Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 20 grudnia 2016 roku

Sąd Rejonowy w Rawie Mazowieckiej, I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2016 roku w Rawie Mazowieckiej

na rozprawie

sprawy z wniosku

S. W., H. W.

z udziałem

Skarbu Państwa – Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Skarbu Państwa – Starosty (...)

o zasiedzenie

postanawia:

1)  oddalić wniosek;

2)  przyznać i nakazać wypłacić, ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Rawie Mazowieckiej, na rzecz radc.pr. M. S. kwotę 11070 zł (jedenaście tysięcy siedemdziesiąt złotych), w tym 2070 zł (dwa tysiące siedemdziesiąt złotych) podatku VAT, tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną z urzędu przed Sądem Rejonowym w Rawie Mazowieckiej oraz Sądem Okręgowym w Łodzi

SSR Jarosław Janeczek

Sygn. akt I Ns 45/16

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 20 grudnia 2016 roku

I.  Wprowadzenie:

1.  We wniosku wniesionym do Sądu w dniu 9 września 2012 roku S. W. i H. W. domagali się stwierdzenia, że nabyli oni w drodze zasiedzenia udział ½ w budynku mieszkalnym oraz działce o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,6095 ha położonej w miejscowości Z. gmina K..

2.  W uzasadnieniu wniosku wskazano, że wnioskodawcy zamieszkiwali w nieruchomości od dnia 10 maja 1977 roku do 2010 roku. Prawo do zamieszkiwania nieruchomości strony otrzymały „jako pracownik” wówczas funkcjonującej Spółdzielni Rolniczej w W. w zamian za remont i utrzymanie. Nadto wnioskodawcy wskazali że nieruchomość traktowali jako własną, przeprowadzali remonty i ponosili nakłady na jej modernizacje i naprawę.

3.  W piśmie procesowym datowanym na dzień 29 września 2014 roku, sprostowanym pismem datowanym na dzień 24 marca 2015 roku, wnioskodawcy zmodyfikowali wniosek i wnieśli o stwierdzenie zasiedzenia z dniem 11 maja 2007 roku bądź z dniem 1 stycznia 2011 roku na ich rzecz udziałów po ¼ we współwłasności zabudowanej nieruchomości położonej we wsi Z., gmina K., oznaczonej jako działka numer (...) o łącznym obszarze 0,6095 ha ewentualnie stwierdzenie zasiedzenia na rzecz wnioskodawców z dniem 11 maja 2007 roku bądź z dniem 1 stycznia 2011 roku na ich rzecz udziałów po 12/100 we współwłasności zabudowanej nieruchomości położonej we wsi Z., gmina K., oznaczonej jako działka numer (...) o łącznym obszarze 0,6095 ha.

4.  Uczestnik postępowania Skarb Państwa - Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad wniósł o oddalenie wniosku o zasiedzenie.

5.  Postanowieniem z dnia 25 marca 2015 roku Sąd Rejonowy w Rawie Mazowieckiej częściowo uwzględnił wniosek i stwierdził zasiedzenie, z dniem 11 maja 2007 roku, na rzecz wnioskodawców udziałów po 12/100 części we współwłasności zabudowanej nieruchomości położonej we wsi Z., gmina K., oznaczonej jako działka numer (...) o łącznym obszarze 0,6095 ha.

6.  Apelację do powyższego rozstrzygnięcia złożył Skarb Państwa - Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad.

7.  Postanowieniem z dnia 10 grudnia 2015 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie III Ca 912/15 uchylił postanowienie Sądu Rejonowego w Rawie Mazowieckiej z dnia 25 marca 2015 roku i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania temuż Sądowi, pozostawiając do rozstrzygnięcia również kwestię kosztów postępowania apelacyjnego.

8.  Wezwany do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania Skarb Państwa – Starosta (...) pozostawił wniosek o zasiedzenie do uznania Sądu.

9.  W toku ponownego rozpoznania sprawy zarówno wnioskodawcy jaki i Skarb Państwa - Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad nie zmienili swojego stanowiska w sprawie.

