Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach X Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Lesław Zieliński

Sędziowie: SSO Leszek Guza, SSO Iwona Wańczura (spr.)

Protokolant: Aleksandra Ciesińska

po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 2017 r.

sprawy

z powództwa: (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

przeciwko: S. J.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda i pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 7 kwietnia 2016 r, sygn. akt VII GC 2040/14

1)  oddala apelację powoda,

2)  zasądza od powoda na rzecz pozwanego 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym,

3)  oddala apelację pozwanego,

4)  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 3 301 zł (trzy tysiące trzysta jeden złotych) tytułem kosztów procesu w postępowaniu odwoławczym.

SSO Leszek Guza SSO Lesław Zieliński SSO Iwona Wańczura

Sygn. akt X Ga 308/16 (X Ga 309/16)

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wniosła pozew przeciwko S. J. o zapłatę kwoty 14 078,64 zł
z ustawowymi odsetkami. Twierdziła, że strony łączyła umowa z dnia 19 sierpnia 2013 r., której przedmiotem było wykonanie prac elektromontażowych na terenie budowy hotelu (...) w Niemczech. Strony ustaliły wysokość wynagrodzenia na kwotę 15 euro za godzinę. Powódka przystąpiła do wykonywania prac i systematycznie wystawiała na pozwanego faktury VAT. Pozwany nie kwestionował ich zasadności oraz ich wysokości. Pomimo licznych wezwań do zapłaty pozwany nie uregulował należności.

Od wydanego w dniu 5 sierpnia 2014 r. nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, sygn. akt VII GNc 3063/14 pozwany złożył sprzeciw, domagając się oddalenia powództwa i zasądzenia na jego rzecz kosztów procesu. Zaprzeczył zasadności
i wysokości roszczenia powódki, zarzucając że wskazana w dokumentach ilość godzin pracy nie potwierdza rzeczywistej pracy powódki. Nadto powódka nie wywiązała się z umowy z dnia 19 sierpnia 2013 r., co naraziło pozwanego na trudności w realizacji przyjętego zlecenia. Wyliczenie godzin pracy wykracza poza termin zastrzeżony umową, obejmując również dni 1 i 2 października 2013 r. Powódka naruszyła § 3 ust. 5 umowy, nawiązując
w zastrzeżonym terminie 24 miesięcy bezpośrednią współpracę z (...)&Co.KG, z siedzibą w Niemczech. W konsekwencji pozwanemu przysługuje roszczenie w kwocie 25 000,00 zł, a pozwany, niezależnie od zakwestionowania zasadności roszczenia powódki, podniósł zarzut potrącenia tej kwoty z ewentualną jej należnością
w kwocie 14 078,64 zł.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Gliwicach zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 12 752,53 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwot:

- 297,54 zł od 24 września 2013r. do dnia zapłaty,
- 2 878,64 zł od 7 października 2013r. do dnia zapłaty,
- 5 818,28 zł od 16 października 2013r. do dnia zapłaty,
- 3 758,07 zł od 31 października 2013r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałym zakresie, zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5 308,08 zł tytułem zwrotu kosztów procesu i nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Kasa Sądu Rejonowego w Gliwicach kwotę 528 zł tytułem nieuiszczonych kosztów procesu, ustalając na podstawie dowodów przytoczonych w uzasadnieniu wyroku następujący stan faktyczny:

Inwestor (...)&Co.KG zlecił pozwanemu roboty budowlane przy pracach na budynku hotelu (...) w B.. W dniu 19 sierpnia 2013 r. pozwany zlecił powódce wykonanie prac elektromontażowych przy tej inwestycji. Strony zawarły pisemną umowę na okres od 26 sierpnia 2013 r. do 30 września 2013 r. Strony ustaliły stawkę wynagrodzenia na kwotę 15,00 euro za roboczogodzinę. Zgodnie z § 3 ust. 5 umowy zleceniobiorca (powódka) zobowiązała się do niepodejmowania kontaktów z kontrahentem zleceniodawcy (pozwanego) w okresie trwania umowy oraz 24 miesięcy od dnia zakończenia okresu, na jaki została zawarta umowa innych niż niezbędne do wykonania powyższej umowy, a w szczególności do niepodejmowania bezpośrednio bądź przez osoby trzecie zleceń od klienta zleceniodawcy. Strony zastrzegły również w § 7 ust. 2 umowy karę na tę okoliczność w wysokości 25 000,00 zł.

