Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 września 2016 r. Sąd Rejonowy w Kaliszu zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda A. B. kwotę 10.582,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 26 maja 2015 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 530 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych oraz kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego (wyrok k. 96, uzasadnienie k. 101-114).

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w całości i zarzucając:

1. naruszenie prawa materialnego, a to przepisów:

- art. 361 § 1 i 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na bezkrytycznym przyjęciu i zasądzeniu odszkodowania na rzecz poszkodowanego powoda jedynie na podstawie przedłożonych przez stronę powodową faktur VAT i parametrów w nich zawartych, a dotyczących: liczby przejechanych kilometrów oraz ceny najmu za 1 km, i to w sytuacji ich kwestionowania przez pozwanego;

- art. 361 § 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na braku uwzględnienia przy ustalaniu i zasądzeniu należnego odszkodowania dokonanej przez pozwanego na rzecz powoda wypłaty odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego w kwocie 1.760 zł netto – w dniu 3 grudnia 2014 r. – na podstawie decyzji z dnia 28.11.2014 r.;

- art. 361 § 2 w zw. z art. 6 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na zasądzeniu odszkodowania zgodnie z roszczeniem pozwu przy braku stosownego wykazania i weryfikacji kwestionowanych przez pozwanego twierdzeń strony powodowej dotyczących zasadności okresu najmu oraz ekonomicznego uzasadnienia poniesionych przez powoda kosztów najmu pojazdu zastępczego – usługi transportowej;

- art. 361 § 2 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na braku uwzględnienia przy ustalaniu wysokości szkody strony powodowej – spowodowanej uszkodzeniem jej pojazdu marki N. (...) – pomniejszenia odszkodowania o nieponiesione przez powoda koszty eksploatacji tego pojazdu i bezkrytyczne przyjęcie wysokości szkody jedynie na podstawie przedłożonych przez stronę powodową faktur VAT, a kwestionowanych przez pozwanego;

- art. 362 w zw. z art. 826 k.c. poprzez niewłaściwe ich zastosowanie polegające na braku uwzględnienia przy ustalaniu wysokości szkody po stronie poszkodowanego powoda faktu jego przyczynienia się do zwiększenia szkody polegającego na najmie pojazdu zastępczego – nazwanym usługą transportową, każdorazowo za cenę znacznie wyższą niż cena obowiązująca na rynku lokalnym za tego typu usługi i w dalszej konsekwencji przyjęcie, że poniesione przez powoda koszty najmu pojazdu zastępczego są w pełni uzasadnione;

- art. 362 w zw. z art. 826 k.c. poprzez niewłaściwe ich zastosowanie polegające na braku uwzględnienia przy ustalaniu wysokości szkody po stronie poszkodowanego powoda faktu jego przyczynienia się do zwiększenia szkody i w konsekwencji uznanie zasadności najmu pojazdu zastępczego – nazwanego usługą transportową – przez cały okres jego naprawy pomimo ewidentnej zwłoki zakładu naprawczego (...) (...)z/s w P. w jej wykonaniu, a w dalszej konsekwencji przyjęcie, że poniesione przez powoda koszty najmu pojazdu zastępczego są w pełni uzasadnione;

- art. 6 w zw. z art. 361 § 2 k.c. poprzez błędne jego zastosowanie polegające na przyjęciu, że to po stronie pozwanego spoczywał ciężar wykazania okoliczności takich jak wysokości szkody oraz zasadność najmu pojazdu zastępczego w danym okresie i w konsekwencji tego ustalenie wysokości odszkodowania jedynie w oparciu o przedłożone przez powoda faktury VAT, a w dodatku z pomięciem wypłaty odszkodowania dokonanej przez pozwanego na rzecz powoda z tego tytułu w dniu 03.12.2014 r. w kwocie 1760 zł netto;

2) naruszenie przepisów postępowania cywilnego, a to przepisów:

- art. 233 § 1 k.p.c. statuującego zasadę swobodnej oceny dowodów poprzez dowolne, arbitralne, sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego przyjęcie, że naprawa uszkodzonego pojazdu powoda marki N. (...) przez zakład (...) (...)z/s w P. wykonana została bez zbędnej zwłoki. W dalszej konsekwencji uznanie, że usprawiedliwione było korzystanie z pojazdu zastępczego w okresie w którym wystawiano faktury za najem tj. od 18.07.2014 r. do 10.10.2014 r.;

