Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 kwietnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Radomiu VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Jarosław Łuczaj

Protokolant st. sekr. sąd. Marta Gackiewicz

po rozpoznaniu w dniu 5 kwietnia 2017 roku w Radomiu

spraw M. W. i O. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

przy udziale D. W.

o ustalenie podstawy wymiaru składek

na skutek odwołań M. W. i O. W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z dnia 11 marca 2016 roku, nr (...)

1.  oddala odwołania;

2.  zasądza od M. W. i O. W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. kwoty po 1.200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Jarosław Łuczaj

Sygn. akt. VI U 428/16

UZASADNIENIE

Pismami z dnia 15 kwietnia 2016 roku M. W. i O. W. – wspólnicy Spółki cywilnej (...), reprezentowani przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, odwołali się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z dnia 11 marca 2016 roku, nr (...), określającej dla D. W. podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu umowy o pracę zawartej ze Spółką cywilną (...)w wymiarze czasu pracy ½ etatu w okresie od 4 sierpnia 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku w wysokości 875 zł miesięcznie i od 1 stycznia 2016 roku w wysokości 925 zł miesięcznie. Zarzucili tej decyzji: naruszenie prawa materialnego, tj. art. 58 § 2 i 3 kc w związku z art. 300 kp poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, że w niniejszej sprawie doszło do naruszenia zasad współżycia społecznego, polegającego na świadomym osiągnięciu nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników systemu; naruszenie prawa procesowego, tj. art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a i c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez zakwestionowanie wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe oraz niewłaściwe określenie tej podstawy; błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że wynagrodzenie przyznane ubezpieczonej wyraźnie odbiega od wynagrodzeń pozostałych wynagrodzeń, zupełnie pomijając kwestię wykształcenia, posiadanej wiedzy ubezpieczonej jak i pozostałych pracowników oraz zakresu i charakteru wykonywanych przez nich czynności; błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że ubezpieczona wykonywała czynności ze wspólnikiem i pod jego nadzorem zupełnie pomijając, że pozostałą znaczną część obowiązków ubezpieczona wykonywała samodzielnie bez jakiegokolwiek nadzoru ze strony wspólników; błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że ubezpieczona nie posiada wykształcenia adekwatnego do osiąganego wynagrodzenia w sytuacji, gdy ukończyła ona kurs księgowości z elementami kadr i płac; błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że zakres i charakter obowiązków ubezpieczonej nie był skomplikowany w stopniu uzasadniającym powierzenie jej stanowiska manedżera z wynagrodzeniem 2.500 zł miesięcznie w wymiarze czasu pracy ½ etatu, podczas gdy ubezpieczona wykonywała szereg czynności zarówno w miejscu pracy jak i w miejscu zamieszkania, polegających na wyliczaniu kosztów remontowych budynków w związku z wygranymi przetargami, robieniu przedmiarów, wyszukiwaniu przetargów w internecie, przygotowywaniu końcowym wyceny remontu i telefonicznym zamawianiu materiałów budowlanych. Z uwagi na powyższe skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez określenie dla D. W. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu umowy o pracę zawartą z M.S.O. s.c. w wymiarze czasu pracy ½ etatu w wysokości 2.500 zł i o zasądzenie na rzecz odwołujących kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (odwołania – k. 3-9, 27-33).