Od 26 sierpnia 2013 r. do 30 września 2013 r. powódka wykonywała na rzecz pozwanego prace elektromontażowe na terenie budowy budynku hotelu (...) w B.. W okresie od 26 sierpnia 2013 r. do 2 października 2013 r. pracownicy powódki wykonali prace w łącznym wymiarze 273 roboczogodziny, przy czym w dniach od 26 sierpnia 2013 r. do 30 sierpnia 2013 r. było to 46,5 godziny, w dniach od 2 września 2013 r. do 6 września 2013 r. było to 49,5 godziny, w dniach od 9 września 2013 r. do 13 września 2013 r. było to 49,5 godziny, w dniach od 16 września 2013 r. do 20 września 2013r. było to 47 godzin, w dniach od 23 września 2013 r. do 27 września 2013r. było to 49,5 godziny, a w dniach od 30 września 2013 r. do 2 października 2013 r. było to 31 godzin. Powódka podejmowała z inwestorem kontakty wyłącznie w ramach wykonywanej umowy, jedynie w zakresie niezbędnym do prawidłowego wykonania prac. J. O. nie był świadkiem rozmowy P. C. z inwestorem, w trakcie której rozmawialiby o zawarciu umowy bez pośrednictwa pozwanego. O prowadzeniu rozmów podwykonawców z inwestorem słyszał jedynie z plotek, a oświadczenie podpisał, nie czytając go uważnie.

Pracownicy powódki wykonywali wszystkie prace zlecone im przez pozwanego na budowie.

Powódka wystawiła pozwanemu faktury VAT z tytułu wykonania prac elektromontażowych na terenie budowy budynku hotelu (...) w B.:

- nr (...) z 30 sierpnia 2013 r. na kwotę 2 301,24 zł, z terminem płatności na
13 września 2013r.,

- nr (...) z 6 września 2013 r. na kwotę 2 878,78 zł, z terminem płatności na
20 września 2013r.,

- nr (...) z 20 września 2013 r. na kwotę 5 818,59 zł, z terminem płatności na
5 października 2013r.,

- nr (...) z 4 października 2013 r. na kwotę 5 084,38 zł, z terminem płatności na
19 października 2013r.

Powódka nadała wszystkie faktury na adres pozwanego. W dniu 24 września 2013 r. pozwany dokonał przelewu na rzecz powódki w kwocie 468,00 euro.

Pismem z dnia 4 grudnia 2013 r. pozwany złożył powódce oświadczenie o naliczeniu kary umownej w kwocie 25 000,00 zł. Wezwaniem z dnia 14 stycznia 2014r. pozwany wyznaczył powódce termin 14 dni na zapłatę kary umownej.

Na tej podstawie Sąd I instancji zważył, że powództwo należało uwzględnić co do kwoty 12 752,53 zł, a w pozostałej części oddalić, uznając, że strony zawarły umowę, na podstawie której powódka wykonywała prace budowlane, dla której zastosowanie znajdują przepisy art. 647 k.c. Jeżeli strony w umowie o roboty budowlane zastosowały jeden
z systemów wynagrodzenia uregulowanych w przepisach Kodeksu cywilnego dotyczących umowy o dzieło (ryczałtowy lub kosztorysowy), to w drodze analogii należy stosować właściwe przepisy dotyczące tej umowy. Zgodnie z treścią art. 628 § 1 zd. 1 k.c. wysokość wynagrodzenia za wykonanie dzieła można określić przez wskazanie podstaw do jego ustalenia. Strony wskazały w § 5 ust. 2 i 3 umowy, że rozliczenie umowy będzie następować etapami, na podstawie protokołów prac, przy przyjęciu stawki 15,00 euro za roboczogodzinę.