- art. 233 § 1 k.p.c. statuującego zasadę swobodnej oceny dowodów poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, pominięcie dowodów istotnych dla rozpoznania sprawy, oparcie się na okolicznościach, które nie mają w przedmiotowym sporze pierwszorzędnego znaczenia i w konsekwencji tego dowolne, bezpodstawne przyjęcie, że powód na skutek uszkodzenia pojazdu podczas zdarzenia z dnia 15.07.2014 r. poniósł szkodę w wysokości 10.582,60 zł w związku z najmem pojazdu zastępczego w okresie usprawiedliwionym i za ceną nie wyższą niż obowiązująca na rynku lokalnym;

- art. 233 § 1 k.p.c. statuującego zasadę swobodnej oceny dowodów poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, pominięcie dowodów istotnych dla rozpoznania i w konsekwencji dowolne, arbitralne, sprzeczne z zebranym materiałem dowodowym przyjęcie, że to z winy pozwanego zakres naprawy uszkodzonego pojazdu uległ przedłużeniu podczas gdy z ustaleń Sądu wynika m.in., że to powód zlecił naprawę pojazdu zakładowi (...) (...)z/s w P., zakład ten zamiast bezzwłocznie rozpocząć naprawę uszkodzonego pojazdu powoda bezpodstawnie oczekiwał na akceptację kosztorysu naprawy przedłożonego pozwanemu opiewającego na kwotę 23.161,72 zł brutto, a ostatecznie zaakceptował i wykonał naprawę za kwotę 14.859,18 zł brutto, co świadczy o próbie zawyżenia kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu powoda;

- przepisu art. 217 § 1 w zw. z art. 227 w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak przeprowadzenia dowodów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, a w konsekwencji tego pomimo braku stosownych dowodów w tym opinii biegłego dowolne, arbitralne uznanie za udowodnione, iż okres przez który trwała naprawa pojazdu powoda w (...)z/s w P. tj. od 15.07.2014 r. do 10.10.2014 r. jest okresem usprawiedliwionym winą pozwanego polegającą na dążeniu do obniżenia kosztów naprawy, a poniesione w tym okresie koszty za najem pojazdu zastępczego w pełni uzasadnione;

- przepisu art. 328 § 2 k.p.c., poprzez sporządzenie uzasadnienia zaskarżonego wyroku z pominięciem pełnego stanu faktycznego, brakiem odniesienia się do wszystkich dowodów zaoferowanych przez strony, a zgromadzonych w toku postępowania dowodowego, brakiem przeprowadzenia pełnej oceny dowodów i przeprowadzenie jej jedynie w sposób wybiórczy i z naruszeniem art. 328 § 2 k.p.c. ;

Podnosząc powyższe zarzuty pozwany wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych ;

2)  zasądzenie od powoda na rzecz strony pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem II instancji wg norm przepisanych; ewentualnie o:

3) uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania (apelacja k. 119-128).

W odpowiedzi na apelację powód w niósł o jej oddalenie w całości i zasadzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym według norm przepisanych (odpowiedź na apelację k. 137-141).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest uzasadniona w zakresie kwoty 1.760 zł wypłaconej powodowi z tytułu najmu pojazdu zastępczego w toku postępowania likwidacyjnego, a pominiętej, pomimo ustalenia faktu jej wypłaty, przez Sąd I instancji w ocenie prawnej zasadności żądania powoda. Ze względu na bezzasadność pozostałych zarzutów pozwanego, jego apelacja zasługiwała w pozostałej części na oddalenie.

Zarzuty naruszenia prawa procesowego (art. 233 § 1 k.p.c.) w niniejszej sprawie dotyczące zakresu odpowiedzialności strony pozwanej za wynajem przez poszkodowanego samochodu zastępczego, tak co do uzasadnionego okresu naprawy uszkodzonego pojazdu, jak i związanych z nim kosztów, w zasadzie nie sprowadzały się do faktów ustalonych w tym zakresie w toku postępowania, bowiem w istocie dotyczyły oceny prawnej tych faktów (subsumcji) w świetle art. 361 k.c. i z tego względu rozpoznawane były w ramach podniesionych w apelacji zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego.

