Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu IV Wydział Karny – Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Bożena Ziółkowska

Sędziowie: SSO Mariusz Sygrela

SSO Hanna Bartkowiak (spr.)

Protokolant: apl. radc. M. I.

przy udziale A. D. Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Poznaniu

po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2017 r.

sprawy K. K. (1)

oskarżonego z art. 207 § 1 kk i inne

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Szamotułach

z dnia 21 listopada 2016 r. sygn. akt II K 1160/14

1.  Na podstawie art. 105 § 1 i 2 kpk prostuje oczywistą omyłkę pisarską w puncie 16 zaskarżonego wyroku eliminując zapis „art. na podstawie”

2.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  przyjmuje, iż przestępstwa przypisane oskarżonemu w punktach 7 i 10, opisane w punktach VII i X części wstępnej wyroku stanowią jeden czyn kwalifikowany z art. 280 § 1 kk i art. 157 § 1 kk oraz art. 13 § 1 kk w zw. z art. 282 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,

b)  przyjmuje, iż czyn przypisany oskarżonemu w punkcie 8 jako przestępstwo z art. 193 kk stanowi czyn współukarany uprzedni w stosunku do przyjętego powyżej w podpunkcie a) przestępstwa z art. 280 § 1 kk i art. 157 § 1 kk oraz art. 13 § 1 kk w zw. z art. 282 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, za które na podstawie art. 280 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk wymierza oskarżonemu karę 3 (trzech) lat pozbawienia wolności,

c)  uchyla orzeczenie o karze łącznej pozbawienia wolności z punktu 13 i na podstawie art. 86 § 1 kk i art. 91 § 2 kk w brzmieniu przed 1 lipca 2015 r. łączy kary pozbawienia wolności orzeczone wobec oskarżonego w punktach od 2 do 6 zaskarżonego wyroku oraz powyżej w podpunkcie b) i wymierza mu karę łączną 3 (trzech) lat i 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności.

1.  W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy.

2.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. A. kwotę 516,60 zł brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej obrony udzielonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

3.  Zwalnia oskarżonego z obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa kosztów procesu za postępowanie odwoławcze, w tym nie wymierza mu opłaty za obie instancje.

H. B. B. M. S.

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Szamotułach, wyrokiem z dnia 21 listopada 2016 r. wydanym w postępowaniu o sygn. akt II K 1160/14, uznał oskarżonego K. K. (1) za winnego tego, że:

- W dniu 07 kwietnia 2013 roku w mieszkaniu na ul. (...) w M. kopiąc nogami i zadając ciosy pięściami T. M. (1) spowodował u niej złamanie szyjki prawej kości ramiennej, które to obrażenie stanowi naruszenie czynności narządów jej ciała na czas dłuższy aniżeli 7 dni, tj. przestępstwa z art. 157 § 1 kk w brzmieniu przed 01.07.2015 r., za które wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności (pkt 2);

- W dniu 29 września 2013 roku w mieszkaniu na ul. (...) w M. kopiąc nogami i zadając ciosy pięściami T. M. (1) spowodował u niej obrażenia ciała w postaci sińca lewego podudzia, co stanowi naruszenie czynności narządów jej ciała na czas krótszy aniżeli 7 dni, tj. przestępstwa z art. 157 § 2 kk w brzmieniu przed 01.07.2015 r., za które wymierzył mu karę 2 miesięcy pozbawienia wolności (pkt 3);

- W okresie od połowy sierpnia 2014 roku do 27 sierpnia 2014 roku w M., działając w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, stosował groźby bezprawne poprzez wysyłanie wiadomości SMS oraz wypowiadanie pod adresem P. M. gróźb pozbawienia życia i pobicia w celu zmuszenia go do podpisania umowy o zatrudnieniu oskarżonego, tj. popełnienia przestępstwa z art. 191 § 1 kk w zw. z art. 12 kk w brzmieniu przed 01.07.2015 r., za co wymierzył mu karę 1 miesiąca pozbawienia wolności (pkt 4);

