Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 grudnia 2015 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Mirosława Dykier - Ginter

Protokolant sekr. sądowy Agata Piaścik

po rozpoznaniu w dniu 29 grudnia 2015 roku w Człuchowie

na rozprawie sprawy z wniosku Z. M.

z udziałem (...) S.A. G.

o ustanowienie służebności

postanawia:

1.  ustanowić na działce numer (...) położonej w miejscowości M. gmina D., stanowiącej własność wnioskodawcy Z. M., m.in. dla której w Sądzie Rejonowym w Człuchowie prowadzona jest księga wieczysta (...), na rzecz uczestnika postępowania (...) S.A. w G. służebność przesyłu w zakresie posadowienia na niej i użytkowania linii napowietrznych średniego napięcia i niskiego napięcia w przebiegu na gruncie ustalonym zgodnie z opiniami biegłego sądowego z zakresu geodezji Roberta Berent: z dnia 31 marca 2014 roku k. 147 - 153 oraz uzupełniającej z dnia 17 listopada 2014 roku k. 187 – 192, wynikającym z załączników numer 3 do tych opinii, które to opinie stanowią integralną część niniejszego postanowienia, obejmującą dostęp (wstęp i wjazd), korzystanie przez bieżącą eksploatację, dokonywanie kontroli, przeglądów, konserwacji, modernizacji, remontów, usuwania awarii, wymiany posadowionych urządzeń w zakresie niezbędnym dla zapewnienia prawidłowego i niezakłóconego działania sieci przesyłowej przedsiębiorstwa,

2.  zasądzić od uczestnika postępowania (...) S.A. w G. na rzecz wnioskodawcy Z. M. kwotę 4.116 zł (cztery tysiące sto szesnaście złotych) tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności opisanej w punkcie 1 postanowienia,

3.  zasądzić od uczestnika postępowania (...) S.A. w G. na rzecz wnioskodawcy Z. M. kwotę 671,48 zł (sześćset siedemdziesiąt jeden złotych czterdzieści osiem groszy) tytułem kosztów postepowania,

4.  zwrócić od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Człuchowie na rzecz wnioskodawcy Z. M. kwotę 197,03 zł (sto dziewięćdziesiąt siedem złotych trzy grosze) tytułem niewykorzystanej zaliczki na wynagrodzenie biegłego,

5.  pobrać od uczestnika postępowania (...) S.A. w G. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Człuchowie kwotę 750,16 zł (siedemset pięćdziesiąt złotych szesnaście groszy) tytułem kosztów sądowych,

6.  odstąpić od ściągnięcia kosztów sądowych z roszczenia zasądzonego na rzecz wnioskodawcy.

Pobrano opłatę kancelaryjną

w kwocie zł – w znakach

opłaty sądowej naklejonych

na wniosku.

Sygn. akt I Ns 531/12

UZASADNIENIE

Wnioskodawca Z. M. wniósł o ustanowienie na rzecz uczestnika postępowania (...) S.A. w G. służebności przesyłu obciążającej jego nieruchomość położoną w miejscowości M., dla której w Sądzie Rejonowym w Człuchowie prowadzona jest księga wieczysta (...), za jednorazowym wynagrodzeniem w wysokości 20 000zł. W uzasadnieniu wniosku wnioskodawca wskazywał, że na tej jego nieruchomość posadowiona jest infrastruktura – słupy wraz ze rozciągniętymi między nimi przewodami napowietrznymi - stanowiąca elementy linii średniego napięcia i niskiego napięcia. Ponieważ uczestnik postępowania odmówił uregulowania tej sytuacji mimo korzystania w tym zakresie z nieruchomości wnioskodawcy, wnioskodawca domagał się ustanowienia prawa na rzecz uczestnika postępowania za wynagrodzeniem, wyliczonym w oparciu o miesięczny czynsz za zajętą powierzchnię w wysokości 0,30zł za metr kwadratowy gruntów.

Uczestnik postępowania nie kwestionował co do zasady obciążenia nieruchomości wnioskodawcy służebnością przesyłu, w związku z posadowioną tam infrastruktur stanowiącej element jego przedsiębiorstwa przesyłowego. Wskazywał jedynie, że wysokość żądanego przez wnioskodawcę wynagrodzenia jest zawyżona.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Od 1992 roku wnioskodawca Z. M. jest właścicielem działki nr (...) o powierzchni 4,6500 ha, położonej w miejscowości M., m.in. dla której w Sądzie Rejonowym w Człuchowie prowadzona jest księga wieczysta (...). Działka ta - w części zabudowana budynkiem mieszkalnym i budynkami gospodarczymi, a w części stanowiąca grunty orne i pastwiska - wchodzi w skład gospodarstwa rolnego prowadzonego przez wnioskodawcę, który przejął po rodzicach jako ich następca. W dziale II księgi nie ma wpisy służebności. Działka składa się z użytków: grunty orne - RIVb o powierzchni 3.0200 ha, grunty rolne zabudowane - B-RIVb o powierzchni 0,2900 ha, grunty orne - RV o powierzchni 1,1400 ha i pastwiska trwałe - PsIV o powierzchni 0,2000 ha.

