Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 22 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Gałas

Sędziowie: SO Monika Skalska

SO Tomasz Szczurowski (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 22 marca 2017 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku K. L.

z udziałem Prokuratora Prokuratury Rejonowej Warszawa-Mokotów w Warszawie

o ustanowienie likwidatora dla Towarzystwa (...). (...) Spółka Akcyjna w W. oraz o wpis do Rejestru Przedsiębiorców

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie z dnia 20 września 2016r., sygn. akt Wa. XIII Ns-Rej.KRS (...)

postanawia:

oddalić apelację.

SSO Monika Skalska SSO Anna Gałas SSO Tomasz Szczurowski

Sygn. akt XXIII Ga 1827/16

UZASADNIENIE

Wnioskodawca K. L. na podstawie na podstawie art. 463 § 4 w zw. z art. 326 k.s.h. wniósł o ustanowienie likwidatora w osobie K. L. lub adw. M. B. dla spółki Towarzystwo (...). (...) Spółka Akcyjna w W. oraz w dalszej kolejności o wpis Spółki do Krajowego Rejestru Sądowego. W uzasadnieniu wnioskodawca wskazał, że jest akcjonariuszem Spółki, która działała nieprzerwalnie do 6 listopada 1963r., kiedy to została wykreślona z rejestru handlowego, (...), znajdującego się w księdze LXXIV. Spółka w czasie likwidacji posiadała majątek w postaci roszczeń do nieruchomości (fabryka w M. oraz terenu o pow. (...).kw, nieruchomość położona w W. o nr hipotecznym (...)). Wnioskodawca podniósł, że ustanowienie likwidatora jest konieczne w celu podjęcia działań zmierzających do zakończenia procesu likwidacji spółki, a w szczególności w celu zbadania aktualnego stanu prawnego oraz ewentualnego zbycia posiadanych przez Spółkę nieruchomości bądź roszczeń do nich.

Postanowieniem z dnia 20 września 2016 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie oddalił wniosek.

W uzasadnieniu Sąd pierwszej instancji ustalił, że postanowieniem z dnia 19 lipca 1962 r., sygn. akt II. U.17/51, Sąd Powiatowy dla Warszawy-Pragi w Warszawie umorzył postępowanie upadłościowe Spółki i zarządził wykreślenie z rejestru handlowego, stwierdzając w uzasadnieniu, że „aktywa masy upadłości stanowią jedynie: prawo do ustawowego odszkodowania za przejętą na rzecz Skarbu Państwa fabrykę w M. oraz zwolniony od upaństwowienia teren w M. o pow. 37739 m ^{( 2)} bez dojazdu, przeznaczony pod użyteczność publiczną. Spółka została wykreślona z rejestru na podstawie postanowienia Sądu Powiatowego dla Warszawy – Pragi z dnia 6 listopada 1963 r.

Sąd Rejonowy podkreślił, że brak jest podstaw do ustanowienia likwidatora dla wykreślonej z rejestru spółki w celu dokończenia likwidacji jej majątku. Sąd Rejonowy nie zaakceptował argumentacji wnioskodawcy powołującego się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2014r., III CZP 90/14. Sąd Rejonowy zaznaczył, że likwidator ustanowiony po wykreśleniu spółki z rejestru działaby jako likwidator nieistniejącego podmiotu. Ponadto ujawnienie po wykreśleniu spółki z rejestru składników majątkowych, które nie były objęte likwidacją, nie uzasadnia ustanowienia likwidatora dla osoby, której byt prawny ustał wobec wykreślenia jej z rejestru.

Sąd pierwszej instancji zauważył także, iż nawet w przypadku uwzględnienia pierwszego wniosku, niemożliwym byłoby wpisanie przedmiotowej spółki do rejestru przedsiębiorców. Wykreślenie z rejestru pociąga za sobą ustanie struktury organizacyjnej, w której uczestniczyli wspólnicy (akcjonariusze) oraz ustanie członkostwa, a także ustanie udziałów (akcji). Ponowne wpisanie spółki do rejestru nie może więc doprowadzić do przywrócenia stosunku członkostwa.