- W okresie od 13 sierpnia do 17 sierpnia 2014 roku w M., działając w podobny sposób, w krótkich odstępach czasu, po uprzednim zaborze karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z bankomatu, pięciokrotnie wypłacając pieniądze z bankomatu zabrał w celu przywłaszczenia łącznie kwotę 2460 zł na szkodę T. M. (1), tj. popełnienia przestępstwa z art. 278 § 1 i 5 kk w zw. z art. 91 § 1 kk w brzmieniu przed 01.07.2015 r., za które wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności (pkt 5);

- W dniu 26 sierpnia 2014 roku w mieszkaniu przy ul. (...) w M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przemocą w postaci kopnięcia w twarz T. M. (1) usiłował doprowadzić T. M. (1) do rozporządzenia jej mieniem poprzez wydanie mu pieniędzy w nieustalonej kwocie, lecz zamierzonego celu nie osiągnął, z uwagi na brak pieniędzy u pokrzywdzonej, tj. popełnienia przestępstwa z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 282 kk w brzmieniu przed 01.07.2015 r. i za ten występek na podstawie art. 14 § 1 kk w zw. z art. 282 kk wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności (pkt 6);

- W dniu 27 sierpnia 2014 roku w M., po uprzednim wejściu przez otwór dachowo-okienny do mieszkania przy ul. (...), przewrócił na podłogę T. M. (1), kopał ją po żebrach, bił pięścią w głowę i szarpał za włosy, a ponadto groził jej przedmiotem przypominającym broń palną, doprowadzając ją do stanu bezbronności, a następnie zabrał jej w celu przywłaszczenia telefon komórkowy marki myPhone o wartości 80 zł, powodując jednocześnie obrażenia ciała w postaci sińca w lewej okolicy bródkowej, sińca na bocznej powierzchni lewego ramienia, sińca w okolicy lewej łopatki oraz złamania 4,5,6 i 9 żebra po stronie lewej, które stanowią naruszenie czynności układu oddechowego na okres dłuższy aniżeli 7 dni, tj. popełnienia przestępstwa z art. 280 § 1 kk i art. 157 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w brzmieniu przed 01.07.2015 r. i za ten występek na podstawie art. 280 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk wymierzył mu karę 2 lat pozbawienia wolności (pkt 7);

- W dniu 27 sierpnia 2014 roku w M. przez otwór dachowo-okienny wdarł się do mieszkania T. M. (1) przy ul. (...), tj. popełnienia przestępstwa z art. 193 kk w brzmieniu przed 01.07.2015 r., za które wymierzył mu karę 1 miesiąca pozbawienia wolności (pkt 8);

- W dniu 27 sierpnia 2014 roku w mieszkaniu przy ul. (...) w M., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, grożąc pozbawieniem życia przedmiotem przypominającym broń palną, usiłował doprowadzić T. M. (1) do rozporządzenia jej mieniem poprzez przekazanie mu pieniędzy w kwocie 20 000 zł, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na obietnicę pokrzywdzonej wypłaty pieniędzy w dniu następnym, tj. popełnienia przestępstwa z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 282 kk w brzmieniu przed 01.07.2015 r., za które na podstawie art. 14 § 1 kk w zw. z art. 282 kk wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności (pkt 10);

- W dniu 28 sierpnia 2014 roku w M., znieważył funkcjonariusza Komendy Powiatowej Policji w M. sierż. sztab. D. M. podczas i w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych w ten sposób, że używał wobec niego słów wulgarnych i powszechnie uważanych za obelżywe, tj. popełnienia przestępstwa z art. 226 § 1 kk w brzmieniu przed 01.07.2015 r., za które wymierzył mu karę 100 stawek dziennych grzywny po 10 złotych każda (pkt 11);

- W dniu 28 sierpnia 2014 roku w M. groził pozbawieniem życia sierż. sztab. D. M., przy czym groźba ta wzbudziła w pokrzywdzonym uzasadnioną obawę, iż zostanie spełniona, tj. popełnienia przestępstwa z art. 190 § 1 kk w brzmieniu przed 01.07.2015 r., za które wymierzył mu karę 100 stawek dziennych grzywny po 10 złotych każda (pkt 12).

