Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 marca 2017 r. w Gliwicach

sprawy M. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

przy udziale T. M.

o podleganie pracowniczym ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania M. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 28 października 2016 r. nr (...)

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż M. K. (1) jako pracownik u płatnika składek T. M. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 9 maja 2016r.

2.  Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz M. K. (1) kwotę 3.600zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) SSO Małgorzata Andrzejewska

Sygn. akt VIII U 2249/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 października 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. ustalił, że ubezpieczona M. K. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 9 maja 2016r. do nadal jako pracownik płatnika składek T. M..

W uzasadnieniu decyzji ZUS zakwestionował skuteczność zawarcia umowy o pracę. Organ rentowy wskazał, iż M. K. (1) od 9 maja 2016r. została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jako pracownik płatnika składek T. M. zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Odwołująca została zatrudniona od 9 maja 2016r. na podstawie umowy na czas określony do 31 stycznia 2019r. na stanowisku specjalista do spraw klienta zagranicznego na ½ etatu, za wynagrodzeniem w kwocie 3.000zł netto. Ubezpieczona od 19 maja 2016 do 2 czerwca 2016r. i od 13 lipca 2016r. przebywała na zwolnieniu lekarskim i wystąpiła o wypłatę zasiłku chorobowego. W ocenie organu rentowego potrzeba zatrudnienia ubezpieczonej budzi wątpliwości. Na czas nieobecności ubezpieczonej płatnik składek nie zatrudnił na zastępstwo żadnej innej osoby. W ocenie ZUS, wszystkie te okoliczności tj. podjęcie pracy i szybkie zaprzestanie świadczenia pracy wskazują, że zawarcie z ubezpieczoną umowy o pracę nastąpiło z naruszeniem zasad współżycia społecznego polegającym na świadomym osiąganiu korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła ubezpieczona M. K. (1) domagając się jej zmiany i ustalenia, że od 9 maja 2016r. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik płatnika składek T. M.. W uzasadnieniu wskazała, że brak jest podstaw do uznania, że umowa o pracę została zawarta wbrew ustawie. Ubezpieczona świadczyła pracę na rzecz pracodawcy, wykonywała swoje obowiązki i otrzymywała wynagrodzenie. Posiadała też wystarczające kompetencje na zajmowanym stanowisku.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji. Podniesione też zostało, że umowa o pracę pomiędzy odwołującą, a płatnikiem składek została zawarta jedynie dla pozoru, a więc w chwili zawierania umowy o pracę obie strony miały świadomość, że odwołująca nie będzie świadczyła pracy.

T. M., występujący w sprawie w charakterze strony jako osoba, której dotyczy zaskarżona decyzja, poparł odwołanie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona M. K. (1), urodzona (...), ukończyła Wyższą Szkołę Handlową im. (...) w K. na Wydziale Ekonomi i (...) na kierunku zarządzanie i marketing w zakresie informatyki w zarządzaniu uzyskując w dniu 10 marca 2006r. tytuł inżyniera. Zna ona bardzo dobrze język angielski.

Ubezpieczona była zatrudniona w:

- w Anglii w latach 2007-2009 na stanowisku osobistej asystentki L. P.;

- P.A. (...) S.A. w G. początkowo na podstawie umowy o dzieło od 3 stycznia 2011r., a następnie w okresie od 4 maja 2011r. do 31 października 2011r. na podstawie umowy o pracę na stanowisku specjalista (...) z wynagrodzeniem 1386zł brutto, a następnie 1.700zł brutto;

- (...) Spółka z o.o. w G. na podstawie umowy zlecenia od 4 maja 2011r. do 31 lipca 2011r. za wynagrodzeniem 750zł netto miesięcznie;

(...) Banku (...) S.A. w K. Oddział w W. na podstawie umowy o pracę od 24 maja 2012r. do 31 grudnia 2013r. na stanowisku młodszy doradca klienta detalicznego z wynagrodzeniem 2.800zł brutto i pozostałymi składnikami wynagrodzenia na warunkach i zasadach określonych w regulaminie wynagradzania, w okresie od 1 czerwca 2013r. do 30 listopada 2013r. otrzymywała dodatek funkcyjny w wysokości 350zł;

(...) Bank (...) S.A. w W. następnie (...) Bank (...) S.A. w W. na podstawie umowy o pracę od 5 maja 2014r. do 27 grudnia 2014r. na stanowisku opiekun klienta następnie młodszy doradca z wynagrodzeniem 4.200zł i pozostałymi składnikami wynagrodzenia w tym premią na warunkach określonych w Zakładowym Układzie Zbiorowym Pracy;

- Urzędzie Marszałkowskim Województwa (...) w K. od 19 października 2015r. do 15 września 2016r. na podstawie umowy o pracę na zastępstwo na stanowisku podinspektora z wynagrodzeniem 2.400zł i pozostałymi składnikami wynagrodzenia przysługującymi pracownikom samorządowym.