I.  Wskazanie faktów, które Sąd uznał za udowodnione oraz wskazanie dowodów na których się oparł :

1.  Działka numer (...) położona w obrębie Z. gmina K. ma powierzchnię 0,6095 ha z czego większość (ponad 0, (...)) to stała łąka. [dowód: wypis i wyrys z ewidencji gruntów – k. 7]

2.  Działka ta przed 2008 rokiem była częścią większej działki należącej do Skarbu Państwa. Decyzją Wojewody (...) numer (...) z dnia 13 marca 2008 roku poprzednia działka (...), po powierzchni 0,87 ha, została podzielona na dwie części i działka numer (...) została przeznaczona na inwestycję w postaci rozbudowy drogi krajowej numer (...). W decyzji określono dzień 30 września 2008 roku jako dzień opróżnienia lokali i innych pomieszczeń na nieruchomościach. Działka (...) na skutek decyzji nie zmieniła właściciela albowiem już wcześniej była własnością Skarbu Państwa. Natomiast z chwilą uprawomocnienia się decyzji działka przeszła w trwały zarząd Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. Tą samą decyzją z działki (...) została wydzielona również działka (...). [dowód: decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi krajowej – k. 30, dokumenty ze Starostwa Powiatowego w S. – k. 208-211]

3.  Na nieruchomości będącej przedmiotem wniosku o zasiedzenie był utytułowany budynek mieszkalny wielorodzinny pochodzący prawdopodobnie z XIX wieku. Budynek miał wymiary 11 x 23 m. Budynek miał fundamenty z kamienia i był murowany. Budynek składał się z czterech lokali mieszkalnych o numerach (...). Lokal numer (...) - powierzchnia 44,8 m2 (26% całości powierzchni budynku), lokal numer (...) - powierzchnia 44,7 m2 (26% całości powierzchni budynku), lokal numer (...) - powierzchnia 41,4 m2 (24% całości powierzchni budynku), lokal numer (...) - powierzchnia 41,3 m2 (24% całości powierzchni budynku). Wejścia do wszystkich lokali był odrębne. Powierzchnia zabudowy wynosiła 253 m ². [dowód: pismo z (...) k. 47, operat szacunkowy – k. 87, zeznania świadka R. P. – k. 107]

4.  Około 1975 roku S. W. rozpoczął pracę w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w W.. Pracodawca (Prezes Spółdzielni) pozwolił mu zamieszkać na w budynku mieszkalnym na nieruchomości stanowiącej obecnie działkę numer (...) położoną w obrębie Z. gmina K. w lokalu numer (...). Wnioskodawca zamieszkał tam z żoną, z którą związek małżeński zawarł 23 kwietnia 1977 roku. [dowód: przesłuchanie wnioskodawcy w charakterze strony – k. 106v, k. 121 oraz rozprawa z dnia 6 grudnia 2016, przesłuchanie wnioskodawczyni w charakterze strony – k. 107, k. 120v-121 oraz rozprawa z dnia 6 grudnia 2016, zeznania świadka R. P. – k. 107, odpis aktu małżeństwa – k. 123]

5.  S. W. zameldował się w lokalu numer (...) znajdującym się na nieruchomości będącej przedmiotem wniosku o zasiedzenie w dniu 10 maja 1977 roku. [dowód: zaświadczenie o zameldowaniu – k. 105]

6.  Około 1980 roku Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w W. wystosowała do wnioskodawcy żądanie zapłaty czynszu za zajmowany lokal mieszkalny. S. W. już wtedy nie był pracownikiem spółdzielni. Wnioskodawca zgodził się płacić czynsz z tym, że powiedział że będzie to robił o ile spółdzielnia wykona remonty w mieszkaniu. [dowód: przesłuchanie wnioskodawcy w charakterze strony – k. 106v, k. 121 oraz rozprawa z dnia 6 grudnia 2016]

7.  W dniu 19 grudnia 1980 roku Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w W. skierowała do wnioskodawcy pismo w którym stwierdziła, że spółdzielnia nie będzie dokonywać remontu budynku w Z. ponieważ budynek ten nie stanowi własności (...), do spółdzielni nie wpływa czynsz komorniczy a remonty S. W. winien wykonywać na swój koszt. [dowód: pismo – k. 6, przesłuchanie wnioskodawcy w charakterze strony – k. 106v, k. 121 oraz rozprawa z dnia 6 grudnia 2016]