Apelację na powyższe postanowienie wniósł wnioskodawca, zaskarżając je w całości. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

- obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. będącą skutkiem interpretacji przepisu art. 463 § 4 k.s.h. w związku z art. 326 k.s.h. w zw. z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2014r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw, a przez to naruszenie art. 64 Konstytucji RP.

Podnosząc powyższe wniósł o uchylenie i zmianę zaskarżonego postanowienia i uwzględnienie wniosku w całości, względnie o uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do podnoszonego przez apelującego zarzutu naruszenia art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. należy zważyć, że jest on całkowicie niezasadny. Zgodnie bowiem z art. 355 § 1 k.p.c. Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub jeżeli wydanie wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne. W przedmiotowej zaś sprawie powyższy przepis nie był podstawą rozstrzygnięcia Sądu, a tym bardziej nie doszło do umorzenia jakiegokolwiek postępowania. Zarzut więc naruszenia art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. jest w całości chybiony.

Przechodząc zaś do rozważania zgodności skarżonego orzeczenia z przepisami prawa materialnego należy zważyć, że zaskarżonym postanowieniem oddalono wniosek K. L. zawierający dwa żądania, a mianowicie ustanowienia dla spółki Towarzystwo (...). (...) Spółka Akcyjna w W. likwidatora celem zlikwidowania majątku ujawnionego po wykreśleniu jej z rejestru, a ponadto żądanie wpisu tej spółki do Krajowego Rejestru Sądowego. W ocenie Sądu Okręgowego wniosek ten nie zasługiwał na uwzględnienie i orzeczenie Sądu Rejonowego w pełni odpowiada prawu.

Przede wszystkim należy stwierdzić, że wnioskodawca swoją legitymację do złożenia przedmiotowego wniosku wywodził z art. 463 § 4 k.s.h. Niemniej w ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do przyjęcia, że w rzeczywistości posiadał on legitymację do złożenia wniosku o ustanowienie dla spółki likwidatora. Zgodnie bowiem z art. 463 § 2 k.s.h. na wniosek akcjonariuszy reprezentujących co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego sąd rejestrowy może uzupełnić liczbę likwidatorów, ustanawiając jednego lub dwóch likwidatorów. Na podstawie zaś art. 463 § 4 k.s.h. na wniosek osób mających w tym interes prawny sąd rejestrowy może, z ważnych powodów, odwołać likwidatorów i ustanowić innych. W ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do przyjęcia, że K. L. spełnia, którekolwiek z kryteriów wskazanych w powyższych przepisach. Zdaniem Sądu Okręgowego nie posiada on w szczególności interesu prawnego w ustanowieniu dla spółki likwidatora. W ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do przyjęcia, że jest on akcjonariuszem Towarzystwa (...). (...) Spółka Akcyjna w W., albowiem okoliczność ta nie wynika z dokumentów zebranych w sprawie. Na dowód przysługiwania mu przymiotu akcjonariusza, wnioskodawca przedłożył jedną posiadaną przez siebie akcję tej spółki. Niemniej powyższe nie dowodzi, że jest lub był on akcjonariuszem rzeczonej spółki. Wskazać bowiem należy, że Towarzystwo (...). (...) Spółka Akcyjna w W. została wykreślna z rejestru handlowego w 1963 r., natomiast zgodnie z podanym we wniosku przez K. L. jego numerem PESEL urodził się on w roku 1979, a zatem znacznie później aniżeli spółka straciła swój byt prawny. Już z powyższego wynika, że nie mógł on być akcjonariuszem spółki. Jeżeli załączoną do wniosku akcję nabył po 1979 r., to nie ucieleśniała ona już wówczas jakichkolwiek praw korporacyjnych, czy tym bardziej majątkowych, a miała wartość jedynie dokumentu o charakterze kolekcjonerskim. W konsekwencji nabycie takiego dokumentu nie mogło powodować przejścia na wnioskodawcę uprawnień, które dawniej były w akcji ucieleśnione, a wobec tego nie mógł w tym trybie, niezależnie od sposobu nabycia tego dokumentu, uzyskać statusu akcjonariusza. Brak jest ponadto podstaw do przyjęcia, że wnioskodawca, jako osoba trzecia dla Towarzystwa (...). (...) Spółka Akcyjna w W. ma jakikolwiek interes prawny dla ustanowienia likwidatora dla tej spółki, a właściwie dla majątku po spółce tej pozostawionego. Wniosek o ustanowienie dla spółki likwidatora z tego już względu zasługiwał na oddalenie.