W odpowiedzi na odwołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o ich oddalenie i o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu wskazano, że D. W. została zatrudniona na podstawie pisemnej umowy o pracę na czas określony, tj. od 4 sierpnia 2015 roku do 15 marca 2017 roku w wymiarze czasu pracy 1/2 etatu, na stanowisku menedżer w (...) s.c. (...) z siedzibą w P. za wynagrodzeniem 2.500 zł miesięcznie. Ubezpieczona jest żoną wspólnika O. W.. Powodem zatrudnienia ubezpieczonej była pomoc wspólnikowi przy wyliczeniu kosztów remontowanych budynków w związku z wygranymi przetargami. Ubezpieczona wykonywała pracę u siebie w domu oraz w siedzibie Spółki. Nie otrzymała zakresu obowiązków na piśmie. Jej praca polegała na robieniu przedmiarów, tj. pomiaru budynków przed rozpoczęciem remontu, wyszukiwaniem przetargów w internecie, przygotowaniu końcowym wyceny remontu oraz telefonicznym zamawianiem towarów. Miała nienormowany czas pracy. Ubezpieczona nie posiadała pisemnego upoważnienia wystawionego przez wspólników do podpisywania dokumentów Spółki. Pozostali pracownicy zatrudnieni w firmie na stanowisku pracownik budowlany - uzyskiwali minimalne wynagrodzenie. D. W. nie posiada doświadczenia zawodowego w branży budowlanej. Od 26 listopada 2015 roku przebywa na zwolnieniu lekarskim. Po przejściu na zwolnienie lekarskie ubezpieczonej Spółka nie zatrudniła nowego pracownika. W ocenie organu rentowego ustalenie w umowie o pracę tak wysokiego wynagrodzenia w świetle opisanych okoliczności można uznać za naruszenie zasad współżycia społecznego, tj. zasady równego traktowania wszystkich ubezpieczonych, zasady solidaryzmu ubezpieczeń społecznych, zasady ochrony interesów i niepokrzywdzenia innych ubezpieczonych, zasady nieuprawnionego nieuszczuplania środków funduszu ubezpieczeń społecznych oraz wszelkich elementarnych zasad uczciwego obrotu prawnego, polegające na świadomym osiąganiu nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników systemu. Wskazano, że w wyniku przeprowadzonego postępowania Zakład nie kwestionuje faktu zawarcia umowy o pracę, natomiast biorąc pod uwagę ustalenia i wskazane argumenty kwestionuje wysokość wynagrodzenia ustalonego w zawartej umowie o pracę. Wobec ustalenia, że łącząca płatnika składek z ubezpieczoną umowa o pracę, w części dotyczącej wysokości wynagrodzenia za pracę jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, a w szczególności z zasadą ekwiwalentności składek i świadczeń (art. 58 § 2 i 3 kc w związku z art. 300 kp), na podstawie zgromadzonego materiału Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. określił dla ubezpieczonej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe w wysokości jak w decyzji (odpowiedzi na odwołanie – k. 20-21, 43-44).

Postanowieniami z dnia 17 maja 2016 roku Sąd połączył sprawy z obydwu odwołań do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (postanowienia – k. 23, 46).

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

D. W. ukończyła Akademię Wychowania Fizycznego im. Józefa Piłsudskiego w Warszawie na kierunku turystyka i rekreacja. Nie posiadała doświadczenia zawodowego w branży budowlanej. W dniu 30 lipca 2014 roku ukończyła kurs „Podstawy księgowości z elementami kadr i płac”. W dniu 1 lipca 2015 roku została zatrudniona w (...) s.c. G. G., S. S. w R. na stanowisku kierownika recepcji w wymiarze pełnego etatu za wynagrodzeniem 2.200 zł brutto miesięcznie na czas określony do 31 grudnia 2017 roku, w systemie po 12 godzin od godziny 7.00 do 19.00 i od 19.00 do 7.00. Po nocnej zmianie zazwyczaj miała dwa dni wolnego (kserokopia dyplomu ukończenia studiów, kserokopia zaświadczenia o ukończeniu kursu, kserokopia umowy o pracę - w aktach ZUS, wyjaśnienia D. W. – zapis na płycie CD – k. 62).

M. W. i O. W. są wspólnikami Spółki Cywilnej (...), która prowadzi działalność gospodarczą w zakresie wykończeniowych robót budowlanych. Głównym miejscem wykonywania działalności są P., ul. (...). D. W. została zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony, tj. od 4 sierpnia 2015 roku do 15 marca 2017 roku w wymiarze czasu pracy ½ etatu, na stanowisku menedżera za wynagrodzeniem 2.500 zł miesięcznie. D. W. jest żoną wspólnika O. W. i synową drugiego wspólnika - M. W.. Powodem jej zatrudnienia była pomoc wspólnikom przy wyliczeniu kosztów remontowych budynków w związku z wygranymi przetargami. Pracę wykonywała u siebie w domu oraz w siedzibie Spółki. Nie otrzymała zakresu obowiązków na piśmie. Jej praca polegała na robieniu przedmiarów, tj. pomiaru budynków przed rozpoczęciem remontu, wyszukiwaniu przetargów w internecie, przygotowaniu końcowym wyceny remontu oraz telefonicznym zamawianiu towarów. Miała nienormowany czas pracy, pracowała wówczas, gdy nie miała zmiany w hotelu (...). Nie posiadała pisemnego upoważnienia wystawionego przez wspólników do podpisywania dokumentów Spółki. Wykonywanie czynności zlecał jej wspólnik M. W., samodzielnie nie podejmowała żadnych czynności. Spółka w 2015 roku średnio zatrudniała od 3 do 5 pracowników w pełnym wymiarze czasu pracy z minimalnym wynagrodzeniem w kwocie 1.750 zł. M. W. i O. W. w 2014 roku uzyskali dochód w wysokości po 43.175,30 zł każdy, zaś w 2015 roku po 32.587 zł każdy. Wspólnicy opłacają składki na ubezpieczenia społeczne ustalone od minimalnego wynagrodzenia (wyciąg z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, umowa o pracę, listy płac - w aktach ZUS, wyjaśnienia D. W. – zapis na płycie CD – k. 62, pismo Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w R., zeznania wnioskodawców O. W. i M. W. – zapis na płycie CD – k. 62, 72).

