Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Łomży I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2017 r. w Łomży

na rozprawie

sprawy z powództwa D. S. (...)

przeciwko Towarzystwu (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego Towarzystwa (...) w W.

od wyroku Sądu Rejonowego w Zambrowie z dnia 26 października 2016 r. sygn. akt I C 419/16

I.  apelację oddala;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.800 złotych tytułem kosztów instancji odwoławczej.

Joanna Rawa W. W. K.

Sygn. akt I Ca 5/17

UZASADNIENIE

Powódka D. S. (...) w K. po ostatecznym sprecyzowaniu powództwa wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego Towarzystwa (...) w W. kwoty 33 384,18 złotych tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 30 322,58 zł od 5 listopada 2016 roku do 31 grudnia 2015 roku oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty. Na dochodzoną ostatecznie przez powódkę kwotę składały się kwota 26 622,58 złotych tytułem odszkodowania za uszkodzony pojazd, kwota 3 061,60 złotych tytułem połowy wartości podatku VAT oraz kwota 3 700 złotych tytułem rynkowego ubytku wartości pojazdu.

W uzasadnieniu wskazano, iż 2 października 2015 roku powódka poniosła szkodę majątkową w wyniku uszkodzenia pojazdu T. (...). Odpowiedzialność pozwanego wynika z obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych sprawcy wypadku, który doprowadził do uszkodzenia pojazdu. Po przeprowadzeniu wstępnego procesu likwidacji szkody pozwany zaniżył koszty naprawy uszkodzonego auta. Na podstawie umowy cesji, wierzytelność (...) S.A. należna od pozwanego przelana została na powoda, zatem jest on umocowany do dochodzenia należności objętej pozwem.

W odpowiedzi na pozew Towarzystwo (...) w W. wniosło o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów na swoją rzecz. W ocenie pozwanego kwota odszkodowania wskazana przez powódkę jest znacząco zawyżona i nieadekwatna do rzeczywiście poniesionej szkody. Jeżeli natomiast chodzi o odszkodowanie z tytułu utraty wartości handlowej jest ono bezzasadne, albowiem powódka nie wykazała, aby zdarzenie z 2 października 2015 roku było pierwszym uszkodzeniem przedmiotowego pojazdu.

Wyrokiem z 26 października 2016 r., sygn. akt I C 419/16 Sąd Rejonowy w Zambrowie Wydział I Cywilny zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) w W. na rzecz powoda D. S. (...) kwotę 33 384,18 złotych wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 30 322,58 złotych od dnia 05.11.2015 r. do dnia 31.12.2015 r. i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1.01.2016 r. do dnia zapłaty (pkt I); nakazał ściągnąć od pozwanego Towarzystwa (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Zambrowie) kwotę 1 102,20 złotych tytułem brakujących kosztów sądowych (pkt II); zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) w W. na rzecz powoda D. S. (...) kwotę 6 787 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwota 4 800 złotych tytułem zwrotu kosztów pełnomocnika (pkt III).

Sąd Rejonowy ustalił, że 2 października 2015 roku doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzeniu uległ pojazd marki T. (...) nr rej. (...), należący do powódki. Sprawca wypadku posiadał ubezpieczenie obowiązkowe odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym Towarzystwie (...). Pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności i w wyniku postępowania likwidacyjnego szkodę wycenił na kwotę 16.600 złotych. Powódka nie zgodziła się z taką wyceną. Negocjacje prowadzone przez strony nie przyniosły rezultaty i w dniu 26 kwietnia 2016 roku powódka wystąpiła z pozwem. W dniu 15 marca 2016 roku powódka zawarła z (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w Ł. umowę cesji, na mocy której przejęła wszelkie prawa i roszczenia powstałe w związku z kolizją z dnia 2 października 2015 r.

