Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2017r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący (...) del. do SO Piotr Wylegalski

Protokolant Jowita Sierańska

przy udziale Tomasza Fedyka Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2017r.

sprawy Ł. P. , syna W. i A. z domu O., urodzonego (...) w B.

oskarżonego o czyn z art. 178a § 4 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wołowie

z dnia 22 sierpnia 2016 roku sygn. akt II K 201/15

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

II.  zasądza od Skarbu Państwa (Kasa Sądu Rejonowego w Wołowie ) na rzecz adwokata H. M. kwotę 619,92 złotych (sześciuset dziewiętnastu i 92/100, w tym VAT), tytułem nieopłaconej obrony z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

III.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

Sygn. akt IV Ka 1416/16

UZASADNIENIE

Ł. P. został oskarżony o to, że:

w dniu 24 maja 2015 r. na drodze publicznej w P., gmina W., powiat (...), kierował samochodem m-ki A. (...) o nr rej. (...) w stanie nietrzeźwości (I badanie 1,28 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, II badanie 1,62 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, III badanie 1,61 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, IV badanie 2,9 promila alkoholu etylowego we krwi, V badanie 2,7 promila alkoholu etylowego we krwi), przy czym opisanego czynu dopuścił się będąc uprzednio skazanym za przestępstwo określone w art. 178a § 1 kk prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej o sygn. akt VII K 459/13 i nie zastosował się do orzeczonego w wyroku środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres trzech lat w okresie od 24.09.2014 r. do 24.09.2017 r.,

tj. o czyn z art. 178a § 1 i 4 kk i art. 244 kk w związku z art. 11 § 2 kk

Wyrokiem z dnia 22 sierpnia 2016 r., sygn. akt II K 201/15 Sąd Rejonowy

w W. :

I. uznał oskarżonego Ł. P. za winnego popełnienia czynu opisanego w części wstępnej wyroku, to jest przestępstwa z art. 178a § 4 kk i za to na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 2 (dwóch) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

II. na podstawie art. 42 § 2 kk orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 8 (ośmiu) lat;

III. na podstawie art. 63 § 1 kk zaliczył oskarżonemu na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres jego zatrzymania w dniach 24 i 25 maja 2015 r. oraz tymczasowego aresztowania w dniach od 27 maja 2016 roku do 7 czerwca 2016 roku;

IV. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. H. M. kwotę 516,60 zł z VAT tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną oskarżonemu z urzędu;

V. na podstawie art. 624 § 1 kpk i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych zwolnił oskarżonego od zapłaty kosztów sądowych, w tym od opłaty.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonego. Zaskarżając wyrok „w części dotyczącej niezastosowania środka zabezpieczającego”, skarżący zarzucił:

I.  niesłuszne niezastosowanie wobec oskarżonego Ł. P. środka „zapobiegawczego” w postaci terapii uzależnień, mimo że zachodziła taka potrzeba, gdyż oskarżony pomimo młodego wieku / 27 lat / - od daty doznania poważnych obrażeń ciała, w tym głowy, w wypadku komunikacyjnym w 2012 r. od tego czasu nadużywa alkoholu, pije w ciągach alkoholowych, dopuścił się czterech przestępstw z art. 178a § 1 k.k., w okresie od 2010 r. do 2015 r., w związku z uzależnieniem od alkoholu, podejmowane przez oskarżonego próby dobrowolnego podjęcia leczenia odwykowego nie przyniosły rezultatu, a biegli lekarze psychiatrzy; N. B. (1) i C. P. w wydanej opinii rozpoznali u oskarżonego zespół uzależnienia od alkoholu.

