Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 4 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Magdalena Balion - Hajduk (spr.)

Sędziowie: SO Teresa Kołeczko - Wacławik

SO Marcin Rak

Protokolant Aldona Kocięcka

po rozpoznaniu w dniu 22 marca 2017 r. na rozprawie sprawy

z wniosku D. B.

z udziałem K. B. (1)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 30 marca 2016 r., sygn. akt I Ns 325/13

postanawia:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że:

1.  w pkt. 1 ppkt. 19 środki pieniężne określić na kwotę 55 382,12 zł (pięćdziesiąt pięć tysięcy trzysta osiemdziesiąt dwa złote 12/100),

2.  w pkt. 5 zasądzić od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni 38 212,34zł (trzydzieści osiem tysięcy dwieście dwanaście złotych 34/100) tytułem spłaty płatną w terminie do 4 lipca 2017 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności,

3.  w pkt. 7 przyznać od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zabrzu na rzecz adw. D. K. kwotę 2942 zł ( dwa tysiące dziewięćset czterdzieści dwa złote ), w tym 552 zł (pięćset pięćdziesiąt dwa złote) podatku od towarów i usług, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni z urzędu,

II.  oddalić apelację w pozostałej części,

III.  pobrać od wnioskodawczyni na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zabrzu z zasądzonego w punkcie 5 postanowienia Sądu Rejonowego świadczenia kwotę 310 zł (trzysta dziesięć złotych) tytułem części nieuiszczonej opłaty od apelacji,

IV.  pobrać od uczestnika postępowania na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zabrzu 690zł (sześćset dziewięćdziesiąt złotych) tytułem części nieuiszczonej opłaty od apelacji,

V.  przyznać od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zabrzu na rzecz adw. D. K. kwotę 2942 zł ( dwa tysiące dziewięćset czterdzieści dwa złote ), w tym 552 zł (pięćset pięćdziesiąt dwa złote) podatku od towarów i usług, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

SSO Marcin Rak SSO Magdalena Balion - Hajduk SSO Teresa Kołeczko - Wacławik

Sygn. III Ca 1035/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 30 marca 2016 roku Sąd Rejonowy w Zabrzu ustalił, że w skład majątku wnioskodawczyni D. B. i uczestnika postępowania K. B. (2) wchodzą ruchomości oraz pieniądze w kwocie 5882,12 zł i dokonał podziału majątku wspólnego w ten sposób, że wszystkie składniki majątku przyznał na wyłączną własność uczestnika postępowania. Sąd ustalił również, że uczestnik poczynił nakłady z majątku wspólnego na swój majątek osobisty o wartości 10 812,56 zł i zasądził od niego na rzecz wnioskodawczyni kwotę 13 462,34 zł tytułem spłaty płatną w terminie trzech miesięcy od prawomocności postanowienia oraz orzekł o kosztach postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił, że małżeństwo wnioskodawczyni I uczestnika zawarte 25 grudnia 1994 roku zostało rozwiązane wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 22 czerwca 2010 roku bez orzekania o winie. Wyrok ten uprawomocnił się 14 lipca 2010 roku. W skład majątku wspólnego weszły wymienione W postanowieniu ruchomości stanowiące wyposażenie mieszkania oraz przyczepa samochodowa i pieniądze w kwocie 5882,12 zł.

Z majątku wspólnego poczynione zostały nakłady na majątek osobisty uczestnika w postaci wydatków na nieruchomość położoną w C. o wartości 10 612,56 zł, na które składały się koszty remontu 5480 zł oraz opłaty 5132,50 zł.

Sąd Rejonowy, wskazując jako podstawę prawną art. 567 § 3 k.p.c. oraz 688 k.p.c. ustalił skład majątku wspólnego i jego wartości na łączną 9 172,12 złotych.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że ze wspólnego rachunku bankowego w dniu 27 lutego 2009 roku uczestnik postępowania wypłacił kwotę 31 500 złotych i uznał za wiarygodne zeznania uczestnika, który stwierdził, że kwotę 30 000 zł przekazał w połowie swojej żonie, ponieważ wtedy pozostawiał z nią w normalnych stosunkach.

