Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku III Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Gajewski (spr.)

Sędziowie: SO Bożena Bojko - Szczegiecka

SO Aleksandra Wikaryjczyk

Protokolant: stażysta Iwona Gorząd

po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2017 r. w Gdańsku

na rozprawie

sprawy z powództwa M. O.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Gdyni

z dnia 5 grudnia 2016 r., sygnatura akt I C 310/16

1.  zmienia w całości zaskarżony wyrok w ten sposób, że w punkcie:

- I (pierwszym) oddala powództwo;

- II (drugim) zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 5.017 zł (pięć tysięcy siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania w sprawie;

- III (trzecim) nakazuje ściągnąć od powódki M. O. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 460,50 zł (czterysta sześćdziesiąt złotych pięćdziesiąt groszy) tytułem nie uiszczonych kosztów sądowych;

2. zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 1.363 zł (jeden tysiąc trzysta sześćdziesiąt trzy złote) tytułem zwrotu kosztów postępowania za instancje odwoławczą.

SSO Aleksandra Wikaryjczyk SSO Krzysztof Gajewski SSO Bożena Bojko - Szczegiecka

Sygn. akt III Ca 112/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 12 lutego 2016r. powódka M. O. wniosła o zasadzenie od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 10168,40 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty (...),40 od dnia 18 września 2012r. do dnia zapłaty a od kwoty 984 zł od dnia 19 lipca 2015r. W uzasadnieniu powódka wskazała, iż w wyniku kolizji drogowej z dnia 14 sierpnia 2012r. uszkodzeniu uległ należący do niej samochód marki V. (...), a sprawca kolizji ubezpieczony był w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC w pozwanym Zakładzie (...). Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa podnosząc zarzut przedawnienia, z uwagi na treść art. 442 ¹ § 1 k.p.c. Pozwany wskazał, iż wypłacił powodowi odszkodowanie 26 września 2012r. i nie ulega wątpliwości, że pozew został wniesiony ponad 3 lata od tej daty.

Wyrokiem z dnia 5 grudnia 2016r. Sąd Rejonowy w Gdyni w punkcie I zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powódki M. O. kwotę 9.243,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 8.874,77 zł za okres od dnia 9 lutego 2013 r. do dnia zapłaty i od kwoty 369 zł za okres od dnia 31 marca 2016 r. do dnia zapłaty; w punkcie II w pozostałym zakresie powództwo oddalił; w punkcie III zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powódki M. O. kwotę 4491,70 zł tytułem zwrotu kosztów procesu; w punkcie IV nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w (...) z roszczenia zasądzonego powódce w punkcie I. niniejszego wyroku kwotę 46,05 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych; w punkcie V nakazał ściągnąć od pozwanego Towarzystwa (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 414,45 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sąd Rejonowy orzekając oparł się na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

W dniu 14 sierpnia 2012 r. r. doszło do zderzenia pozostających w ruchu pojazdów. Właścicielem pojazdu V. (...) nr rej. (...) uszkodzonego w wyniku tego wypadku była M. O.. Ubezpieczycielem sprawcy będącego winnym wypadku w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych był Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W.. Szkoda została zgłoszona pozwanemu w dniu 18 sierpnia 2012r., który ustalił i wypłacił odszkodowanie za koszt naprawy pojazdu w łącznej wysokości 4.574,05 zł. Niezbędny i ekonomicznie uzasadniony koszt naprawy uszkodzonego pojazdu wynosi 13.448,82 zł. Naprawa ta nie spowoduje wzrostu wartości pojazdu pomimo użycia części nowych i oryginalnych. Jak wskazał Sąd a quo powódka w grudniu 2015 r. zleciła K. W. wykonanie kosztorysu, którego wykonanie w przedsiębiorstwie K. W. kosztuje około 300 zł.

Sąd I instancji dokonał oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, wskazując w jakim zakresie został on uznany za wiarygodny i z jakich przyczyn.