II.  rażącą niewspółmierność kary w wymiarze 2 lat i 6 miesięcy bezwzględnego pozbawienia wolności orzeczoną wobec oskarżonego, w sytuacji gdy ustalono, że jest on uzależniony od alkoholu, ukończył szkołę specjalną, wymienieni wyżej biegli psychiatrzy stwierdzili u oskarżonego deficyt intelektualny, skutkujący potrzebą udzielenia mu pomocy w zadawaniu pytań – zaś Ł. P. zarówno w postępowaniu przygotowawczym, a następnie przed Sądem przyznał się w całości do popełnienia zarzucanego mu czynu, złożył szczere wyjaśnienia podnosząc w nich, że po spożyciu alkoholu nie panuje nad sobą i że chciałby, aby Sąd orzekł wobec niego obowiązek przymusowego podjęcia leczenia odwykowego.

Podnosząc powyższe zarzuty, skarżący wniósł o:

I.  dopuszczenie w postępowaniu odwoławczym dowodu bądź z pisemnej opinii uzupełniającej lekarzy biegłych psychiatrów; N. B. (2) i C. P. lub wezwanie wymienionych na rozprawę w celu ustalenia czy w stosunku do oskarżonego Ł. P. nadużywającego nałogowo alkoholu, dopuszczania się przez niego wyłącznie przestępstw drogowych w związku z uzależnieniem od alkoholu – zamiast orzeczonej bezwzględnej kary pozbawienia wolności należałoby zastosować środek zabezpieczający w postaci terapii uzależnień, ponieważ biegli kwestii tej w opinii nie wyjaśnili

bądź

II.  zmianę zaskarżonego wyroku przez obniżenie kary pozbawienia wolności wymierzonej oskarżonemu Ł. P. do jednego roku pozbawienia wolności z jednoczesnym warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby pięciu lat z nałożeniem obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu w systemie stacjonarnym.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Ocenę zasadności zarzutów odwoławczych poprzedzić należy uwagą, że skarżący nie kwestionował przypisania oskarżonemu sprawstwa i winy w popełnieniu przestępstwa, zaś w rozpoznawanej sprawie brak jest podstaw do rozszerzenia kognicji Sądu Odwoławczego poza zakres zaskarżenia. Zauważyć również trzeba, że sposób dookreślenia części, w jakiej został zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego, sugeruje akceptację przez skarżącego pozostałych rozstrzygnięć zawartych w tymże wyroku, co jednak sprzeczne jest z podniesionym następnie zarzutem rażącej niewspółmierności kary wymierzonej oskarżonemu. Oceniając wniesiony środek odwoławczy przez pryzmat jego treści (zgodnie art. 118 § 1 k.p.k.), apelację należało zatem uznać za zwróconą również przeciwko orzeczeniu o karze wymierzonej Ł. P., a nie jedynie przeciw braku orzeczenia wobec niego środka zabezpieczającego. Ponadto, gdyby dosłownie interpretować zakres zaskarżenia wskazany w punkcie I. apelacji, jej dopuszczalność budziłaby wątpliwości pod względem istnienia interesu ( gravamen) obrońcy oskarżonego w zaskarżeniu wyłącznie braku rozstrzygnięcia o środku zabezpieczającym.

W kontekście zasygnalizowanego wyżej problemu, w ocenie Sądu Odwoławczego pierwszy z podniesionych w apelacji zarzutów jest dopuszczalny w świetle art. 425 § 3 k.p.k. wyłącznie przy rozumieniu go jako zarzut błędnego niezastosowanie środka zabezpieczającego zamiast, a nie obok, kary wymierzonej oskarżonemu. Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez wyłącznie orzeczenie środka zabezpieczającego (a więc przy utrzymaniu w mocy pierwszoinstancyjnego rozstrzygnięcia o karze), byłaby bowiem ewidentnie zmianą na niekorzyść oskarżonego. W pierwszym z wniosków odwoławczych obrońca sugeruje zresztą orzeczenie środka zabezpieczającego zamiast kary pozbawienia wolności. Taka intencja skarżącego nie wynika jednak z treści omawianego zarzutu, stąd koniecznym stało się wyjaśnienie tej kwestii. Jednakże również we wskazanym wyżej ujęciu analizowany zarzut nie ma racji bytu. Przy stwierdzeniu sprawstwa i winy oskarżonego w zakresie czynu z art. 178a § 4 k.k., skutkującym wydaniem wobec niego wyroku skazującego, dopuszczalne jest co prawda orzeczenie na podstawie art. 93c pkt 5 k.k. środka zabezpieczającego w postaci terapii uzależnień, jednak w braku okoliczności wyłączających odpowiedzialność karną sprawcy czynu zabronionego przepis ten nie uprawnia do orzeczenia środka zabezpieczającego zamiast kary, jak chciałby obrońca oskarżonego. Z powyższych względów pierwszy z zarzutów nie zyskał uznania Sądu Odwoławczego. Odnosząc się do twierdzeń i wniosków skarżącego, wskazać niemniej należy, że w związku z uzależnieniem oskarżonego od alkoholu może on zostać poddany leczeniu w warunkach izolacji penitencjarnej, czemu służyć może przede wszystkim wykonywanie wobec Ł. P. kary pozbawienia wolności w systemie terapeutycznym.