Następnie, na podstawie art. 85 kk i art. 86 § 1 i 2 kk, art. 91 § 2 kk w brzmieniu przed 01.07.2015 r. Sąd Rejonowy połączył wymierzone oskarżonemu K. K. (1) kary pozbawienia wolności i grzywny i wymierzył mu kary łączne:

- 3 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności,

- 120 stawek dziennych grzywny ustalając wysokość jednej stawki na 10 złotych.

Na podstawie zaś art. 63 § 1 kk w brzmieniu przed 01.07.2015 r., na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył oskarżonemu okres tymczasowego aresztowania od 28.08.2014 r. godz. 10.45. do 25.09.2014 r.

W wyroku tym oskarżony K. K. (1) został zaś uniewinniony od popełnienia zarzuconych mu czynów:

- przestępstwa z art. 207 § 1 kk opisanego w pkt I (pkt 1),

- przestępstwa z art. 245 kk opisanego w pkt IX (pkt 9).

Sąd Rejonowy orzekł również o dowodach rzeczowych (pkt 15) oraz o kosztach postępowania, przyznając też wynagrodzenie dla obrońcy z urzędu za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną podsądnemu (pkt 16 i 17) – wyrok Sądu Rejonowego k. 530-534 ze sprostowaniem k. 581.

Powyższy wyrokzaskarżył w części dotyczącej orzeczenia o karze, na korzyść oskarżonego jego obrońca. Zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 53 § 1 i 2 kk w zw. z art. 85 kk poprzez nie uwzględnienie przez Sąd celów zapobiegawczych i wychowawczych, które kara winna osiągnąć wobec oskarżonego, a także nie uwzględnienie właściwości i warunków osobistych sprawcy, co skutkowało wymierzeniem kar jednostkowych oraz kary łącznej 3 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności w rozmiarze nieopowiadającym dyrektywom wymiaru kary łącznej, bez należytego uwzględnienia okoliczności dotyczących osoby skazanego.

W związku z powyższym apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu kary łącznej w dolnych granicach ustawowego zagrożenia tj. zastosowanie zasady absorpcji. W wypadku zaś nie podzielenia tego stanowiska o uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania (k. 570-573).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego była bezzasadna i nie zasługiwała na uwzględnienie. Doszło jedynie do zmiany zaskarżonego wyroku w zakresie kwalifikacji prawnej trzech czynów zarzucanych oskarżonemu w punktach VII i VIII oraz X zaskarżonego wyroku, co nastąpiło z przyczyn dostrzeżonych z urzędu.

Przystępując do przedstawienia argumentacji, która legła u podstaw wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu, podnieść należy w pierwszej kolejności, że tok rozumowania Sądu niższej instancji, przyjęte przezeń założenia i ustalone wnioski zostały gruntownie opisane w uzasadnieniu wydanego przezeń wyroku, i to w sposób który w pełni odpowiadał wymogom określonym w art. 424 kpk. W szczególności podkreślić trzeba, że Sąd ten w sposób klarowny uzasadnił dlaczego i w jakiej części wskazane przez siebie dowody uznał za wiarygodne. Sąd odwoławczy nie znalazł przy tym żadnych podstaw faktycznych aby, wychodząc poza granice apelacji, z urzędu zakwestionować dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego. Analiza akt sprawy nie wykazała aby organ orzekający dopuścił się w tym zakresie takich uchybień, które świadczyłyby o arbitralności oceny dowodów, ewentualnie dowolności w zakresie stosowania przepisów prawa. Ostatecznie uznano, że Sąd Rejonowy trafnie wywnioskował, iż K. K. (1) popełnił wszystkie opisane w zaskarżonym wyroku czyny.

Kierując się zaś treścią art. 440 kpk Sąd II instancji uznał jednak za konieczne zaingerowanie w zaskarżony wyrok, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów, stwierdzając, że utrzymanie wyroku co do kwalifikacji prawnej czynów oskarżonego z punktów VII, VIII oraz X, w kształcie przyjętym w zaskarżonym wyroku byłoby rażąco niesprawiedliwe.