8.  Około 1985 roku S. W. udał się do Naczelnika Gminy w K. W. B. dowiedzieć się czyją własność stanowi budynek. Naczelnik powiedział mu żeby remontował mieszkanie i czuł się jak u siebie. Od tego czasu wnioskodawcy poczuli się właścicielami mieszkania. [dowód: przesłuchanie wnioskodawcy w charakterze strony – k. 106v, k. 121 oraz rozprawa z dnia 6 grudnia 2016, przesłuchanie wnioskodawczyni w charakterze strony – k. 107, k. 120v-121 oraz rozprawa z dnia 6 grudnia 2016, informacja z UG w K. odnośnie W. B. – k. 252]

9.  Na łące którą stanowi część nieruchomości objętej wnioskiem o zasiedzenie krowy wypasała pani B. – sąsiadka wnioskodawców z budynku w którym oni zamieszkiwali. Za używanie łąki pani B. płaciła czynsz. W późniejszym okresie trawę na nieruchomości kosił pan T.. [dowód: przesłuchanie wnioskodawcy w charakterze strony – k. 106v, k. 121 oraz rozprawa z dnia 6 grudnia 2016, przesłuchanie wnioskodawczyni w charakterze strony – k. 107, k. 120v-121 oraz rozprawa z dnia 6 grudnia 2016, zeznania świadka R. P. – k. 107]

10.  Wnioskodawcy mieli i zajmowali się przydomowym ogródkiem. H. W. uprawiała tam warzywa. Nie mieli żadnych drzew owocowych. Ich ogródek zajmował około 5 arów. Inni mieszkańcy budynku mieszkalnego mieli również ogródki przydomowe. Każda z rodzin miała również szopki-komórki. [dowód: zeznania świadka J. S. – k. 107v-108, zeznania świadka B. A. – k. 108, przesłuchanie wnioskodawczyni w charakterze strony – k. 107, k. 120v-121 oraz rozprawa z dnia 6 grudnia 2016]

11.  W 1995 roku Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w W. została zlikwidowana a nieruchomość będąca przedmiotem wniosku o zasiedzenie wraz z budynkiem mieszkalnym została przekazana w zarząd Agencji Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa (wówczas Agencji Własności Rolnej). [dowód: pismo z (...) k. 47, decyzja – k. 210]

12.  W 1999 roku między wnioskodawcami a Agencją Własności Rolnej była prowadzona korespondencja w sprawie wykupu lokalu w którym strony zamieszkiwały. [dowód: pisma – k. 149-250]

13.  Wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 16 listopada 2005 roku w sprawie XIII RC 334/05 małżeństwo wnioskodawców zostało rozwiązane przez rozwód. Wyrok uprawomocnił się w dniu 8 grudnia 2005 roku. [dowód: kopia wyroku – k. 33, odpis aktu małżeństwa – k. 123]

14.  Po rozwodzie wnioskodawcy zamieszkiwali nadal razem. [dowód: przesłuchanie wnioskodawczyni w charakterze strony – k. 107, k. 120v-121 oraz rozprawa z dnia 6 grudnia 2016]

15.  Około 2008 roku zmarł lokator mieszkania numer (...) położonego w budynku znajdującym się na nieruchomości objętej wnioskiem o zasiedzenie – T. S.. Wnioskodawca zajął lokal. Zadzwonił wówczas do Agencji Nieruchomości Rolnych i prosił o pomoc w remoncie tego mieszkania. Zaproponowano mu wykup tego mieszkania. Do transakcji jednak nie doszło. [dowód: przesłuchanie wnioskodawcy w charakterze strony – k. 106v, k. 121 oraz rozprawa z dnia 6 grudnia 2016, zeznania świadka B. A. – k. 108, przesłuchanie wnioskodawczyni w charakterze strony – k. 107, k. 120v-121 oraz rozprawa z dnia 6 grudnia 2016]