Ubezpieczona poszukiwała dodatkowej pracy, gdyż planuje razem z mężem kupić mieszkanie, chcą się oni bowiem wyprowadzić od teścia, z którym razem mieszkają. Zależało jej na pracy, w której będzie miała możliwość wykorzystania znajomości języka angielskiego. Będąc zatrudniona u poprzednich pracodawców miała możliwość posługiwania się językiem angielskim, a podczas pracy w Urzędzie Marszałkowskim nie było już takiej możliwości. Ubezpieczona poszukiwała pracy na portalach internetowych oraz pytała się znajomych. O możliwości zatrudnienia u T. M. dowiedziała się od znajomego w trakcie spotkania towarzyskiego. Zainteresowała ją ta informacja, gdyż dotyczyła pracy w P., czyli w miejscu zamieszkania.

T. M. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) T. M. w P.. Zajmuje się sprzedażą stolarki okiennej i drzwiowej. Jego biuro mieści się przy ul. (...). Biuro składa się z 2 pomieszczeń biurowych, a w zasadzie z 2 biur na prawo i na lewo od wejścia. Od początku 2016r. poszukiwał pracownika głównie poprzez swoich znajomych. Miał też w swoim biurze wywieszoną, widoczną dla klientów, informację o poszukiwaniu pracownika. Chciał zatrudnić osobę ze znajomością języka angielskiego o doświadczeniu przy obsłudze klientów. Znajomość branży przez nowego pracownika nie była w jego ocenie konieczna. Poszukiwanie pracownika było związane z jego planami rozwinięcia działalności eksportowej i pozyskania klientów anglojęzycznych. Nadal z sukcesami rozwija działalność w tym kierunku.

Ubezpieczona po uzyskaniu informacji, iż T. M. poszukuje pracownika sama się do niego zgłosiła około marca 2016r. T. M. przed zatrudnieniem nie znał M. K. (1). Spodobała się jej oferta pracy, w szczególności możliwość wykorzystania znajomości języka angielskiego. T. M. sprawdził znajomość języka angielskiego ubezpieczonej. Wcześniej też inne osoby starały się u niego o pracę ale problem polegał na braku dobrej znajomości języka angielskiego. Po negocjacjach ustalono wynagrodzenie w kwocie 3.000zł netto. Ubezpieczona miała się zajmować zapytaniami ofertowymi oraz przedstawianiem ofert klientom, przy czym na początku praca miała mieć charakter instruktarzowy. Ustalono, że praca zostanie podjęta w maju, po planowanym przez ubezpieczoną urlopie. Dnia 9 marca 2016r. podpisano umowę o pracę na okres do 31 stycznia 2019r. na stanowisku specjalisty ds. klienta zagranicznego z wynagrodzeniem 3.000zł netto w wymiarze ½ etatu. Podpisując umowę o pracę ubezpieczona wiedziała, że jest w ciąży, ale nie podała tej informacji pracodawcy. Ubezpieczona podjęła pracą. Wykonywała pracę codziennie w dni powszednie. Pracę rozpoczynała po przyjeździe z K. z poprzedniego miejsca pracy tj. Urzędu Marszałkowskiego. Ubezpieczona kończyła pracę w K. przeważnie po 15.00 tj. w godzinach od 15.07 do 15.35, zdarzały się też dni, kiedy zakończyła tą pracę po 12.00 lub po 13.00. W związku z tym, po dojeździe samochodem do P., mogła u T. M. rozpocząć pracę w godzinach od około 15.45 do 16.15. T. M. pomimo, iż umówił się z ubezpieczoną na godziny pracy od 15.30 nie był rygorystyczny w tym zakresie. Ubezpieczona pracowała do około 19.30-20.00. Pracę M. K. (1) wykonywała w jednym z biur przy ul. (...), miała tam swoje biurko. Pracował też w tym pomieszczeniu, przy swoim biurku, T. M.. To biuro było czynne od rana, kiedy zaczynał pracę T. M. do czasu, aż ubezpieczona lub T. M. wyszli z pracy. Drugi pracownik A. C., która zajmowała się klientami detalicznymi pracowała w drugim biurze w godzinach od 9.00 do 17.00. Były to godziny otwarcia biura do obsługi klientów detalicznych. Biuro, gdzie wykonywała pracę ubezpieczona oraz T. M. nie służyło do obsługi klientów detalicznych. Ubezpieczona tłumaczyła dokumenty, które pracodawca otrzymywał w języku angielskim. Zajmowała się też przygotowaniem dokumentów ofertowych w języku polskiem, angielskim, a nawet fińskim, przy czym w związku z tym, że był to początek jej pracy T. M. musiał wszystko sprawdzić, aby mieć pewność, iż zostało to dobrze zrobione. Było dużo zapytań ofertowych, tak że ubezpieczona cały czas miała pracę. Do akt przedłożone zostały oferty w całości autorstwa M. K. (1), do których pracodawca nie miał żadnych zastrzeżeń. Zrobiła też inne oferty. Ubezpieczona przygotowywała oferty dla dużych firm budowlanych. Docelowo zakres obowiązków ubezpieczonej miał ulec zwiększeniu poprzez bezpośredni kontakt z dużymi klientami, wprowadzenie pracownika w ten zakres wymaga jednak czasu. Wynagrodzenie ubezpieczona otrzymywała w gotówce, kwitując odbiór na liście płac. Za maj 2016r. ubezpieczona otrzymała wynagrodzenie 2.159,50zł netto, za czerwiec 2016r. 2.960,94zł netto, za lipiec 2016r. 2.901,97zł netto.

