Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mirosława Molenda-Migdalewicz

Protokolant: star. sekr. sądowy Katarzyna Awsiukiewicz

po rozpoznaniu w dniu 1 marca 2017 r. w Legnicy

sprawy z wniosku D. I., (...)Spółka Jawna I.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne dot. D. I.

na skutek odwołania D. I., (...) Spółka Jawna I.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 10 lutego 2016 r.

znak (...)

I.  zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 10 lutego 2016 r. znak (...) w ten sposób, iż stwierdza że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne wnioskodawczyni D. I. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) Spółka Jawna I. w okresie od stycznia 2014 r. do maja 2014 r. wynosiła 10.000 zł (dziesięć tysięcy złotych),

II.  zasądza od strony pozwanej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na rzecz każdego z wnioskodawców tj. D. I. oraz (...) Spółka Jawna I. kwoty po 4800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt V U 394/16

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 10 lutego 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne D. I. z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) SPÓŁKA JAWNA – (...) wynosi:

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że postępowanie kontrolne przeprowadzone u płatnika składek wykazało, że płatnik od 1 lutego 2008 r. zatrudnia na podstawie umowy o pracę D. I. (M.). Zgodnie z zawartą umową wymieniona zatrudniona została w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku Kierownika Oddziału z wynagrodzeniem w wysokości 4.000 zł. Z dniem 1 grudnia 2013 r. zostały jej wypowiedziane warunki umowy o pracę dotyczące wymiaru czasu pracy. Jako przyczynę tej zmiany wskazano zmniejszenie zakresu obowiązków. Wynagrodzenie pozostawiono bez zmian. Następnie, w dniu 2 stycznia 2014 r. płatnik składek zawarł z D. I. kolejną umowę, gdzie wymiar czasu pracy został ustalony na 1/2 etatu, a stanowisko, na którym została zatrudniona określono jako Kierownik ds. handlu i marketingu. Wynagrodzenie, jakie ustalono w umowie to kwota 6.000 zł. W okresie od czerwca 2012 r. do grudnia 2013 r. podstawa wymiaru składek za D. I. wynosiła więc 4.000 zł, a od stycznia 2014 r. – 10.000 zł. Od dnia 20 maja 2014 r. D. I. stała się niezdolna do pracy, a od dnia 26 sierpnia 2014 r. przebywa na urlopie macierzyńskim. Zdaniem organu rentowego, materiał dowodowy w postaci przedłożonych w toku kontroli dokumentów oraz zeznań ubezpieczonej D. I. i wspólnika spółki R. I.wskazuje, że zakres obowiązków D. I. nie zmienił się od 2 stycznia 2014 r. Przedłożone w sprawie dokumenty wskazują na tożsamy charakter wykonywanych czynności zarówno przed jak i po 2 stycznia 2014 r. Zmiana wymiaru czasu pracy ubezpieczonej w grudniu 2013 r. była spowodowana tym, że obowiązki Kierownika oddziału podzielone zostały na dwie osoby to znaczy: D. I. i innego pracownika Spółki. Z danych zgromadzonych w Kompleksowym Systemie Informatycznym ZUS, wynika natomiast, że wymiar czasu pracy drugiego pracownika, który przejął obowiązki Kierownika Oddziału nie zmienił się i nadal jest on zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy. Zmniejszenie wymiaru czasu pracy D. I. z pełnego wymiaru czasu pracy na 1/2 etatu nie spowodowało przy tym zmniejszenia jej wynagrodzenia, które przed zmianą etatu również wynosiło 4.000 zł. Natomiast wynagrodzenie pracownika, który przejął obowiązki nie wzrosło i było równe kwocie minimalnego wynagrodzenia aktualnie obowiązującego w tamtym okresie. Umowa o pracę z dnia 2 stycznia 2014 r. przewidywała zaś zatrudnienie D. I. na 1/2 etatu na stanowisku Kierownika ds. handlu i marketingu, za wynagrodzeniem 6.000 zł. Według zeznań D. I., jak i R. I., obowiązki ubezpieczonej wynikające z umowy o pracę z dnia 2 stycznia 2014 r. -po jej przejściu na urlop macierzyński- przejął pracownik, który wcześniej przejął obowiązki Kierownika oddziału. Wynagrodzenie tego pracownika nie zmieniło się i cały czas było równe kwocie minimalnego wynagrodzenia. W roku 2014 była to kwota 1.680 zł. ZUS ustalił ponadto, że strona internetowa z możliwością zakupu towaru została stworzona przez firmę (...) w 2013 r. Wskazując na powyższe, organ rentowy uznał, że podstawa wymiaru składek, a w konsekwencji podstawa wymiaru świadczeń D. I. wynosi 4.000 zł, ponieważ kwota ta stanowiła podstawę wymiaru jej składek przed okresem, w którym mogła ona wystąpić o świadczenia z tytułu macierzyństwa. Organ rentowy dokonał oceny charakteru stosunku prawnego łączącego spółkę (...).J. I. z D. I. na podstawie umowy o pracę zawartej w dniu 2 stycznia 2014 r. i uznał, że umowa ta została zawarta dla pozoru w celu uzyskania wyższej podstawy wymiaru świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Odwołanie od ww. decyzji złożyli: ubezpieczona D. I. oraz płatnik składek (...) Sp. j. I., wnosząc o jej zmianę poprzez ustalenie, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie: emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne w okresie od stycznia od maja 2014 r. wynosi 10.000 zł. Wnieśli nadto o zasądzenie na ich rzecz od organu rentowego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Odwołujący zarzucili:

1.  naruszenie art. 18 ust. 2, art. 20 oraz art. 83 ust. l pkt l i 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.jedn.: Dz.U. z 2015 r., poz. 121 z późn. zm.) oraz art. 353 ¹ Kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 Kodeksu pracy oraz art. 58 Kodeksu cywilnego poprzez błędne stwierdzenie, że zawarta
między stronami umowa o pracę jest nieważna, a przez to błędne zastosowanie ww. regulacji do ustalenia podstawy wymiaru składek na kwotę 4.000,00 zł i 2.400,00 zł;

2.  naruszenie art. 41 ust. 13 ustawy o s.u.s. w zw. z art. 58 § l i 2 k.c. w zw. z art. 300 k.p. oraz art. 83 § l k.c. w zw. z art. 300 k.p. poprzez bezpodstawne zakwestionowanie wysokości wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie: emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne, choć zawarta umowa o pracę nie była sprzeczna z prawem, z zasadami współżycia społecznego, nie została zawarta dla pozoru, nie zmierzała do obejścia prawa;

3.  naruszenie art. 78 § 1 k.p. poprzez uznanie, że strony umowy o pracę ustaliły w niej wynagrodzenie nieodpowiadające rodzajowi wykonywanej sprawy i kwalifikacji pracownika.

Zdaniem skarżących, nie można zgodzić się ze stwierdzeniem organu rentowego, że druga umowa o pracę zawarta pomiędzy ubezpieczoną a płatnikiem składek w dniu 2 stycznia 2014 r. została zawarta dla pozoru w celu uzyskania wyższej podstawy wymiaru świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Odwołujący podali, że celem, dla którego z D. I. zawarta została ww. umowa, było rozpoczęcie prowadzenia przez spółkę internetowej sprzedaży wysyłkowej za pośrednictwem sklepu internetowego. Pomysłodawcą uruchomienia tego sklepu była ww. ubezpieczona. Ustalenie zaś przez ZUS, że stronę www sklepu internetowego wykonała firma (...) w 2013 r. nie sprzeciwia się uznaniu, że ubezpieczona uczestniczyła przy tworzeniu sklepu internetowego. W tym zakresie wnioskodawcy wskazali, że pracownicy związani z marketingiem nie mają zazwyczaj zdolności informatycznych, by samodzielnie stworzyć stronę www, w związku z czym muszą w tym zakresie posiłkować się specjalistami, co nie wyklucza uznania ich za autorów strony internetowej sklepu wysyłkowego, skoro to na ich zlecenie i według ich wytycznych strona taka tworzona jest przez informatyków. Zresztą w tym konkretnym przypadku sam napis „projekt i wykonanie (...) 2013” dotyczy nie sklepu internetowego, lecz bazowej strony www. Sklep internetowy płatnika składek powstał jako dostosowane do potrzeb spółki półautomatyczne oprogramowanie. Zastosowanie tak określonego produktu wymagało od D. I. ustalenia ogólnych zasad jego funkcjonowania w już istniejącym otoczeniu, ustalenia, jak zamówienia będą przyjmowane – poprzez ich potwierdzenie i wskazanie zasad płatności oraz doręczeń, co ubezpieczona w ramach w ramach łączącej ją umowy o pracę z płatnikiem realizowała.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji, a nadto wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od odwołujących kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Określił w.p.s. na kwotę 10.990,78 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek (...) Spółka jawna I. prowadzi działalność gospodarczą od 2002 r. Przedmiotem działalności spółki jest sprzedaż detaliczna i hurtowa towarów (...).