16.  We wrześniu 2009 roku w budynku mieszkalnym położonym na nieruchomości będącej przedmiotem zasiedzenia zamieszkiwali: wnioskodawcy, ich dzieci, I. B. i J. B. oraz K. Ś.. Lokal numer (...), o powierzchni 44,8 m ² (26% całości powierzchni budynku), zajmował S. W. z synem od śmierci poprzedniego lokatora T. S.; lokal numer (...), o powierzchni 44,7 m ² (26% całości powierzchni budynku), zajmowali I. B. i J. B.; lokal numer (...), o powierzchni 41,4 m ² (24% całości powierzchni budynku), zajmowali H. W. z córką; lokal numer (...), o powierzchni 41,3 m ² (24% całości powierzchni budynku), zajmowała K. Ś.. [dowód: informacja z Urzędu Gminy – k. 40, pismo z (...) k. 47, operat szacunkowy – k. 87, zeznania świadka R. P. – k. 107, zeznania świadka J. S. – k. 107v-108]

17.  S. W. i H. W. opuścili nieruchomość będącą przedmiotem wniosku o zasiedzenie do lutego 2011 roku. Budynek mieszkalny został zburzony a w jego miejscu powstał zbiornik wodny. [dowód: przesłuchanie wnioskodawcy w charakterze strony – k. 106v, k. 121 oraz rozprawa z dnia 6 grudnia 2016, zeznania świadka R. P. – k. 107, zeznania świadka J. S. – k. 107v-108]

18.  Po wyprowadzeniu się z nieruchomości wnioskodawcy zamieszkali w mieszkaniu zaoferowanym im przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad. [dowód: przesłuchanie wnioskodawcy w charakterze strony – k. 106v, k. 121 oraz rozprawa z dnia 6 grudnia 2016]

19.  Przez cały okres zamieszkiwania na nieruchomości wnioskodawcy nie płacili czynszu. Wnioskodawca wykonywał remonty swojego mieszkania a odpłatnie również mieszkań sąsiadów. [dowód: przesłuchanie wnioskodawcy w charakterze strony – k. 106v, k. 121 oraz rozprawa z dnia 6 grudnia 2016, przesłuchanie wnioskodawczyni w charakterze strony – k. 107, k. 120v-121 oraz rozprawa z dnia 6 grudnia 2016, zeznania świadka R. P. – k. 107, zeznania świadka J. S. – k. 107v-108]

20.  Obecnie dla działki (...) i działki (...) położonych w obrębie Z. gmina K. prowadzona jest księga wieczysta numer (...). Jako właściciel nieruchomości wpisany jest Skarb Państwa reprezentowany przez Starostę (...). [dowód: odpis KW – k. 100-104]

I.  Wskazanie przyczyn, dla których Sąd odmówił wiarygodności i mocy dowodowej niektórym dowodom:

1.  Sąd uznał za niemające znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy dokumenty prywatne – oświadczenia pisemne R. P., J. S., S. W., zawarte na k. 8-10 akt sprawy. Dokumenty te mogą stanowić jedynie dowód na to, że osoby które podpisały dokument złożyły oświadczenie treści zawartej w tym dokumencie (art. 245 k.p.c.), a nie dowód na to że oświadczenie to odpowiada stanowi faktycznemu. To jakiej treści oświadczenia złożyły wyżej wymienione osoby nie jest faktem istotnym dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Uwzględnienie pisemnych oświadczeń osób, które mogą być przesłuchanie w charakterze świadka oraz czynienie na ich podstawie ustaleń faktycznych, stanowiło by również obejście zasady bezpośredniości postępowania cywilnego (art. 235 k.p.c.), zgodnie z którą przeprowadzanie dowodów, tym przesłuchiwanie świadków odbywa się przed sądem orzekającym.

2.  Sąd nie dał wiary wyjaśnieniom wnioskodawców co do tego, że zajmowali się oni połową działki na której znajdował się budynek mieszkalny. Wnioskodawcy są zainteresowani tym by wskazywać, że byli posiadaczami jak największej części nieruchomości, tak by uzasadnić obecnie złożony wniosek o zasiedzenie. Jednakże fakt zajmowania się przez nich połową działki (tj. obszarem bliskim pół hektara) nie został niczym potwierdzony. Zresztą wnioskodawcy są w swych twierdzeniach niekonsekwentni. Na ostatniej rozprawie S. W. wskazał, że działka była niezagospodarowana. Z zeznań świadka obcego dla nich (J. S.) wynika, że mieli on co najwyżej przydomowy ogródek warzywny a resztę nieruchomości zajmowała łąka na której krowy wypasała ich sąsiadka. Okoliczność, iż teren ten w zasadzie w całości stanowiła łąka wynika również z ewidencji gruntów. Również córka stron (B. A.) wskazała, że obszar jakim zajmowali się jej rodzice, uprawniając go na warzywa i owoce wynosił około 5 arów.