Druga pracownica zatrudniona przez T. A. C. pracuje na cały etat z wynagrodzeniem w wysokości płacy minimalnej. Ukończyła ona Wyższą Szkolę Ekonomii i Administracji w B. na kierunku administracji w zakresie samorządu terytorialnego i posiada tytuł licencjata. Zajmuje się obsługą klientów detalicznych, co stanowi około 10% działalności T. M. i jest to działalność nie przynosząca zysków. Pozostała cześć działalności jest związana z dużymi firmami i ta działalność przynosi znaczne zyski. A. C. również kwitował odbiór wynagrodzenia na liście płac.

Płatnik składek zgłosił ubezpieczoną do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o pracę. Ubezpieczona odbyła szkolenie wstępne z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Posiadała ważne badania lekarskie na stanowisko urzędnicze.

T. M. w zeznaniu podatkowych wykazał przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej za rok 2015 w wysokości 1.454.691,16zł oraz dochód w wysokości 48.374,96zł. Nie posiada on żadnych zaległości w opłacaniu składek i podatków.

Od 19 maja 2016r. do 2 czerwca 2016r. ubezpieczona była niezdolna do pracy w związku z obrzękiem i zespołem bólowym prawej stopy. Od dnia 13 lipca 2016r. ubezpieczona była niezdolna do pracy w związku z ciążą. Z zapisów dokumentacji lekarskiej specjalisty ginekologa-położnika wynika, że pierwsze zwolnienie lekarskie zostało przez tego lekarza udzielone ubezpieczonej po wystąpieniu u niej dzień wcześniej skurczów i związanej z tym konsultacji lekarskiej w szpitalu. Wcześniej dokumentacja lekarska, w tym dotycząca poprzedniej wizyty lekarskiej 23 czerwca 2016r., nie zawiera takich zapisów. Z dalszych zapisów wynika dodatkowo stwierdzona arytmia serca płodu.

W dniu (...). ubezpieczona urodziła syna. Na razie dziecko ubezpieczonej jest malutkie, jednakże w późniejszym okresie planuje oddać dziecko do żłobka lub poprosić mamę o pomoc w opiece i wrócić do pracy u T. M.. Natomiast T. M. już teraz zachęca ubezpieczoną do powrotu do pracy.