Powód, jako poszkodowany dochodził odszkodowania za najem pojazdu zastępczego przypadającego na okres naprawy pojazdu, w którym realizował w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zlecenia usług transportowych od 18 lipca 2014 r. do 10 października 2014 r.

Tymczasem pozwany uznał za zasadne koszty najmu tego pojazdu przez okres 10 dni obejmujących czas od dnia szkody 15 lipca 2014 r. do dnia pierwszych oględzin, 2 dni organizacyjnych związanych z przygotowaniem pojazdu do naprawy, w tym wykonaniem kosztorysu oraz 4 dni, tzw. czasu technologicznej naprawy z uwzględnieniem stawki dziennej wynajmu 176 zł netto.

Co do zasady odpowiedzialność strony pozwanej za szkodę jakiej doznał poszkodowany na skutek kolizji drogowej z dnia 15 lipca 2014 r. nie była kwestionowana. Odpowiedzialność ta obejmuje także wydatki za najem pojazdu zastępczego, przy czym przyjmuje się, że mają to być wydatki celowe i ekonomicznie uzasadnione (art. 361 § 1 i 2 k.c.).

Utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia stanowi szkodę majątkową. W piśmiennictwie podkreśla się, że normalnym następstwem w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. jest bardzo często niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego, nie tylko w sytuacji jego uszkodzenia, ale również zniszczenia. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne, na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu. Stanowisko takie znalazło również wyraz w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2003 r., IV CKN 1916/00 (niepubl.). Sąd ten podkreślił, że za normalne następstwo zniszczenia pojazdu służącego poszkodowanemu do prowadzenia działalności gospodarczej należy uznać konieczność czasowego wynajęcia pojazdu zastępczego w celu kontynuowania jej działalności w okresie, gdy szkoda nie została jeszcze naprawiona. Odszkodowanie należy się tylko w takim zakresie, w jakim poszkodowany korzystały z środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Mając na uwadze przepisy powszechnie obowiązującego prawa w szczególności art. 361 k.c. w zw. z art. 363 k.c. statuujące zasadę pełnej rekompensaty szkody oraz poglądy judykatury należy przyjąć, że celowym i ekonomicznie uzasadnionym wydatkiem w zakresie zapewnienia sobie zastępczego pojazdu z OC sprawcy jest okres likwidacji szkody tj. czas od dnia zdarzenia wywołującego szkodę do dnia wypłaty odszkodowania, powiększony o czas technologicznej naprawy pojazdu. Bowiem dopiero fakt otrzymania odszkodowania umożliwia naprawę uszkodzonego pojazdu, co niewątpliwie wiąże się z koniecznością przestoju odpowiadającego rodzajowi uszkodzeń.

Zdaniem Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, że w majątku poszkodowanego powstała szkoda majątkowa, której część stanowią koszty zasadnego wynajmu pojazdu zastępczego na czas dokonywanej naprawy pojazdu uszkodzonego. Samochód zastępczy był konieczny i niezbędny poszkodowanemu do prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług transportowych. Posiadał 4 samochody ciężarowe, w tym uszkodzony o ładowności 1200 kg. Wynajęty samochód zastępczy marki M. (...) z plandeką posiadał parametry podobne do pojazdu uszkodzonego w wyniku zdarzenia w dniu 15 lipca 2014 r., czego pozwany nie negował. Wszystkie pojazdy były powodowi niezbędne do wykonywania zlecanych na bieżąco w tym zakresie usług.