Również drugi z zarzutów apelacji jest bezzasadny. Wbrew twierdzeniom skarżącego, nie sposób uznać, że kara wymierzona wyrokiem Sądu I instancji jest rażąco niewspółmierna. Na gruncie art. 438 pkt 4 k.p.k. nie chodzi o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby - również w potocznym znaczeniu tego słowa - "rażąco" niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu nienadającym się wręcz do zaakceptowania (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 16 października 2014 r., II AKa 305/14, LEX nr 1567114). Analiza akt sprawy nie ujawniła dopuszczenia się przez Sąd a quo opisanego wyżej uchybienia. Pisemne uzasadnienie rozstrzygnięcia pierwszoinstancyjnego dokumentuje przeprowadzone przez Sąd Rejonowy rozważania, które – wbrew sugestiom skarżącego – uwzględniały w należyty sposób całokształt okoliczności relewantnych dla określenia konsekwencji prawnokarnych przypisania Ł. P. przestępstwa z art. 178a § 4 k.k. Uzależnienie oskarżonego od alkoholu nie może w rozpoznawanej sprawie niwelować licznych okoliczności determinujących wymierzenie oskarżonemu kary 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Z opinii biegłych jednoznacznie wynika, że oskarżony znal działanie alkoholu na swój organizm, a w sprawie nie zachodził atypowy bądź patologiczny charakter upicia. Wskazując na deficyt intelektualny oskarżonego, obrońca pomija, że w ocenie biegłych poziom intelektualny Ł. P. pozwala mu znać normy społeczno-prawne i rozumieć konsekwencje ich przekraczania Prowadząc samochód nie tylko w stanie znacznej nietrzeźwości, ale także bez uprawnień i wbrew zakazowi orzeczonemu przez Sąd, oskarżony wykazał się rażącym lekceważeniem porządku prawnego, Wymiaru Sprawiedliwości, a nadto bezpieczeństwa w komunikacji. Akcentowane w apelacji

okoliczności przemawiające, zdaniem obrońcy, na korzyść oskarżonego, nie równoważą wielokrotnej karalności Ł. P. za przestępstwa podobne, wysokiego stopnia społecznej szkodliwości jego czynu oraz potrzeby realizacji prewencyjnych celów kary. Podniesiona przez skarżącego próba nieskutecznego leczenia oskarżonego w warunkach wolnościowych również przemawia za uznaniem, że wyłącznie izolacja Ł. P. wyeliminuje zagrożenie, jakie stwarza on przebywając na wolności.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy zważył, że kara wymierzona zaskarżonym wyrokiem nie nosi cech ani rażącej surowości i stanowi adekwatną reakcję na przestępstwo popełnione przez Ł. P..

Mając na uwadze trudną sytuację materialną oskarżonego, Sąd Okręgowy zwolnił go z ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, stosując art. 634 k.p.k. w zw. z art. 624 § 1 k.p.k. Wynagrodzenie adwokata z urzędu za obronę oskarżonego w postępowaniu odwoławczym oparto natomiast na dyspozycji art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 – Prawo o adwokaturze w zw. z § 4 ust. 1 i 3 w zw. z § 17 ust. 2 pkt 4 i § 20 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.