( bezsporne, oświadczenie wnioskodawcy na rozprawie w dniu 29 grudnia 2015 roku od 00:00:07 do 00:10:43 – porównaj też k. 313 - nadto kopie odpisu zwykłego księgi wieczystej, wypisu z rejestru gruntów oraz mapy ewidencji gruntów i budynku k. 8 - 21)

Na działce o numerze (...) o regularnym kształcie zbliżonym do prostokąta (z dwoma wyraźnie dłuższymi bokami i dwoma krótszymi), przylegającej krótszym bowiem do drogi publicznej, posadowione są elementy infrastruktury elektroenergetycznej w postaci słupów oraz rozpostartych przewodów dwóch linii:

- 2 podwójne i 3 pojedyncze słupy, na których rozciągnięte są przewody linii średniego napięcia, umiejscowione wzdłuż jej dłuższych boków, na części wykorzystywanej częściowo jako grunty rolne , częściowo jako pastwisko - w linii prostej, pośrodku działki- a na części – niewielkiej, wykorzystywanej jako sad – lekko po skosie, bardziej przy granicy działki.

- umiejscowiony przed budynkiem mieszkalnym od strony ulicy 1 słup z przewodami linii niskiego napięcia, zasilającej wyłącznie nieruchomości wnioskodawcy.

( bezsporne, oświadczenie wnioskodawcy k. 58 oraz na rozprawie w dniu 23 czerwca 2015 roku w okresie od 00:01:10 do 00:22:12 –porównaj k 288, a także opinia biegłego z zakresu geodezji Roberta Berent z dnia 31 marca 2014 roku k.147 – 153 oraz z dnia 17 listopada 2014 roku 187-192)

Linie te wchodzą w skład przedsiębiorstwa przesyłowego uczestnika postępowania (...) SA w G.

(bezsporne)

Cztery spośród pięciu słupów linii średniego napięcia usytuowane są na części działki (...) wykorzystywanej rolniczo – wnioskodawca podzielił cały obszar tej części działki na dwie części i na przemian wykorzystuje je : jedną pod uprawy, a drugą jako łąkę i pastwisko. Piąty słup tej linii posadowiony jest w sadzie – na gruncie w pobliży tego słupa nasadzone są drzewa owocowe.

(bezsporne, oświadczenie wnioskodawcy k. 58 oraz na rozprawie w dniu 23 czerwca 2015 roku w okresie od 00:01:10 do 00:22:12 –porównaj k. 288)

Słup wraz z linią niskiego napięcia posadowiony jest na gruncie, na którym urządzony został ogród kwiatowy.

(bezsporne, oświadczenie wnioskodawcy k. 58 oraz na rozprawie w dniu 23 czerwca 2015 roku w okresie od 00:01:10 do 00:22:12 –porównaj k. 288)

Nieruchomość wnioskodawcy położona jest poza obszarem obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Grunty sąsiadujące z działką wnioskodawcy wykorzystywane są w tożsamy sposób – są to działki, na których w części sąsiadującej z drogą publiczną wzniesione zostały zabudowania, pozostała część gruntu wykorzystywana jest rolniczo.

(bezsporne, oświadczenie wnioskodawcy na rozprawie w dniu 29 grudnia 2015 roku od 00:00:07 do 00:10:43 – porównaj też k. 313 oraz kopie map ewidencji gruntów i budynków k. 21).

Rozstaw przewodów linii średniego napięcia rozciągniętych pomiędzy 3 słupkami wynosi 3 m, a pomiędzy 2 słupami 1,5 m. Rozstaw przewodów linii niskiego napięcia wynosi natomiast 1,2 m. Uwzględniając również wskazania instrukcji organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych opracowanej przez (...) SA, w której dopuszczalna odległość zbliżania w przypadku pracy przy użyciu sprzętu pod nadzorem po obu strona dla linii średniego napięcia wynosi 1,4 m, a dla linii niskiego napięcia 0,7 m, łączna powierzchnia - obejmujący zarówno trwałe wyłączenie związane z posadowieniem słupów jak i strefę ograniczonego użytkowania nieruchomości – dla napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia stanowi obszar o powierzchni 0,1426 ha, a dla linii niskiego napięcia obszar 0,0018 ha działki nr (...).

