Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 marca 2017r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Jerzy Zalasiński

po rozpoznaniu w dniu 23 marca 2017r. w Siedlcach na rozprawie

odwołania wspólników P.P.H.U. (...) S.C. B. T. i S. T. oraz M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 29 kwietnia 2016 r. (Nr (...)- (...) )

w sprawie P.P.H.U. (...) S.C. B. T. i S. T. oraz M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o ustalenie wysokości podstawy wymiaru składek

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że wysokość wynagrodzenia M. K. z tytułu zatrudnienia w P.P.H.U. (...) S.C. do wyliczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, chorobowe i zdrowotne wynosi od dnia 1 października 2015 roku kwotę 5320 (pięć tysięcy trzysta dwadzieścia) złotych;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na rzecz B. i S. T. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt IV U 525/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29.04.2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. ustalił, że M. K. jako pracownik u płatnika składek P. P. H. U. (...) podlega od dnia 1.02.2014 r. obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu, chorobowemu oraz zdrowotnemu. Jednocześnie, ZUS stwierdził, że podstawa wymiaru składek M. K. na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe wynosi w okresie od października 2015 r. do grudnia 2015 r. 2678,72 zł i w styczniu 2016 r. 604,87 zł, zaś podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne wynosi w pierwszym z okresów 2311,47 zł, a w styczniu 2016 r. 521,94 zł. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podał, iż w dniu 1.02.2014 r. M. K. została zatrudniona przez rodziców prowadzących działalność gospodarczą, początkowo, tj. przez 11 miesięcy, w wymiarze 1/3 etatu z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ukształtowaną na poziomie wynagrodzenia minimalnego. Następnie, przez kilka miesięcy, ubezpieczona została zatrudniona w wymiarze 3/4 etatu z wynagrodzeniem zbliżonym do pensji minimalnej. Od 1.10.2015 r. M. K. podjęła pracę w pełnym wymiarze, za co miała otrzymać wynagrodzenie w kwocie 5320 zł, przy czym wynagrodzenie to zostało zgłoszone do ZUS z miesięcznym opóźnieniem. Od 8.01.2016 r. M. K. stała się niezdolna do pracy w związku z ciążą. Organ rentowy nie dał wiary wyjaśnieniom płatnika składek, jakoby zmiana wysokości wynagrodzenia ubezpieczonej podyktowana była zwiększeniem zakresu przydzielonych temu pracownikowi obowiązków. ZUS podniósł, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne M. K. w spornym okresie została ustalona w celu umożliwienia uzyskania wyższych świadczeń przysługujących z tytułu zasiłku chorobowego, a tym samym stanowiła obejście prawa i była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Ukształtowanie wynagrodzenia ubezpieczonej na kwotę 5320 zł było zatem nieważne.

Od decyzji tej odwołania złożyła ubezpieczona M. K. oraz płatnik składek. Podmioty te były reprezentowane przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego. W uzasadnieniach odwołań stwierdzono, iż zmiana wymiaru zatrudnienia ubezpieczonej wiązała się z przydzieleniem jej zadań dotyczących nadzoru nad frachtami 15 samochodów ciężarowych, dokonywaniem rozliczeń delegacji kierowców oraz wykonywaniem prac biurowych. Matka M. K., B. T. zachorowała i w związku z tym to ubezpieczonej zostały przydzielone obowiązki dotyczące spedycji i obsługi floty samochodowej. W konsekwencji, wraz z zwiększeniem obowiązków, zmianie uległo wynagrodzenie ubezpieczonej. Podwyżka ta odpowiadała realiom rynkowym oraz wysokościom wynagrodzeń w branży. Zmiana wysokości wynagrodzenia M. K. nastąpiła w październiku 2015 r., zaś o ciąży dowiedziała się ona w grudniu 2015 r. Tym samym zmiana wysokości wynagrodzenia nie była spowodowana dążeniem do uzyskania wyższych świadczeń z tytułu zasiłku chorobowego ew. zasiłku macierzyńskiego. Wniesienie odwołania przez ubezpieczoną zainicjowało postępowanie IV U 525/16, zaś przez płatnika składek postępowanie IV U 526/16.