Ww. spółka jest firmą rodzinną. Prowadzona jest przez ojca R. I. oraz dwóch braci T. I. i M. I., męża ubezpieczonej (od maja 2014 r.) T. I. zajmuje się w spółce zakupami i nadzorem nad sklepami. M. I. zajmuje się importem towarów z Chin oraz transportem i środkami łączności, a R. I. – księgowością. Spółka posiada ok. 40 – 50 sklepów. Hurtownia w L. jest głównym dystrybutorem towarów do punktów detalicznych spółki oraz klientów hurtowych. Hurtownia funkcjonuje jako centralny magazyn spółki. Roczne przychody netto ze sprzedaży towarów spółki w 2013 r. wyniosły ponad 16.000.000 zł, w 2014 r. –ponad 18.000.000 zł, a w 2015 r. – ponad 21.000.000 zł. Zysk netto spółki w 2013 r. wyniósł ok. 550.000 zł, w 2014 r. – ok. 830.000 zł, a w 2015 r. – ok. 840.000 zł. Spółka zatrudnia pracowników na stanowiskach: pracownik magazynu, sprzedawca, kasjer – magazynier, magazynier – kierowca, kasjer, kierownik i z-ca kierownika magazynu, fakturzystka, specjalista ds. handlu, specjalista ds. marketingu, specjalista ds. sprzedaży, specjalista ds. rozliczeń, kierownik ds. nadzoru sieci sklepów. Wynagrodzenie ww. pracowników ustalone jest na poziomie wynagrodzenia minimalnego. Wyższe wynagrodzenie w spółce miała obecnie już niepracująca A. W., zatrudniona na stanowisku Dyrektora Oddziału z pensją na poziomie 5.500 zł miesięcznie.

Ubezpieczona D. I. u płatnika składek jest zatrudniona od 1 marca 2003 r. Początkowo ubezpieczona pracowała jako kasjer – wydawca, zajmowała się obsługą komputera, w pełnym wymiarze czasu pracy w siedzibie spółki przy ul. (...) (...)w L.. Następnie, pracowała jako sprzedawca, a od 1 września 2005 r. –jako specjalista ds. rozliczeń. Od dnia 1 lutego 2008 r. ubezpieczoną awansowano na stanowisko Kierownika Oddziału z płacą zasadniczą w wysokości 4.000 zł miesięcznie. Pracę tę ubezpieczona wykonywała w pełnym wymiarze w siedzibie spółki przy ul. (...) (...)w L.. W okresie między październikiem 2008 r. a majem 2012 r. D. I. korzystała z urlopu macierzyńskiego a następnie z urlopu wychowawczego. W maju 2012 r. wróciła do pracy na dotychczas zajmowane stanowisko – Kierownika Oddziału.

Aneksem do umowy o pracę z dnia 28 sierpnia 2013 r. ubezpieczonej z dniem 1 grudnia 2013 r. wypowiedziane zostały warunki umowy o pracę w zakresie wymiaru czasu pracy z pełnego do 1/2 etatu. Jako przyczynę tej zmiany wskazano zmniejszenie zakresu obowiązków. Wynagrodzenie ubezpieczonej pozostawiono bez zmian. Część obowiązków D. I. na stanowisku Kierownika Oddziału przekazanych zostało innemu pracownikowi płatnika składek, którego wynagrodzenie ani wymiar czasu pracy nie uległ zmianie.