W okresie korzystania przez ubezpieczoną ze zwolnienia lekarskiego pracodawca nie zatrudnił innego pracownika na jej miejsce. Obowiązki ubezpieczonej pracodawca wykonuje sam.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: akt organu rentowego (w załączeniu), akt osobowych ubezpieczonej (k-117), akt osobowych A. C. (k-117), dokumentacji lekarskiej ubezpieczonej (k-8, 92, 119 i 120), informacji Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. (k-89), umów o pracę (k-10-11, 16-17, 19-20, 23, 26, 28), porozumienia stron (k-25), umowy o dzieło (k-12), umowy zlecenia (k-13), świadectw pracy (k-14-15, 21, 27, 29), pisma z 29 maja 2013r. (k-18), pisma z dnia 5 maja 2014r. (k-24), zaświadczeń (k-98-101), wiadomości mailowej (k-22), tłumaczenia scenariusza rozmowy (k-30-41), ofert (k-43-73), rozliczenia czasu pracy (k-94-96), wydruku z (...) (k-80), przesłuchania T. M. (nagranie z rozprawy z dnia 8 lutego 2016r. 00:22:57-00:58:56), przesłuchania ubezpieczonej (nagranie z rozprawy z dnia 8 lutego 2016r. 00:59:34-01:31:15).

Sąd ocenił zgromadzony materiał dowodowy jako kompletny i wiarygodny, a przez to mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie. Zeznania ubezpieczonej i płatnika pokrywały się i uzupełniały, a nadto znajdowały odzwierciedlenie w pozostałym materiale dowodowym. Jedynie w zakresie godziny faktycznego rozpoczęcia pracy Sąd uznał, że biorąc pod uwagę godzinę zakończenia pracy w Urzędzie Marszałkowskim oraz konieczny dojazd ubezpieczona nie rozpoczynała tej pracy po 15.00, a raczej przed 16.00. Ubezpieczona oraz T. M. byli tutaj zgodni podając, że M. K. (1) rozpoczynał pracą po przyjeździe z pracy w Urzędzie Marszałkowskim.

Sąd nie znalazł podstaw by kwestionować prawidłowość dokumentów zgromadzonych w trakcie postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 6 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.t.j. z 2016r., poz. 963 z późn.zm.), zwanej ustawą systemową, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów.

Po myśli art. 11 ust. 1 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12, zaś według art. 12 ust. 1 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy systemowej, pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Za pracownika natomiast – w myśl art. 8 ust 1 – uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem, że jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ust. 11 – dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca.

W myśl art. 46, ust. 1 wskazanej wyżej ustawy płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.

Natomiast po myśli art. 18 ust. 1 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, ubezpieczenie chorobowe oraz wypadkowe z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z kolei według definicji zawartej w art. 22 ust. 1 kodeksu pracy przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

W orzecznictwie przyjmuje się, że pojęcia pracownik i zatrudnienie nie mogą być interpretowane na użytek ubezpieczeń społecznych inaczej niż interpretuje je akt prawny określający prawa i obowiązki pracowników i pracodawców – Kodeks pracy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 maja 2005r., sygn. akt III AUa 283/05, Lex nr 1645746).

Wreszcie, art. 83 ust. 1 ustawy systemowej przyznaje Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych kompetencje do wydawania decyzji w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności między innymi: zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, przebiegu ubezpieczeń, ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

W przedmiotowej sprawie sporny był sam fakt podlegania przez ubezpieczoną M. K. (1) obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownika zatrudnionego przez płatnika składek T. M.. Kwestionowana była bowiem ważność umowy o pracę zawartej przez ubezpieczoną z płatnikiem składek.

Rolą Sądu w niniejszej sprawie było zatem zbadanie, czy zawarcie przez strony umowy o pracę nie było czynnością prawną pozorną lub też sprzeczną z ustawą lub mającą na celu obejście ustawy, lub czynnością sprzeczną z zasadami współżycia społecznego, prowadzącą do uznania jej za czynność nieważną.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

Zgodnie z art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

W myśl § 2 nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Z kolei zgodnie z § 3 jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

W ocenie Sądu orzekającego cytowane wyżej przepisy art. 83 k.c. oraz 58 k.c. nie znajdą zastosowania w niniejszej sprawie.

Postępowanie dowodowe przeprowadzone przez Sąd wykazało jednoznacznie, że zawarcie przedmiotowej umowy o pracę podyktowane zostało konkretnymi i uzasadnionymi okolicznościami oraz, że umowa ta była faktycznie wykonywana. Nie sposób zatem mówić o jej pozorności.