W odpowiedziach na odwołania organ rentowy wnosił o ich oddalenie. ZUS przypomniał, iż jeden ze wspólników płatnika składek przebywał na zwolnieniu lekarskim od maja 2014 r. do lutego 2016 r. jedynie z kilkudniowymi przerwami. Poza ubezpieczoną, pozostali pracownicy płatnika składek mają ustalone wynagrodzenie na poziomie zbliżonym do wynagrodzenia minimalnego. Przedłożona dokumentacja świadczy o niewielkim zakresie wykonywanej przez M. K. pracy i dotyczy jedynie pojedynczych dni w miesiącach październik-grudzień 2015 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach postanowił połączyć sprawy IV U 525/16 i IV U 526/16 w celu łącznego rozpoznania i prowadzenia.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Małżonkowie S. i B. T. prowadzą działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod firmą P. P. H. U. (...) s. c. w W.. Działalność ta polega na usługach w zakresie transportu międzynarodowego, m. in. na terenie Niemiec, Rosji, Ukrainy, Szwajcarii. W roku 2015 uzyskali z tego tytułu dochód w kwocie 193426,78 zł.

W dniu 31.01.2014 r. zawarli oni z ubezpieczoną, M. K., będącą ich córką, umowę o pracę na stanowisku pracownika biurowego. Ubezpieczona została zatrudniona w wymiarze 1/3 etatu, a podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowiła kwota 1680 zł. Pracując na tym stanowisku ubezpieczona miała zajmować się wystawianiem faktur oraz nadzorem nad dokumentacją i jej porządkowaniem. M. K. posiada wykształcenie wyższe na kierunku zarządzanie i marketing, a w latach 2007-2010 pracowała jako asystentka dyrektora działu prawnego w (...) Centrum (...).

Od 1.02.2015 r. M. K. została zatrudniona u płatnika składek na stanowisku spedytora i pracownika biurowego w wymiarze 3/4 etatu, a podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wymienionej stanowiła kwota 2000 zł. Do zakresu obowiązków ubezpieczonej dodano pracę w zakresie obsługi zleceń, planowanie transportu oraz przygotowywanie listów przewozowych i dokumentacji związanej z odprawami celnymi.

Od 1.10.2015 r. ubezpieczona została zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku specjalisty ds. organizacji i rozwoju transportu, za co otrzymywać miała wynagrodzenie w kwocie 5320 zł miesięcznie. Zmiana ta wiązała się z poszerzeniem zakresu jej obowiązków. Do zadań M. K. należało przygotowywanie dokumentów kadrowych, dokumentacji księgowej oraz dokumentacji wyjazdowej dla kierowców, rozliczanie kosztów oraz delegacji kierowców, sprawdzanie ilości zużytego paliwa, kontrola obsługiwanych zleceń, utrzymywanie kontaktów telefonicznych ze spedycjami i klientami jak również pozyskiwanie ładunków transportowych. Ubezpieczona pozostawała odtąd w dyspozycji pracodawcy, w zakresie kontaktu telefonicznego, przez 24 godziny na dobę, również w weekendy. Zmiana w zakresie obowiązków powiązana była z tym, iż B. T., ze względu na stan zdrowia, nie mogła wykonywać pracy. Ubezpieczona przejęła część obowiązków przypisanych jej matce. W tym czasie nastąpiła również zmiana na rynku transportu międzynarodowego związana z nałożonym embargiem w handlu z Rosją, w związku z czym przewoźnikom było trudniej znaleźć zlecenia na świadczone przez nich usługi.

M. K. o tym, że jest w ciąży, dowiedziała się 1.12.2015 r. Poród odbył się w dniu 30.07.2016 r. Aktualnie ubezpieczona przebywa na urlopie macierzyńskim i po jego zakończeniu zamierza wrócić do uprzednio świadczonej pracy. W związku z nieobecnością ubezpieczonej, płatnik składek zrezygnował z części taboru. Obowiązki M. K. przejął S. i B. T..

Płatnik składek korzysta z usług kancelarii (...) w zakresie spraw związanych z księgowością i przedkładaniem dokumentacji do ZUS. Płatnik składek wypłaca pracownikom wynagrodzenie do 10.dnia następnego miesiąca, przez co obowiązek rozliczenia z ZUS następuje do 15.dnia kolejnego miesiąca. Dlatego też pomimo zmiany wynagrodzenia ubezpieczonej od 1.10.2015 r., za miesiąc ten zgłoszone zostało do organu rentowego wynagrodzenie w przeliczeniu na 3/4 etatu.