Sąd nie uwzględnił żądanej przez wnioskodawczynię spłaty kwot, które miały znajdować się na rachunkach bankowych, ponieważ kwoty która wskazywała wnioskodawczyni uczestnik postępowania posiadał na osobistym rachunku bankowym już dawno po ustaniu wspólności majątkowej. Pieniądze jakie znajdowały się na rachunkach bankowych przed ustaniem wspólności majątkowej były zużywane na bieżące potrzeby rodziny. Sąd ustalił, że w skład majątku wspólnego wchodziły pieniądze w kwocie 5882,12 zł, a złożyły się na nie środki pieniężne znajdujące się na rachunku bankowym uczestnika postępowania w dniu wydania wyroku rozwodowego to jest 22 czerwca 2010 roku - to jest 1882,12 zł oraz pieniądze które pobrał uczestnik postępowania w tym dniu oraz dzień wcześniej to jest 2 × po 2000 zł po dacie wyroku rozwodowego, którego żadna ze stron nie zaskarżyła. Uczestnik postępowania pobrał ze wspólnego konta w dniach 21 i 22 czerwca 2010 roku kwotę 4000 zł, której pobranie nie było uzasadnione, gdyż uczestnik nie wykazał, aby pieniądze te zostały przeznaczone na wspólne potrzeby życiowe przed orzeczeniem rozwodu. Uczestnik pobierał periodycznie ze wspólnego konta pieniądze, jednakże ich wysokość wskazywała, iż były przeznaczone na pokrycie bieżących potrzeb.

O zwrocie nakładów poczynionych w majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika Sąd orzekł na mocy art. 45 § 1 k.r.o. Były to nakłady na nieruchomość położoną w C., które wyniosły 10 612,56 złotych. Sąd dokonał rozliczenia wpłat w ten sposób, że uczestnik postępowania winien zwrócić wnioskodawczyni połowę nakładów na mieszkanie w C., połowę kwoty za samochód marki F. (...) warty 4600 zł, połowę kwoty za węgiel, koks i drewno - 1270 złotych czyli w sumie 8876,28 złotych, co sumując spłaty dla wnioskodawczyni z tytułu podziału majątku wspólnego uczestnik jest zobowiązany do zapłaty na rzecz wnioskodawczyni 13 462,34 złotych.

Wnioskodawczyni w apelacji w zakresie punktu 1,2, 3,5,7 i 8 zarzuciła:

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 328 § 2 k.p.c. przez uznanie za wiarygodne zeznań uczestnika postępowania w zakresie rzekomego przekazania przez niego połowy kwoty 31 500 zł na rzecz wnioskodawczyni, przy jednoczesnym braku uzasadnienia w tym zakresie,

- błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia polegający na uznaniu, że środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych uczestnika postępowania w łącznej kwocie 35 000 zł pobierane przez uczestnika postępowania w okresie bezpośrednio poprzedzającym rozwód jest od lutego 2009 roku do lipca 2010 roku były przeznaczone na potrzeby rodziny i nie wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków,

-naruszenie § 6 pkt 6 w związku z § 7 pkt 10 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez jego niezastosowanie , co skutkowało przyznaniem pełnomocnikowi wnioskodawczyni wynagrodzenia w wysokości niższej niż należne,

- zaskarżenie pkt 8 co jest konsekwencją zaskarżenia w pozostałym zakresie.

Wniosła o zmianę w postanowienia w pkt 1 przez dodatkowe ustalenia, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni uczestnika pochodzą pieniądze w kwocie 71 500 zł, uchylenie pkt 3, zmianę pkt 5 przez zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwotę 43 771 zł tytułem spłaty, zmiany pkt 7 i przyznanie pełnomocnikowi wnioskodawczyni kwoty 4428 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni z urzędu oraz wniosła o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

Uczestnik postępowania jest o oddalenie apelacji

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja w części zasługuje na uwzględnienie.