Oceniając zarzut pozwanego odnośnie okresu korzystania z tego pojazdu zastępczego, jak i wysokości kosztów jego najmu, Sąd Rejonowy wskazał, że miał tu na uwadze utrwalone orzecznictwo, zgodnie z którym koszty najmu przez poszkodowanego, tzw. samochodu zastępczego obejmować mogą tylko okres konieczny i niezbędny do naprawy pojazdu. Dlatego też z uwagi na zarzuty pozwanego, iż okres, za który powód domaga się zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego nie odpowiada uznanemu przez ubezpieczyciela 10-dniowemu okresowi naprawy i przekracza go, Sąd Rejonowy poczynił w tym zakresie prawidłowe ustalenia (art. 233 § 1 k.p.c.) w oparciu o:

- zeznania powoda i świadka P. K., z których wynikało, że powód zawarł z R. K. dokonującym naprawy uszkodzonego pojazdu w trybie bezgotówkowym, ustną umowę najmu samochodu zastępczego M. (...) na ten okres, bez kierowcy, z obowiązkiem zakupu paliwa, jak też przebieg samej naprawy uszkodzonego pojazdu powoda do 10 października 2014 r. z uwzględnieniem czasu oczekiwania na części zamienne i czasu technologicznej naprawy;

- akta szkody, z których wynikają poszczególne etapy postępowania likwidacyjnego, w tym najistotniejszy dla rozstrzygnięcia o pierwszym możliwym terminie przystąpienia do naprawy pojazdu (zamówienia części zamiennych i ich zaliczkowania), tj. wypłaty w dniu 1 września 2014 r. części odszkodowania wraz ze wskazaniem sposobu likwidacji szkody, jako szkody częściowej.

Wynajem pojazdu zastępczego w celu wykonania bieżących zleceń powód potwierdził fakturami VAT wystawionymi przez R. K. na powoda za świadczone usługi transportowe na kwoty: 4,425,50 zł z dnia 31 lipca 2014 r., 4.084,80 zł z dnia 25 sierpnia 2014 r. oraz 4.506,60 zł z dnia 7 października 2014 r., potwierdzone z kolei fakturami wystawionymi przez powoda z tytułu świadczenia usług transportowych wobec kontrahentów na rzecz, których te usługi świadczył odpowiednio w dniach: 18, 25, 31 lipca 2014 r., 5, 7, 8, 14, 22, 29 sierpnia 2014 r. oraz 12, 17, 19, 20, 26 września 2014 r.

Jak ustalono w oparciu o załączoną przez powoda dokumentację księgową powód każdorazowo dokonywał przelewu należności z tytułu usług (...) obejmujących wynajem pojazdu zastępczego w celu realizacji tych zleceń transportowych zgodnie z wystawionymi fakturami w drodze przelewu lub gotówką w kasie.

Zasadnie w oparciu o powyższe dowody Sąd Rejonowy uznał, że bez znaczenia dla ustalenia charakteru umowy łączącej powoda z R. K. było wskazanie w tytule faktur „usługi transportowej”, a nie najmu pojazdu, skoro jej istotą było oddanie powodowi pojazdu M. (...) do używania przez czas konieczny do przejechania zaplanowanych tras o określonej liczbie kilometrów, a nie usługa transportowa obejmująca oprócz najmu pojazdu, koszt zatrudnienia kierowcy i zakupu paliwa, jak też sam koszt wykonanej usługi. Jak wynika z ustnych ustaleń stron tej umowy najmu pojazdu zastępczego, wynagrodzenie za najem było uzależnione od ilości przejechanych kilometrów (na podstawie wskazań licznika).

Pozwany kwestionując wskazany przez powoda jako uzasadniony okres naprawy pojazdu oraz koszty najmu pojazdu zastępczego jako zawyżony w stosunku do „obowiązujących na rynku lokalnym”, ostatecznie w toku postępowania pierwszoinstancyjnego nie przedstawił żadnych dowodów, ani nie złożył żadnych wniosków dowodowych na okoliczność tych zastrzeżeń.

Z tego względu jako bezzasadny jawi się zarzut naruszenia art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i 233 § 1 k.p.c., który apelujący podniósł w związku z nieprzeprowadzeniem przez Sąd Rejonowy dowodów mających dla sprawy istotne znaczenie, w tym opinii biegłego sądowego na okoliczność uzasadnionego okresu naprawy pojazdu i kosztów najmu pojazdu zastępczego, który mógłby potwierdzić fakt bezzasadnego wydłużenia okresu naprawy pojazdu, jak też zawyżenia kosztów najmu pojazdu zastępczego. Bez wątpienia bowiem kwestia ustalenia powyższych okoliczności wymagała wiadomości specjalnych. Tymczasem pozwany w toku postępowania przed Sądem Rejonowym w ogóle nie złożył wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. Bezzasadnie też, jak wynika to z apelacji, pozwany oczekiwał, iż Sąd I instancji przeprowadzi z urzędu taki dowód zamiast niego.

