Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 5 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2012 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku H. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o emeryturę

na skutek zażalenia wnioskodawczyni H. S.

na postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach Wydziału VI Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 18 lipca 2012 r. sygn. akt VI U 836/12

p o s t a n a w i a :

o d d a l i ć zażalenie.

Sygn. akt III AUz 156/12

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 18 lipca 2012 r. Sąd Okręgowy w Kielcach Wydział VI Pracy i Ubezpieczeń Społecznych odrzucił odwołanie H. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 10 kwietnia 2012 r.

Sąd Okręgowy podał, że wnioskodawczyni H. S. w dniu 28 marca 2008 r. wystąpiła z wnioskiem o przyznanie jej emerytury z uwagi na niemożność kontynuowania zatrudnienia z powodu stanu zdrowia dziecka wymagającego stałej opieki. Decyzją z dnia 3 czerwca 2008 r. organ rentowy odmówił jej prawa do tego świadczenia wskazując, iż w dacie 1 stycznia 1999 r. pozostawała ona w zatrudnieniu, które trwało do dnia 12 lutego 1999 r., a nadto na dzień 31 grudnia 1998 r. posiadała staż ubezpieczeniowy wynoszący łącznie jedynie 14 lat, 7 miesięcy i 18 dni (w tym 10 lat, 11 miesięcy i 17 dni okresów składkowych oraz 3 lata, 7 miesięcy i 25 dni okresów nieskładkowych). Zatem nie spełniała wszystkich przesłanek warunkujących nabycie prawa do wnioskowanego świadczenia, przewidzianych w art. 186 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) w zw. z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz. U. Nr 28, poz. 149 ze zm.). Prawomocnym wyrokiem z dnia 1 czerwca 2009 r. (w sprawie do sygn. akt VI U 1152/09) Sąd Okręgowy w Kielcach oddalił odwołanie wnioskodawczyni od tej decyzji. W dniu 15 marca 2012 r. wnioskodawczyni ponownie wystąpiła z wnioskiem o przyznanie emerytury z uwagi na niemożność kontynuowania zatrudnienia z powodu stanu zdrowia dziecka wymagającego stałej opieki. Nadal twierdziła, że wykazała staż pracy wymagany do nabycia tego świadczenia, przy czym nie przedstawiła żadnych nowych dowodów w tym przedmiocie. Potwierdziła jednocześnie, że od dnia 1 września 1976 r. pozostawała w stosunku pracy i posiadała status pracownika także w dniu 31 grudnia 1998 r. Porównując to postępowanie z niniejszą sprawą, uznał Sąd Okręgowy, że zachodzi nie tylko identyczność stron i przedmiotu rozstrzygnięcia, ale także tożsamość podstawy sporu, albowiem oba odwołania wnioskodawczyni zostały oparte o te same okoliczności. W konsekwencji uznał Sąd Okręgowy, że odwołanie wnioskodawczyni jest niedopuszczalne z uwagi na powagę rzeczy osądzonej i je odrzucił w oparciu o art. 199 ust. 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Zażalenie od postanowienia Sądu pierwszej instancji wywiodła wnioskodawczyni H. S.. Nie precyzując zarzutów ani wniosków odwoławczych zakwestionowała zaskarżone postanowienie domagając się w istocie jego uchylenia i rozpoznania jej sprawy w przedmiocie przyznania emerytury z uwagi na niemożność kontynuowania zatrudnienia z powodu stanu zdrowia dziecka wymagającego stałej opieki. Ponadto skarżąca podniosła merytoryczne argumenty, które w jej ocenie przemawiają za zasadnością przyznania jej świadczenia emerytalnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżone postanowienie odpowiada prawu.

Odwołanie do sądu ubezpieczeń społecznych od decyzji organu rentowego wszczynające postępowanie sądowe pełni rolę pozwu, stąd też w sytuacji, gdy o to samo roszczenie, między tymi samymi stronami sprawa została już prawomocnie osądzona, sąd winien odwołanie odrzucić na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. Tożsamość roszczenia zachodzi wówczas, gdy identyczny jest nie tylko przedmiot, ale i podstawa sporu (zob. postanowienia SN z dnia 19 czerwca 1998 r. II UKN 105/98, OSNP 1999, nr 16, poz. 529; z dnia 29 stycznia 1997 r. I CKU 65/96, Prok. i Pr. 1997, nr 7-8, poz. 41 oraz powołane w nich orzecznictwo). Jednakże o tożsamości przedmiotu sporu o świadczenia z ubezpieczenia społecznego świadczy nie tylko tożsamość żądania zawarta w obu wnioskach, ale także stan faktyczny i prawny, jaki istniał w chwili zamknięcia rozprawy w poprzednim postępowaniu. W wyroku z dnia 5 sierpnia 1999 r. (II UKN 231/99, OSNAPiUS 2000 nr 19, poz. 734) Sąd Najwyższy stwierdził, że powaga rzeczy osądzonej, z której korzysta prawomocny wyrok sądu pracy i ubezpieczeń społecznych wydany w sprawie o prawo do świadczenia z ubezpieczenia społecznego, wyłącza możliwość ponownego wszczęcia postępowania o to samo świadczenie zarówno przed organem rentowym jak i przed sądem tylko bez przedłożenia nowych dowodów lub wskazania nieznanych okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji, mających wpływ na jej zmianę (zob. też postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 25 września 1998 r., II UKN 373/98, OSNAP 1999 nr 21, poz. 702, z dnia 21 lutego 2001 r., II UKN 226/00 oraz z dnia 19 stycznia 1984 r. III URN 131/83, OSNC 1984 nr 10, poz. 177, a także wyrok z dnia 18 kwietnia 1980 r., IV CR 85/80, OSNCP 1980 nr 11, poz. 214.