Płatnik składek T. M. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, w ramach której zajmuje się sprzedażą stolarki okiennej i drzwiowej. Przed przyjęciem ubezpieczonej zatrudniał jednego pracownika. W związku z planowanym rozwojem działalności eksportowej zadecydował o zatrudnieniu nowego pracownika, który będzie znał język angielski oraz posiadał doświadczenie w obsłudze klientów. Ubezpieczona spełniała te wymagania.

Z kolei M. K. (1) poszukiwała dodatkowej pracy, gdyż zamierzają z mężem kupić mieszkanie, zwłaszcza, że w poprzedniej pracy otrzymywała wyższe wynagrodzenie niż w Urzędzie Marszałkowskim, gdzie była zatrudniona jedynie na zastępstwo.

Ubezpieczona została zatrudniona przy tej części działalności T. M., która przynosi największe zyski tj. pracy związanej z obsługą dużych klientów.

Powyższe uzasadnia, iż strony zawarły umowę o pracę na czas określony na okres od 9 maja 2016r. do 31 stycznia 2019r., na podstawie której ubezpieczona została zatrudniona jako specjalista ds. klienta zagranicznego.

Jak wykazało postępowanie dowodowe ubezpieczona faktycznie wykonywała pracę. Do obowiązków ubezpieczonej należało tłumaczenie otrzymanych przez pracodawcę dokumentów oraz przygotowanie zapytań ofertowych w różnych językach. Wraz z nabywaniem przez nią doświadczenia pracodawca zamierzał i nadal zamierza powierzyć jej również czynności związane z bezpośrednim kontaktem z klientami.

M. K. (1) świadczyła codziennie pracę w biurze.

Na ważność zawartej umowy o pracę nie wpływa ani fakt, iż ubezpieczona nie dostała zakresu obowiązków na piśmie, ani fakt iż pracę wykonywała krótko.

Podkreślenia też wymaga, że pierwsze zwolnienie lekarskie ubezpieczonej nie było związane z ciążą tylko z obrzękiem i dolegliwościami bólowymi stopy. Po zakończeniu tego zwolnienia wróciła ona do pracy. Odnośnie natomiast ciąży, to z dokumentacji lekarskiej nie wynika aby od początku przebiegu była ona zagrożona, lekarz nie widział przeciwwskazań do wykonywania pracy, a ubezpieczona chciała pracować, tym bardziej że praca u płatnika składek była pracą, w jej mieście zamieszkania i wiązała się z możliwością wykorzystania języka angielskiego. Dopiero z zapisów wizyty lekarskiej z dnia 12 lipca 2016r. wynika, że dzień wcześniej w związku ze stanem ciąży ubezpieczona musiała być konsultowana w szpitalu. Na ważność umowy nie wpływa też okoliczność, że ubezpieczona faktycznie zaczynała pracę nieco później niż umówiła się z pracodawcą tj. nie o godzinie 15.30 a przed lub po 16.00, gdyż było to akceptowane przez pracodawcę, który wiedział, że godzina rozpoczęcia pracy jest uzależniona od czasu dojazdu.

Bez znaczenia pozostaje również, iż w okresie nieobecności odwołującej płatnik składek nie zatrudnił na jej miejsce innego pracownika, co jest zresztą uzasadnione biorąc po uwagę okoliczność, że zatrudniając ubezpieczoną chodziło mu o to aby przyjąć osobę z odpowiednimi umiejętnościami, a kandydaci, który pojawiali się wcześniej ich nie mieli.

Działaniu stron nie sposób również zarzucić naruszenia zasad współżycia społecznego.

W teorii prawa cywilnego uważa się, że czynnością prawną podjętą w celu obejścia ustawy jest czynność wprawdzie nie objęta zakazem prawnym, ale przedsięwzięta w celu osiągnięcia skutku zakazanego przez prawo. Skorzystanie z ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym w postaci zasiłków z tego ubezpieczenia nie może być uznane za obejście przepisów prawa.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że samo zawarcie umowy o pracę nawet w okresie ciąży, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego nie jest naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 6 lutego 2006r., III UK 156/05, LEX nr 272549, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005r., II UK 320/04, OSNP 2006/7-8/122).

Dopuszczalne jest natomiast uznanie za nieważne, jako dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego, ustalenie w umowie o pracę rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę.