(dowód: opinia biegłego z zakresu geodezji Roberta Berent z dnia 31 marca 2014 roku k.147 – 153 oraz z dnia 17 listopada 2014 roku k. 187-192, przesłuchanie biegłego na z dnia 12 listopada 2015 roku od 00:02:48 do 00:40:54).)

Wartość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu ustanowionej na działce (...) wynosi:

-w zakresie infrastruktury linii średniego napięcia 4.003zł, z tym, że w zakresie gruntu wyłączonego z korzystania - pod słupami- wartość ta wynosi 63zł,

-w zakresie infrastruktury linii niskiego napięcia 226 zł z tym, że w zakresie gruntu wyłączonego z korzystania – pod słupami - wartość ta wynosi 39zł.

(dowód: opinia biegłego z zakresu szacowania Krzysztofa Furman złożona w dniu 9 lutego 2015 roku k.203 – 250).

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek - co do zasady - należało uwzględnić.

Zaznaczyć należy, że uczestnik postępowania nie kwestionował ustanowienia służebności do zasady. Kwestię sporną między uczestnikami postępowania stanowiła wyłącznie wysokości wynagrodzenia, które w związku z ustanowioną służebnością powinna być przyznana wnioskodawcy, a przez to również zakresu obciążenia nieruchomości tą służebnością.

Zgodnie z art. 305 ¹ k.c. i 305 ² § 2 k.c. służebność przesyłu polega na obciążeniu nieruchomości na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c. prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca będzie korzystał w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń, a jeżeli odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, która jest konieczna do korzystania z nich właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za jej ustanowienie.

W niniejszej sprawie bezspornym jest, że na gruncie wnioskodawcy posadowione są urządzenie przesyłowe. Dla ustanowienie służebności przesyłu niezbędne było więc określenie zakresu służebności związanych z posadowieniem tej infrastruktury. Ustanowienie służebności przesyłu ogranicza prawo własności właściciela nieruchomości przez ustanowienie trwałego obowiązku znoszenia przez niego w sferze, w której może być wykonywana własność […] Należące do istoty tego ograniczenia obowiązki ciążą na każdoczesnym właścicielu nieruchomości (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17 lutego 2011 roku- IV CSK 303/10).

Zawarte w regulacji służebności przesyłu pojęcia „korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej” oraz „zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń” są tak ogólne, że w każdym przypadku wymagają wypełnienia przez sąd indywidualną treścią. Jak wskazuje Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 18 kwietnia 2012 roku – V CSK 190/11 – nie ulega wątpliwości, że zwroty te wyznaczają zakres przedmiotowy obciążeń, obejmujący nie tylko rodzaj i rozmiar uprawnień przedsiębiorcy, ale i powinność oznaczenia terenu, na którym będą one realizowane. Uszczegółowienie powinno być odpowiednie dla specyfiki przedsiębiorstwa, rodzaju i umiejscowienia urządzeń przesyłowych, obecnego sposobu ich wykorzystywania, działań przyszłych mieszczących się w granicach prawidłowego gospodarowania oraz przewidywalnych potrzeb. Celowe jest zwłaszcza wskazanie, że obciążenie obejmuje dostęp, korzystanie poprzez bieżącą eksploatację, dokonywanie kontroli, przeglądów, konserwacji, modernizacji, remontów, usuwanie awarii, wymiany urządzeń posadowionych na danej nieruchomości w zakresie niezbędnym dla zapewnienia prawidłowego i niezakłóconego działania sieci przesyłowej przedsiębiorstwa […] Formalizm prawa rzeczowego, ingerencja w konstytucyjnie chronione prawo własności wymagają nie tylko legalnego wkroczenia osób trzecich w sferę prawnie chronioną, ale i wyznaczenia zakresu przedmiotowego oraz terytorialnego jego ograniczeń, wynikających z ustanowienia służebności przesyłu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2008 r., II CSK 627/07, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 1996 r., I CKN 10/96). Argumentem za tym przemawiającym jest czynny charakter służebności przesyłu, jej podobieństwo do służebności gruntowej, dodatkowo podkreślone odwołaniem z artykułu 305(4) k.c., możliwość ujawnienia powstałego ograniczonego prawa rzeczowego w księdze wieczystej, pewność stosunków prawnych i bezpieczeństwo obrotu.