Sądu Rejonowy wskazał, że pomiędzy stronami nie było spornym powstanie szkody i odpowiedzialność kontraktowa pozwanego. Spornym była wysokość szkody. Na podstawie opinii głównej biegłych z firmy (...) Spółka Akcyjna Oddział w B. sąd I instancji ustalił, że koszt naprawy uszkodzonego pojazdu, przy użyciu stawek (...) T. wynosi 26 622,58 złotych netto, zaś przy użyciu stawek używanych na rynku lokalnym 25 137,58 złotych netto. Biegli nie wskazali wysokości utraty wartości handlowej auta po szkodzie, wskazując, że na podstawie Instrukcji określania rynkowego ubytku wartości pojazdów Nr (...) z 12 lutego 2009 roku nie można określić ubytku wartości bez naprawienia pojazdu. W związku z tym, że samochód nie został naprawiony tylko sprzedany w stanie uszkodzonym biegły odstąpił od wykonania wyliczenia. Uszkodzenia pojazdu powstałe w wyniku zdarzenia z 2 października 2015 roku biegły zawarł w Tabeli nr 2 opinii. Uszkodzenia te powstały w wyniku bezpośredniego uderzenia w tył pojazdu przez pojazd ubezpieczony u pozwanego. Biegły dodał ponadto, iż kalkulacja naprawy dołączona do pozwu zawiera zbędne pozycje, których zakres uszkodzeń nie przewiduje. W związku z zarzutami zgłoszonymi do opinii przez pełnomocnika powódki biegły sporządził opinię uzupełniającą, w której na kwotę 3 700 złotych wyliczył rynkowy ubytek wartości pojazdu oraz na kwotę 66 300 złotych wartość rynkową brutto (w tym kwota 12 397,56 złotych podatku VAT) pojazdu na dzień 15 października 2015 roku przy założeniu okresu eksploatacji jak do dnia szkody. Sąd zasądził na rzecz powoda całą dochodzoną przez niego kwotę 33 384,18 złotych. W granicach żądania pozwu od kwoty 30 322,58 zł Sąd zasądził ustawowe odsetki od 5 listopada 2015 roku (tj. dnia wymagalności roszczenia, co wiązało się z upływem 30-dniowego terminu likwidacji szkody przez ubezpieczyciela określonego w art. 817 § 1 k.c.) do 31 grudnia 2015 roku oraz ustawowe odsetki za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty. O odsetkach tych orzeczono na mocy art. 481 k.c. (w brzmieniu obowiązującym do 31.12.2015 r. za okres do tej daty i za okres od 1.01.2016 r. wg treści aktualnie obowiązującej przepisu). Na zasądzoną kwotę składa się kwota odszkodowania za uszkodzony pojazd w wysokości 26 622,58 złotych, kwota 3 061,60 złotych tytułem połowy wartości podatku VAT (co wynikało z żądania strony powodowej), oraz kwota 3 700 złotych tytułem rynkowego ubytku wartości pojazdu. Zdaniem Sądu Rejonowego, kwoty te pokrywają faktyczny uszczerbek w mieniu strony powodowej powstały w związku z uszkodzeniem pojazdu w dniu zdarzenia, za które ponosi odpowiedzialność kontraktową pozwany. Niewątpliwie w sprawie zasądzone odszkodowanie odpowiada stracie poniesionej przez powódkę, na którą składa się koszt rzeczywisty naprawy uszkodzeń w pojeździe powstałych w związku ze zdarzeniem drogowym, koszt związany z podatkiem Vat (w wysokości połowy należnego podatku – odpowiednio do granicy żądania strony powodowej), jak również kwota odpowiadająca utraconej wartości handlowej pojazdu po szkodzie, stanowiącej różnicę wartości auta w stanie nieuszkodzonym a wartością pojazdu po wypadku. Sąd I instancji wskazał, że owa kwota nie przekracza wartości rynkowej pojazdu z dnia zdarzenia, w stanie nieuszkodzonym. O kosztach orzeczono na mocy art. 98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu strony przegrywającej.

Powyższy wyrok został zaskarżony przez pozwane Towarzystwo (...) z siedzibą w W. w części, tj. w punkcie I w zakresie zasądzającym kwotę 3 700,00 zł z ustawowymi odsetkami od 05.11.2015 r. do dnia 31.12.2015 r. oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01.01.2016 r. do dnia zapłaty, a także w punkcie II i III w całości. Pozwany zarzucił naruszenie art. 361 § 1 k.c. poprzez zasądzenie odszkodowania za utratę wartości handlowej pojazdu w sytuacji, gdy powódka nie poniosła szkody z tym związanej, albowiem nie naprawiła pojazdu po zdarzeniu, a sprzedała go w stanie uszkodzonym oraz naruszenie art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 86a ust. 1 i ust. 2 pkt 3 oraz art. 86 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług poprzez zasądzenie odszkodowania za utratę wartości handlowej obejmującego również 50% kwoty podatku VAT w sytuacji, gdy powódka bezspornie jest płatnikiem tego podatku i gdy przysługiwało jej prawo odliczenia 50% podatku VAT. Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa ponad kwotę 29 684,14 zł z ustawowymi odsetkami od 05.11.2015 r. do dnia 31.12.2015 r. oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01.01.2016 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego za instancję odwoławczą.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego Towarzystwa (...) w W. okazała się bezzasadna.

Sąd II instancji podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, jak też dokonaną na ich podstawie przez ten sąd ocenę prawną oraz przyjmuje je za własne w całości.