Ustalenie w umowie o pracę rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę może być, w konkretnych okolicznościach, uznane za nieważne, jako dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego, polegającym na świadomym osiąganiu nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu (art. 58 § 3 k.c. w związku z art. 300 k.p.) (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2014r., I UK 302/13, LEX nr 1503234, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2005r., III UK 89/05, OSNP 2006/11-12/192). Każdorazowo jednak należy badać okoliczności konkretnego przypadku.

Kontrola wynagrodzenia za pracę w aspekcie świadczeń z ubezpieczenia społecznego – zarówno w zakresie zgodności z prawem, jak i zasadami współżycia społecznego – może być prowadzona przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (vide uzasadnienie do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005r., II UZP 2/05, OSNP 2005/21/338).

Zgodnie z art. 78 Kodeksu pracy wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość pracy. Przyjmuje się, że podstawę wymiaru składki ubezpieczonego będącego pracownikiem stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy. Ocena godziwości wynagrodzenia wymaga uwzględnienia okoliczności każdego konkretnego przypadku, a zwłaszcza rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji (vide uzasadnienie do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005r., II UZP 2/05, OSNP 2005/21/338).

W niniejszej sprawie ubezpieczonej nie sposób zarzucić, że naruszyła zasady współżycia społecznego. Zawierając umowę o pracę była wprawdzie w ciąży ale nie można jej zakazać zawarcia umowy z tego powodu ani też czynić zarzutu, że chciała w przyszłości skorzystać z zasiłku macierzyńskiego. Nadto ubezpieczona przed zawarciem przedmiotowej umowy była zatrudniona w Urzędzie Marszałkowskim ale jedynie na zastępstwo do 15 września 2016r. Ubezpieczona chciała znaleźć dodatkowe zatrudnienie, zwłaszcza, że w poprzedniej pracy miała wyższe wynagrodzenie.

Reasumując, w ocenie Sądu, w ustalonym stanie faktycznym sprawy należało uznać, że M. K. (1) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym chorobowemu i wypadkowemu od dnia 9 maja 2016r. jako pracownik zatrudniony u płatnika składek T. M..

Natomiast nie jest przedmiotem niniejszego postępowania analiza wysokości przyznanego ubezpieczonej wynagrodzenia stanowiącego wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Sąd związany jest bowiem przy rozpoznaniu odwołania zakresem zaskarżonej decyzji, która dotyczy samego podleganie ubezpieczonej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, a nie wysokości podstawy wymiaru składek.

Jednak w ocenie Sądu również ustalone przez strony umowy o pracę wynagrodzenie na poziomie 3.000zł netto nie wydaje się być wynagrodzeniem wygórowanym. Podkreślić tutaj bowiem należy, że M. K. (2) została zatrudniona przez T. M. w ramach tej części jego działalności, która przynosiła zyski, działalności, którą planował rozwijać i faktycznie rozwijał z sukcesami. Ubezpieczona posiadała umiejętności oczekiwane przez pracodawcę – bardzo dobrą znajomość języka angielskiego oraz doświadczenie w pracy z klientami. Wynagrodzenie zostało ustalone pomiędzy stronami umowy o pracę w drodze negocjacji. Wymaga zaznaczenia, że z uwagi na swoje doświadczenie, umiejętności oraz wysokość wcześniej otrzymywanych wynagrodzeń ubezpieczona miała, co uzasadnione – wyższe wymagania płacowe, niż pracownik bez doświadczenia zawodowego i biegłej znajomości języka angielskiego. M. K. (1) posiada też tytuł inżyniera w zakresie informatyki w zarządzaniu uzyskany na kierunku zarządzanie i marketing.

Mając zatem na uwadze wszystkie powyższe rozważania Sąd – na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. – zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji.

W punkcie drugim wyroku, na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015r., poz. 1800 z późn.zm.) Sąd orzekł o obowiązku zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Ustalając wysokość tych kosztów Sąd miał na uwadze, że w sprawie o ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku ubezpieczenia społecznego lub jego zakresu (o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego; o podleganie ubezpieczeniom społecznym) do niezbędnych kosztów procesu zalicza się wynagrodzenie reprezentującego stronę adwokata, biorąc za podstawę zasądzenia opłaty za jego czynności z tytułu zastępstwa prawnego stawki minimalne określone w § 2 powołanego rozporządzenia. Podobne stanowisko, na tle poprzednio obowiązujących przepisów, zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 lipca 2016r., III UZP 2/16, Lex nr 2071356.

(-) SSO Małgorzata Andrzejewska