Należy jedynie nadmienić, że K. L. nie posiadał również legitymacji do złożenia wniosku o wpis Towarzystwa (...). (...) Spółka Akcyjna w W. do Krajowego Rejestru Sądowego. Zgodnie bowiem z art. 316 § 1 k.s.h. prawo to przysługuje wyłącznie zarządowi. Wnioskodawca zaś ani nie twierdził, ani tym bardziej nie udowodnił, że wchodzi w składa zarządu spółki, a wobec tego wniosek o rejestrację Towarzystwa (...). (...) Spółki Akcyjnej w W. zasługiwał na oddalenie jako wniesiony przez osobę nieuprawnioną. Należy jedynie dodać, że dla powyższego wywodu nie ma znaczenia złożenie przez K. L. jednocześnie wniosku o ustanowienie likwidatora. Wbrew bowiem tezom podnoszonym we wniosku likwidator ustanowiony na wniosek nie jest do KRS wpisywany z urzędu. Zgodnie z art. 45 ust. 4 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, (Dz. U. 2016, poz. 687 j.t. z póź. zm) z urzędu z dziale 6 rejestru przedsiębiorców wpisu się jedynie likwidatorów ustanowionych z urzędu, który to warunek w niniejszej sprawie nie zostałby spełniony.

Niezależnie od powyższego w ocenie Sądu Okręgowego wniosek o ustanowienie dla Towarzystwa (...). (...) Spółki Akcyjnej w W. likwidatora także dlatego nie zasługiwał na uwzględnienie, że spółka ta została już wykreślona z rejestru i utraciła byt prawny. Sąd Okręgowy nie podziela poglądu prawnego wyrażonego w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2014 r., III CZP 90/14 niepubl., bowiem co najmniej zbyt daleko idące jest stosowanie przepisów k.s.h. dotyczących likwidacji spółki akcyjnej w organizacji, czyli podmiotu, który może we własnym imieniu nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, a także pozywać i być pozywany, zatem podmiotu prawa funkcjonującego w obrocie gospodarczym, w drodze analogii do spółki wykreślonej z rejestru, czyli de facto nieistniejącej. Ustanowienie likwidatora dla spółki, której nie ma oznaczałoby, że powołuje się osobę mającą faktycznie pełne uprawnienia do działania w imieniu tej nieistniejącej spółki, ale na swoją rzecz. W istocie likwidator byłby jedynym organem osoby prawnej, która nie istnieje i nie podlegałby jakiejkolwiek kontroli korporacyjnej. Byłoby to obejście przepisów m. in. o statusie osoby prawnej i o zakresie praw i obowiązków likwidatora spółki akcyjnej. W istocie zatem nie mógł mieć też zastosowania w drodze analogii przepis art. 326 k.s.h. i z tych względów zarzut jego naruszenia przez Sąd Rejonowy jest chybiony.

Podkreślenia ponadto wymaga, iż uchwała Sąd Najwyższy z dnia 3 grudnia 2014r., III CZP 90/14, niepubl. dotyczy sytuacji, w której majątek spółki wykreślonej ujawnił się dopiero po jej likwidacji. Natomiast w niniejszej sprawie w chwili wykreślenia spółki majątek ten był już znany, albowiem jego ówczesne istnienie wynikało z postanowienia o umorzeniu postępowania upadłościowego. Zatem nie można analogicznie zastosować tez przedstawionych przez Sąd Najwyższy w przedmiotowej uchwale, gdyż zapadły one w innym stanie faktyczny. Tym samym istotnie odbiegają one od stanu faktycznego niniejszej sprawy.