W rozpoznawanej sprawie poza sporem było, że Sąd Okręgowy w Kielcach wyrokiem z dnia 1 czerwca 2009 r. (do sygn. akt VI U 1152/09) oddalił odwołanie wnioskodawczyni H. S. od zaskarżonej przez nią decyzji organu rentowego z dnia 3 czerwca 2008 r. odmawiającej jej przyznania emerytury z uwagi na niemożność kontynuowania zatrudnienia z powodu stanu zdrowia dziecka wymagającego stałej opieki. Wyrok ten, wobec nie zaskarżenia przez żadną ze stron, jest prawomocny i wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej (art. 365 § 1 k.p.c.). Nie może on być zatem ignorowany przez sąd rozpoznający sprawę o prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Tymczasem w kolejnym wniosku załatwionym zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją odmowną z dnia 10 kwietnia 2012 r. wnioskodawczyni, domagając się ponownie przyznania emerytury z uwagi na niemożność kontynuowania zatrudnienia z powodu stanu zdrowia dziecka wymagającego stałej opieki, wskazuje na te same okoliczności faktyczne, które w jej ocenie winny jednak uzasadniać przyznanie jej tego świadczenia. W szczególności, jak to czyniła w postępowaniu zakończonym wyrokiem z dnia 1 czerwca 2009 r., również obecnie twierdzi, że posiada wymagany staż pracy, a nadto przyznaje fakt, iż w dacie 31 grudnia 1998 r. pozostawała w zatrudnieniu. Zatem jej żądanie jest tożsame, a nadto opiera się na tych samych okolicznościach faktycznych, co odwołanie w prawomocnie zakończonej już sprawie. Trafnie więc Sąd pierwszej instancji uznał, że wniesione przez wnioskodawczynię odwołanie, mimo iż formalnie dotyczy decyzji z dnia 10 kwietnia 2012 r., w swej istocie kwestionuje właśnie prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 1 czerwca 2009 r., wszczynając ponowne postępowanie sądowe w sprawie, która pomiędzy tymi samymi stronami została już prawomocnie osądzona. Zaś rozpoznanie sprawy przez sąd ubezpieczeń społecznych wskutek odwołania wniesionego od decyzji będącej już wcześniej przedmiotem kontroli sądowej zakończonej prawomocnym wyrokiem, w zakresie rozstrzygnięcia tym wyrokiem, jest niedopuszczalne z uwagi na powagę rzeczy osądzonej (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 1996 r., II URN 33/96 OSNAP 1997 nr 10, poz. 169). Słusznie więc Sąd Okręgowy odrzucił odwołanie w oparciu o art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c.

Trafnie też Sąd pierwszej instancji zauważył, że okoliczności, które były podstawą odmowy przyznania wnioskodawczyni prawa do emerytury (brak wymaganego stażu pracy i fakt pozostawania w zatrudnieniu w dacie 31 grudnia 1998 r.) mają charter obiektywny i definitywny, a w konsekwencji nie mogą już ulec zmianie. Obecnie obowiązujące przepisy nie przewidują prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu opieki nad dzieckiem wymagającym stałej opieki (specjalnej troski), poza sytuacją wymienioną w art. 186 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.). Uprawnienie do tego świadczenia zostało zachowane przejściowo w oparciu o przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz. U. Nr 28, poz. 149) jedynie w stosunku do osób, które do dnia 1 stycznia 1999r. nie zgłosiły wniosku o emeryturę, mimo, że do tego dnia spełniły wszystkie warunki do nabycia prawa do tego świadczenia. W konsekwencji skuteczność ubiegania się o takie świadczenie po dniu 1 stycznia 1999 r. (kiedy to weszła w życie ustawa o emeryturach i rentach z FUS) uzależniona jest od spełniania przed tym dniem wszystkich warunków koniecznych do przyznania świadczenia. Tymczasem wnioskodawczyni nie spełnia warunku posiadania stażu pracy wynoszącego co najmniej 20 lat (§ 1 ust. 1 pkt 1 powołanego rozporządzenia), lecz jedynie 14 lat, 7 miesięcy i 18 dni, a nadto w dniu 1 stycznia 1999 r. pozostawała w zatrudnieniu. Okoliczności te nie mogą już ulec zmianie, albowiem wnioskodawczyni nie może „uzupełnić” z mocą wsteczną wymaganego stażu (wypracowanego przed dniem 1 stycznia 1999 r.).

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny, nie znajdując podstaw do uwzględnienia zażalenia, oddalił je na zasadzie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c.