Sąd Rejonowy uznał, że ustalony przez biegłego koszt naprawy pojazdu stanowi wysokość szkody, jaka powstała w związku z przedmiotową kolizją, tj. rzeczywisty i ekonomicznie uzasadniony koszt naprawy uszkodzonego pojazdu. Do dopłaty przypada więc zasądzona w punkcie I. sentencji różnica pomiędzy kwotą szkody a sumą dotychczas wypłaconą przez biegłego, czyli suma 8.874,77 zł. Ponadto Sąd a quo uznał za zasady dodatkowy wydatek w postaci kosztu sporządzenia kalkulacji (kosztorysu) przez wyspecjalizowany podmiot (przedsiębiorstwo K. W.). Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 415 k.c. w zw. z art. 436 § 2 k.c. oraz art. 822 § 1 i § 4 k.c. orzeczono jak w punkcie I. sentencji. Nadto Sąd na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych zasądził odsetki ustawowe od kwoty dopłaty do odszkodowania za naprawę od dnia 9 lutego 2013 r. do dnia zapłaty, albowiem za okres poprzedzający tę datę odsetki są przedawnione. Odsetki od kwoty 369 zł (liczone od 19 lipca 2015 r.) nie są przedawnione. W pozostałym zakresie Sąd meriti w punkcie II. wyroku oddalił powództwo jako zawyżone na mocy art. 361 § 1 k.c. a contrario. W ocenie Sądu I instancji zarzut przedawnienia podniesiony przez pozwanego - poza wpływem na orzeczenie o odsetkach - był niezasadny z uwagi na treść art. 819 § 4 k.c. Decyzja o przyznaniu odszkodowania zapadła 24 września 2012 r. W dniu 8 lipca 2015 r., a więc przed upływem lat trzech, powódka przerwała bieg przedawnienia zgłaszając żądanie dopłaty, później przeniesione do rozpoznanego w niniejszej sprawie powództwa.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł pozwany, zaskarżając je w części obejmującej punkt I, III i IV wyroku, zarzucając mu:

1.  naruszenie przepisów postępowania art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego polegające na pominięciu w ocenie dowodu z dokumentu prywatnego – informacji (...) o historii pojazdu powódki, a w konsekwencji nie ustalenie przez sąd faktu dokonania przez właściciela pojazdu jego sprzedaży w stanie uszkodzonym, co ma istotny wpływ na wysokość szkody powstałej w majątku poszkodowanego;

2.  naruszenie przepisów postępowania art. 227 k.p.c. w z. z art. 217 § 3 k.p.c. poprzez pominiecie przez sąd dowodów w postaci dokumentu prywatnego - umowy sprzedaży uszkodzonego pojazdu pozostającego w posiadaniu powódki oraz opinii biegłego na okoliczność ustalenia wartości pojazdu sprzed i po wypadku, mimo iż fakty które miały zostać udowodnione za pomocą tych środków dowodowych, miały dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie oraz nie zostały dostatecznie wyjaśnione za pomocą innych przeprowadzonych przez sąd dowodów;

3.  naruszenie przepisów postępowania art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nie wskazanie w treści uzasadnienia powodów jak i podstawy prawnej pominięcia dowodów zawnioskowanych przez pozwanego w pkt. 4 i 5 odpowiedzi na pozew z dnia 11 kwietnia 2016 r.;

4.  naruszenie przepisów postępowania art. 299 k.p.c. poprzez nie dopuszczenie przez sąd dowodu z zeznań powódki, mimo niewyjaśnieni przez sąd faktu sprzedaży pojazdu, ceny jego sprzedaży oraz stanu w jakim został on sprzedany, mimo iż fakty te były istotne dla rozstrzygnięcia sprawy;

5.  naruszenie prawa materialnego art. 361 § 1 i 2 k.c., poprzez obciążenie pozwanego odpowiedzialnością przekraczającą normalne następstwa działania z którego szkoda wynikła, a w konsekwencji zasądzenie na rzecz powódki kwoty przekraczającej poniesioną przez poszkodowanego szkodę jak również poprzez uznanie, że koszty prywatnej opinii biegłego poniesione przez powódkę były uzasadnione i konieczne;

6.  naruszenie prawa materialnego art. 363 §1 k.c. poprzez jego niezastosowanie w przypadku sprzedaży uszkodzonego pojazdu;

7.  naruszenie prawa materialnego art. 824 ¹ § 1 k.c. poprzez zasądzenie na rzecz powódki odszkodowania przenoszącego wartość poniesionej przez poszkodowaną szkody;