W związku z zarzutami apelacji Sąd odwoławczy przeprowadził uzupełniające postępowanie dowodowe, przesłuchał wnioskodawczynię i uczestnika postępowania oraz dokonał analizy historii obu rachunków należących do uczestnika postępowania, której Sąd Rejonowy w ogóle nie przeprowadził i nie dokonał oceny wypłat gotówki z konta przez uczestnika. W wyniku tego postępowania Sąd Okręgowy nie podziela oceny zeznań uczestnika postępowania dotyczących kwot wypłaconych przez niego na bieżące potrzeby rodziny.

Z historii obu kont - konta wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika oraz indywidualnego konta uczestnika wynika, że w okresie od lutego 2009 roku do czerwca 2010 na obydwu kontach w (...) Banku (...) gromadzone były znaczne środki finansowe. Nie jest prawdziwe stanowisko Sądu Rejonowego, iż znaczące oszczędności uczestnik posiadał już dawno po ustaniu wspólności majątkowej. W czasie gdy wnioskodawczyni i uczestnik postępowania byli małżeństwem na ich wspólne konto wpływało wynagrodzenie uczestnika postępowania. Z historii tego rachunku wynika, iż bieżące koszty utrzymania wynosiły od 2000 do 3000 złotych miesięcznie, bo w takiej wysokości dokonywał uczestnik wypłat. W tym okresie ze wspólnego konta nie dokonywano bezpośrednich opłat za mieszkanie i media, nie płacono za zakupy kartą. Dopiero od kwietnia 2010 roku takie opłaty za mieszkanie, media, telefon, czynsz i internet były dokonywane przez uczestnika postępowania z nowego indywidualnego konta założonego w marcu 2010 roku. Od tej pory na to konto wpływało wynagrodzenie uczestnika postępowania i z tego konta były regulowane bieżące opłaty, jak też przekazywane były na rzecz wnioskodawczyni alimenty po 400 zł miesięcznie. Także ponad te opłaty uczestnik postępowania dokonywał wypłat w wysokości po 2000 złotych, które w świetle zeznań zarówno wnioskodawczyni jak i uczestnika co do wysokości kosztów utrzymania świadczą o tym, iż były przeznaczone na bieżące potrzeby. Koresponduje to ze stylem i poziomem życia wnioskodawcy i uczestnika. Sytuacja zmieniła się dopiero w listopadzie 2009 roku.

27 lutego 2009 roku uczestnik wypłacił ze wspólnego konta 31 500 złotych. Okoliczność, iż uczestnik podzielił się nią tą kwotą wnioskodawczyni zakwestionowała.

Wnioskodawczyni zeznała, że nie wie na co została przeznaczona ta kwota. Ona z konta nie korzystała, nie miała do niego dostępu, nie miała też karty bankomatowej. Otrzymywała w tym czasie od męża 400 zł alimentów na syna i mąż opłacał koszty utrzymania mieszkania. Koszty utrzymania rodziny we tym czasie wynosiły 2000 złotych, taką też kwotę wskazywał uczestnik postępowania w toku sprawy o alimenty.

Uczestnik postępowania zeznał na rozprawie odwoławczej w dniu 22 marca 2017 roku, że nigdy nie twierdził, że od razu żonie przekazał połowę z wypłaconych 31 500 zł. W tym czasie żona nie pracowała, byli normalnym małżeństwem. Zeznał, że trzymał te pieniądze i co jakiś czas wydawał żonie pieniądze na wydatki. Wypłacił je, żeby kupić nowy samochód. Samochodu nie kupił, bo akurat nie znalazł się taki, jaki chciał. Pieniądze trzymał w domu na wierzchu, karta do bankomatu też była w domu i stopniowo te pieniądze się rozeszły na różne rzeczy. Zeznał, że utrzymywał całą rodzinę i wypłaty z konta w 2009 i 2010 roku przeznaczał na bieżące potrzeby. Przed Sądem Rejonowym uczestnik zeznał natomiast, że w czasie trwania małżeństwa miał jeden wspólny rachunek bankowy, tam znajdowały się wpływy z jego wynagrodzenia. Wypłacił większą kwotę w 2009 roku ok. trzydziestu tysięcy złotych i tymi pieniędzmi podzielił się z żoną. Zeznał, że około 15 000 złotych dał żonie w gotówce, nie żądał pokwitowania, bo pozostawali w normalnych stosunkach.