Od 26 listopada 2015 roku D. W. przebywała na zwolnieniu lekarskim w związku z ciążą. W dniu 13 marca 2016 roku urodziła dziecko. Po jej przejściu na zwolnienie lekarskie Spółka nie zatrudniła na jej miejsce nowego pracownika. Przed jej zatrudnieniem, jak i po jej przejściu na zwolnienie lekarskie, jej obowiązki wykonuje wspólnik M. W. (wyjaśnienia D. W. – zapis na płycie CD – k. 62, pismo Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w R., zeznania O. W. i M. W. – zapis na płycie CD – k. 62, 72).

W związku z wpływem wniosku o wypłatę zasiłku chorobowego od 26 listopada 2015 roku dla D. W. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w firmie (...) s.c., pismem z dnia 18 stycznia 2016 roku, znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wszczął postępowanie wyjaśniające dotyczące ustalenia zasadności zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego oraz podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne dla D. W. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u w/w płatnika. Do pisma dla ubezpieczonej załączono oświadczenie w celu wypełnienia (kserokopia zaświadczenia lekarskiego, kserokopia zaświadczenia płatnika składek, pismo ZUS - w aktach ZUS).

W dniu 25 stycznia 2016 roku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. zgłosili się wspólnicy Spółki, którzy przedłożyli dokumenty osobowe ubezpieczonej, a wspólnik M. W. złożył wyjaśnienia na okoliczność zatrudnienia ubezpieczonej. W dniu 27 stycznia 2016 roku wpłynęło oświadczenie D. W.. W dniach 2 i 9 lutego 2016 roku zostali przesłuchani R. Z. i M. B., którzy potwierdzili świadczenie pracy przez ubezpieczoną. Na dowód powyższego R. Z. przedstawił zamówienia przyjęte przez ubezpieczoną. Świadkowie reprezentują firmy, z którymi Spółka współpracuje od lat w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej (protokoły przesłuchań - w aktach ZUS).

W ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, podany powód zatrudnienia ubezpieczonej na stanowisko menedżera, która miała pomagać wspólnikowi przy wyliczeniu kosztów remontowych budynków nie jest przekonywujący, ponieważ ubezpieczona nie posiadała kwalifikacji i doświadczenia zawodowego w branży budowlanej. Ponadto, po przejściu ubezpieczonej na zwolnienie lekarskie nie zatrudniono nowego pracownika. W postępowaniu wyjaśniającym ustalono, że wszystkie czynności związane z wyceną inwestycji ubezpieczona wykonywała ze wspólnikiem Spółki i pod jego nadzorem, przejęcie obowiązków przez wspólnika po przejściu ubezpieczonej na zwolnienie lekarskie przez ubezpieczoną oraz wykonanie tych samych obowiązków przez wspólnika przed zatrudnieniem ubezpieczonej, krótkotrwałość zatrudnienia ubezpieczonej, która od 26 listopada 2015 roku przebywa na zwolnieniu lekarskim, ustalenie ubezpieczonej wynagrodzenia za pracę odbiegająco wyraźnie od wysokości wynagrodzenia innych osób zatrudnionych w Spółce, brak zakresu obowiązków na piśmie, który pozwoliłby potwierdzić faktyczny zakres wykonywanych obowiązków przez ubezpieczoną, zakres i charakter obowiązków ubezpieczonej, który nie był skomplikowany w stopniu uzasadniającym powierzenie jej stanowiska menedżera z wynagrodzeniem 2.500 zł miesięcznie w wymiarze czasu pracy ½ etatu – można uznać za naruszenie zasad współżycia społecznego, polegające na świadomym osiąganiu nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników systemu na podstawie art. 58 kc w związku z art. 300 kp. Wobec ustalenia, że łącząca płatnika składek z ubezpieczoną umowa o pracę, w części dotyczącej wysokości wynagrodzenia za pracę jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, a w szczególności z zasadą ekwiwalentności składek i świadczeń, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. na podstawie zgromadzonego materiału określił dla D. W. podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe w wymiarze czasu pracy ½ etatu w okresie od 4 sierpnia do 31 grudnia 2015 roku w wysokości 875 zł miesięcznie i od 1 stycznia 2016 roku w wysokości 925 zł miesięcznie, tj. połowy minimalnego wynagrodzenia (decyzja w aktach ZUS).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołania są niezasadne i jako takie nie zasługują na uwzględnienie.

