Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W dniu 12 czerwca 2003 roku T. K. został zatrzymany pod zarzutem popełnienia przestępstwa m.in. z art.258 §1 k.k., t.j. udziału w zorganizowanej grupie przestępczej, której działania doprowadziły, w okresie 2000-2002r., spółkę (...) S.A. z siedzibą w Ł., której dyrektorem handlowym był T. K., do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie, co najmniej, 7 123 997 zł , poprzez wprowadzenie w błąd co do zasadności wypłaty należności z tytułu faktur za usługi transportowe przy posłużeniu się dokumentami poświadczającymi nieprawdę w postaci faktur za usługi. Zatrzymania dokonali funkcjonariusze (...) w R., w mieszkaniu służbowym, gdzie wówczas przebywał, o godzinie 6.00. rano. Następnie został przewieziony do siedziby A. w Ł. na przesłuchanie i osadzony w policyjnej izbie zatrzymań komisariatu policji. Po 24 godzinach, został przewieziony do Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi, gdzie na posiedzeniu w dniu 13 czerwca 2003r. wydano postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania na okres trzech miesięcy, t.j. do dnia 12 września 2003 roku. T. K. zarzucono popełnienie 3 czynów: z art.258 par. 1 k.k., z art.18 § 1 k.k. w zw. z art.271 § 3 k.k. w zw. z art.273 k.k. w zw. z art.286 §1 k.k. w zw. z art.294 § 1 k.k. w zw. z art.12 k.k. w zw. z art.11 § 2 k.k. oraz z art.56 § 1 k.k.s. w zw. z art.6 § 2 k.k.s. Tymczasowe aresztowanie nie zostało przedłużone i wnioskodawca został zwolniony z aresztu. W miejsce aresztu zastosowano poręczenie majątkowe w wysokości 80 000 zł, uchylone następnie postanowieniem prokuratora z dnia 13.10.2004r., nadto zakaz opuszczania kraju. Akt oskarżenia w sprawie przeciwko T. K. nie został nigdy sporządzony i wniesiony do sądu. Postanowieniem z dnia 17 maja 2004r. przedstawiono wnioskodawcy zmienione zarzuty dotyczące 4 czynów, przy czym wyeliminowano pierwotny zarzut oszustwa na szkodę spółki (...) S.A. w ramach zorganizowanej grupy przestępczej w zakresie mienia znacznej wartości. Postępowanie przygotowawcze zostało zawieszone z uwagi na zaskarżenie decyzji podatkowych określających wartość zobowiązań podatkowych. Postanowieniami z dnia 12 października 2015r. prokurator umorzył postępowanie z uwagi na brak znamion czynu zabronionego odnośnie zarzutu z art. 286 § 1 k.k. i art.273 k.k. w zw. z art.11 § 2 k.k. i art.12 k.k. i art.65 k.k. oraz zarzutu o czyn z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art.271 §.3 k.k. i art.286 § 1 k.k. i art.273 k.k. w zw. z art.11 § 2 k.k. i art.65 k.k. oraz z uwagi na przedawnienie karalności czynów w zakresie czynu z art.258 § 1 k.k. oraz pozostałych przestępstw skarbowych (przedawnienie w styczniu 2012r. i styczniu 2014r.).

(z akt VI Ds. 116/15, poprzednio V Ds. 15/03, zarządzenie o zatrzymaniu k 1-2, protokół zatrzymania k 3, postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowaniu k 31, 117, 138-140, zawiadomienie o zwolnieniu ze sprawy k 121, postanowienie w przedmiocie innych środków zapobiegawczych k 142-146, 176, postanowienie o zmianie zarzutów k 184-185, z tomu sądowego – odpisy postanowień o umorzeniu k 50-108)