8.  naruszenie prawa materialnego art. 819 § 4 k.c. w zw. z art. 442 ¹ § 1 k.c. poprzez uznanie, że złożone pozwanej dnia 8 lipca 2015 r. żądanie dopłaty przerwało bieg przedawnienia, a w konsekwencji błędne uznanie, że nic doszło do przedawnienia roszczenia powódki;

9.  naruszenie art. 6 k.c. oraz 232 k.p.c. poprzez uznanie, że powódka udowodniła wysokość poniesionej szkody;

10.  nie ustalenie wszystkich istotnych okoliczności sprawy, a w szczególności kwoty za jaką pojazd został zbyty przez poszkodowanego oraz wartości rynkowej pojazdu na dzień szkody, a w konsekwencji nie rozpoznanie istoty sprawy.

Wobec tak przedstawionych zarzutów skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania za II instancję w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz ponowne rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za I instancję, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu wraz z rozstrzygnięciem o kosztach

instancji odwoławczej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, iż niezasadny jest zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 328 § 2 kpc. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku co do zasady spełnia wymogi wynikające z w/w artykułu, zawierając elementy niezbędne zarówno z punktu widzenia ustaleń stanu faktycznego sprawy, jak również rozważań prawnych. Brak obszerniejszych wywodów odnośnie zgłoszonych przez skarżącego wniosków dowodowych nie stanowi przeszkody do merytorycznego odniesienia się do zapadłego w sprawie rozstrzygnięcia.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów stwierdzić należy, iż Sąd I instancji, co do zasady, poczynił w przedmiotowej sprawie prawidłowe ustalenia stanu faktycznego, które Sąd Okręgowy podziela. Na tej podstawie Sąd Rejonowy sformułował jednak wadliwe wnioski, uznając za nieskuteczne twierdzenia pozwanego dotyczące przedawnienia dochodzonego roszczenia.

Biorąc pod uwagę powyższy zarzut stan faktyczny sprawy winien ulec uzupełnieniu poprzez ustalenia, iż decyzja o przyznaniu powódce odszkodowania zapadła 24 września 2012 r. W piśmie tym określono zarówno jego wysokość, jak również poinformowano, że w przypadku kwestionowania decyzji możliwe jest dochodzenie roszczeń na drodze sądowej (k. 31). W dniu 8 lipca 2015r. M. O. wezwała pozwaną do zapłaty odszkodowania w dodatkowej kwocie 9.184,40 zł (k. 9). Okoliczności powyższe nie budziły wątpliwości, wynikają one bowiem ze złożonych do akt dokumentów, ponadto nie były kwestionowane przez strony postępowania.

W kontekście tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Okręgowy nie podzielił poglądu Sądu I instancji, iż występując w dniu 8 lipca 2015r. z żądaniem zapłaty odszkodowania, powódka przerwała bieg przedawnienia roszczenia.

W pierwszej kolejności wymaga wyjaśnienia, iż roszczenia wynikające z umowy ubezpieczenia są roszczeniami majątkowymi, ulegają zatem przedawnieniu. Przepis art. 819 k.c. wprowadza wyjątki od ogólnej zasady przedawnienia roszczeń wyrażonej w art. 118 k.c. Co do zasady, roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem 3 lat (art. 819 § 1 kc), niezależnie, czy są to roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, czy też nie. Zgodnie z ogólną zasadą, początkiem biegu terminu przedawnienia jest dzień wymagalności roszczenia. W przypadku roszczeń uprawnionego o spełnienie świadczenia ubezpieczeniowego będzie to dzień, w którym świadczenie to miało być spełnione, zgodnie z art. 818 k.c. Wyjątkiem od powyższej zasady są roszczenia poszkodowanego (a zatem osoby trzeciej wobec stosunku ubezpieczenia) wobec ubezpieczyciela o naprawienie szkody wyrządzonej przez ubezpieczającego (ubezpieczonego), na podstawie zawartej przez ubezpieczającego umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej (art. 819 § 3 k.c.). Roszczenie takie przedawni się w terminie, jaki przewidziany jest dla roszczenia odszkodowawczego, przysługującego poszkodowanemu wobec sprawcy szkody (ubezpieczonego ubezpieczającego).