3.  Zeznania wnioskodawcy co do tego kiedy udał się on do Naczelnika Gminy K. w sprawie mieszkania są niespójne i wewnętrznie sprzeczne. Podczas pierwszych przesłuchań (k. 106v) mówił on, że było to po 5 latach od otrzymania pisma ze spółdzielni w 1980 roku, a więc w 1985 roku. Natomiast na rozprawie w dniu 6 grudnia 2016 roku S. W. wskazywał, że miało to miejsce około 3 dni po otrzymaniu pisma a więc zapewne w 1980 roku. Na potrzeby ustaleń faktycznych Sąd przyjął, że prawdzie odpowiada wersja pierwsza przedstawiona przez wnioskodawcę, to jest że było to w 1985 roku, po 5 latach od otrzymania pisma ze spółdzielni z 19 grudnia 1980 roku. Za tym, że wersja druga, o wizycie w 1980 roku czy nawet w 1981 roku nie może odpowiadać prawdzie przemawia okoliczność, iż wskazywany przez wnioskodawcę W. B. został Naczelnikiem Gminy dopiero w dniu 4 stycznia 1982 roku (k. 252).

I.  Wyjaśnienie podstawy prawnej orzeczenia:

1.  W ocenie Sądu w sprawie biorą wszyscy zainteresowani w sprawie. Skarb Państwa jest właścicielem nieruchomości objętej wnioskiem o zasiedzenie i to w całym okresie w jakim miałby biec okres zasiedzenia. Skarb Państwa reprezentowany jest w sprawie przez dwa organy – Starostę (...) (art. 11 ust 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997 roku [Dz.U. z 2016 r. poz. 2147 z późniejszymi zmianami]) oraz Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad, która aktualnie jest zarządcą nieruchomości.

2.  Zgodnie z art. 172 §1 k.c. posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu, jako posiadacz samoistny chyba, że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Jednakże stosownie do treści art. 172 §2 k.c. po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

3.  Wobec tego wedle przytoczonych powyżej przepisów istnieją tylko dwie niezbędne przesłanki dla nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie: samoistne posiadanie nieruchomości oraz odpowiednio długi okres tego posiadania.

4.  Zgodnie z art. 336 k.c. posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel. Posiadanie samoistne to stan faktyczny określonego władztwa nad rzeczą.

5.  Według panującego poglądu doktryny posiadanie występuje przy równoczesnym istnieniu fizycznego elementu władania rzeczą, określanego, jako corpus possessionis, oraz psychicznego elementu animus rem sibi habendi, rozumianego jako zamiar władania rzeczą dla siebie (por. J. Ignatowicz (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, red. J. Ignatowicz, Warszawa 1972, s. 768-769; A. Kunicki (w:) System..., s. 830; E. Skowrońska-Bocian (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, t. I, Warszawa 1999, s. 681).

6.  O ile władztwo fizyczne na rzeczą jest dość uchwytne, to element psychiczny posiadania jest trudniejszy do ustalenia, i może być tylko ujawniony przez ocenę zamanifestowanych na zewnątrz przejawów władania rzeczą, w szczególności postępowania wobec otoczenia. Przy czym przy ustaleniu animus rem sibi habendi należy również brać pod uwagę art. 339 k.c. zgodnie, z którym domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym. Tym samym, na gruncie tego przepisu wystarczy, że posiadacz samoistny wykaże przed Sądem faktyczne władanie rzeczy, by przyjąć, że posiada on również animus rem sibi habendi, a więc jest posiadaczem samoistnym, a nie zależnym czy dzierżycielem rzeczy. Oczywiście domniemanie to może być obalone przed Sądem, poprzez wykazanie okoliczności przeciwnych.

7.  Odnosząc powyższe rozważania do stanu faktycznego należy wskazać, iż wnioskodawcy nie wykazali, co od zasady iż byli w ogóle posiadaczami nieruchomości objętej wnioskiem o zasiedzenie (tj. działki (...)).