Nie można wreszcie pominąć, że wnioskodawca nie udowodnił, że jakikolwiek majątek Towarzystwa (...). (...) Spółki Akcyjnej w W. istnieje po dziś dzień. Tym samym w ocenie Sądu Okręgowego za taki majątek nie można uznać hipotetycznego roszczenia odszkodowawczego. Zdaniem Sądu Okręgowego nie sposób zatem wywodzić, że ewentualna nieznana, przyszła wierzytelność spółki o odszkodowanie powoływana w niniejszym postępowaniu nosi znamiona rzeczywistego majątku spółki, który w tej spółce pozostał i wymaga podziału.

Ponadto należy zaznaczyć, że ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2014, poz. 1924) nie zawiera art. 9 ust. 2, a wobec tego przepis taki nie mógł być naruszony przez Sąd Rejonowy przy wydawaniu zaskarżonego orzeczenia. Zresztą żaden przepis o tożsamej lub choćby podobnej numeracji nie był powołany przez Sąd Rejonowy.

Z powyższych względów nie można przyjąć, że w niniejszej sprawie doszło do naruszenia art. art. 463 § 4 k.s.h. w związku z art. 326 k.s.h. w zw. z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw, a przez to naruszenia art. 64 Konstytucji RP, który w ust. 1 stanowi, że każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia, przy czym ust. 2 zastrzega, że własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej. Jak już bowiem wyżej zaznaczono wnioskodawca nie wykazał, że ma jakiekolwiek prawa do ewentualnego majątku pozostawionego po Towarzystwie (...). (...) Spółce Akcyjnej w W., a tym bardziej nie udowodnił, że doszło w jakikolwiek sposób do naruszenia konstytucyjnej ochrony tego prawa. Należy jedynie przypomnieć, że nawet w przypadku wykrycia majątku po Towarzystwie (...). (...) Spółce Akcyjnej w W., zgodnie z art. 474 § 1 k.s.h. służyłby on w pierwszej kolejności do zaspokojenia wierzycieli tej spółki, a nie był przeznaczony do podziału między akcjonariuszy.

Ostatecznie więc Sąd Rejonowy zasadnie oddalił wniosek o ustanowienie likwidatora dla Towarzystwa (...). (...) Spółki Akcyjnej w W..

Niemniej należy dodać, że trafne jest rozstrzygniecie Sądu Rejonowego również w zakresie wniosku o rejestrację w KRS Towarzystwa (...). (...) Spółki Akcyjnej w W.. Niezależnie od podnoszonej już kwestii braku legitymacji wnioskodawcy do złożenia takiego wniosku, trzeba wskazać, że nawet przyjmując, iż ustanowienie likwidatora byłoby zasadne, to jednak w dalszym ciągu nie zachodziłaby podstawa wpisu spółki do rejestru. Spółka ta bowiem została wykreślona z (...) prawomocnym postanowieniem, które dotychczas nie został wzruszone. Jednocześnie nawet w razie zaakceptowania poglądu prawnego wynikającego z uchwały Sąd Najwyższy z dnia 3 grudnia 2014r., III CZP 90/14, niepubl., brak jest podstaw do przyjęcia reaktywowania spółki wykreślonej z rejestru. W uchwale tej bowiem jednoznacznie zaznaczono, że chodzi o likwidatora dla majątku a nie spółki. Ponadto dodano, że wykreślenie osoby prawnej z rejestru jest odpowiednikiem śmierci osoby fizycznej; z tą chwilą jej osobowość prawna wygasa w sposób definitywny, bez możliwości jej przywrócenia. Skutki rozwiązania spółki dotyczą wartości majątkowych, stosunków między wspólnikami, działania organów, wartości niematerialnych i prawnych, które mogą nie zostać nigdy odtworzone, a po wykreśleniu spółki z rejestru spółka ta nie może ich już odzyskać. W konsekwencji brak jest jednostki organizacyjnej posiadającej podmiotowość prawną, która w wyniku wniosku mogłaby być wpisana do KRS i także z tego względu wniosek w tym zakresie zasadnie został przez Sąd Rejonowy oddalony.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. jako bezzasadną.

SSO Monika Skalska SSO Anna Gałas SSO Tomasz Szczurowski