Chodzi o ocenę prawną zdarzenia z dnia 27 sierpnia 2014 roku przy ul. (...) w M., kiedy to oskarżony K. K. (1) po uprzednim wejściu przez otwór dachowo-okienny do mieszkania, przewrócił T. M. (1), kopał ją po żebrach, bił pięścią w głowę i szarpał za włosy, a ponadto groził jej przedmiotem przypominającym broń palną, doprowadzając ją do stanu bezbronności, zabrał jej w celu przywłaszczenia telefon komórkowy marki myPhone o wartości 80 zł, a ponadto usiłował doprowadzić T. M. (1) do rozporządzenia jej mieniem poprzez przekazanie mu pieniędzy w kwocie 20 000 zł, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na obietnicę pokrzywdzonej wypłaty pieniędzy w dniu następnym, swym działaniem powodując jednocześnie obrażenia ciała naruszające czynności narządów jej ciała na okres dłuższy aniżeli 7 dni. W zaskarżonym wyroku doszło do podzielenia fragmentów tego zdarzenia na trzy elementy, w efekcie czego oskarżony K. K. został skazany osobno:

- za popełnienie przestępstwa z art. 280 § 1 kk i art. 157 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk

- za popełnienie przestępstwa z art. 193 kk oraz

- za popełnienie przestępstwa z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 282 kk.

Sąd II instancji dostrzegł, iż już w opisie czynu z punktu VII, tj. przestępstwa rozboju ze skutkiem w postaci doznanych przez pokrzywdzoną obrażeń ciała, znalazł się zapis o uprzednim wdarciu się przez sprawcę do mieszkania zajmowanego przez pokrzywdzoną T. M. (1). Za to bezprawne zachowanie oskarżony został zaś odrębnie skazany w punkcie 8 zaskarżonego wyroku, gdzie uznano je za naruszenie miru domowego, tj. występek z art. 193 kk. Natomiast zdaniem Sądu Okręgowego owo wejście przez otwór okienny do mieszkania pokrzywdzonej T. M. uznać należało za czyn współukarany uprzedni w stosunku do czynu głównego, którym były zachowania sprawcy podjęte w celu osiągnięcia korzyści majątkowych po znalezieniu się w mieszkaniu pokrzywdzonej. Stanowisko powyższe jest zgodne z orzecznictwem sądów powszechnych. Przykładowo, Sąd Apelacyjny w Krakowie stwierdził: „Naruszenie miru domowego (art. 193 KK) w celu popełnienia przestępstwa zawierającego użycie przemocy lub gwałtu na osobie (np. art. 197§ 1-3, art. 280 § 1-2 KK) jest czynem współukaranym uprzednim, zatem zbędne jest opisywanie go i wyrażanie odnośną kwalifikacją prawną (art. 11 § 2 KK)” – por. wyrok z dnia 19 kwietnia 2001 r., sygn. akt II Aka 72/01, Prok. i Pr. 2002 nr 4, poz. 27, KZS 2001 nr 6, poz. 23, str. 15, Legalis, Numer 54653). Z kolei Sąd Apelacyjny w Lublinie w innym orzeczeniu wyjaśniał, iż zmodyfikował przypisany oskarżonemu czyn, eliminując z podstawy skazania przepis art. 193 kk, uznając, że w sprawie o napad rabunkowy na dom zbędne jest kwalifikowanie tego czynu również z art. 193 kk, bowiem naruszenie miru domowego stanowi czyn współukarany uprzedni w stosunku do zbrodni rozboju (tak: wyrok SA w Lublinie z dnia 21 października 2004 r., sygn. akt II AKa 213/04, Prok.i Pr.-wkł. 2005/6/9, KZS 2005/7-8/123).

W związku z powyższym, przy przyjęciu, iż wdarcie się do mieszkania T. M. (1) w dniu 27 sierpnia 2014 r. stanowiło czyn współukarany uprzedni do czynu głównego, który po tym nastąpił na szkodę tej pokrzywdzonej, nie uniewinnił oskarżonego od popełnienia przestępstwa z art. 193 kk, ani nie umarzał postępowania w tym zakresie, lecz przyjmując konstrukcję czynu współukaranego uprzedniego wyraził to w określeniu przypisanego oskarżonemu czynu głównego i wzięciu pod uwagę znamion tegoż występku przy wymiarze kary. Orzeczenie w tym zakresie ujęte zostało w pkt 2 lit. b wyroku Sądu odwoławczego.