8.  Postępowanie dowodowe wykazało jedynie, iż byli oni posiadaczami jednego z mieszkań znajdujących się w budynku mieszkalnym na tej nieruchomości oraz części (5 arów) tej nieruchomości w bliżej niesprecyzowanym miejscu. Należy mieć na uwadze, iż budynek zajmował tylko nikłą (powierzchniowo) część całej nieruchomości. Budynek ten stanowi jedynie część składową nieruchomości (art. 48 k.c.). Nie do zaakceptowania jest pogląd, iż osoba która posiada część budynku, który faktycznie zajmuje około 10% całej nieruchomości gruntowej ma być traktowana jako posiadacz (współposiadacz) całej nieruchomości. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy: „Nie jest samoistnym posiadaniem i nie prowadzi do zasiedzenia udziału we współwłasności nieruchomości gruntowej - korzystanie z pokoju w budynku stanowiącym część składową nieruchomości oraz z części gruntu w celu i w zakresie koniecznym do normalnego korzystania z tego pokoju (dojścia do budynku i pasa gruntu okalającego bezpośrednio budynek)” [postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2009 roku, III CSK 229/08].

9.  Wnioskodawcy nie władali i nie podejmowali żadnych czynności faktycznych bądź prawnych w stosunku do przeważającej części niezbudowanej nieruchomości objętej wnioskiem o zasiedzenie. Była tam łąka, która była w posiadaniu zależnym pani B., która pasła tam krowy i płaciła za to czynsz wówczas istniejącej rolniczej spółdzielni produkcyjnej. Dzierżawiąca grunt nie płaciła czynszu wnioskodawcom, a tak byłoby gdyby to oni byli posiadaczami samoistnymi. Wnioskodawcy byli posiadaczami ogródka przydomowego o powierzchni około 5 arów, którego jednak konkretne położenie nie wynika z materiału dowodowego.

10.  Skoro wnioskodawcy nie byli posiadaczami całej nieruchomości objętej wnioskiem o zasiedzenie to nie jest możliwe zasiedzenie przez nich udziałów we własności całej nieruchomości.

11.  Wnioskodawcy, jako to już wyżej wskazano wykazali, że byli posiadaczami jednego z mieszkań znajdujących się w budynku mieszkalnym (i drugiego przez okres bardzo krótki). Możliwe jest zasiedzenie nieruchomości lokalowej, o ile już wcześniej ustanowiona została odrębna własność lokalu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 1980 roku, III CRN 45/80). A contrario - nie jest możliwe zasiedzenie nieruchomości lokalowej o ile taka, jak w niniejszej sprawie, nie została wyodrębniona.

12.  W ocenie Sądu, w okolicznościach sprawy można przyjąć, iż wnioskodawcy byli w okresie od 1975 roku do lutego 2011 roku posiadaczami części działki (...): gruntu pod 5 arowym ogródkiem warzywnym i komórkami oraz gruntu pod częścią budynku mieszkalnego w zarysie ścian, które odgradzały ich mieszkanie od innych mieszkań. Faktycznie bowiem wydaje się, iż budynek mieszkalny stanowiły 4 odrębne mieszkania przylegające do siebie i rozdzielone pionowymi ścianami.

13.  Jednakże nie jest jasne gdzie był ogródek warzywny i komórki wnioskodawców – nie pozostało do dokładanie określone, a co ważniejsze w okolicznościach sprawy należy przyjąć że wydzielenie tak wskazanej hipotetycznej działki było niecelowe z uwagi na brak przesłanek jej zasiedzenia.

14.  Ustalenia faktyczne sprawy wskazują, że początkowo wnioskodawcy nie byli posiadaczami samoistnymi hipotetycznej części nieruchomości, lecz jej posiadaczami zależnymi. Natomiast posiadanie zależne nie może prowadzić od zasiedzenia.

15.  Zgodnie z art. 336 k.c. posiadaczem zależnym jest ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą.

16.  Na zależny charakter posiadania mieszkania przez wnioskodawców wskazuje to że: otrzymali oni mieszkanie od pracodawcy wnioskodawcy i nie było wówczas mowy o przekazaniu czegoś na własność; wnioskodawcy akceptowali opłacanie czynszu pod warunkiem, iż spółdzielnia będzie im wykonywać remonty; samodzielne decyzje w sprawie nieruchomości zaczęli podejmować dopiero po wizycie u Naczelnika Gminy K., wcześniej licząc na to, że to Gmina będzie zarządzać i remontować ich mieszkanie.

