Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 15 czerwca 2015 r., skierowanym przeciwko pozwanemu miastu stołecznemu W., Zakładowi (...) w dzielnicy M. m.st. W., A. B. wniósł o ustalenie, że z dniem 17 września 1996 r. wstąpił w stosunek najmu lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ulicy (...) w W., w miejsce jego zmarłego ojca S. B., z mocy prawa, na podstawie art. 691 § 1 kodeksu cywilnego. Nadto powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że ojciec powoda S. B. otrzymał przydział ww. lokalu jako pracownik Komendy Głównej Milicji Obywatelskiej. Powód wskazał, że stale zamieszkiwał ze swoim ojcem w chwili jego śmierci i zamieszkuje w owym lokalu do chwili obecnej ( pozew k. 1-4).

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz od powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Powód zakwestionował fakt stałego zamieszkiwania powoda w objętym pozwem lokalu w dacie śmierci jego ojca. Nadto pozwany wskazał, że powód nie ma interesu do wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie, z uwagi na toczącą się obecnie sprawę z powództwa m.st. W. przeciwko A. B. o eksmisję z ww. lokalu. Pozwany podniósł również, że art. 691 § 1 k.c. nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie, gdyż w dniu śmierci ojca powoda lokal pozostawał w dyspozycji Komendanta Głównego Policji i miały do niego zastosowanie przepisy szczególne (m.in. ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) z 18 lutego 1994 r.), wyłączające stosowanie przepisów kodeksu cywilnego. ( odpowiedź na pozew k. 21-25).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. B. zamieszkiwał w lokalu nr (...) w budynku przy ulicy (...) w W., stanowiącym tzw. osobną kwaterę stałą od dnia 9 listopada 1955 r., tj. od dnia otrzymaniu przydziału tej kwatery przez jego ojca S. B. i nadal tam mieszka. Zgodnie z treścią ww. przydziału A. B. był osobą uprawnioną do zamieszkiwania w owym lokalu wraz z ojcem. ( przydział kwatery stałej k. 5, zeznania świadka B. C. k. 44v, zeznania świadka B. P. k. 44v, przesłuchanie powoda k. 44v).

S. B. zmarł w dniu 17 września 1996 r. ( bezsporne, odpis skrócony aktu zgonu k. 4 akt sprawy I C 3853/14 tut. Sądu). Również w tej dacie A. B. stale zamieszkiwał w ww. lokalu nr (...) ( zeznania świadka B. C. k. 44v, zeznania świadka B. P. k. 44v, przesłuchanie powoda k. 44v).

Pismami z dni: 1.07.2002 r., 27.02.2003 r. i 5.09.2003 r. (...) M. (...) W. zwracało się do A. B. o dostarczenie decyzji potwierdzającej jego prawa do ww. lokalu nr (...) przy ul. (...) w W. ( k. 5-7 akt sprawy I C 3853/14 tut. Sądu). Pismem z dnia 18 maja 2009 r. m.st. W. poinformowało A. B., że zajmuje on ww. lokal mieszkalny nr (...) bez tytułu prawnego ( pismo k. 28).

Na mocy porozumienia z dnia 4 sierpnia 2009 r. zawartego z m.st. W. Komendant Główny Policji zrzekł się dyspozycji co do ww. lokalu nr (...). ( k. 6-8).

Pozwem z dnia 18 grudnia 2014 roku m.st. W. wniosło o nakazanie A. B. i jego żonie W. B. opróżnienia ww. lokalu nr (...) i wydania go powodowi. Postępowanie w powyższej sprawie jest obecnie zawieszone. ( pozew o eksmisję k. 1-2 akt sprawy I C 3853/14 tut. Sądu, postanowienie k. 66).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wymienionych wyżej dokumentów, zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy i sprawy o sygn. akt I C 3853/14 tut. Sądu i niekwestionowanych przez strony, jak również w oparciu o zeznania świadków i powoda, uznając je za wiarygodne.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu, na gruncie niniejszej sprawy nie było podstaw do zastosowania w stosunku do powoda przepisu art. 691 § 1 k.c. Należy bowiem wskazać, że, jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, sporny lokal w chwili śmierci S. B. pozostawał w dyspozycji organu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych - Komendanta Głównego Policji. Powyższy przydział ojciec powoda otrzymał na podstawie Zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych ( przydział k. 5). Ww. lokal mieszkalny pozostawał w dyspozycji Komendanta Głównego Policji aż do dnia 4 sierpnia 2009 r., kiedy to na mocy porozumienia zawartego z m.st. W., Komendant Główny Policji zrzekł się dyspozycji co do tej nieruchomości.

Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie poglądem, który Sąd w niniejszym składzie podziela, do lokali mieszkalnych pozostających w dyspozycji organów Policji nie ma zastosowania przepis art. 691 § 1 k.c. W przypadku lokali będących w dyspozycji ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub podległych mu organów, przepisami odrębnymi dotyczącymi lokali mieszkalnych jest rozdział 8 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji. Przepisy te mają bezpośrednie zastosowanie do funkcjonariuszy Policji, a poprzez art. 29 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Wewnętrznej oraz ich rodzin (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67) mają również zastosowanie do emerytów i rencistów policyjnych oraz członków ich rodzin. Powyższe przepisy w sposób szczególny uregulowały status prawny tych lokali, krąg osób, które są uprawnione do uzyskania tytułu prawnego do takiego lokalu, a także zasady postępowania i opróżniania lokali w przypadku gdy lokale zajmowane są przez osoby bez tytułu prawnego. ( vide: uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w K. z 26.01.2011 r., sygn. akt III SA/Kr 343/10).

Trafność powyższego stanowiska potwierdził także Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. w uzasadnieniu wyroku z 15.02.2011 r. ( sygn. akt II SA/Wa 1644/09, Lex nr 993856), wprost wskazując, że do lokali, o których mowa w rozdziale 8 ustawy z 1990 r. o Policji, nie mają zastosowania przepisy k.c., w tym art. 691 § 1 k.c., gdyż prawo do powyższych lokali mieszkalnych będących w dyspozycji organów Policji nie jest instytucją prawa cywilnego, lecz szczególną uregulowaną w ustawie o Policji oraz w ustawie z 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin.

Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w pełni podziela powyższe poglądy judykatury i przyjmuje je za własne.

Przepis art. 29 ust. 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…), w brzmieniu obowiązującym w dacie śmierci ojca powoda (tj. 17 września 1996 r.), wyczerpująco regulował krąg osób uprawnionych do zajmowania lokalu mieszkalnego w przypadku śmierci jego najemcy, będącego funkcjonariuszem Policji lub byłym funkcjonariuszem uprawnionym do policyjnej emerytury lub renty. Zgodnie z ww. przepisem, prawo do lokalu mieszkalnego przysługuje członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej po funkcjonariuszach, którzy w chwili śmierci spełniali warunki wymagane do uzyskania emerytury lub renty policyjnej, oraz po zmarłych emerytach i rencistach.

Także w orzecznictwie podkreśla się, zdaniem Sądu trafnie, że nie można wywodzić tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego jedynie z bycia członkiem rodziny po zmarłym funkcjonariuszu, ponieważ art. 29 ust. 2 ustawy z 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) formułuje warunek zgodnie z którym, do nabycia prawa do mieszkania wymagane jest jeszcze, aby członek rodziny był uprawniony do renty rodzinnej po zmarłym funkcjonariuszu. ( vide: uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z 2.10.2012 r. (...) SA/Wa 948/12, Lex nr 1249161).

Na gruncie niniejszej sprawy, pomiędzy stronami procesu było bezsporne, że powód w dacie śmierci jego ojca nie spełniał powyższych warunków, gdyż w świetle przepisu art. 77 ust. 1 i 2 ustawy o Policji, nie był osobą uprawnioną do renty rodzinnej po swoim ojcu.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, iż powództwo w rozpoznawanej sprawie podlegało oddaleniu nawet przy przyjęciu - wyłącznie hipotetycznie - założenia, że do sytuacji prawnej powoda znajduje zastosowanie przepis art. 691 k.c. Wypada bowiem wskazać, że powód nie posiadał interesu prawnego w domaganiu się ustalenia wstąpienia w stosunek najmu ww. lokalu nr (...), co w świetle przepisu art. 189 k.p.c. stanowi warunek sine qua non uwzględnienia tego rodzaju powództwa.