Podnieść należy, iż zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku
o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 roku poz. 963 ze zm.), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Na mocy art. 11 ust. 1 wskazanej ustawy, osoby te podlegają także obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu, a na mocy art. 12 ust. 1 - ubezpieczeniu wypadkowemu. Art. 13 pkt 1 cytowanej ustawy przewiduje, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu pracownicy podlegają od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.
Z kolei art. 8 ust. 1 tejże ustawy nakazuje za pracownika uważać osobę pozostającą
w stosunku pracy. Definicję stosunku pracy zawiera przepis art. 22 § 1 kp. W świetle tego artykułu, umowa o pracę stanowi dwustronną czynność prawną, w ramach której pracodawca zobowiązuje się do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem, pracownik zaś do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem. Umowa o pracę dochodzi do skutku, gdy strony złożą zgodne oświadczenie co do jej istotnych postanowień.

Podkreślenia wymaga, że umowa o pracę wywołuje skutki nie tylko w sferze prawa prywatnego, tj. bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, a więc w sferze prawa publicznego. Kształtuje bowiem stosunek ubezpieczenia społecznego, określa wysokość składki, a w konsekwencji prowadzi do na wpływ na uzyskiwanie odpowiednich świadczeń z systemu ubezpieczeń społecznych. Wynagrodzenie zasadnicze ubezpieczonych, będących pracownikami, stanowi bowiem podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe.

Z punktu widzenia treści stosunku pracy i roszczeń z niego wynikających nie ma przeszkód, aby prywatny pracodawca przyznawał pracownikowi świadczenia w dowolnie wysokich kwotach. Pamiętać jednak należy, że autonomia stron umowy o pracę
w kształtowaniu jej postanowień podlega ochronie w ramach wartości uznawanych
i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz także wzgląd na interes publiczny.

Wbrew stanowisku skarżących, zgodnie z art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a i c oraz art. 41 ust. 12 i 13 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, organ rentowy może kwestionować ważność umowy o pracę, jak i wysokość wynagrodzenia pracownika, stanowiącego podstawę wymiaru składek, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 roku, III UK 7/09). Kwestia tego, że może tak czynić w odniesieniu do pracodawców publicznych, jak i prywatnych, w orzecznictwie Sądu Najwyższego i wszystkich sądów jest przesądzona. Tak bowiem wypowiedział się Sąd Najwyższy chociażby w wyroku z dnia 6 lutego 2006 roku, III UK 156/05, oraz w uchwale z dnia 27 kwietnia 2005 roku, II UZP 2/05 - wskazując, że podstawę wymiaru składki ubezpieczonego będącego pracownikiem stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy. Ocena godziwości wynagrodzenia wymaga zaś uwzględnienia każdego konkretnego przypadku, a zwłaszcza rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji (tak też Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 26 listopada 1996 roku, U 6/96, oraz Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 grudnia 1999 roku, I PKN 465/99).