W pierwszej kolejności należy uznać za chybiony zarzut naruszenia art. 361 § 1 k.c., a odnoszący się do przyjętej przez Sąd Rejonowy szkody w postaci utraty wartości handlowej samochodu powódki D. S., która w ocenie pozwanego nie poniosła szkody, albowiem nie naprawiła pojazdu. W tej mierze apelujący powołał się na wyrok Sądu Rejonowego w Legnicy z 18 września 2009 roku, sygn. akt I C 115/09 ¹ i istotnie sąd ten w uzasadnieniu wyroku przywołał pogląd, że warunkiem do wystąpienia z roszczeniem z tytułu utraty wartości rynkowej pojazdu jest jego naprawa w autoryzowanym serwisie. Jednakże apelujący pominął, że w tej samej sprawie odmienne zapatrywanie przyjął Sąd Okręgowy w Legnicy, który w wyroku z 9 grudnia 2009 roku, sygn. akt II Ca 583/09 przy rozpoznaniu apelacji uznał, że „obowiązku naprawienia szkody w postaci ubytku wartości rynkowej pojazdu nie należy uzależniać od faktycznego dokonania naprawy samochodu w autoryzowanym serwisie. Zazwyczaj bowiem już w dacie uszkodzenia pojazdu jego wartość rynkowa ulega obniżeniu, przy założeniu, że pojazd jest nowy lub co najwyżej kilkuletni, a naprawa dokonana będzie w autoryzowanym serwisie. Obowiązek rekompensaty poszkodowanemu szkody w postaci ubytku wartości rynkowej pojazdu wynika z art. 361 § 2 k.c, zgodnie z którym naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Zasadą jest też, że dla zrekompensowania szkody majątkowej w pojeździe nie jest konieczne uprzednie naprawienie samochodu”. Powyższe należy odnieść również do szkody poniesionej przez powódkę D. S. w postaci uszkodzenia należącego do niej samochodu, której naprawienia dochodziła ona w niniejszym postępowaniu.

Słusznie również zauważył na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik powódki, że co do roszczenia w zakresie utraty wartości rynkowej pojazdu orzecznictwo sądów powszechnych jest już ugruntowane. Sądy powszechne przyjmują, że jest to roszczenie, które należy się poszkodowanemu w przypadku uszkodzenia jego pojazdu. Takie też stanowisko wynika z uchwały Sądu Najwyższego 12 października 2001 roku, na którą zresztą powołał się też Sąd Okręgowy z L. w sprawie II Ca 583/09 wskazując, że ani z tej uchwały, ani z jej uzasadnienia nie wynika, aby szkoda polegająca na utracie, w wyniku kolizji wartości rynkowej pojazdu mogła zostać wyrównana dopiero po naprawie samochodu. Takież same stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 7 sierpnia 2003 roku w sprawie IV CKN 387/01, w którym stwierdził, że obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą wyrządzenia szkody i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawiać (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 15.11.2001 r., III CZP 68/01, OSPiKA 2002, nr 7-8, poz. 103 oraz orzeczenie Sądu Najwyższego z 27.6.1988 r., I CR 151/88, nie publ.).

Stąd też, w świetle powyższych uwag, uznać należało, że roszczenie z tytułu utraty wartości rynkowej majątkowej pojazdu stanowi szkodę majątkową w rozumieniu art. 361 k.c. pozostającą w normalnym związku przyczynowo-skutkowym z działaniem lub zaniechaniem, z którego wynikła szkoda.

Z kolei, odnosząc się do drugiego z postawionych zarzutów, tj. naruszenia art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 86a ust. 1 i ust. 2 pkt 3 oraz art. 86 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług poprzez zasądzenie odszkodowania za utratę wartości handlowej obejmującego również 50% kwoty podatku VAT w sytuacji, gdy powódka bezspornie jest płatnikiem tego podatku i gdy przysługiwało jej prawo odliczenia 50% podatku VAT zaznaczyć należy, że zarzut ten wyartykułowany w apelacji jest nieco niezrozumiały. Dopiero wywody zawarte w uzasadnieniu apelacji dały podstawę do uznania, że apelujący stawiając ten zarzut miał na myśli, że powódka powinna skorzystać w całości z odliczenia podatku VAT, jako że jest przedsiębiorcą. Z tym poglądem strony apelującej nie sposób się zgodzić. Problematyka uwzględniania w wypłacanych odszkodowaniach podatku VAT była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć sądów, w tym szeregu orzeczeń Sądu Najwyższego. I tak w uchwale z dnia 22 kwietnia 1997 r., III CZP 14/97 (OSNC 1997 r., z. 8, poz. 103) wyrażony został pogląd, iż odszkodowanie za szkodę poniesioną przez podatnika podatku VAT na skutek zniszczenia rzeczy, ustalone według cen rzeczy, nie obejmuje podatku VAT mieszczącego się w tej cenie w zakresie, w jakim poszkodowany może obniżyć należny od niego podatek o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu rzeczy. Przenosząc te uwagi na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że powódka istotnie jest przedsiębiorcą, ale jak wynika z jej oświadczenia, skorzystała z obniżenia podatku VAT w 50% (k. 45), zatem tylko w takiej wysokości mogła skorzystać z obniżenia podatku w przypadku szkody w jej pojeździe. Z tych względów zasadnie też Sąd Rejonowy przyjął, że powódce należy się kwota 3061,60 zł tytułem połowy wartości podatku VAT.

Z tych też względów, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy apelację pozwanego oddalił, jak w pkt I sentencji wyroku.

O kosztach orzeczono ze względu na wynik sprawy na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia z 22 października 2015 r. Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.), jak w pkt II sentencji wyroku.