W 2013 r. ubezpieczona zaproponowała wspólnikom spółki utworzenie sklepu internetowego, za pomocą którego spółka prowadziłaby sprzedaż wysyłkową (przez Internet). Witrynę internetową reklamującą spółkę płatnik składek już posiadał, ale nie posiadał systemu umożliwiającego klientom dokonania zakupów przez Internet.

W 2013 r. odbyły się pierwsze spotkania i rozmowy z informatykiem z firmy (...), który zaczął pisać dla spółki specjalny program do obsługi sklepu internetowego. Rozmowy i prace dotyczące stworzenia tego programu trwały ok. pół roku. Koordynowała je ubezpieczona. Powstający program musiał być połączony z bezpośrednią sprzedażą towarów w hurtowni spółki – z programem magazynowym, na którym spółka pracuje. Początki działania programu przypadły na miesiąc listopad 2013 r. Obsługą ww. programu w całości zajęła się ubezpieczona. Program w pierwszej kolejności wymagał sprawdzenia. Polegało to na tym, że tworzone były fikcyjne konta i robione zamówienia. Wyłapane podczas kontroli błędy w działaniu programu były przez informatyka poprawiane, podobnie jak nanoszone zmiany usprawniające działanie programu.

Jako że uruchomienie ww. systemu sprzedaży wysyłkowej było w całości pomysłem ubezpieczonej, ona też koordynowała prace związane z powstawaniem programu do obsługi tej sprzedaży i w dalszym ciągu sprzedażą tą miała się zajmować –w dniu 2 stycznia 2014 r. płatnik składek zawarł z ubezpieczoną drugą umowę o pracę, w której strony ustaliły wymiar zatrudnienia na 1/2 etatu i stanowisko –Kierownik ds. handlu i marketingu. W umowie ustalono wynagrodzenie w kwocie 6.000 zł miesięcznie. Ww. wysokość wynagrodzenia ubezpieczonej ustalili zgodnie wspólnicy spółki (...) Sp. j. – I.. Przy ustalaniu tej wysokości brali pod uwagę m.in. zarobki rynkowe osób zajmujących się prowadzeniem sklepów internetowych, a także możliwości finansowe samej spółki.

W ramach ww. umowy o pracę D. I. zajęła się tworzeniem sprzedaży wysyłkowej i sklepu internetowego. Na stronie internetowej ubezpieczona zamieściła pełną ofertę hurtowni wraz z cenami za poszczególne towary. Przewidziana też była, w zależności od ilości zakupów, możliwość udzielania rabatów. Rabaty przydzielane były indywidualnie przez osobę obsługującą program. Osobą decydującą o udzielaniu ww. rabatów w spółce była D. I.. Ona też dokonywała weryfikacji klientów zamawiających towar w sklepie internetowym. Dodatkowo, ubezpieczona w zakresie sprzedaży internetowej towarów, w tym obsługi programu do tej sprzedaży, szkoliła innego pracownika spółki –zatrudnioną od maja 2013 r. J. G.. Do jej obowiązków jako Kierownika ds. handlu i marketingu należało także utworzenie działu marketingu i koordynacja między działem zaopatrzenia a działem sprzedaży.

Od dnia 20 maja 2014 r. D. I. stała się niezdolna do pracy, a od dnia 26 sierpnia 2014 r. przebywa na urlopie macierzyńskim. Podczas jej nieobecności zastąpiła ją J. G., która w spółce zatrudniona jest na czas określony do dnia 28 lutego 2018 r. z wynagrodzeniem miesięcznym na poziomie wynagrodzenia minimalnego. W związku z dużymi obrotami sklepu internetowego i związaną z tym ilością pracy, do pomocy J. G. przy sprzedaży internetowej zatrudniane były dodatkowe osoby, na 1 – 2 miesiące.