Przed zatrzymaniem wnioskodawca T. K. pracował w (...) S.A. na stanowisku dyrektora do spraw hurtu z uposażeniem miesięcznym z dodatkiem i premią 11 000 brutto. Dodatkowo był wynagradzany za udział w posiedzeniach Zarządu spółki (...) w wysokości 2000 zł brutto miesięcznie. Dochód, jaki osiągał z ww tytułów w wysokości netto 9 000 zł miesięcznie, w większości był przeznaczany na utrzymanie domu, spłatę rat kredytu hipotecznego i bieżące wydatki oraz potrzeby 4 –osobowej rodziny. Żona wnioskodawcy – K. K. z zawodu kierownik produkcji, zatrudniona wówczas w wytwórni filmów zarabiała 600 zł miesięcznie. W 2003r. na opłaty związane z czynszem i mediami rodzina wydawała – 1 000 zł miesięcznie, wydatki związane ze szkołą dziecka w miesiącach szkolnych – 300 zł, wydatki związane z żywnością – 2000 zł, rata kredytu hipotecznego oscylowała w granicach 3.000 zł, przy czym w miesiącu czerwcu i lipcu 2003r. – łącznie 2 744, 89 zł, we wrześniu 2003r. płatność raty - na wniosek żony wnioskodawcy, została zawieszona. W trakcie śledztwa dokonano zabezpieczenia majątkowego poprzez obciążenie hipoteką nieruchomości w postaci lokalu mieszkalnego, w którym zamieszkiwał wnioskodawca z rodziną, zajęcie samochodu oraz początkowo zajęcie środków na rachunkach bankowych wnioskodawcy i jego żony w wysokości około 600 zł, które to środki służyły do spłaty rat kredytu zaciągniętego na zakup ww nieruchomości, z tymże zajęcie tychże środków na rachunku bankowym nastąpiło dopiero w październiku 2003roku.

(protokół wysłuchania wnioskodawcy k 154- 156, zeznania świadka k 156-157, dokumenty załączone do wniosku k 119-142, dokument z banku k 163, z akt VI Ds. 116/15, poprzednio V Ds. 15/03- zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego k 127-132, postanowienie o zmianie zabezpieczenia k 174-175)

T. K. nigdy wcześniej nie miał do czynienia z organami ścigania. W trakcie stosowania izolacyjnego środka zapobiegawczego, T. K. był przenoszony trzykrotnie do różnych cel. Warunki pobytu w areszcie wnioskodawcy nie odbiegały od standardowych panujących w zakładach karnych, pobyt nie wiązał się z udręczeniem fizycznym. Przez pierwszy miesiąc odmawiano mu widzeń z żoną. Wnioskodawca spotkał się z żoną i dziećmi w drugim miesiącu aresztu na widzeniu. Młodsze dziecko (wówczas lat 11 ) nie chciało wówczas wyjść z sali widzeń. T. K. w trakcie aresztu korzystał z pomocy psychologa. Po opuszczeniu aresztu, z uwagi na przeżycia związane z aresztowaniem, udał się do psychiatry-psychoterapeuty. Po wizytach w dniach 18.09.2003r., 26.09.2003r. i 13.10.2003r. lekarz zdiagnozował depresyjną reakcję sytuacyjną i zalecił przyjmowanie leku. W związku z pozbawieniem wolności T. K. ujawniał zaburzenia adaptacyjne przejawiające się odczuwaniem lęku, doświadczał obniżonego nastroju, zaburzeń snu, występowały objawy somatyczne, utrata poczucia bezpieczeństwa. W pierwszym okresie po zatrzymaniu nasilenie objawów było znaczne, występowały myśli rezygnacyjne, w miarę upływu czasu, gdy osadzony miał możliwość spotkań z rodziną, poziom zaburzeń uległ złagodzeniu do poziomu umiarkowanego. Aktualnie wnioskodawca skarży się na okresowo występujące zaburzenia snu, co może mieć związek z okresem pozbawienia wolności. Doznane cierpienia psychiczne nie miały istotnego wpływu na funkcjonowanie wnioskodawcy oraz jego zdolność do pracy.