Zeznania uczestnika nie zasługują na wiarę. W lutym 2009 roku kiedy uczestnik postępowania wypłacił kwotę 31 500 złotych strony nie pozostawały w normalnych stosunkach, skoro w tym czasie byli w faktycznej separacji, w toku była sprawa o alimenty na rzecz syna. Uczestnik od kwietnia 2009 roku przekazywał po 400 zł alimentów na syna, co wynika z historii rachunku i zeznań wnioskodawczyni. Jak zeznała wnioskodawczyni pomimo wspólnego zamieszkiwania wnioskodawczyni i uczestnik nie prowadzili wspólnego gospodarstwa, pozostawali w faktycznej separacji. Sądowi Okręgowemu z urzędu wiadomo, iż 29 maja 2009r. wpłynął pozew o rozwód, sprawa toczyła się w Sądzie Okręgowym w Gliwicach pod sygn. I RC 1045/09, wcześniej w dniu 28 kwietnia 2009 roku strony zawarły przed Sądem Rejonowym w Zabrzu ugodę, w której ustaliły alimenty na syna od uczestnika postępowania po 400 złotych miesięcznie, a zatem wypłata 31 500zł nastąpiła na trzy miesiące przed wniesieniem sprawy o rozwód, a na dwa miesiące przed zawarciem ugody sądowej. Twierdzenia o normalnych stosunkach pomiędzy małżonkami i wspólnym zużytkowaniu pieniędzy na bieżące potrzeby rodziny w ogóle nie zasługują na wiarę.

Z historii wspólnego rachunku bankowego wynika, że miesięczne wypłaty z rachunku wynosiły w poszczególnych miesiącach po 2000 i 3000 zł, w październiku 2008 roku wypłata 1000 i 2000 zł, w listopadzie 2008 roku wypłata 2000 zł, w grudniu 2008 roku wypłaty po 1000 i 2000 zł, w styczniu 2009 dwie wypłaty po 1000 zł, w lutym 2009 roku 10 i 24 lutego uczestnik wypłacił po 2000 zł i 27 lutego 2009 roku 31 500 zł. W marcu 2009 roku stan konta wynosił około 175 zł, w kwietniu 2009 roku na koncie był debet 500 zł. Potwierdzają to zeznania wnioskodawczyni, iż koszty utrzymania ponoszone przez uczestnika postępowania na rzecz rodziny wynosiły 2000 zł, bo takich wypłat na potrzeby dokonywał miesięcznie uczestnik postępowania, a jak zeznał wówczas było to jego jedyne konto.

W kolejnych miesiącach uczestnik nie dokonywał już wypłat ze wspólnego konta . W marcu 2009 roku uczestnik założył swoje indywidualne konto w (...) Banku (...), na które wpływało jego wynagrodzenie, z którego regulował opłaty za mieszkanie i media, prąd opłaty za telefon, internet i telewizję cyfrową bezpośrednio na konta odbiorców, a także od kwietnia z tego konta przekazywał wnioskodawczyni po 400 zł alimentów miesięcznie. Pierwsza wypłata alimentów miała miejsce 15 kwietnia 2009 roku.

Opłaty miesięcznie za czynsz, wodę, prąd internet telewizję cyfrową i telefon wynosiły łącznie:

2009 rok kwiecień - 282,06zł, maj - 348,36, czerwiec - 503,11 zł, lipiec -302,84 zł, sierpień - 560,98 zł wrzesień - 494,34 zł październik - 360,98 zł, listopad - 612,55 złotych, grudzień - 310,98 zł ,

2010 rok styczeń - 136,70 zł, luty - 562,55 zł, marzec - 324,99 zł, kwiecień - 522,85 zł maj- 564,50 zł, czerwiec - 312,98 zł.

Oprócz tego uczestnik dokonywał regularnych wypłat gotówki z bankomatu, których wysokość wskazuje na zaspakajanie bieżących potrzeb i wypłaty te okresie od marca do września 2009 roku nie przekraczały 1000 złotych miesięcznie, w październiku było to 2000 złotych.