O zasadności żądania powódki świadczył szereg dowodów przeprowadzonych
w sprawie, przede wszystkim wiarygodne zeznania przesłuchanych w sprawie świadków oraz kart pracy. W świetle tak obszernego materiału dowodowego Sąd nie miał wątpliwości, że powódka wykonała dla pozwanego prace zgodnie z umową w okresie od 26 sierpnia 2013 r. do 30 września 2013 r. w wymiarze 252 roboczogodzin. Powódka winna jednak zweryfikować wynagrodzenie o kwotę za prace podjęte w miesiącu październiku, bowiem stron nie łączyła wówczas umowa. Ilości godzin przepracowanych przez powódkę wskazywały wprost faktury VAT, a ich orientacyjną ilość wskazywały już warunki umowne (§ 2 ust. 2 umowy). Od kwoty dochodzonej pozwem należało zatem odjąć kwotę 1 326,11 zł, stanowiącą wynagrodzenie za 21 godzin, przy ustalonej stawce w przeliczeniu z euro. Skoro zaś pozwany uiścił jedynie 468 euro na rzecz spornych faktur, zatem powódka udowodniła, że pozwanemu pozostała do zapłaty kwota 12 752,53 zł.

Pozwany podniósł w sprzeciwie zarzuty wobec roszczenia powoda, które okazały się nieskuteczne. Wskazał on, że powódka nie wywiązała się z umowy z dnia 19 sierpnia 2013r., co naraziło pozwanego na trudności w realizacji przyjętego zlecenia. Pozwany jednak w żaden sposób nie udowodnił tej okoliczności. Podobnie nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut potrącenia. Pozwany podniósł bowiem, że powódka naruszyła § 3 ust. 5 umowy nawiązując bezpośrednią współpracę z inwestorem (...)&Co.KG, z siedzibą w Niemczech, wobec czego przysługiwało mu prawo do naliczenia kary umownej w kwocie 25 000,00 zł. W myśl art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy. Zastrzeżenie stron ujęte w § 3 ust. 5 umowy przewidywało, że powódka zobowiązała się do niepodejmowania kontaktów z kontrahentem pozwanego w okresie trwania umowy oraz 24 miesiące od dnia zakończenia trwania okresu, na jaki została zawarta umowa, innych niż niezbędne do wykonania umowy, a w szczególności do niepodejmowania bezpośrednio bądź przez osoby trzecie zleceń od klienta zleceniodawcy.

Twierdzenie pozwanego nie znalazło jednak odzwierciedlenia w zebranym materiale dowodowym. Zgłoszone na tę okoliczność dowody nie potwierdziły jej, stąd pozwany nie był uprawniony do dokonania potrącenia należności powódki w kwocie 14 078,64 zł.

Z powyższych względów na mocy art. 647 k.c. należało uwzględnić powództwo co do kwoty 12 752,53 zł.

Stosunek prawny wiążący strony stanowił transakcję handlową w rozumieniu
art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2013 r., poz. 403 - dalej u.t.z.). W związku z powyższym o odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 7 ust. 1 u.t.z.

O kosztach Sąd orzekł na mocy art. 100 zd. 2 k.p.c. oraz art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelacje od powyższego wyroku złożyły obie strony.

Powódka zarzuciła wyrokowi:

- naruszenie 232 i 233 k.p.c. poprzez przyjęcie za udowodnione przez pozwanego istnienie okoliczności uzasadniających przyjęcie, że żądanie zasądzenia kwoty 1 326,11 zł jest bezzasadne, a w szczególności, iż stron nie łączyła żadna umowa na wykonywanie
w dniach 1 i 2 października 2013 r. prac na terenie hotelu (...) w B., choć dowody jednoznacznie potwierdzają, że strony na ten czas związały się umową ustną, której warunki były tożsame z obowiązującymi dotychczas, tj. wynagrodzenie godzinowe przy stawce
15 euro za godzinę,

- naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nieprawidłowe sporządzenie uzasadnienia wyroku, a mianowicie niewskazanie podstawy faktycznej oraz prawnej, dla której Sąd oddalił roszczenie o zapłatę1 326,11 zł, przyczyn rozstrzygnięcia w tym zakresie ze wskazaniem, którym dowodom oraz twierdzeniom odmówił wiarygodności, co powoduje całkowitą niemożność skutecznej argumentacji w przedmiocie błędności rozstrzygnięcia w skarżonym zakresie,

- nierozstrzygnięcie istoty sprawy poprzez nieuwzględnienie oraz brak roztrząśnięcia żądania powódki zasądzenia kwoty 1 326,11 zł, stanowiącej wynagrodzenie za świadczenie na rzecz pozwanej usługi od 1 do 2 października 2013 r. w łącznej wysokości 21 godzin (co wynika z dokumentu wskazującego przepracowane godziny przy stawce 15 euro), brak w tym względzie uzasadnienia faktycznego i prawnego.