Wskazać więc i podkreślić należy za stanowiskiem Sądu Najwyższego (wyrażonym na przykład w uzasadnieniu uchwały z dnia 27 kwietnia 2005 roku, II UZP 2/05), że autonomia woli stron w kształtowaniu postanowień umowy o pracę podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązuje nie tylko respektowanie własnego interesu jednostkowego, lecz także, jak to już zaznaczono, wzgląd na interes publiczny. Najdobitniej wyraża to art. 353 ¹ kc, który ma odpowiednie zastosowanie do stosunku pracy, zarówno wobec braku uregulowania normowanej nim instytucji w prawie pracy, jak też niesprzeczności z zasadami prawa pracy (por. art. 300 kp) - odnośnie zawartego w nim wymagania, by treść stosunku pracy lub jego cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) tego stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Z kolei odpowiednie zastosowanie art. 58 kc pozwala na uściślenie, że postanowienia umowy o pracę sprzeczne
z ustawą albo mające na celu jej obejście są nieważne, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, a sprzeczne z zasadami współżycia społecznego - nieważne bezwzględnie. Sąd Najwyższy w wyroku tym dalej wskazał, że należy również pamiętać, iż umowa
o pracę wywołuje skutki nie tylko bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Kształtuje ona stosunek ubezpieczenia społecznego, określa wysokość składki, a w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń.
Są to skutki bardzo doniosłe, zarówno z punku widzenia interesu pracownika (ubezpieczonego), jak i interesu publicznego, należy zatem uznać, że ocena postanowień umownych może i powinna być dokonywana także z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych. Taka konstatacja prowadzi do wniosku, iż godziwość wynagrodzenia - jedna
z zasad prawa pracy (art. 13 kp) - zyskuje dodatkowy walor aksjologiczny. W prawie ubezpieczeń społecznych istnieje bowiem znacznie mocniejsza niż w prawie pracy bariera działania w ramach prawa, oparta na wymagającym ochrony interesie publicznym i zasadzie solidarności ubezpieczonych. Względność zasady godziwości wynagrodzenia, wyrażająca się koniecznością odniesienia się nie tylko do potrzeb pracownika, ale także świadomości społecznej oraz ogólnej sytuacji ekonomicznej i społecznej, nie powinna zresztą budzić wątpliwości. W związku z tym nadmiernemu uprzywilejowaniu płacowemu pracownika, które w prawie pracy mieściłoby się w ramach art. 353 ¹ kc, w prawie ubezpieczeń społecznych, w którym pierwiastek publiczny zaznacza się bardzo wyraźnie, można przypisać - w okolicznościach każdego konkretnego wypadku - zamiar nadużycia świadczeń przysługujących z tego ubezpieczenia.

Sąd Okręgowy w Radomiu w pełni akceptuje powyższe stanowisko Sądu Najwyższego, zwłaszcza że ma ono oparcie w powołanym wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

W sprawie bezspornym było, iż w dniu 4 sierpnia 2015 roku D. W. została zatrudniona w (...) s.c. (...) z siedzibą w P. na podstawie umowy o pracę na czas określony do 15 marca 2017 roku, w wymiarze czasu pracy ½ etatu, na stanowisku menedżera.

Spór sprowadzał się do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, ustalonej przez dla D. W.. W tym zakresie Sąd podzielił argumenty organu rentowego. Trudno uznać za zgodne z powołanymi wyżej zasadami ustalone dla ubezpieczonej wynagrodzenie w wysokości 2.500 zł brutto miesięcznie w wymiarze czasu pracy ½ etatu, podczas gdy w sposób znaczący odbiegało ono od kwoty wypłacanej jej w trakcie zatrudnienia w hotelu (...), gdzie pracowała na cały etat (2.200 zł) oraz wobec wynagrodzenia wspólników i pozostałych zatrudnionych pracowników Spółki.

Powołując się na zakres i charakter obowiązków ubezpieczonej, brak kwalifikacji i doświadczenia w branży budowlanej, wykonywanie czynności razem ze wspólnikiem Spółki i pod jego nadzorem, krótkotrwałość ubezpieczenia i ustalenie ubezpieczonej wynagrodzenia odbiegającego wyraźnie od wysokości wynagrodzenia pozostałych pracowników Spółki - organ rentowy uznał, że adekwatną podstawą wymiaru składek powinno być wynagrodzenie w wysokości połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę, tj. w okresie od 4 sierpnia do 31 grudnia 2015 roku w wysokości 875 zł miesięcznie i od 1 stycznia 2016 roku w wysokości 925 zł miesięcznie, natomiast ustalone w umowie o pracę wynagrodzenie w wysokości 2.500 zł jest znacznie zawyżone.