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, na sądzie rozpoznającym sprawę nie spoczywa powinność zarządzania dochodzeń mających na celu uzupełnienie i wyjaśnienie twierdzeń stron oraz poszukiwanie dowodów na ich udowodnienie. Do sądu nie należy też przeprowadzanie z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne - art. 6 k.c. (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 17 grudnia 1996 roku, I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 5-6, poz. 76; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 29 grudnia 2003 roku, I ACa 1457/03, OSA 2005, z. 3, poz.12; wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 11 lipca 2001 roku, V CKN 406/00, Lex nr 52321; z dnia 12 kwietnia 2000 r., IV CKN 22/00, Lex nr 52438).

Aktywność dowodowa sądu jest brana pod uwagę przez ustawodawcę, ale wyraźnie jako uzupełniającą w stosunku do aktywności stron (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 1997 roku, III CKN 244/97, OSNC 1998, nr 3, poz. 52; uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2000 roku, III CZP 4/00, OSNC 2000, nr 11, poz. 195; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2005 r., III CK 271/04, Lex nr 175995; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2003 r., I CK 176/03, Lex nr 151620).

Wykrycie prawdy przez sąd ogranicza się w zasadzie do: przeprowadzenia dowodów zgłoszonych przez strony, bowiem na nich spoczywa ciężar dowodu (art. 6 k.c.), zasada prawdy materialnej nie może bowiem przekreślać kontradyktoryjności procesu, gdyż - ciężar wskazania niezbędnych dowodów spoczywa przede wszystkim na stronach procesowych. Działanie sądu z urzędu i przeprowadzenie dowodu niewskazanego przez stronę jest po uchyleniu art. 3 § 2 k.p.c. dopuszczalne tylko w wyjątkowych sytuacjach procesowych oraz musi wypływać z opartego na zobiektywizowanej ocenie przekonania o konieczności jego przeprowadzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2010 r., I BP 8/10, LEX nr 785642).

Z powyższego wynika, że działalność sądu z urzędu powinna być podejmowana tylko w wyjątkowych i uzasadnionych sytuacjach. W rozpoznawanej sprawie taka sytuacja nie miała miejsca. Zasada kontradyktoryjności wyrażona w art. 232 zd. 1 k.p.c. w praktyce przejawia się tym, że w sprawach cywilnych (gospodarczych), to strony toczą ze sobą spór, a nie sąd. Zatem strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał, a Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów.

Rzeczywiście, jak wskazał apelujący, obowiązkiem poszkodowanego jest dążenie do minimalizowania szkody, a nie generowania kosztów ekonomicznie nieuzasadnionych. Jednak w związku z tym, że pozwany jako ubezpieczyciel powoływał się na okoliczności ograniczające zakres jego odpowiedzialności, to na nim spoczywał ciężar udowodnienia zaistnienia tych okoliczności. Powinnością pozwanego w postępowaniu sądowym było bowiem wykazanie okoliczności podważających zasadność powództwa.

Prawidłowo zatem Sąd I instancji, w sytuacji gdy powód wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku udowodnienia roszczenia (w myśl art. 6 k.c. w związku z art. 232 k.p.c.) poprzez wykazanie tak potrzeby najmu pojazdu zastępczego, kosztów tego najmu, zasad ich rozliczania, jak też etapów naprawy pojazdu i jego zakończenia, jak też wypłaty części odszkodowania, przypisał pozwanemu ciężar dowodu w zakresie wykazania, że czas potrzebny do naprawy pojazdu był krótszy, a koszt najmu pojazdu zastępczego niższy niż wykazany przez powoda. Zatem to pozwany winien był w tym zakresie przejawić inicjatywę dowodową.