Drugą kwestią, którą Sąd Okręgowy zajął się z urzędu i w konsekwencji zmodyfikował ocenę prawną czynów przypisanych oskarżonemu, była stwierdzona nieprawidłowość w rozdzieleniu działań podjętych przez sprawcę w mieszkaniu T. M. (1) w dniu 27 sierpnia 2014 r. na dwa różne występki, tj. rozbój i usiłowanie wymuszenia rozbójniczego. Opierając się na ustaleniach faktycznych poczynionych przez Sąd I instancji, będących następnie podstawą ich subsumpcji prawnej, należało bowiem dojść do wniosku, iż wszystkie opisane w zarzutach działania oskarżonego, w postaci przemocy wobec T. M. (1) oraz groźby pozbawienia życia przy pomocy przedmiotu przypominającego broń palną, miały na celu uzyskanie od pokrzywdzonej korzyści majątkowej. Odniosły one efekt natychmiastowy w części, gdyż sprawca zabrał telefon komórkowy T. M. (rozbój), a nadto, używane wobec niej groźby zmierzały do wypłacenia środków pieniężnych z banku, co jednak nie nastąpiło z uwagi na postawę pokrzywdzonej (usiłowanie wymuszenia rozbójniczego). Sąd Okręgowy przyjął zatem kumulatywny zbieg przepisów art. 280 § 1 kk i art. 282 kk, ten ostatni w formie stadialnej, tj. art. 13 § 1 kk w zw. z art. 282 kk. Uznał tak dochodząc do wniosku, że znamiona przestępstw rozboju oraz wymuszenia rozbójniczego w pewnych fragmentach nakładały się na siebie. Co prawda istota wymuszenia rozbójniczego polega na doprowadzeniu innej osoby do rozporządzenia mieniem w przyszłości, zaś rozbój polega na natychmiastowym pozbawieniu władztwa nad rzeczą, to jednak w przypadku obu tych przestępstw czynność sprawcza realizowana była w ten sam sposób. Chodziło o sytuację użycia groźby zamachu na życie osoby pokrzywdzonej. Skoro zatem sprawca swym zachowaniem doprowadził pokrzywdzoną do natychmiastowego wydania mienia, czym wypełnił znamiona rozboju, a jednocześnie, częściowo tym samym zachowaniem chciał doprowadzić do rozporządzenia przez nią mieniem w przyszłości, to jego zachowanie wypełniało znamiona określone w obu wskazanych na wstępie przepisach (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu - II Wydział Karny z dnia 21 grudnia 2012 r. II AKa 376/12, Legalis, Numer 745779).

W związku z powyższym Sąd II instancji zmienił zaskarżony wyrok przyjmując, iż przestępstwa przypisane oskarżonemu K. K. (1) w punktach 7 i 10, opisane w punktach VII i X części wstępnej wyroku stanowią jeden czyn kwalifikowany z art. 280 § 1 kk i art. 157 § 1 kk oraz art. 13 § 1 kk w zw. z art. 282 kk w zw. z art. 11 § 2 kk (pkt 2 lit. a wyroku Sądu odwoławczego). Zaznaczenia tu wymaga, iż ten właśnie czyn jest czynem głównym w stosunku do czynu współukaranego uprzedniego jakim było naruszenie miru domowego.

Konsekwencją omówionych powyżej zmian w zakresie kwalifikacji prawnej czynów przypisanych oskarżonemu była potrzeba wymierzenia mu kary za nowo skonstruowany czyn wyczerpujący znamiona przestępstw z art. 280 § 1 kk i art. 157 § 1 kk oraz art. 13 § 1 kk w zw. z art. 282 kk w zw. z art. 11 § 2 kk.

Sąd Okręgowy, za podstawę wymiaru kary przyjmując art. 280 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk wymierzył oskarżonemu K. K. (1) karę 3 lat pozbawienia wolności.