Oprócz wspólników spółki cywilnej (...), jedynie M. K. jest zatrudniona na stanowisku pracownika biurowego.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zeznania ubezpieczonej M. K.- k. 51v-52 i 69 akt sprawy, zeznania S. T. k. 52-52v i 69 akt sprawy, zeznania B. T. k. 52v akt sprawy, zeznania świadka R. O.- k. 68v akt sprawy, dokumenty przedłożone w toku postępowania, w tym wydruki korespondencji mailowej, wykazy połączeń telefonicznych, karta ciąży- koperta k. 27 akt sprawy, zeznania podatkowe za rok 2015 k. 47-50 akt sprawy, dokumenty znajdujące się w aktach ZUS, w tym m. in. umowy o pracę z 31.01.2014 r. oraz z 30.04.2014 r.- k. 13 i 19, aneks nr (...) do umowy o pracę z 30.01.2015 r. k. 23, aneks nr (...) do umowy o pracę z 30.09.2015 r. k. 25, wydruki korespondencji z kontrahentami.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Odwołanie jest uzasadnione.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych osiągany przez pracowników z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Zgodnie z art. 20 ust. 1 cyt. ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne wylicza się zgodnie z art. 81 ust. 1, 5 i 6 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Stosownie do treści art. 58 kodeksu cywilnego, czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części.

Sąd Okręgowy stwierdza, iż dowody w postaci zeznań ubezpieczonej, S. i B. T. oraz świadek R. O. oraz dokumenty zgromadzone w toku postępowania składają się w logiczną całość. Wynika z nich, iż przyczyną zmiany od dnia 1.10.2015 r. wynagrodzenia M. K., było poszerzenie zakresu powierzonych jej obowiązków. Wpływ na tę sytuację miała niezdolność do pracy B. T. jak również sytuacja na rynku transportowym wymuszająca poszukiwanie nowych zleceń i związane z tym większe zapotrzebowanie na pracę przy działalności płatnika składek. Ubezpieczona faktycznie wykonywała przypisane jej czynności, w tym przygotowywała dokumentację kadrową związaną z delegacjami jak również utrzymywała kontakt telefoniczny i mailowy z kontrahentami oraz zatrudnionymi przez płatnika składek kierowcami. Okoliczność ta wynika z konsekwentnych, korespondujących ze sobą i przez to zasługujących na wiarę oraz przekonujących zeznań przywołanych osób. Relacja ta odnajduje potwierdzenie w przedłożonych w toku postępowania sądowego (koperta k. 27 akt sprawy) wydrukach z korespondencji mailowej oraz wykazach połączeń telefonicznych. Wykazy te zawierają informację, iż ubezpieczona, z numeru, który został jej powierzony (protokół powierzenia mienia- koperta k. 27 akt sprawy) utrzymywała kontakt telefoniczny z numerami wskazanymi jako numery kierowców zatrudnianych przez płatnika składek również po godzinach jej pracy, tj. poza godzinami 8-17 oraz w weekendy. W ocenie Sądu, dowody te zasługują na wiarę. Omawiane wykazy zawierają bowiem informację o połączeniach wykonanych w roamingu z osobami znajdującymi się na terenie m. in. Ukrainy, Białorusi, Rosji, Niemiec czy Rumunii. Obejmują one okres od października 2015 r. do grudnia 2015 r., a zatem sporny okres zatrudnienia ubezpieczonej. Akta sprawy (k. 27) zawierają również obszerną dokumentację w postaci korespondencji mailowej prowadzonej przez ubezpieczoną z kontrahentami.

Podkreślić należy, iż z wiarygodnych zeznań ubezpieczonej oraz jej rodziców wynika, iż w chwili zawarcia aneksu do umowy o pracę, tj. 30.09.2015 r., M. K. nie wiedziała o tym, że jest w ciąży. O tym fakcie dowiedziała się bowiem podczas badania w dniu 1.12.2015 r. (dokumentacja z tego badania znajduje się na k. 27 akt sprawy). Twierdzenia te znajdują potwierdzenie w zapisach z karty ciąży (k. 27 akt sprawy), z których wynika, iż 30.09.2015 r. ubezpieczona nie mogła być w ciąży (karta ta zawiera informację o dacie ostatniej miesiączki przypadającej na połowę października 2015 r.). W tej sytuacji przypisywanie ubezpieczonej oraz płatnikowi składek dążenia do zwiększenia wynagrodzenia celem uzyskania wyższych świadczeń z tytułu zasiłku chorobowego oraz macierzyńskiego jest nieuprawnione, gdyż nie znajduje uzasadnionych podstaw.