Tymczasem pozwany tej inicjatywy zaniechał. Jego wnioski dowodowe w tym zakresie ograniczyły się do wskazanych w odpowiedzi na pozew wniosków o przeprowadzenie dowodu z akt szkodowych, zeznań powoda, przedłożenia przez niego dowodów zapłaty kosztów usługi transportowej w postaci najmu pojazdu i związanych z naprawą uszkodzonego pojazdu, dowodów dokonania transakcji handlowych wykonanych w okresie naprawy pojazdu i obejmowanych przez daty faktur wystawionych przez wynajmującego pojazd zastępczy, dokumentów poświadczających zamówienie części zamiennych koniecznych do naprawy uszkodzonego pojazdu, które to dowody zostały przez Sąd Rejonowy przeprowadzone (protokół rozprawy z dnia 27 kwietnia 2016 r. k. 45-46 i 48, protokół rozprawy z dnia 27 kwietnia 2016 r. k. 89). Jego wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań kierowców zatrudnionych u powoda na okoliczność ustalenia, kto wykonywał usługi transportowe na rzecz kontrahentów powoda, został przez Sąd Rejonowy oddalony jako nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy – pozwany pomimo zgłoszonego w trybie art. 162 k.p.c. zastrzeżenia, zarzutu odnośnie do oddalenia tego wniosku dowodowego w apelacji nie zgłosił (k. 92).

Z powyższego wynika, że żaden z dowodów wnioskowanych przez pozwanego nie zmierzał do zakwestionowania wskazanego przez powoda uzasadnionego czasu naprawy pojazdu pod względem okresu jego trwania, czy też kosztów najmu pojazdu zastępczego pod względem ich wysokości, które to okoliczności mogłyby zostać ocenione jedynie z uwzględnieniem wiadomości specjalnych przez biegłego sądowego. Konsekwencją niewykazania przez stronę pozwaną jej twierdzeń jest to, że nie stanowiły one podstawy rozstrzygnięcia sądowego, przez co strona ta nie osiągnęła korzystnego dla siebie orzeczenia.

W związku z zaniechaniem tych czynności procesowych przez pozwanego należało uznać za zasadne żądanie powoda w zakresie udowodnionej przez niego kwoty najmu pojazdu zastępczego pomniejszonej o uznaną przez pozwanego i wypłaconą już cześć odszkodowania z tego tytułu.

W ocenie Sądu Okręgowego także zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. jest bezzasadny.

Wbrew twierdzeniom skarżącego Sąd I instancji przeprowadził postępowanie dowodowe stosownie do złożonych wniosków stron, co znalazło odzwierciedlenie w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia. Odniósł się bowiem, zgodnie dyspozycją art. 328 § 2 k.p.c. do wszystkich przeprowadzonych dowodów zaoferowanych w sprawie przez strony, które stanowiły podstawę poczynionych przez ten Sąd ustaleń faktycznych i zostały w uzasadnieniu wymienione, jak też wskazał przyczyny, dla których odmówił wartości i mocy dowodowej jedynemu oddalonemu, a zaoferowanemu przez pozwanego dowodowi z zeznań kierowców zatrudnionych u powoda, na okoliczność ustalenia, kto wykonywał usługi transportowe na rzecz jego kontrahentów (ostatni akapit na k. 10 uzasadnienia wyroku). Nadto Sąd I instancji powołał stanowiska stron i dokonał stosownych ustaleń dotyczących przedmiotu sprawy. W sposób wyczerpujący wskazał podstawę faktyczną rozstrzygnięcia, jak również wyjaśnił podstawę prawną rozstrzygnięcia z przytoczeniem przepisów prawa.

Naruszenie przepisu, określającego wymagania, jakim winno odpowiadać uzasadnienie wyroku sądu (art. 328 § 2 k.p.c.), może być ocenione jako mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy w sytuacjach tylko wyjątkowych, do których zaliczyć można takie, w których braki w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej są tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje nieujawniona bądź ujawniona w sposób uniemożliwiający poddanie jej ocenie instancyjnej (stanowisko takie zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 7 lutego 2001 r., sygn. akt V CKN 606/00, opubl. Lex nr 53116). Sytuacja taka w rozpoznawanej sprawie nie występuje, gdyż treść uzasadnienia pozwala na odczytanie sfery motywacyjnej orzeczenia i poddanie go kontroli instancyjnej.