17.  Wskazuje to w ocenie Sądu, iż pierwotnie otrzymali oni mieszkanie na podstawie umowy użyczenia od Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w W. (pracodawcy S. W.).

18.  Jak już wyżej wskazano, posiadanie zależne, nie prowadzi od zasiedzenia. Polskie prawo dopuszcza zmianę posiadania zależnego w samoistne. Jednakże taka zmiana winna być w sposób jednoznaczny zamanifestowana na zewnątrz, bowiem nie można tu uznać za wystarczającą samej intencji posiadacza (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 1998 roku, I CKN 538/97).

19.  Okoliczności sprawy nakazują przyjąć, iż u wnioskodawców doszło do zmiany posiadania zależnego w samoistne ale miało to miejsce dopiero w 1985 roku po rozmowie z Naczelnikiem Gminy K.. To od tamtej pory wnioskodawcy przestali poszukiwać właściciela nieruchomości, który zarządzałby nieruchomością, robił remonty oraz ewentualnie pobierał czynsz. Dowiedział się o tym również ówczesny właściciel nieruchomości – Skarb Państwa – które faktycznie poprzez swojego reprezentanta Naczelnika Gminy „zrzekł” się mieszkania na rzecz stron.

20.  Jak wskazano wyżej posiadanie samoistne by doprowadzić do zasiedzenie musi być odpowiednio długotrwałe.

21.  W przypadku wnioskodawców należałoby uznać, że posiadanie samoistne by doprowadzić od zasiedzenia musiałby trwać 30 lat, albowiem strony należy traktować jako posiadaczy w złej wierze. W złej wierze pozostaje ten, kto przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć, że prawo własności nie przysługuje jemu, a innej osobie. Tak, więc dobra wiarę posiadacza wyłącza zarówno wiedza o rzeczywistym stanie prawnym rzeczy, jak i niedbalstwo. Przy ocenie dobrej albo złej wiary decydujący jest moment uzyskania posiadania. Jeżeli w chwili uzyskania posiadania samoistnego osoba była w dobrej wierze to nabywa nieruchomość w krótszym okresie czasu. Zła wiara następcza, która ujawni się po tym czasie, nie ma wpływu na wydłużeni terminu zasiedzenia. Zgodnie z utrwaloną w orzecznictwie poglądem osoba, która weszła w posiadanie nieruchomości na podstawie umowy mającej na celu przeniesienie własności, bez zachowania formy aktu notarialnego, nie jest samoistnym posiadaczem w dobrej wierze (uchwała SN z dnia 6 grudnia 1991 roku III CZP 108/91 OSN 1992 nr 4 poz. 48). Wnioskodawcy nabyli posiadanie samoistne na skutek nieformalnego oświadczenia Naczelnika Gminy, który powiedział im iż faktyczny właściciel nie jest zainteresowany nieruchomością.

22.  Tym samym zasiedzenie przez wnioskodawców części działki (...) mogłoby mieć miejsce w dniu 1 stycznia 2016 roku, ale nie było to możliwe, gdyż oni już wówczas nie byli posiadaczami nieruchomości. Wyprowadzili się oni z niej na koniec stycznia 2011 roku, a więc 5 lat przed upływem hipotetycznego zasiedzenia. Nie istniał już też wtedy budynek mieszkalny w którym wcześniej wnioskodawcy mieszkali ani zapewne ich komórki czy ogródek warzywny. Opuszczenie przez nich nieruchomości zakończyło ich posiadanie samoistne.

23.  Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji oddalając wniosek o zasiedzenie w całości.

24.  O wynagrodzeniu pełnomocnika z urzędu wnioskodawców: za postępowanie przed Sądem Rejonowym w Rawie Mazowieckiej po raz pierwszy (3600 zł + VAT) i drugi (3600 zł + VAT) oraz za postępowanie apelacyjne (1800 zł + VAT) orzeczono na postawie §7 pkt 1, §12 ust. 1 pkt 1 i §2 ust 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu z dnia 28 września 2002 roku (Dz.U. z 2013 r. poz. 490 z późniejszymi zmianami) w związku z §22 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu z dnia 3 października 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1715).

SSR Jarosław Janeczek