Przypomnienia w tym miejscu wymaga, iż przy wymiarze kary przede wszystkim należy baczyć, by dolegliwość kary nie przekraczała stopnia winy. Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu należy wziąć pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rodzaj wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. Wymierzając karę sąd musi także wziąć pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma ona osiągnąć. Sens zapobiegawczego oddziaływania kary sprowadza się do odstraszenia sprawcy od ponownego wejścia na drogę przestępstwa. Wychowawcze cele kary realizowane są przez kształtowanie postawy sprawcy, do której istoty należy krytyczny stosunek do własnego czynu oraz do przestępstwa w ogóle.

Mając na uwadze powyższe wskazania Sąd Okręgowy, podobnie jak Sąd I instancji, uważa, że te zachowania oskarżonego odznaczały się licznymi okolicznościami obciążającymi. Sposób działania sprawcy wskazywał na całkowity brak poszanowania norm prawnych obowiązujących w społeczeństwie. Nagły atak na starszą osobę, używanie wobec niej nasilonej przemocy, spowodowanie dotkliwych obrażeń ciała, używanie przedmiotu przypominającego broń, co skutkowało wręcz sparaliżowanie strachem ofiary, to tylko niektóre elementy z zachowania sprawcy, zasługujące na szczególne podkreślenie. Trzeba też dodatkowo wspomnieć o uprzedniej wielokrotnej karalności oskarżonego za przestępstwa, w tym głównie umyślne występki przeciwko mieniu, i o tym, że czynu dopuścił się odbywając karę pozbawienia wolności w warunkach dozoru elektronicznego. Wszystko to sprawia, że oskarżony, mimo młodego wieku, akcentowanego przez obronę w apelacji, nie mógł być potraktowany łagodnie. Sprawiedliwą odpłatą za popełniony przez niego omawiany powyżej czyn będzie zatem kara 3 lat pozbawienia wolności, co ma uświadomić oskarżonemu nieopłacalność popełniania przestępstw oraz to, że każdy tego rodzaju poważny występek spotyka surowa reakcja wymiaru sprawiedliwości.

Sąd Okręgowy nie widział natomiast podstaw do ingerencji w pozostałą część wyroku, gdzie Sąd I instancji orzekł o karach dla K. K. za poszczególne występki, a podjął się kontroli odwoławczej w tym zakresie w związku z wniesioną apelacją obrońcy, kwestionującą tą część rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zbadał zatem czy kary wymierzone oskarżonemu nie raziły surowością. Wskazać jednocześnie należy, iż apelujący błędnie zarzucił Sądowi I instancji naruszenie prawa materialnego przy kształtowaniu kar wobec podsądnego. W orzecznictwie i w doktrynie słusznie wielokrotnie podkreślano, że zarzut naruszenia dyrektyw wymiaru kary, przewidzianych w art. 53 § 1 i § 2 oraz w art. 58 § 1 k.k., nie jest zarzutem naruszenia prawa materialnego, a ma charakter zarzutu dotyczącego niewspółmierności kary. Natomiast rażąca niewspółmierność kary, o jakiej mowa w art. 438 pkt 4 kpk, zachodzić może tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można było przyjąć, iż zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez sąd pierwszej instancji, a karą jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 kk (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 16 marca 2016 r., sygn. akt II AKa 51/16, LEX nr 2025521).