Stosownie do tych wymogów sąd w niniejszej sprawie określił w treści postanowienia zakres w jakim uczestnik postępowania może, korzystać z nieruchomości wnioskodawcy w związku z ustanowieniem służebności przesyłu, wynikającej z posadowienia na niej i użytkowania linii napowietrznych nie tylko poprzez określenie pasa gruntu z odwołaniem do jej przebiegu zaznaczonego na mapie sporządzonej przez biegłego, ale i również w postaci skonkretyzowania uprawnień przedsiębiorstwa do naruszania prawa własności i odpowiadającym im obowiązków właściciela znoszenia tych zachowań, w zakresie niezbędnym dla zapewnienia prawidłowego, niezakłóconego działania sieci przesyłowej przedsiębiorstwa.

Zakres tych uprawnień determinuje obszar gruntu obciążony służebnością przesyłu w postaci bądź całkowitego wyłączenie gruntu spod używania bądź ograniczenia w jego użytkowaniu.

W celu dookreślenia obciążenia gruntu służebnością sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu geodezji. Składając opinię biegły określił trzy warianty przebiegu służebności przesyły na gruncie:

- pierwszy obejmujący wyłącznie grunt, na którym posadowione są słupy oraz grunt znajdujący się bezpośrednio pod przewodami usytuowanymi na tych słupach; ustalając szerokość przebiegu przewodów na 3 m w obrębie trzech słupów i 1,5m w obrębie dwóch słupów, powierzchnię tak wydzielonego gruntu w zakresie linii średniego napięcia biegły określił na 0,1426 ha; ustalając natomiast szerokość przebiegu przewodów na 1,2m w zakresie linii niskiego napięcia, powierzchnię tak wydzielonego gruntu w zakresie tej linii określił on na 0,0006 ha.

- drugi obejmujący dla całych obu linii pas gruntu o stałej szerokości 3m , albowiem pas gruntu o takiej szerokości umożliwia dojazd do słupów usytuowanych na działce. Przy czym biegły przesłuchany na rozprawie w dniu 12 listopada 2015 roku dookreślił, że pas ten pozwala na wjazd samochodem poruszającym się po drogach publicznych (porównaj przesłuchanie na rozprawie w dniu 12 listopada 2015 roku od 00:02:48 do 00:15:22). Powierzchnia tak wydzielonego gruntu w zakresie linii średniego napięcia wyliczona została przez biegłego na 0,1672 ha, a w zakresie linii niskiego napięcia na 0,0018 ha.

-trzeci obejmujący, oprócz gruntu bezpośrednio pod liniami określonego w wariancie pierwszym, również pasy gruntu po obu stronach linii wynoszące- w przypadku linii średniego napięcia- po 1,4 m, a w przypadku linii niskiego napięcia - po 0,7 m. Takie poszerzanie powierzchni gruntu umożliwi zachowanie normy wskazanej w instrukcji organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych, opracowanej przez (...) SA, w której dopuszczalna odległość zbliżania w przypadku pracy przy użyciu sprzętu pod nadzorem wynosi dla linii średniego napięcia 1,4 m, a dla linii niskiego napięcia 0,7m. Powierzchnia tak wydzielonego gruntu w zakresie linii średniego napięcia wyliczona została przez biegłego na 0,2991 ha, a w zakresie linii niskiego napięcia na 0,0018 ha.

Odpis złożonej przez biegłego opinii doręczony został uczestnikom postępowania, których zobowiązano do złożenia ewentualnych zastrzeżeń w zakreślonym termie pod rygorem uznania, że opinia nie jest kwestionowana.

W zakreślonym terminie pełnomocnik wnioskodawcy złożył oświadczenie, iż wnosi o określenie zakresu służebności zgodnie z wariantem trzecim- załącznik nr 3- albowiem w jego ocenie wskazany w niej zasięg jest niezbędny do wykonywania służebności przesyłu zgodnie z treścią tego prawa ( pismo procesowe k. 162)

Natomiast uczestnik postępowania opowiedział się za określeniem zakresu służebności zgodnie z wariantem drugim – załącznik nr 2. Wskazywał bowiem, że czynności eksploatacyjne wykonywane w stosunku do urządzeń, w tym okresowo wykonywanych oględzin urządzeń, nie wymagają użycia ciężkiego sprzętu, a tym samym zapewnienia pasa służebności szerszego niż określony przez biegłego w załączniku nr 2. Argumentował, że w przypadku konieczności użycia sprzętu ciężkiego (co może nastąpić sporadycznie) i spowodowania na skutek tego szkód po stronie właściciela nieruchomości, niezależnie od przysługującego uczestnikowi prawa służebności, wypłaca on na żądanie właściciela odszkodowanie po ustaleniu jego wysokości. Uczestnik wskazywał jednocześnie, że w przypadku przyjęcia przez sąd wariant trzeciego, okoliczności te powinny mieć wpływ na wartość współczynnika korzystania z nieruchomości przez uczestnika postępowania i właściciela nieruchomości w szerszym pasie, a tym samym na wysokość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności. Współczynnik ten zdaniem uczestnika postępowania winien ulec zmniejszeniu, albowiem w tej części nie będzie on korzystał z nieruchomości wnioskodawcy w szerszym zakresie ( pismo procesowe k. 172-173).