Sąd Okręgowy, mając na uwadze powyższe rozważania, a także samodzielnie poczynione ustalenia, z których wynika, że zakres obowiązków D. W. nie odbiegał od czynności wykonywanych przez wspólników Spółki, którzy deklarowali najniższe podstawy wymiaru składek, co nie uzasadniało wypłacania ubezpieczonej wynagrodzenia w takiej wysokości - podzielił stanowisko ZUS przyjmując, że zgromadzone w sprawie dowody nie dają podstaw do przyjęcia – jak wywodzą odwołujący, że wysokość wynagrodzenia wynikająca z zawartej umowy o pracę nie była zawyżona. Sama D. W. oraz O. W. i M. W. wskazali, że ubezpieczona wszystkie czynności wykonywała na polecenie M. W. i pod jego nadzorem. Samodzielnie nie podejmowała żadnych czynności. Przygotowywała dokumenty, kosztorysy, które podpisywał M. W., z nim jeździła na obmiary budynków i zapisywała wyliczenia. Przed zatrudnieniem D. W. pomagała M. W. przy tych samych czynnościach co po zatrudnieniu, nie osiągając z tego tytułu wynagrodzenia. Na uwagę zasługuje przy tym fakt, iż D. W. jest żoną O. W. i synową M. W.. Przed zatrudnieniem ubezpieczonej, jak i po przejściu jej na zwolnienie lekarskie, czynności te wykonywali wspólnicy Spółki, a po urodzeniu dziecka przez D. W. na jej miejsce nikt nie został zatrudniony.

Wskazać również należy, że okres zatrudnienia ubezpieczonej do momentu zwolnienia lekarskiego wynosił raptem niecałe 4 miesiące, zatem trudno doszukiwać się tu bezpośrednich zasług ubezpieczonej dla działalności gospodarczej płątnika, co zresztą w sprawie nie zostało wykazane. Nie sposób nie zauważyć nadto, że w dacie zawierania przedmiotowej umowy o pracę D. W. była już w ciąży.

O ile sam fakt podjęcia pracy przez kobietę w ciąży, nie jest
w żaden sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego oraz z prawem, to już sprzeczna z tymi zasadami jest sama motywacja oraz zamiar zawarcia umowy o pracę na bardzo krótki okres za dość wysokim wynagrodzeniem (od którego naliczane będą następnie świadczenia z ubezpieczenia społecznego) w okolicznościach, które w niedługim czasie będą powodowały niezdolność pracownika do pracy, tj. ciąża i urodzenie dziecka.

Sąd Okręgowy analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy zwrócił uwagę na jeszcze jeden aspekt, mianowicie wysokość wynagrodzenia wspólników Spółki, którzy w 2015 roku uzyskali przychód po 32.587 zł każdy, co średnio miesięcznie daje kwotę 2.715 zł oraz zadeklarowanie przez nich najniższych podstaw wymiaru składek, w połączeniu z wyżej przedstawionymi rozważaniami świadczy, w ocenie Sądu, o zamierzonym ustaleniu wynagrodzenia ubezpieczonej na tak wysokim poziomie.

Okoliczności zawarcia umowy o pracę w przedmiotowej sprawie, tj. krótkotrwałość zatrudnienia, jego charakter - brak samodzielnej pracy oraz ustalenie dużo wyższego wynagrodzenia za pracę w porównaniu z pozostałymi pracownikami zatrudnionymi w Spółce, a nawet samymi jej wspólnikami, należy uznać za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w odniesieniu do umówionego wynagrodzenia. Fakt, że cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego – szczególnie w przypadku kobiety w ciąży, jak już wcześniej zaznaczono nie jest sprzeczny z ustawą, nie może jednak oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych przy zawieraniu umów o pracę na stosunkowo krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia z ubezpieczenia społecznego, np. urodzenia dziecka, i ustaleniu wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania przez osobę ubezpieczoną naliczonych od takiej podstawy świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Opisane okoliczności uzasadniają w związku z tym stwierdzenie, że ustalenie wynagrodzenia w ocenianej umowie nastąpiło z naruszeniem zasad współżycia społecznego, polegającym na świadomym osiąganiu nieuzasadnionych korzyści z sytemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu.

Biorąc powyższe pod uwagę, w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 1 kpc, Sąd oddalił odwołania i orzekł jak w punkcie 1. sentencji.

O kosztach procesu w punkcie 2. wyroku orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy - na podstawie art. 98 kpc. Ponieważ decyzja organu rentowego okazała się być prawidłowa, M. W. i O. W. winni zwrócić Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R. koszty celowej obrony, zgodnie ze zgłoszonym przez niego żądaniem. Do kosztów tych należy wynagrodzenie pełnomocnika procesowego przy wartości przedmiotu sporu wynoszącej 2.629 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. poz. 1804 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym do dnia 26 października 2016 roku.

SSO Jarosław Łuczaj