Niezależnie od powyższego zaznaczyć należy, iż skorzystanie z zasiłków ubezpieczenia społecznego, nie może być uznane za cel, którego osiągnięcie jest sprzeczne z prawem (wyrok Sądu Najwyższego z 9.08.2005r., III UK 89/05). W sprawie niniejszej można również powołać się na dorobek orzecznictwa dotyczący podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu stosunku pracy. Skorzystanie z ochrony gwarantowanej ubezpieczeniem społecznym jest legalnym celem zawierania umów o pracę (wyrok Sądu Najwyższego z 9.08.2005 r., III UK 89/05). Zawierając umowy o pracę strony kierują się różnymi motywami indywidualnymi, które należy odróżnić od causae czynności prawnej (typowego celu czynności prawnej). Między innymi, jak wskazał Sąd Najwyższy, zawarcie umowy o pracę, choćby zmierzało do uzyskania zwolnienia od kosztów sądowych, czy uzyskania kredytu bankowego, nie jest obejściem ustawy (zob. wyrok z 25.11.2004 r., I PK 42/04; wyrok Sądu Najwyższego z 9.08.2005 r. III UK 89/05). Podobnie takiego zarzutu nie można postawić umowie o pracę naruszającej art. 22 kp, nawet gdy jej cel dyktowany był wyłącznie chęcią uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego (zob. powołany wyżej wyrok z 25.01.2005 r., II UK 141/04; wyrok Sądu Najwyższego z 9.08.2005 r., III UK 89/05). W szczególności trudno uznać, że dążenie kobiety ciężarnej do uzyskania takiej ochrony jest sprzeczne z prawem. Przeciwnie jest to zachowanie rozsądne i uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia (wyrok Sądu Najwyższego z 9.08.2005 r., III UK 89/05).

Zdaniem Sądu Okręgowego wynagrodzenia za pracę ubezpieczonej ustalone na poziomie 5320 zł brutto nie można uznać za nadmiernie wygórowanego. Podkreślić należy, iż przedłożone przez płatnika składek zeznanie podatkowe za rok 2015 pozwala na przyjęcie, że pracodawcę stać było na zatrudnienie ubezpieczonej i przyznanie jej wynagrodzenia w wymienionej kwocie. Zeznająca jako świadek R. O., która obsługuje płatnika składek w zakresie księgowości potwierdziła, że sytuacja finansowa (...) s. c. pozwalała na wypłacenie omawianego wynagrodzenia. Przedsiębiorstwo to nie przynosiło strat. Skoro zatem strony stosunku pracy swobodnie mogą kształtować wynagrodzenie pracownika, z zastrzeżeniem, by było ono godziwe, to na gruncie niniejszej sprawy nieuprawnionym okazało się kwestionowanie przez ZUS wysokości wynagrodzenia ubezpieczonej. Dodać również należy, iż zakres obowiązków powierzonych ubezpieczonej pozwala ocenić, że umówione wynagrodzenie było adekwatne do rodzaju wykonywanej pracy jak i czasu pozostawania M. K. do dyspozycji pracodawcy. Płatnik składek nie zatrudniał poza ubezpieczoną innych pracowników biurowych, a zatem porównywanie jej zarobków z wynagrodzeniem kierowców, z uwagi na inny rodzaj pracy na tych stanowiskach, nie jest trafne. W żadnym razie nie można uznać, że wynagrodzenie w omawianej kwocie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. M. K. nie korzystała z zasiłku chorobowego kosztem innych ubezpieczonych. Przed zatrudnieniem w pełnym wymiarze, świadczyła pracę zarówno na rzecz płatnika składek jak i uprzednio przez okres 3 lat na rzecz innego podmiotu, a od jej wynagrodzenia były odprowadzane składki. Ponadto zasada solidaryzmu społecznego na jakiej opiera się system ubezpieczeń społecznych polega na zapewnieniu środków utrzymania osobie ubezpieczonej w okresach, kiedy z powodu choroby nie może świadczyć pracy.

W konsekwencji stwierdzić należy, iż twierdzenia ZUS zarzucające nieważność postanowieniu aneksu nr (...) z 30.09.2015 r. do umowy o pracę, dotyczącemu wysokości wynagrodzenia M. K., okazały się niezasadne.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzekł jak w wyroku.

O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 § 1 kpc.