Odnosząc te założenia do realiów niniejszej sprawy, okoliczności przedmiotowych oraz danych osobopoznawczych o oskarżonym K. K. (1), należało uznać, że kary wymierzone mu za występki przypisane w pkt od 2 do 6 oraz 11 i 12 części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku nie były rażąco surowe. Trafnie odzwierciedlają one bowiem jego winę, stopień szkodliwości społecznej przedsięwziętych zachowań i oddają właściwie społeczny sprzeciw dla sprawców przypisanych kategorii przestępstw. Przy uwzględnieniu przy tym stwierdzonych w sprawie okoliczności obciążających i łagodzących, które zostały należycie ustalone przez Sąd I instancji, wymierzenie oskarżonemu odpowiednio kar pozbawienia wolności w rozmiarze od 1 miesiąca do 6 miesięcy za czyny ujęte w pkt od 2 do 6 oraz samoistnych kar grzywny za czyny z art. 226 § 1 kk oraz z art. 190 § 1 (pkt 11 i 12) stanowiło umiarkowaną reakcję wymiaru sprawiedliwości albowiem orzeczone kary oscylowały w dolnych granicach ustawowego zagrożenia. Na podkreślenie zasługuje tu również prawidłowo dokonane przez Sąd niższej instancji zróżnicowanie wagi popełnionych czynów poprzez odpowiedni dobór rodzajowy kar. Sąd Rejonowy zasadnie wymierzył kary pozbawienia wolności za występki zawierające większy ładunek społecznej szkodliwości, w tym te skierowane przeciwko zdrowiu człowieka, a grzywny tam gdzie stopień zawinienia i waga czynu były mniejsze, w ten sposób dając wyraz zasadzie miarkowania kar. Określając wysokość kar grzywny Sąd I instancji postąpił właściwie, wskazując jakie okoliczności zaważyły na takim wymiarze tej dolegliwości. Oznaczając zaś wysokość jednej stawki dziennej miał na uwadze trudną sytuację materialną oskarżonego, czego wyrazem było oznaczenie wysokości jednej stawki dziennej grzywny na najniższym przez ustawodawcę ustalonym poziomie. Dokonanie wyboru takiej kary, rodzajowo najłagodniejszej, trudno byłoby oczekiwać orzeczenia przez Sąd odwoławczy kary surowszej rodzajowo, co byłoby pogorszeniem sytuacji procesowej podsądnego, a to, przy apelacji wniesionej wyłącznie na korzyść oskarżonego, byłoby niedopuszczalne (zakaz reformationis in peius z art. 434 § 1 kpk).

Sąd Okręgowy nie podzielił argumentacji obrońcy, iż Sąd Rejonowy wymierzając oskarżonemu karę nie uwzględnił należycie jego właściwości i warunków osobistych oraz młodego wieku. Pomijając już fakt, iż skarżący przedstawił swe stanowisko globalnie, nie odnosząc poszczególnych okoliczności do konkretnych czynów przypisanych oskarżonemu, co znacznie osłabiło siłę zgłoszonych pod rozwagę organu kontrolnego argumentów, stwierdzono, że wszystkie naprowadzone przez apelującego elementy osobopoznawcze zostały przez Sąd I instancji dostrzeżone i odpowiednio przeanalizowane. Sytuacja życiowa oskarżonego nie była tego rodzaju aby usprawiedliwiała w pewnym choćby zakresie jego bezprawne zachowania. Jak wynika z akt sprawy, oskarżony nie pracował nigdzie na stałe, choć nie stały temu na przeszkodzie żadne względy, wolny czas przeznaczał zaś na dokonywanie różnego rodzaju przestępstw, w szczególności nakierowanych na zdobycie środków finansowych kosztem innej osoby, wobec której powinien okazywać szczególną wdzięczność gdyż ta finansowo pomagała jego rodzinie. Oskarżony nie był zatem w żaden sposób przymuszony by łamać prawo dla zdobycia pieniądzy na egzystencję swoją i swych najbliższych. Nie stwierdzono również aby po popełnieniu przestępstw oskarżony zmienił swoją postawę na korzyść, chciał naprawić szkodę, czy aby zrewidował swój stosunek do babci konkubiny, będącej główną pokrzywdzoną w niniejszej sprawie.

W związku z tym zgłoszony w apelacji wniosek obrońcy o złagodzenie kary dla oskarżonego był całkowicie bezzasadny.