W związku ze złożonymi oświadczeniami sąd wezwał biegłego na rozprawę w celu uzupełnienia w tym zakresie opinii. Na rozprawie w dniu 12 listopada 2015 roku biegły, ustosunkowując się do zgłoszonych wątpliwości sprecyzował, że zakres służebności przewidziany w wariancie drugim uwzględnia możliwość przejazdu w obrębie urządzeń i linii- też obok słupów - samochodów poruszających się po drogach publicznych. Zarówno wariant drugi jaki i wariant trzeci nie uwzględnia poruszania się– manewrowania- w obrębie linii ciężkiego, specjalistycznego sprzętu. Biegły powtórzył, że zakres powierzchni wynikający z wariantu trzeciego określa minimalny zakres użytkowania w przypadku wykonywania napraw w sposób zgodny z instrukcją organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych, opracowaną przez (...) SA, w której określono dopuszczalną odległość zbliżania w przypadku pracy przy użyciu sprzętu pod nadzorem (porównaj przesłuchanie od 00:02: 48 do 00:40:54).

Uznając opinie biegłego Roberta Berent – zarówno główną jak i uzupełniające (w tym uzupełnienie wynikające z przesłuchania na rozprawie) za wiarygodne sąd dokonał w oparciu o nie ustaleń faktycznych sprawy. Uznał bowiem, że nie budzą one wątpliwości pod względem fachowości i rzetelności wykonania.

Spośród zaproponowanych przez biegłego rozwiązał sąd uznał, iż dla pełnej realizacji treści służebności przesyłu, zakres obciążenia gruntu winien obejmować obszar wynikający z wariantu trzeciego- określonego w załączniku nr 3. Dookreślając zakres służebności sąd ujął jej treść w ten sposób, że obejmuje dostęp (wstęp i wjazd), korzystanie przez bieżącą eksploatacją, dokonywanie kontroli, przeglądów, konserwacji, modernizacji, remontów, usuwania awarii, wymiany posadowionych urządzeń. Mając to na uwadze, aby zapewnić wykonywanie służebności w zakresie wszystkich czynności, w tym zwłaszcza modernizacji, remontów, usuwania awarii, wymiany posadowionych urządzeń, technologiczny pas służebności przesyłu musi również obejmować obszar zapewniający wykonanie tych prac w sposób bezpieczny, z zachowaniem odległości wynikającej z instrukcji opracowanej przez (...) SA.

W tym miejscu wskazać należy, że uczestnik postępowania (...) SA w G. nie kwestionował zasady wykonywania w sposób bezpieczny pracy przy zachowaniu odległości przyjętych przy biegłego, wynikający z powołanej instrukcji. Argumentując przyjęcie zakresu służebności wg wariantu drugiego, uczestnik wskazywał jedynie na możliwość dalszych rozliczeń pomiędzy nim a właścicielem nieruchomości, w przypadku wykorzystania szerszego pasa gruntu niż przewidziany w wariancie drugim. Uczestnik wskazywał jedynie na małą częstotliwy podejmowania działań, uzasadniającej zapewnienie pasa służebności szerszego niż wynikający z wariantów drugiego. Nie twierdził jednak, że zakres wynikający z wariantu 3 jest zbyt szeroki dla wszystkich prac. Ostatecznie wskazywał, że mniejsze obciążenie gruntu w tym zakresie powinno być jednak uwzględniony przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia( porównaj pism k.172-173).

W tej sytuacji, uznając że jedynie zakres pasa gruntu określonego wg wariantu trzeciego opinii biegłego z zakresu geodezji zapewni uczestnikowi techniczną możliwość dostępu do spornej nieruchomości w celu dokonania czynności potrzebnych do prawidłowej eksploatacji, konserwacji i modernizacji elementów sieci, sąd określając treść służebności odwołał się do tego zakresu.

Zgodzić się należy – co do zasady - z argumentacją uczestnika postępowania, że różny zakres obciążenia gruntu stanowiącego pas służebności powinien –jako jedna z okoliczności - znaleźć odzwierciedlenie w ustaleniu wynagrodzenia za ustanowienie służebności. Niewątpliwie bowiem inaczej ocenić należy wynagrodzenie za korzystanie z gruntu, który trwale zostaje wyłączony z korzystania przez właściciela w związku ze posadowieniem na nim urządzeń – np. słupów - inaczej zaś wynagrodzenie, za tę część pasa służebności, na którym możliwość korzystania z gruntu przez właściciela w związku z ustanowieniem służebności została jedynie w mniejszym lub w większym zakresie ograniczona.

