od tego, co stanowi ustawa). Pozwany wskazał również, że art. 39 ust. 1 ustawy wymienia katalog wydatków poniesionych w toku egzekucji, a Sąd Okręgowy, opierając się na postanowieniu komornika zasądził kwotę w wysokości 383,45 zł z tytułu wydatków gotówkowych, które według pozwanego mogły wynieść maksymalnie 170 zł.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że w sprawie, w której nakaz zapłaty jest orzeczeniem kończącym postępowanie a zabezpieczenie powództwa na podstawie tego nakazu nastąpiło w drodze czynności komornika, o kosztach postępowania zabezpieczającego rozstrzyga sąd na wniosek strony (art. 745 k.p.c.), przy czym wobec nie określenia w treści art. 745 § 1 k.p.c. terminu, w jakim powinien być złożony wniosek o zasądzenie kosztów postępowania zabezpieczającego, powstałych po wydaniu przez sąd orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, należy stosować odpowiednio w tym zakresie art. 745 § 2 k.p.c. Tym samym wierzyciel z takim wnioskiem winien wystąpić w ciągu dwóch tygodni od dnia uprawomocnienia się postanowienia komornika sądowego w przedmiocie ustalenia kosztów postępowania zabezpieczającego. Z uwagi na podniesiony w zażaleniu zarzut ewentualnej przedwczesności wniosku należy zważyć, iż zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego zaprezentowanym w uzasadnieniu uchwały z 14 listopada 2012 r., sygn. akt III CZP 70/12, złożenie wniosku o przyznanie kosztów postępowania zabezpieczającego przed uprawomocnieniem się postanowienia komornika o ustaleniu ich wysokości nie prowadzi do oddalenia tego wniosku, jako przedwczesnego, lecz w takim wypadku sąd winien jedynie wstrzymać się z jego rozpoznaniem do chwili uprawomocnienia postanowienia, co z reguły stwierdzi po zbadaniu akt komorniczych. W razie natomiast powzięcia wiadomości, że postanowienie komornika zostało skutecznie zaskarżone, może co najwyżej zawiesić postępowanie o przyznanie kosztów postępowania zabezpieczającego, stosując art. 177 § 1 pkt 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. W niniejszej sprawie, skoro postanowienie uprawomocniło się w dniu 11 czerwca 2016 r., to brak było jakichkolwiek przeszkód w rozpoznaniu wniosku powoda. Za chybione należało uznać zarzuty skarżącego dotyczące naruszenia art. 745 k.p.c.

Wbrew twierdzeniu pozwanego, Sąd Okręgowy w Kielcach nie naruszył także treści § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.), gdyż rozstrzygając wniosek Sąd orzekał w oparciu o treść rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r., Nr 163, poz. 1348 ze zm.).

Zasądzona z tytułu zastępstwa prawnego kwota jest ostatecznie prawidłowa, aczkolwiek skorygować trzeba argumentację, przedstawioną przez Sąd Okręgowy. Należało bowiem przyjąć, że wartość egzekwowanego (w tym wypadku zabezpieczanego) roszczenia ustala się zgodnie z treścią art. 46 ustawy o komornikach sądowych, a zatem skoro powód żądał zabezpieczenia kwoty 10 000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia od dnia 25 października 2013 r., to wartość ta przekraczała kwotę 10 000 zł. Jak wskazuje w Komentarzu do ustawy o komornikach sądowych i egzekucji A. D., ustalenie wartości egzekwowanego roszczenia ma wpływ także na ustalenie wysokości wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika strony. W ocenie Sądu Apelacyjnego winno ono być ustalane od wartości egzekwowanego (lub zabezpieczanego) roszczenia, określonej według wskazanych wyżej reguł z art. 46 ustawy o komornikach. Wynagrodzenie pełnomocnika winno być zatem obliczane od wartości przedmiotu, wskazanej w § 6 pkt 5 Rozporządzenia z 2002 r. (kwoty od 10 000 zł do 50 000 zł). Sam zresztą skarżący podaje w uzasadnieniu zażalenia wartość zabezpieczanej kwoty na ok. 11 000 zł. Stawka minimalna wynagrodzenia z p. 5 § 6 Rozp. z 2002 r. wynosiła 2 400 zł. Należy przyjąć, że nie była w istocie wnioskowana egzekucja z nieruchomości (vide: wniosek powoda k. 496-497, gdzie wierzyciel nie odwołał się do żadnej konkretnej nieruchomości, nie wskazał jej i nie wynika z treści akt, by taka egzekucja była prowadzona). Należało przyjąć zatem 25 % stawki minimalnej, co i tak prowadzi do wynagrodzenia pełnomocnika, należnego w kwocie 600 zł. Sąd Okręgowy taką właśnie kwotę zasądził, ale błędnie przyjął stawkę adekwatną dla wartości przedmiotu sprawy z przedziału od 5 000 zł do 10 000 zł, przy zmniejszeniu jej do 50 % jak dla egzekucji z nieruchomości (§ 11 ust. 1 pkt 7 Rozporządzenia z 2002 r.), zamiast stawki z przedziału wyższego, lecz zmniejszonej do 25 %.

W odniesieniu do zarzutów skarżącego, dotyczących ustalenia przez komornika kosztów postępowania na kwotę 801,83 zł należy zwrócić uwagę, że Sąd w niniejszym postępowaniu jest związany postanowieniem komornika co do wysokości kosztów ustalonych na zasadzie art. 770 k.p.c., nadto czynności nadzorcze w postępowaniu egzekucyjnym są zarezerwowane dla sądu, przy którym działa komornik (zob. postanowienie SN III CZP 12/13 z dnia 5 kwietnia 2013 r.). Właściwą zatem drogą – zgodnie zresztą z udzielonym przez komornika pouczeniem – dla zakwestionowania wyliczonych przez komornika na podstawie art. 770 k.p.c. kosztów postępowania była skarga na czynność komornika, którą w stosownym czasie można było złożyć do Sądu Rejonowego. Wobec prawomocności postanowienia komornika z dnia 20 maja 2016 r., wyliczone przezeń koszty postępowania, określone na kwotę 801,83 zł nie podlegają weryfikacji w niniejszym postępowaniu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny uznał zażalenie pozwanego za bezzasadne, o czym orzekł w sentencji na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c.

SSA Jerzy Bess SSA Andrzej Struzik SSA Barbara Baran