Natomiast konsekwencją dokonanej zmiany zaskarżonego wyroku i wymierzenia oskarżonemu przez Sąd Okręgowy kary za czyn z art. 280 § 1 kk i art. 157 § 1 kk oraz art. 13 § 1 kk w zw. z art. 282 kk w zw. z art. 11 § 2 kk. była konieczność orzeczenia nowej kary łącznej pozbawienia wolności. Sąd II instancji uchylił zatem orzeczenie o karze łącznej z zaskarżonego wyroku (pkt 13) i połączył zmodyfikowaną karę pozbawienia wolności za czyn przypisany w pkt 2 lit. b swego wyroku z niezmienionymi karami wymierzonymi za pozostałe czyny przypisane oskarżonemu w pkt od 2 do 6 orzeczenia Sądu I instancji.

Ustalając wymiar kary łącznej, Sąd odwoławczy miał na uwadze, iż pomiędzy czynami oskarżonego zachodził pewien, choć nie bardzo bliski związek przedmiotowo-podmiotowy. Oskarżony popełniał bowiem przestępstwa objęte zaskarżonym wyrokiem w okresie od kwietnia 2013 r. do sierpnia 2014 r., a dopuścił się ich w stosunku do trzech różnych osób. Jego czyny były skierowane przeciwko różnym dobrom prawnym, ale jednak okoliczności faktyczne ich popełnienia pozwalały na rozpoznanie ich z jednej perspektywy, jako swego rodzaju ciąg wydarzeń. Biorąc pod uwagę wszystkie te okoliczności, Sąd II instancji zastosował zasadę częściowej absorpcji i orzekł wobec oskarżonego K. K. (1) karę łączną 3 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności (pkt 2 lit. c). W ocenie Sądu II instancji kara ta, w takim samym rozmiarze jak kara orzeczona przez Sąd I instancji spełni swe cele tak wychowawcze, jak i zapobiegawcze i będzie należytą reakcją na popełnione zło. Kara w takim wymiarze uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowość sprawcy. Ma ona oddziaływać wychowawczo na sprawcę, czyli ma prowadzić do zmiany postawy sprawcy wobec wartości chronionych przez prawo, a jednocześnie zmierzać do ukształtowania dojrzałej osobowości, tak by sprawca po odbyciu kary mógł normalnie funkcjonować w społeczeństwie. Stwierdzić przy tym należało, że oskarżony jest osobą w dużym stopniu zdemoralizowaną, która musi ponieść silnie odczuwalną odpowiedzialność za popełnione przez niego czyny, z określoną czasowo izolacją od społeczeństwa. Żadnych zastrzeżeń nie budziła również wysokość wymierzonej oskarżonemu kary łącznej grzywny, którą korzystnie dla sprawcy ukształtowano z zastosowaniem w dużym stopniu zasady asperacji (częściowa absorpcja).

W pozostałym zatem zakresie, nie znajdując podstaw do ingerencji w kontrolowane orzeczenie, zgodnie z kierunkiem apelacji, Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok utrzymał w mocy (pkt 3).

W pkt 4 orzeczono o kosztach nieopłaconej obrony udzielonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym. Na podstawie § 4 ust. 1 i 3, § 17 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2016 r. poz. 1714) zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. A. kwotę 516,60 zł brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym. Sąd zdecydował by określić wynagrodzenie na takim pułapie, nie widząc podstaw by podwyższać jego wysokość, co stwierdzono po analizie stopnia zawiłości sprawy oraz nakładu pracy adwokata.

W pkt 5 Sąd II instancji orzekł o kosztach postępowania odwoławczego. Na podstawie art. 624 § 1 kpk zwolnił oskarżonego od obowiązku ich zwrotu Skarbowi Państwa, a w tym nie wymierzył mu opłaty za obie instancję. Postanowić tak należało, gdyż podsądny nie posiada znaczącego majątku i dochodu, a ciąży na nim obowiązek utrzymania dwójki małoletnich dzieci.

Na koniec stwierdzić trzeba, iż Sąd Okręgowy dostrzegł i z urzędu sprostował omyłkę pisarską zaistniałą w pkt 16 zaskarżonego wyroku. Owa omyłka polegała na zbędnym zdublowaniu słów „art. na podstawie” przy podawanej podstawie prawnej rozstrzygnięcia o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Ponieważ dostrzeżony błąd Sądu Rejonowego miał charakter oczywisty, zastosowanie znalazł art. 105 § 1 i 2 kpk.

H. B. B. M. S.