(protokół wysłuchania wnioskodawcy k 152-153, 154, 155, zeznania świadka k 157, opinia biegłego psychologa k 173, zaświadczenie k 147, z akt VI Ds. 116/15 zezwolenie na widzenie k 69)

Po opuszczeniu aresztu T. K. został zatrudniony w tej samej firmie na stanowisku Doradcy Zarządu z miesięcznym wynagrodzeniem 11 000 zł brutto. Pozytywnie zaopiniowano jego kwalifikacje zawodowe i doświadczenie oraz dotychczasowy wkład w rozwój przedsiębiorstwa. Przez długi okres czasu T. K. nie mógł zostać być powołany na członka zarządu firmy, z uwagi na toczące się przeciwko niemu postępowanie karne.

Wnioskodawca, obecnie w wieku 47 lat, legitymuje się wykształceniem wyższym, jest farmaceutą. Wnioskodawca jest żonaty, posiada dwoje dorosłych dzieci.

(protokół wysłuchania wnioskodawcy k 154-155, dokumenty załączone do wniosku t.j. umowy o pracę, opinia k 143-146)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wysłuchanie informacyjne wnioskodawcy, zeznania jego żony – K. K., opinie biegłego psychologa oraz dokumenty załączone do akt. Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania faktów podanych przez T. K., bowiem są one jasne, spójne, szczegółowe, uporządkowane chronologicznie, nadto w części znajdują odzwierciedlenie w załączonych dokumentach, w tym dokumentach bankowych czy dokumentacji medycznej. Brak również podstaw do kwestionowania stwierdzeń wnioskodawcy w zakresie, w której opisuje okoliczności zatrzymania i warunki panujące na terenie aresztu. Sąd również nie znalazł żadnych podstaw do podważenia zeznań świadka K. K., która spontanicznie i szczerze podała okoliczności dotyczące sytuacji rodzinnej, bytowej, majątkowej w okresie tymczasowego aresztowania. Opinia biegłego psychologa jest rzetelna, wydana na podstawie akt po przeprowadzonym badaniu wnioskodawcy.

W całości walor wiarygodności posiadają także pozostałe środki dowodowe o charakterze nieosobowym zgromadzone w sprawie, albowiem zostały one zebrane zgodnie z przepisami prawa i nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

W sprawie niniejszej doszło do niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania T. K. w okresie 12 czerwca 2003 roku- 12 września 2003 roku, z uwagi na umorzenie postępowania przygotowawczego. Należy mieć także na względzie, iż w sprawie nie występują okoliczności wskazane w art.553 k.p.k., gdyż wnioskodawca od początku nie przyznawał się do czynów, nie podejmował działań skutkujących koniecznością zastosowania wobec niego tymczasowego aresztowania.

Podzielić należy pogląd, iż odszkodowanie powinno rekompensować uszczerbek w mieniu pozostający w związku przyczynowym z pozbawieniem wolności, i to w zakresie poniesionej straty, jak i utraconych korzyści. Zważywszy, że T. K. z powodu tymczasowego aresztowania nie mógł świadczyć pracy przez 3 miesiące, to można przyjąć, że suma utraconych w tym czasie przez niego zarobków wynosi 27 000 zł. Wnioskodawca podał, że uzyskiwałby dochód w okresie tymczasowego aresztowania netto łącznie 9000 zł. Należy jednak mieć na uwadze, że suma utraconych zarobków nie jest równoznaczna ze szkodą poniesioną przez wnioskodawcę na skutek tymczasowego aresztowania. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz Sądów Apelacyjnych, szkodę taką stanowi różnica między stanem majątkowym, jaki by istniał, gdyby go nie pozbawiono wolności a stanem rzeczywistym z chwili odzyskania wolności, przy czym, obejmuje to zarówno poniesione straty, jak i utracone korzyści, jak już zaznaczono. T. K. podał, co potwierdziły również zeznania jego żony, iż jego pensja w większości była przeznaczana na utrzymanie domu, spłatę rat kredytu i bieżące wydatki oraz potrzeby wszystkich członków rodziny, a więc w tym jego samego. Przy czy wymieniane kwoty, poza wysokości rat kredytu bankowego, nie zostały potwierdzone stosownymi dokumentami. Uwzględnić także należy wynagrodzenie żony wnioskodawcy w tamtym okresie oraz środki na koncie bankowym (następnie zajęte przez komornika), które jednak świadczą o oszczędnościach wnioskodawcy, a które to kwoty należy brać pod uwagę przy ustalaniu części wynagrodzenia, jakie wnioskodawca musiałby przeznaczyć na stałe wydatki rodziny przez okres 3-miesięczny. Tak więc, uwzględniając te stałe wydatki w najniższych podanych kwotach (opłaty związane z czynszem, wydatki związane ze szkołą w czerwcu 2003r., raty kredytu hipotecznego w miesiącu czerwcu i lipcu), wnioskodawca musiałby ponieść kwotę 5 213, 78 zł (do tej kwoty omyłkowo nie doliczono wyżywienia 3-osobowej rodziny wnioskodawcy). Różnica między wysokością wynagrodzenia, jakie wnioskodawca uzyskałby pozostając na wolności w przedmiotowym okresie a wysokością wydatków związanych z utrzymaniem rodziny, stanowi szkodę T. K.. Sąd przyjęto, iż kwotę 21 786, 22 zł T. K. mógłby zaoszczędzić, gdyby nie tymczasowe aresztowanie. Kwotę tę Sąd potraktował jako realną szkodę w majątku wnioskodawcy. Taką też kwotę przyznano tytułem odszkodowania. W pozostałym zakresie wniosek T. K. o odszkodowanie został oddalony.