Dowód: dokumenty z akt ubezpieczeniowych ZUS

dokumenty z akt osobowych ubezpieczonej D. I.

dokumenty z akt osobowych J. G.

bilanse płatnika składek, rachunki zysków i strat, rachunki przepływu środków

pieniężnych za lata 2013 – 2015 k. 32-43

lista zatrudnionych pracowników z określeniem ich stanowisk oraz wysokości

wynagrodzenia k. 44-48

zeznania świadka J. G. k. 91-92, e-protokół z dnia 01.03.2017 r., 00:02:29 i

nast.

przesłuchanie przedstawiciela płatnika składek M. I. k. 69v-70v,

e- protokół z dnia 02.12.2016 r., 00:06:01 i nast.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z treścią przepisu art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.jedn.: Dz.U. z 2015 r., poz. 121), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9 osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są między innymi pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. Za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a. Osoby będące pracownikami podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu (art. 11 ust. 1 wskazanej ustawy). Osoby podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 12 ust. 1 ww. ustawy). Każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia (art. 36 ust. 1, 2 i 4 ww. ustawy systemowej).

Stosownie do art. 13 pkt 1 ww. ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają pracownicy –od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Jak wynika natomiast z art. 18 ust. 1 cyt. ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z zastrzeżeniem ust. 2 (w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników nie uwzględnia się wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną). Z kolei z art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy zakwestionował czynność prawną, jakiej w dniu 2 stycznia 2014 r. dokonały strony: płatnik składek (...) Spółka jawna I. i ubezpieczona D. I., tj. umowę o pracę, na podstawie której wymieniona została dodatkowo zatrudniona przez płatnika składek na stanowisku Kierownika ds. handlu i marketingu w wymiarze 1/2 etatu za wynagrodzeniem w wysokości 6.000 zł, zarzucając, że czynność ta dokonana została dla pozoru –po to by ubezpieczona uzyskała wyższe świadczenia z ubezpieczenia chorobowego związane z macierzyństwem. Organ rentowy uznał, że podstawa wymiaru składek D. I. powinna wynosić 4.000 zł (w okresie od stycznia do kwietnia 2014 r., a w maju 2014 r. – 2.400 zł), a więc odpowiadać zarobkom wyżej wymienionej określonym w dotychczas łączącej ją z płatnikiem składek umowie o pracę na stanowisku Kierownika Oddziału w wymiarze 1/2 etatu.

Ze stanowiskiem powyższym –w świetle okoliczności niniejszej sprawy, jakie wyłoniły się po przeprowadzeniu przez Sąd postępowania dowodowego– nie sposób się jednak zgodzić.

W orzecznictwie wskazuje się, że zasadniczą cechę pozorności stanowi dodatkowe, nie ujawnione na zewnątrz, porozumienie wszystkich uczestników czynności, dotyczące braku zamiaru wywołania skutków prawnych. Osoby składające oświadczenie woli, w każdym wypadku pozorności, nie chcą, aby powstały te skutki prawne, które normalnie prawo z tego typu oświadczeniem łączy. Osoby te albo nie chcą wywołać w ogóle żadnych skutków prawnych, albo też chcą wywołać inne niż wynikałyby ze złożonego przez nie oświadczenia woli (por. np. wyrok SA w Krakowie z dnia 17 lutego 2015 r., I ACa 1661/14). A zatem, by można było uznać, że zawarta umowa podpisana została przez strony jedynie dla pozoru konieczne jest wykazanie, iż obie strony czynności, zarówno pracodawca, jak i pracownik, nie chcieli by dokonywana przez nich czynność prawna wywarła przewidziany przez prawo skutek. W rozpoznawanej sprawie zaś o oświadczeniach D. I. i jej pracodawcy – spółki (...) powyższego powiedzieć nie można. Z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszym postępowaniu (tj. z dokumentów przedłożonych przez płatnika zawartych w aktach ZUS, w aktach osobowych ubezpieczonej oraz z przesłuchania przedstawiciela płatnika składek –wspólnika M. I.) wynika, że D. I. pozostawała w zatrudnieniu u płatnika składek od 2003 r., ostatnio na stanowisku Kierownika Oddziału w wymiarze 1/2 etatu. Materiał dowodowy sprawy wykazał też, że w 2013 r. ubezpieczona była inicjatorem i pomysłodawcą utworzenia sklepu internetowego, oferującego sprzedaż wysyłkową towarów spółki i to ona wręcz wymogła na wspólnikach, by firma zainteresowała się taką formą sprzedaży, przekonując wspólników, że istnienie w przestrzeni internetowej w obecnych realiach rynkowych jest niezbędne. Jak wynika z przesłuchania wspólnika M. I. i zeznań świadka J. G., D. I. co najmniej od maja 2013 r. była osobą koordynującą powstanie programu internetowego umożliwiającego sprzedaż wysyłkową. Później była osobą zajmującą się wdrożeniem tego programu w przedsiębiorstwie płatnika oraz przyuczeniem drugiego pracownika do wykonywania czynności w tym programie. Uruchomienie programu nastąpiło w listopadzie 2013 r. Następnie, przed rozpoczęciem sprzedaży internetowej, ww. program należało sprawdzić, czym również zajmowała się ubezpieczona wraz z przyuczanym pracownikiem. Kontrola działania systemu sprzedaży internetowej, pełna obsługa tej sprzedaży, w tym także kontrola kontrahentów dokonujących zakupów u płatnika przy zastosowaniu tej formy zakupów, należała do obowiązków ubezpieczonej, z którą płatnik składek w dniu 2 stycznia 2014 r. zawarł kwestionowaną umowę o pracę na stanowisku Kierownika ds. handlu i marketingu. W ocenie Sądu, materiał dowodowy zgromadzony w niniejszym postępowaniu potwierdził, że umowa powyższa opierała się na zgodnej woli stron i była rzeczywiście realizowana. Największe jednak wątpliwości organu rentowego budziła przede wszystkim kwota wynagrodzenia, jaką wspólnicy zaproponowali ubezpieczonej, tj. 6.000 zł miesięcznie przy zatrudnieniu na 1/2 etatu.