Zasady ustalania wysokości wynagrodzenia były przedmiotem rozstrzygnięć Sądu Najwyższego, w tym między innymi w orzeczeniu z dnia 27 luty 2013 - sygn. akt IV CSK 440/12 . W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Najwyższy stwierdził że „przy ustalaniu wysokości tego wynagrodzenia należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności danej sprawy, interes stron, społeczno-gospodarczy charakter służebności i rekompensaty należnej właścicielowi nieruchomości obciążonej. Określenie w ustawie tego świadczenia jako wynagrodzenia wskazuje, że powinno odpowiadać wartości świadczenia spełnionego przez właściciela nieruchomości obciążonej na rzecz podmiotu uprawnionego w ramach służebności lub osiągniętej przez niego korzyści. Za odpowiednie wynagrodzenie może być uznane takie, które będzie stanowić ekwiwalent wszystkich korzyści, jakich właściciel nieruchomości zostanie pozbawiony w związku z jej obciążeniem. Indywidualizowany w konkretnej sprawie sposób obliczenia wynagrodzenia powinien uwzględniać po stronie właściciela: charakter nieruchomości - położenie, rodzaj, rozmiar, kształt - jej społeczno-gospodarcze przeznaczenie ujęte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, albo w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, a w ich braku właściwości terenu i sposób korzystania z nieruchomości sąsiednich, utratę pożytków, zakres ograniczenia w prawie rozporządzania, swobodnego decydowania o przeznaczeniu nieruchomości, zagospodarowania jej, zakres i sposób ingerencji przedsiębiorcy oraz pozbawienia władztwa nad nią, sposób przebiegu urządzeń, trwałość i nieodwracalność obciążenia w dłuższej perspektywie oraz uciążliwość ustanowionego prawa. Po stronie przedsiębiorcy rozważaniu podlegać powinno, że za pośrednictwem urządzeń realizuje on cele społeczne w odniesieniu do dostarczania energii elektrycznej, wody czy paliw, także właścicielowi nieruchomości obciążonej, doprowadzenie tych nośników tysiącom osób musi odbywać się za pomocą sieci (instalacji i urządzeń), które posadowić trzeba na wielu gruntach stanowiących własność osób trzecich, względy społeczne nakazują ograniczenie ich prawa własności, korzystanie z tych nieruchomości w zakresie ustanowionej służebności wpływa na wartość przedsiębiorstwa i możliwość prowadzenia działalności gospodarczej, jak też, że korzystanie z energii elektrycznej i paliw wpływa na rozwój społeczno-gospodarczy oraz lepsze wykorzystanie nieruchomości. Z uwagi na faktyczną niemożność wyliczenia wynagrodzenia w oparciu o korzyści uzyskiwane przez przedsiębiorcę, na którego działalność wpływa również korzystanie z cudzej nieruchomości, trzeba określić je z perspektywy interesów ekonomicznych właściciela nieruchomości. […] Wnioski wysnute z rozważenia wszystkich istotnych w konkretnej sprawie wyznaczników stanowią również podstawę do miarodajnego określenia postaci ekwiwalentu - obniżenia użyteczności nieruchomości albo jej wartości, przy czym nie może on przewyższać wartości nieruchomości”.

Ustalenie wysokości wynagrodzenia było w niniejszej sprawie przedmiotem opinii biegłego z zakresu szacowania Krzysztofa Furman. Określając wartość wynagrodzenia biegły zastosował metodę, w której punktem wyjścia jest wartość gruntu obciążonego służebnością odpowiednio - zabudowanego i niezabudowanego - w stanie o wolnym od urządzeń przesyłowych. Następnie biegły uwzględnia współczynniki :

S – zmniejszania wartości gruntu w obrębie strefy ograniczonego użytkowania (wartość uwarunkowana jest rodzajem użytku gruntowego wynikającym z przeznaczenia planistycznego- przy czym inny jest przedział tabelaryczny dla gruntu rolnego - od 0,1 do 0,2 , a inny dla gruntu zabudowanego- od 0,4 do 0,6),

k - uwzględniający sposób korzystania z pasa gruntu przez właściciela nieruchomości i przez przedsiębiorstwo przesyłowe, tym mniejsze im mniej korzysta z gruntu właściciel infrastruktury. Współczynnik ten przybierał wartość 1 w tych obszarach, gdzie właściciel nieruchomości utracił w zasadzie całe władztwo nad gruntem- pod trwałymi, z gruntem związanymi nadziemnymi elementami infrastruktury takimi jak słupy czy podpory. Natomiast w obszarach współużytkowania przybiera wartości istotnie mniejsze - dla grunt rolnego w przedziale od 0,3 do 0,05, dla gruntu zabudowanego w przedziale od 0,30 do 0,60.