Interes prawny w rozumieniu ww. przepisu jest kategorią obiektywną. Jest to bowiem rzeczywiście, a nie tylko hipotetycznie (jedynie w odczuciu strony) istniejąca potrzeba prawna uzyskania wyroku danej treści - występująca wówczas, gdy zaistniała sytuacja faktycznego naruszenia, czy zagrożenia naruszenia określonej sfery prawnej. Chodzi mianowicie o sytuację, gdy sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, a tym samym definitywnie zakończy istniejący spór lub prewencyjnie zapobiegnie powstawaniu takiego sporu w przyszłości ( vide: uzasadnienia wyroków Sądu Najwyższego: z dnia 4 października 2001 r., I CKN 425/00, Lex nr 52719; z dnia 8 maja 2000 r., V CKN 29/00, Lex nr 52427 i z dnia 18 marca 2011 r., III CSK 127/10, Lex nr 846586 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 5 kwietnia 2007 r., III AUa 1518/05, Lex nr 257445).

W szczególności brak interesu prawnego zachodzi wówczas, gdy stan niepewności może być usunięty w drodze dalej idącego powództwa o świadczenie bądź w drodze podjęcia obrony w toku wytoczonej już przez pozwanego w procesie o ustalenie odrębnej sprawy o świadczenie ( vide: uzasadnienia wyroków Sądu Najwyższego: z dnia 29 lutego 1972 r., I CR 388/71, Lex nr 7066; z dnia 16 kwietnia 2010 r., IV CSK 453/09, Lex nr 578163; z dnia 4 marca 2011 r., I CSK 351/10, Lex nr 785272).

W ocenie Sądu, przedstawiona powyżej sytuacja zaistniała na gruncie niniejszej sprawy, albowiem przed wszczęciem niniejszego procesu przez powoda, m.st. W. wytoczyło powództwo o eksmisję powoda z przedmiotowego lokalu nr (...), a postępowanie w tej sprawie nie jest jak dotąd zakończone. Należy zaś podkreślić, że w sprawie o eksmisję Sąd bada m.in. kwestię istnienia po stronie pozwanego skutecznego względem właściciela prawa do zajmowanego lokalu.

Powyższe stanowisko znajduje również oparcie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w uzasadnieniu wyroku z dnia 4 grudnia 1998 r. ( III CKN 56/98, Lex nr 35754) stwierdził, że gdy przedmiotem żądania w jednej sprawie jest eksmisja z lokalu mieszkalnego, a w drugiej - żądanie przez pozwanych ze sprawy eksmisyjnej ustalenia wstąpienia w stosunek najmu tego lokalu, to powództwo o ustalenie należy w takiej sytuacji ocenić w aspekcie braku interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c.

Mając na względzie powyższe, Sąd oddalił powództwo (pkt 1. sentencji).

W punkcie 2. wyroku Sąd odstąpił od obciążenia powoda obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania na rzecz pozwanego, mimo przegrania przez niego procesu. Powyższe rozstrzygnięcie znajduje oparcie w przepisie art. 102 k.p.c., za którego zastosowaniem w niniejszej sprawie przemawiał fakt, że powód, który od kilkudziesięciu lat zamieszkuje w objętym pozwem lokalu, niewątpliwie był silnie subiektywnie przekonany o słuszności dochodzonego pozwem roszczenia. Możliwość potraktowania powyższej okoliczności jako przesłanki orzeczenia o kosztach procesu w oparciu o art. 102 k.p.c. jest także aprobowana w orzecznictwie Sądu Najwyższego. ( vide: uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2012 r. II CZ 95/12 Lex nr 1232771; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1979 r., III PR 78/79, OSPiKA z 1989 r., Z. 11, poz. 196).

Mając na uwadze wszystkie przytoczone wyżej okoliczności faktyczne i rozważania prawne, Sąd orzekł jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku z uzasadnieniem proszę doręczyć pełnomocnikowi powoda;

2.  Po prawomocnym zakończeniu postępowania odłączyć akta sprawy I C 3853/14.

Dnia 11 stycznia 2016 roku.