W sposób odmienny od ogólnych zasad uregulowano zagadnienie przerwania biegu terminu przedawnienia (art. 819 § 4 k.c.). Termin ten przerywa się także (a zatem poza sytuacjami opisanymi w art. 123 k.c.) przez zgłoszenie ubezpieczycielowi roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem, co zasadniczo daje podstawy do wyznaczenia terminu płatności świadczenia ubezpieczyciela. Tym samym przerwanie następuje także przez jednostronną czynność wierzyciela dokonaną wobec dłużnika, które wywrze skutek w postaci przerwania biegu terminu niezależnie od tego, czy przerwanie biegu przedawnienia było objęte wolą wierzyciela dokonującego zgłoszenia ubezpieczycielowi swojego roszczenia lub zajścia wypadku (por. wyrok Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2005r., IV CK 157/05; wyrok Najwyższego z 21 maja 2009r., V CSK 444/08). Z § 4 art. 819 k.c. wynika, iż bieg terminu przedawnienia uzależniony jest od zaistnienia określonych zdarzeń przy czym przepis ten różnicuje materialną czynność, jaką jest zgłoszenie zakładowi ubezpieczeń roszczenia od czynności faktycznej, jaką jest zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem, gdy dokonanie tej drugiej czynności przerywa bieg przedawnienia roszczeń wynikających ze zgłoszonego zdarzenia. Po przerwaniu na podstawie art. 819 § 4 zd. 1 k.c., bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia (art. 819 § 4 zd. 2 kc). Dopóki, zatem postępowanie likwidacyjne nie skończy się definitywnie, oświadczenie ubezpieczyciela nie nosi waloru oświadczenia kończącego to postępowanie. Z tych przyczyn należy przyjąć, że bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela rozpoczyna się po przerwie od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie od ubezpieczyciela kończące postępowanie likwidacyjne oświadczenie o przyznaniu lub odmowie świadczenia, ze wskazaniem okoliczności i podstawy prawnej uzasadniającej całkowitą lub częściową odmowę wypłaty świadczenia, przy czym jego elementem może być pouczenie o możliwości dochodzenia dalszych roszczeń na drodze sądowej, co de facto przesądza o zakończeniu przez ubezpieczyciela postępowania likwidacyjnego (art. 819 § 4 zd. 2 k.c.). (por. orz. Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2014 r. sygn. akt V CSK 5/14).

W ocenie Sądu Okręgowego, zarzut naruszenia przez Sąd meriti art. 819 § 4 k.c. postawiony przez pozwanego, jest słuszny. Przepis art. 819 § 4 k.c. stanowi regulację szczególną w stosunku do określonej w § 1 art. 124 k.c. co nakazuje jej wykładnię ścisłą również w tym aspekcie, że dotyczy ona tylko pierwszego, kończącego postępowanie likwidacyjne oświadczenia ubezpieczyciela doręczonego zgłaszającemu zdarzenie lub roszczenie, co do jego zasadności. R. legis instytucji przedawnienia polega na usunięcia stanu niepewności prawnej w sytuacji, gdy uprawniony przez długi okres czasu nie realizuje przysługujących mu roszczeń. Dlatego powszechnie w doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że przepisy regulujące przedawnienie powinny być wykładane ściśle. Skoro przedawnienie limitując w czasie możliwość skorzystania z przymusu państwowego, ogranicza zasadę ochrony praw podmiotowych, reguły przedawnienia muszą być jasne i czytelne dla uczestników obrotu. Nakaz dyscypliny interpretacyjnej dotyczy wszystkich przepisów regulujących przedawnienie, w tym przepisów dotyczących wstrzymania i przerwy biegu przedawnienia. Wstrzymanie i przerwa biegu przedawnienia stanowi sytuacje wyjątkowe, co uzasadnia ścisłą wykładnię przepisów regulujących te instytucje (por. orz. Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 1970r., I CR 434/69). Akceptacja zaprezentowanego przez Sąd I instancji poglądu prowadziłaby do sytuacji, w której uprawniony do świadczenia mógłby w sposób nieograniczony przerywać bieg przedawnienia roszczenia poprzez składanie kolejnych pism w sprawie odszkodowania, co pozostaje w sprzeczności z ratio legis przedawnienia. W kontekście powyższego przyjąć należy, iż po otrzymaniu stanowczej odpowiedzi ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia, ponowne zgłoszenie ubezpieczycielowi tego samego roszczenia lub zdarzenia objętego ubezpieczeniem nie może doprowadzić do ponownego przerwania biegu przedawnienia. Zarówno z wykładni literalnej, jak również celowościowej art. 819 § 4 k.c. wynika bowiem, że zgłosić roszczenie lub zdarzenie objęte ubezpieczeniem można jedynie raz, zaś ponowne oświadczenie w tej materii nie będzie zgłoszeniem, bo to zostało już dokonane. A zatem złożenia kolejnego zgłoszenia, po uzyskaniu kończącego postępowanie likwidacyjne oświadczenia ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia, nie przerywa biegu przedawnienia, albowiem skutek ten wywołuje jedynie pierwsze zgłoszenie (art. 819 § 4 k.c.). (por. dr hab. M. Krajewski, Umowa ubezpieczenia 2016, dr. hab. K. Osajda, Komentarz do art. 819 k.c. Legalis).