Powódka wniosła o zmianę wyroku w punkcie 2. poprzez zasądzenie od pozwanego kwoty 1 326,11 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 31 października 2013 r. oraz zasądzenie kosztów procesu, ewentualnie o uchylenie wyroku w oznaczonej części
i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu przytoczyła argumentację na poparcie zarzutów apelacyjnych, podkreślając, że strony do
30 września 2013 r, łączyła umowa pisemna, a w dniach 1 i2 października 2013 r. powódka wykonała prace, potwierdzone przez kierownika budowy na podstawie umowy ustnej, która uzgadniana była wcześniej.

Pozwany zaskarżył wyrok w punktach 1,3 i 4, zarzucając mu:

1. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego (błąd w ustaleniach faktycznych, czyli naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c.) poprzez:

a) przyjęcie, że karty pracy pracowników powódki (protokoły rozliczeń godzinowych) zostały potwierdzone przez kierownika inwestora (...)&CO.KG w osobie D. R., podczas gdy okoliczność ta nie wynika
z materiału dowodowego zebranego w sprawie,

b) ustalenie, że strony umówiły się na wypłatę wynagrodzenia w walucie polskiej pomimo naliczania tego wynagrodzenia wedle stawki godzinowej wyrażonej w euro, podczas gdy nie wynika to z materiału dowodowego zebranego w sprawie,

2. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na treść orzeczenia, tj:

a) art. 217 kpc i art.227 kpc poprzez niewyjaśnienie wszystkich okoliczności mających dla sprawy istotne znaczenie, a to przez nieprzeprowadzenie dowodu z umowy łączącej powoda ze świadkiem P. C. pomimo złożenia przez pozwanego wniosku w tym zakresie,

b) art.217 § 1 kpc w zw. z art.3 kpc i art. 6 kc poprzez nieprawidłowe przyjęcie, iż powódka udowodniła swoje roszczenie co do zasady, jak i wysokości, podczas gdy w ogóle nie udowodniła ilości godzin świadczenia usług na rzecz pozwanego,

3. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 358 § 1 kc poprzez jego błędną wykładnię, polegająca na przyjęciu, że pozwany winien spełnić świadczenie w walucie polskiej, podczas gdy prawidłowa interpretacja tej normy prawnej winna prowadzić do wniosku, że jeżeli przedmiotem świadczenia pieniężnego jest suma pieniężna wyrażona
w walucie obcej (zgodnie z umowa strony umówiły się na wynagrodzenie w wysokości
15 euro za godzinę pracy), to wówczas powód winien dochodzić zapłaty kwoty oznaczonej w walucie euro, gdyż jako wierzycielowi nie przysługuje mu prawo wyboru waluty, w jakiej dłużnik ma spełnić swe świadczenie.

Pozwany domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa
w całości i zasądzenie od powódki kosztów procesu. W uzasadnieniu rozszerzył zarzuty apelacyjne.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacje stron nie mogą odnieść skutku, gdyż wyrok Sądu I instancji jest słuszny, odpowiada prawu i został wydany na podstawie prawidłowo wyciągniętych wniosków
w oparciu o zebrane dowody.

Przytoczone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku motywy tej oceny nie wykazują sprzeczności ustaleń faktycznych Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, zaoferowanego przez powoda, który został oceniony bez przekroczenia przysługującego Sądowi I instancji uprawnienia do swobodnej oceny dowodów, zgodnie z przepisem
art. 233 § 1 k.p.c. Nie można również zarzucić Sądowi I instancji nieprawidłowości
w rozumowaniu czy też błędów logicznych. Ustalenia Sądu Rejonowego Sąd Okręgowy przyjmuje za własne i podziela w pełni zarówno dokonaną ocenę dowodów, jak i wykładnię prawa materialnego. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie można poprzestać na stwierdzeniu, że dokonane ustalenia faktyczne są wadliwe, odnosząc się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Niezbędne jest wskazanie przyczyn, które dyskwalifikują postępowanie sądu w zakresie ustaleń. Skarżący powinien zwłaszcza wskazać, jakie kryteria oceny zostały naruszone przez sąd przy analizie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im taką moc przyznając (zob. postanowienie SN z dnia 23 stycznia 2001 r., IV CKN 970/00, Lex nr 52753, wyrok SN z dnia 6 lipca 2005 r., III CK 3/05, Lex nr 180925). Innymi słowy, zarzut obrazy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla strony skarżącej ustaleń faktycznych, opartych na własnej, korzystnej dla tej strony, ocenie materiału dowodowego, tak jak czyni to pozwana w uzasadnieniu swojej apelacji.