Przypomnieć wypada, że w prawie pracy obowiązuje zasada swobodnego kształtowania umów, przy czym sporne nie jest, że wolność ta realizuje się tylko w takim zakresie, w jakim przewiduje to obowiązujące prawo. Prawo umowne podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz także wzgląd na interes publiczny, co wynika z treści art. 353 ¹ k.c., który ma odpowiednie zastosowanie do stosunku pracy. Odpowiednie zaś zastosowanie art. 58 k.c. pozwala na ustalenie, że postanowienia umowy o pracę sprzeczne z ustawą albo mające na celu jej obejście są nieważne, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, a sprzeczne z zasadami współżycia społecznego –nieważne bezwzględnie. Jeśli idzie o przepisy określające wysokość wynagrodzenia określonego w umowie o pracę, przypomnieć należy, iż powinno być ono godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie do wykonywanej rzeczywiście pracy, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do zakresu obowiązków powierzonych. Ocena godziwości tego wynagrodzenia wymaga uwzględnienia okoliczności każdego konkretnego przypadku, a zwłaszcza rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji.

Sąd Okręgowy w rozpoznawanej sprawie nie miał wątpliwości, że ubezpieczona D. I. realizowała obowiązki wynikające z drugiej -kwestionowanej przez ZUS- umowy o pracę. Obowiązki te –biorąc pod uwagę ich rodzaj, zakres oraz zakres odpowiedzialności ubezpieczonej– uzasadniały, zdaniem Sądu, ustalenie wysokości wynagrodzenia D. I. na poziomie wynikającym z umowy z dnia 2 stycznia 2014 r. Dla ustalenia tego nie bez znaczenia pozostaje fakt, że to ubezpieczona była pomysłodawcą rozszerzenia form sprzedaży spółki na formy internetowe, z którego to tytułu wspólnicy zaczęli odnosić wymierne korzyści. Przyczynienie się zatem ubezpieczonej do zwiększenia wyniku finansowego firmy może być – w ocenie Sądu – przesłanką ustalenia dla tego pracownika wyższego wynagrodzenia. Nietrafne przy tym jest stanowisko organu rentowego, ażeby wynagrodzenie ubezpieczonej odnieść do wynagrodzeń innych pracowników płatnika, w szczególności do wynagrodzenia pracownika, który zastąpił ubezpieczoną w czasie jej niezdolności w pracy. Zdaniem Sądu, nie można w niniejszej sprawie czynić takich prostych analogii. Wskazać bowiem należy, iż co prawda zatrudnieni w spółce pracownicy na stanowiskach sprzedawców, magazynierów czy specjalistów ds. sprzedaży, rozliczeń bądź księgowości mają wynagrodzenie określone na poziomie wynagrodzenia minimalnego, to jednak zakresu ich obowiązków i związanej z nim odpowiedzialności (znacznie mniejszej) nie da się przyrównać do zakresu obowiązków i odpowiedzialności ubezpieczonej. Co więcej, w przypadku J. G. wskazać należy, iż wymieniona dodatkowo posiada znacznie krótszy staż pracy w spółce, i co za tym idzie – znacznie mniejsze doświadczenie, niż D. I.. Została bowiem zatrudniona u płatnika składek w maju 2013 r., podczas gdy ubezpieczona z pracodawcą tym związana jest od 2003 