Odnośnie zarzutu, w którym pozwany kwestionuje datę naliczania odsetek od zasądzonego przez Sąd Rejonowy roszczenia wskazać należy, że sąd II instancji bez względu na stanowisko stron oraz zakres zarzutów, powinien zastosować właściwe przepisy prawa materialnego, a więc także usunąć ewentualne błędy prawne sądu pierwszej instancji, niezależnie od tego, czy zostały one wytknięte w apelacji (stanowisko takie zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 maja 2007 r., I CSK 91/07, LEX nr 286761, w wyroku z dnia 9 kwietnia 2008 r., II PK 280/07, LEX nr 469169). W ocenie Sądu odwoławczego, Sąd Rejonowy w rozpoznawanej sprawie prawidłowo zasądził odsetki od dnia 26 maja 2015 r., w którym pozwany pisemnie (k. 19) odmówił wezwaniu powoda wypłaty w żądanej przez niego wysokości kosztów najmu pojazdu zastępczego, gdyż uczynił to w oparciu o przepisy prawa materialnego art. 481 § 1 i 2 k.c.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 i uwzględnił powództwo w zakresie dochodzonej kwoty pomniejszonej o dokonaną przez pozwanego wypłatę 1.760 zł wraz z odsetkami od 26 maja 2015 r. do dnia zapłaty, a w na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację pozwanego w pozostałej części jako bezzasadną.

W konsekwencji zmiany rozstrzygnięcia, co do istoty sprawy, zmianie uległo także rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego, co do kosztów procesu. Ponieważ powód wygrał powództwo tylko w części, o kosztach należało rozstrzygnąć na podstawie art. 100 k.p.c. Powód dochodził kwoty należności głównej w łącznej wysokości 10.582,60 zł, ostatecznie zaś zasądzona na jego rzecz została łączna kwota 8.822,60 zł. Powód wygrał zatem ostatecznie sprawę w 83%, zaś pozwany w 17%. Łączne koszty procesu poniesione przez strony wyniosły 5.364 zł, z czego powód – 2.947 zł, a pozwany – 2.417 zł. Pozwany przegrał sprawę w części odpowiadającej 83%, więc winien ponieść koszty w wysokości 4.452 zł (83% kwoty 5.364 zł), w związku z czym należało zasądzić od pozwanego na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 2.035 zł tytułem różnicy pomiędzy poniesionymi a należnymi kosztami.

O kosztach postępowania apelacyjnego także należało orzec na podstawie art. 100 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c., ponieważ pozwany wygrał apelację tylko w części, tj. 17%, zaś powód w pozostałych 83%. Koszty postępowania apelacyjnego wyniosły łącznie 5.330 zł, w tym po stronie powoda: 2.400 zł (wynagrodzenie pełnomocnika procesowego), zaś pozwanego: 2.930 zł (2.400 zł - wynagrodzenie pełnomocnika procesowego, 530 zł - opłata sądowa od apelacji). Pozwany zatem winien ponieść koszty postępowania w zakresie w jakim przegrał apelację, czyli w 83%, więc winien ponieść koszty w wysokości 4.424 zł (83% kwoty 5.3330 zł), w związku z czym należało zasądzić od pozwanego na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 1.494 zł tytułem różnicy pomiędzy poniesionymi a należnymi kosztami.

Sąd Okręgowy określił wysokość wynagrodzenia pełnomocników: powoda – będącego adwokatem - w postępowaniu pierwszoinstancyjnym - na podstawie § 2 ust. 1 i 2 w związku z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 roku, poz. 461 ze zm.) i pozwanego – będącego radcą prawnym na podstawie § 2 ust. 1 i 2 w związku z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 roku, poz. 490 ze zm.), a w postępowaniu apelacyjnym – na podstawie §2 pkt. 5 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 odpowiednio rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800) oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804)

Krzysztof Wójcik Jarosław Pawlak Mariola Szczepańska