Uzasadniając częściowe oddalenie powództwa, Sąd I instancji wskazał, że powódce nie służy wynagrodzenie za prace podjęte w październiku 2013 r, gdyż stron nie łączyła wówczas umowa. Sąd I instancji wprawdzie istotnie nie rozwinął motywów takiego stanowiska, jednak dowody zebrane w sprawie przemawiają za jego zasadnością. Niewątpliwie umowa pisemna stron przestała obowiązywać 30 września 2013 r. Pozwany nie potwierdził zawarcia jej ustnie na dalszy okres. Wprawdzie z karty pracy wynika potwierdzenie jej wykonywania w dniach 1 i 2 października 2013 r, jednak sam ten fakt nie pozwala na jednoznaczne przyjęcie, że strony zawarły umowę ustną, obejmującą dalszy okres. Przeciwko takiemu wnioskowi przemawia okoliczność, że współpraca stron nie była kontynuowana. Z tych względów nie sposób przyjąć, by powódka sprostała obowiązkowi dowodowemu w wykazaniu podjęcia prac przez 2 dni października 2013 r. na podstawie umowy stron. Odnosząc się do apelacji pozwanego za bezzasadne uznać należy podnoszone w nim zarzuty. W swych zeznaniach świadek P. C. (k.263, 264) wyczerpująco wyjaśnił, że był pracownikiem powódki, on wykonywał przedmiotowe prace na rzecz pozwanego. Nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy – wbrew twierdzeniom pozwanego – pozostaje okoliczność charakteru stosunku łączącego świadka z powódką. Powódka wykazała również kartami pracy i zeznaniami świadków, że wykonanie prac i ich iloś

potwierdzał na budowie jej majster S. S.. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w pełni zezwalał Sądowi I instancji na dokonanie przytoczonych w uzasadnieniu ustaleń. Na tej podstawie Sąd wyprowadził wnioski bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów.

Nie dopuścił się również naruszenia przepisu art. 358 § 1 k.c, zgodnie z którym, jeżeli przedmiotem zobowiązania podlegającego wykonaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie
w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia wyłącznie w walucie obcej. Norma ta istotnie pozostawia wyłącznie dłużnikowi wybór waluty, w jakiej może spełnić świadczenie. Należy jednak zważyć, że powódka wystawiała faktury, w których kwoty obciążające pozwanego określała zarówno w euro, jak i w złotych polskich. Pozwany nie kwestionował tak wystawionych faktur. Określenie w umowie wysokości stawki za 1 godzinę pracy w euro służyło wyznaczeniu jej wartości, natomiast nie wykluczało późniejszego rozliczenia również w walucie polskiej, na co wskazuje właśnie treść faktur, przyjmowanych przez pozwanego. Sąd Okręgowy podziela stanowisko wyrażone w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego
w Ł. z 26 września 2013 r, I ACa 469/13, że żądanie spełnienia świadczenia w złotych polskich może nastąpić, gdy z treści zobowiązania nie wynika sposób spełnienia świadczenia pieniężnego. Spełnienie świadczenia wyrażonego w walucie obcej przez zapłatę w pieniądzu polskim jest dopuszczalne również, o ile strony wyraziły na to zgodę, modyfikując choćby przez czynności konkludentne, treść łączącego ich zobowiązania, zaś w razie procesu sądowego, jeśli dłużnik uznał powództwo wywiedzione w złotych polskich. Z tych przyczyn za dopuszczalne należy uznać domaganie się przez powódkę wynagrodzenia w walucie polskiej.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na mocy art. 385 k.p.c. oddalił apelacje stron jako bezzasadne, orzekając o kosztach postępowania apelacyjnego na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z §2 pkt 2) i § 10 ust.1 pkt 1) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz § 2 pkt 5) i § 10 ust.1 pkt 1) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie.

SSO Leszek Guza SSO Lesław Zieliński SSO Iwona Wańczura