Stosując tę metodę w niniejszej sprawie biegły w sposób prawidłowy najpierw wyliczył wartość gruntu w stanie bez obciążenia, a następnie zastosował adekwatne do stanu sprawy współczynniki, pozwalające określić wartość służebności zróżnicowaną w zależności od stopnia obciążenia gruntu, stopnia ingerencji w prawo własności, rodzaju gruntu i jego przeznaczenia oraz wykorzystywania. Biegły osobno ustalał wartość w zakresie części zabudowanej i niezabudowanej. Osobna też określił wynagrodzenie za część gruntu zajętą pod infrastrukturę w sposób całkowity – po słupami. Zastosowana metoda pozwoliła na ustalanie wynagrodzenia proporcjonalnego do ingerencji w treść prawa własności, uwzględnienia wartości nieruchomości, ma na względzie straty właściciela z uszczuplenia prawa własności i uwzględnia długi okres trwałości urządzeń. Jednocześnie tak ustalona wartość świadczenia jest niewątpliwie niższa od wartości gruntu.

Opracowana opinia jest w pełni wiarygodna. Biegły w sposób fachowy i kompleksowym dokonał zleconej wyceny. Szczegółowo uzasadnił przyczyny zastosowania metody wyceny. Wyczerpująco określił podstawy i elementy oceny oraz uzasadnił wnioski końcowe.

Odpis tej opinii doręczony został uczestnikom postępowania, których i tym razem zobowiązano do złożenia ewentualnych zastrzeżeń pod rygorem uznanie, że opinia nie jest kwestionowane.

W zakreślonym terminie uczestnicy postępowania oświadczyli, że nie kwestionują opinii. Uczestnik postępowania (...) SA wskazał jedynie, że „wnosi o uwzględnienie odpowiedniego wynagrodzenia wskazanego przez biegłego do wariantu służebności zgodnie z pismem z dnia 28 maja 2014 roku ( k. 264. ).

W tej sytuacji sąd ustalając wysokość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności oparł się w pełni na wydanej w sprawie opinii biegłego z zakresu szacowania.

Przyjmując z powodów wyżej wskazanych za adekwatny zakres obciążenia służebnością w zakresie pasa gruntu przedstawionego przez biegłego z zakresu geodezji w wariancie trzecim, ustalając wynagrodzenie za ustanowienie służebności sąd przyjął wartość wynagrodzenie wyliczoną przez biegłego z zakresu szacowania dla tego wariantu. Przy czym dla służebności przesyłu dotyczącej linii średniego napięcia sąd określił pełne wyliczone przez biegłego z zakresu szacowania wynagrodzenie to jest kwotę 4.003 zł. Natomiast w zakresie linii niskiego napięcia sąd obniżył wyliczone przez biegłego wynagrodzenie o połowę, uwzględniając okoliczność, której biegły nie wziął pod uwagę, a mianowicie fakt, że urządzenia przesyłowe stanowiące element tej linii zostały posadowione w obrębie nieruchomości wnioskodawcy wyłącznie po to, aby doprowadzić prąd elektryczny do jego zabudowań. Sąd w pełni podziela bowiem stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w uzasadnieni postanowienia z dnia 18 kwietnia 2012 roku- V CSK 190/11, w którym Sąd Najwyższy stwierdził, że jako czynnik decydujący o wysokości wynagrodzenia, uzasadniający jego pomniejszenie uwzględnić należy również okoliczność, że urządzenia przesyłowe służą do zaspokajania potrzeb właścicielami nieruchomości obciążonej- w niniejszym przypadku wyłącznych potrzeb właściciela nieruchomości, co zdaniem sądu uzasadnia zastosowany zakres obniżenia wynagrodzenia tj. o połowę. W wyniku obniżenia w ten sposób wynagrodzenia ( ustalonego przez biegłego, a na łączną 226zł, na którą składały się wynagrodzenie za część gruntu , na której posadowiony jest słup w wysokości 39zł oraz w zakresie, w której nastąpiło ograniczenie korzystania z gruntu w związku z tą linią w wysokości 187zł.), przyznana należności za ustanowienie służebności związanej z posadowieniem tej infrastruktury określona została na kwotę 113 zł.