r. i swoją karierę w tej firmie zaczynała od stanowiska na najniższym szczeblu, tj. od kasjera –wydawcy. Nie bez znaczenia pozostaje też okoliczność, że firma (...) Spółka jawna I. jest firmą rodzinną, w której wspólnicy odpowiedzialne funkcje i zadania powierzają członkom swojej rodziny –z uwagi na oczywiste większe do nich niż do innych pracowników zaufanie. Z tego względu –zdaniem Sądu– zróżnicowanie wynagrodzeń zatrudnianych pracowników, w tym przyznanie wyższych stawek pracującym w firmie członkom rodziny (zatrudnionym zresztą na wyższych stanowiskach, z którymi wiąże się znacznie większa odpowiedzialność) jest uzasadnione i nie znajduje żadnych przeszkód natury prawnej. D. I. u płatnika składek pracuje ponad 10 lat, posiada bardzo duże doświadczenie w handlu towarami oferowanymi przez spółkę, które umiejętnie wykorzystuje dla dobra spółki, co wpływa na zwiększenie jej obrotów, a w efekcie także zysków netto. Powierzenie jej zatem odpowiedzialnych zadań w postaci wdrożenia sprzedaży internetowej i pełnej koordynacji działań z tym związanych, jak również zadań związanych z utworzeniem i obsługą działu marketingu, które od stycznia do 20 maja 2014 r., tj. do momentu udania się na zwolnienie lekarskie, ubezpieczona faktycznie realizowała, uzasadniało –zdaniem Sądu– ustalenie wysokości jej wynagrodzenia na poziomie 6.000 zł, przy zatrudnieniu na 1/2 etatu. Wynagrodzenia tego – w ocenie Sądu – nie można uznać za zbyt wygórowane, w szczególności jeśli się weźmie pod uwagę kondycję finansową zatrudniającej spółki, której roczne przychody netto ze sprzedaży towarów w 2013 r. wyniosły ponad 16.000.000 zł, w 2014 r. –ponad 18.000.000 zł, a w 2015 r. – ponad 21.000.000 zł, zaś zysk netto w 2013 r. wyniósł ok. 550.000 zł, w 2014 r. – ok. 830.000 zł, a w 2015 r. – ok. 840.000 zł.

W tych okolicznościach –zdaniem Sądu– argumenty odwołujących uznać należało za słuszne, a ich odwołanie za zasadne. Skutkowało to zmianą zaskarżonej decyzji w sposób określony w pkt I wyroku, w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804), w brzmieniu sprzed zmiany dokonanej rozporządzeniem nowelizującym z dnia 3 października 2016 r. (Dz.U. z 2016 r., poz. 1667), mając na uwadze ugruntowane już orzecznictwo, że w sprawach o ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku ubezpieczenia społecznego lub jego zakresu (o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego; o podleganie ubezpieczeniom społecznym) wynagrodzenie reprezentującego stronę radcy prawnego ustala się biorąc za podstawę stawki minimalne określone w § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (§ 2 aktualnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych) (por. uchwałę 7 sędziów SN z dnia 20 lipca 2016 r., III UZP 2/16, Biul. SN 2016 nr 7). Jako że w.p.s. w niniejszej sprawie wynosił –jak podał organ rentowy– 10.990,78 zł, wynagrodzenie pełnomocnika każdego z odwołujących ustalono na poziomie 4.800 zł, zgodnie z powołanymi wyżej przepisami.