Odnosząc się zaś do kwestii zadośćuczynienia, należy mieć na względzie, iż przepisy k.p.k. normujące zasady przyznawania roszczeń m.in. z tytułu niesłusznego tymczasowego aresztowania nie określają reguł dotyczących ustalania wielkości rekompensaty majątkowej za szkodę o niematerialnym charakterze, jaką jest zadośćuczynienie. W tej kwestii bezpośrednie zastosowanie ma art. 445 k.c., w myśl którego zadośćuczynienie winno być odpowiednie i stanowić przybliżony ekwiwalent cierpień psychicznych i fizycznych. Krzywda, jaką doznaje osoba w przypadku niesłusznego tymczasowego aresztowania, nie jest wymierna. Z jednej strony, przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia, należy mieć więc na względzie złagodzenie doznanej krzywdy poprzez przyznanie odczuwalnej ekonomicznie kwoty, z drugiej zaś jej wysokość nie może być źródłem wzbogacenia (por. wyroki Sądów Apelacyjnych – w Ł. z 21.02.2008r/, II Aka 13/08, Prok. I Pr. 2009/5/48; w L. z 10.05.2001r. OSA 2001, NR 12, POZ.96; W K. z 14.02.2008r. I Aka 11/08 OSA 2009/2/7; wyrok Sądu Najwyższego z 18.08.2002r. II KK 3/98, LEX nr 50900). W realiach niniejszej sprawy, okoliczności ustalone, takie jak to, że T. K., jako osoba o nieposzlakowanej opinii i nie pozostająca nigdy dotąd w zainteresowaniu organów ścigania, zajmująca wysokie stanowisko zawodowe, ceniony u pracodawcy i współpracowników, pozbawiona zostaje w sposób niesłuszny wolności przez 3 miesiące, co odbija się na jego stanie zdrowia psychicznego w postaci zaburzeń adaptacyjnych, których część objawów utrzymuje się do dnia dzisiejszego, nadto co powoduje zahamowanie drogi zawodowej wnioskodawcy, także renomy i utratę zaufania kontrahentów, dają podstawę do przyjęcia, iż pozbawienie wolności wiązało się dla T. K. z bardzo dużymi cierpieniami psychicznymi. Tym samym, zasadnym jest przyznanie zadośćuczynienia we wnioskowanej wysokości t.j. 40 000 zł. Kwota ta uwzględnia charakter sprawy oraz okoliczności związane z osobą wnioskodawcy i jest adekwatna do doznanej przez niego krzywdy.

O kosztach pełnomocnika ustanowionego przez wnioskodawcę, Sąd orzekł na podstawie §1, §11 ustęp 6, §15, §17 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015.1800) uwzględniając udział pełnomocnika w poszczególnych terminach rozprawy.