W n/n sprawie z treści pisma ubezpieczyciela z dnia 24 września 2012r. wyraźnie wynika, iż ustalona w postępowaniu likwidacyjnym wysokość świadczenia jest ostateczna i jedynie skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego może doprowadzić do jej podwyższenia. A zatem od momentu doręczenia powódce pisma z dnia 24 września 2012r. bieg terminu przedawnienia rozpoczął bieg od nowa i nie został przerwany na skutek wystąpienia z żądaniem z dnia 8 lipca 2015r. Pismo to nie było bowiem zgłoszeniem ubezpieczycielowi roszczenia ani też zgłoszeniem zdarzenia objętego ubezpieczeniem, o jakich stanowi art. 819 § 4 k.c., charakter taki miało bowiem, jedynie zgłoszenie zdarzenia z dnia 18 sierpnia 2012r. (k. 132). W związku z powyższym, decydując się na prowadzenie sporu z pozwanym w ramach jego wewnętrznych struktur organizacyjnych, które to działania pozostały bez wpływu na bieg ustawowego terminu przewidzianego na skuteczne dochodzenie roszczenia, powódka przyjęła na siebie ryzyko ewentualnego przedawnienia roszczenia przed wystąpieniem na drogę sądową. Wnosząc powództwo dopiero w dniu 9 lutego 2016r. powódka uczyniła to po upływie terminu przedawnienia roszczenia, a pozwanemu w takim przypadku przysługiwało na podstawie art. 117 § 2 k.c. uprawnienie do podniesienia zarzutu przedawnienia i skutecznego uchylenia się od jego zaspokojenia. Podniesiony przez pozwanego zarzut naruszenia art. 819 § 4 k.c. należało więc uznać za zasadny, przy czym jego uwzględnienie przesądzało o bezzasadności żądania także w zakresie zwrotu kosztów sporządzenia kalkulacji. Pozostałe zgłoszone w apelacji zarzuty, wobec tego nie mają znaczenia dla ostatecznego rozstrzygnięcia, albowiem uwzględnienie zarzutu przedawnienia roszczenia powoduje, iż w ocenie Sądu Okręgowego orzeczenie Sądu meriti nie może się ostać.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na mocy art. 386 § 1 k.p.c. zmienił w całości zaskarżony wyrok w ten sposób, że w punkcie I oddalił powództwo.

O kosztach postępowania przed Sądem I instancji, Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c. , przy uwzględnieniu konsekwencji merytorycznej zmiany rozstrzygnięcia. Powództwo zostało bowiem oddalone w całości. Wysokość tych kosztów ustalona została na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015.1804) oraz z uwzględnieniem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa - 17 zł i zaliczek na poczet opinii biegłego w wysokości 200 zł. Nadto na mocy art. 113 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych rozstrzygnięto o nieopłaconych kosztach sądowych stanowiących nie pokrytą zaliczką część wynagrodzenia biegłego z uwzględnieniem, iż pozwany wygrał proces w całości. O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 2 na mocy art. 98 § 1 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 1 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO A. W. S. K. G. SSO B. (...) – S.