Biorąc powyższe pod uwagę sąd ustanowił zgodnie z wnioskiem wnioskodawcy służebność przesyłu obciążającą jego nieruchomości, ustalając na jego rzecz jednorazowe wynagrodzenie z tego tytułu w łącznej kwocie 4.116 zł. W tym miejscu wskazać jedynie należy, iż mimo żądania przy wnioskodawcę wyższej kwoty z tytułu wynagrodzenia, zawarte w treści postanowienia rozstrzygnięcie stanowi orzeczenie o całości roszczenia. Uznając, że zachodzą przesłanki do ustanowienia na wniosek właściciela obciążonego gruntu odpłatnej służebności przesyłu sąd ustala wysokość należnego wynagrodzenia na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego co oznacza, że ustanawiając służebność przesyłu i przyznając odpowiednią kwotę tytułem wynagrodzenia, orzeka jednocześnie o całości żądania bez potrzeby oddalania wniosku w pozostałym zakresie (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu dnia 15 maja 2014 roku- II CZ 15/14).

O kosztach postępowania sąd orzekł na podstawie art. 520 § 2 k.p.c uznając, że w sprawie tej każda ze stron powinna ponosić koszty tego postępowania w równej części – po połowie.

Zasady ponoszenia kosztów postępowania w postępowaniu nieprocesowym reguluje artykuł 520 k.p.c. Z art. 520 § 1 k.p.c. wynika, że podstawową zasadą w tym postepowaniu jest zasada, że koszty postępowania nie podlegają rozliczeniu pomiędzy uczestnikami tego postępowania, lecz każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie. Reguła ta doznaje ograniczeń, jeżeli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne ( art. 520 § 2 kpc ), a także, gdy interesy uczestników są sprzeczne lub jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie ( art. 520 § 3 kpc ). W takich przypadkach sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub nałożyć go na jednego z uczestników w całości. Sprzeczność interesów występuje niewątpliwie w rozpoznawanej sprawie. Wprawdzie kwestia ustanowienia służebności co do zasady nie była sporna między uczestnikami postępowania, jednakże brak było między nimi zgody co do wysokości związanego z tym wynagrodzenia. To zaś uzasadniało oparcie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania na podstawie art. 520 § 2 k.p.c.

Po stronie wnioskodawcy do kosztów niezbędnych poniesionych w toku niniejszego postępowania należało zaliczyć: opłatę od wniosku wysokości 40 zł, kwotę 120,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego – zgodnie z § 10 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz.U. z 2013r. poz. 461 z póź. zmian.), kwotę 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, a także kwotę 1.302,97zł. z tytułu wynagrodzenia biegłego z zakresu geodezji. Takie same koszty po stronie uczestnika postępowania to kwota 120 zł z tytułu kosztów zastępstwa prawnego oraz 17 zł z tytułu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Zastosowana zasada rozliczenia kosztów postępowania skutkowała wydanie rozstrzygnięcia, zawartego w punkcie 3 postanowienia, nakładającego na uczestnika postępowania obowiązek zwrotu odpowiedniej części poniesionych przez wnioskodawcę kosztów.

W punkcie 4 postanowienia orzeczono o zwrocie na rzecz wnioskodawcy nie wykorzystanej części zaliczek, którą uiścił on na poczet wynagrodzenia biegłego z zakresu geodezji (różnica między zaliczką uiszczoną, a wynagrodzeniem należnym biegłemu z tego zakresu).

Punkty 5 i 6 postanowienia stanowią rozstrzygnięcie o kosztach sądowych, od których zwolniony był wnioskodawca, a mianowicie wydatków związanych z przeprowadzeniem opinii biegłego z zakresu szacowania. Podstawą tych rozstrzygnięć jest artykuł 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( tekst jednolity Dz. U. z 2014r., poz.1025 z póź. zmian.). I tak, stosując regułę z artykułu 520 § 2 k.p.c. w oparciu o ust. 1 art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, połową kosztów z tytułu wydatków związanych z wykonaniem opinii przez biegłego z zakresu szacowania obciążono uczestnika postępowania. Natomiast w oparciu o ust. 4 art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych sąd odstąpił od ściągnięcia tych kosztów ( tj. w zakresie połowy wydatków związanych z wynagrodzeniem dla tego biegłego) z zasądzonego wnioskodawcy roszczenia, uznając że przemawiają za tym szczególne okoliczność. Sąd uwzględnił bowiem szczególną sytuację rodzinną wnioskodawcy - utrzymuje się on wyłącznie z dochodów z prowadzonego przez siebie i żonę 15- sto hektarowego gospodarstwa, na utrzymaniu mają pięcioro dzieci, wszystkie w wieku szkolnym. W tej sytuacji sąd uznał, że ściąganie z zasądzonego roszczenia kosztów sądowych w zakresie, w którym wnioskodawca uzyskał zwolnienie od kosztów nie jest uzasadnione.