Natomiast sytuacja zmieniła się od listopada 2009 roku, gdzie uczestnik poza wypłatą 2000 zł w dniu 7 listopada dokonał czterech wypłat po 2000 zł w dniach 16, 18, 23, 30 listopada - to jest w sumie 8000 zł ,

w grudniu poza wypłatą 2 grudnia 2000 zł dokonał wypłaty 30 i 31 grudnia 2 × po 2000 zł - łącznie 4000 zł,

w lutym 2010 roku poza wypłatą w dniu 10 lutego 2000 zł, wypłacił 17 lutego 2000 zł,

w marcu poza wypłatą 10 marca 2000 zł, 12 i 15 marca wypłacił po 2000 zł - łącznie 4000 zł,

w czerwcu poza wypłatą 1 czerwca 2000 zł wypłacił 2 × po 2000 zł 21 i 22 czerwca – - łącznie 4000 zł, te kwoty Sąd Rejonowy rozliczył już w zaskarżonym postanowieniu.

Podsumowując łącznie uczestnik wypłacił ze środków należących do majątku wspólnego kwotę 22 000 złotych. Do rozliczenia ponad to co już uczynił Sąd pierwszej instancji pozostaje jeszcze kwota 18 000 złotych. Uczestnik w żaden sposób nie wykazał, iż w tym okresie miały miejsce jakieś zwiększone wydatki związane z utrzymaniem rodziny, nie wykazał także, iż te kwoty przekazał w jakiejkolwiek części wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni zaprzeczyła, żeby otrzymała od uczestnika jakiekolwiek kwoty poza alimentami, a uczestnik postępowania, na którym ciążył obowiązek dowodzenia tych okoliczności z mocy art. 6 k.c. , bo to on wywodzi skutki prawne z tej okoliczności, żadnych dowodów nie złożył, także podczas zeznań złożonych na rozprawie apelacyjnej tej okoliczności nie wyjaśnił. Zeznał, iż finansował wyjazd z synem na wakacje, ale było to w 2011 i 2012 roku, a więc już to po ustaniu ustawowej wspólności małżeńskiej.

Sąd Okręgowy, mając powyższe na uwadze uznał, iż wspólne środki pieniężne ponad wskazaną przez Sąd Rejonowy kwotą wynoszą 49 500 zł, na które złożyły się kwota 31 500 zł wypłacona 27 lutego 2009 roku przez uczestnika oraz kwota 18 000 zł wypłacona z konta w okresie od listopada 2009 roku do marca 2010 roku. Połowa z tej kwoty to jest 24 750 złotych, którą uczestnik winien zwrócić wnioskodawczyni tytułem jej udziału w majątku wspólnym. Do tej kwoty oczywiście należy doliczyć się ustalone już przez Sąd Rejonowy środki pieniężne.

Sąd Okręgowy mając powyższe na uwadze na mocy art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób ustalone w postanowieniu Sądu Rejonowego środki pieniężne stanowiące majątek wspólny w wysokości 5882,12zł ustalił na 55 382,12zł (49 500 + 5882,12) plus dodatkowa kwota , że ustalił wysokość środków pieniężnych na 55 382,12 zł oraz podwyższył należna wnioskodawczyni spłatę o połowę z kwoty 49 500 zł, co dało łącznie 38 212,34 zł, płatną w terminie 3 miesięcy od prawomocności postanowienia tj. do 4 lipca 2017r.

Zmianie uległo także rozstrzygnięcie o kosztach. Wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawczyni należało ustalić od wartości udziału zgłoszonego we wniosku na kwotę 37 750zł , co daje zgodnie z § 7 pkt.10 w zw. z § 6 pkt 4 i § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu wynagrodzenie w kwocie 2400zł plus podatek od towarów i usług 552zł.

W pozostałym zakresie apelacja została oddalona na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. jako nieuzasadniona. Apelacja nie mogła również wzruszyć punktu 8 postanowienia albowiem Sąd Rejonowy zastosował prawidłowo regulację art. 113 ust. 2 ustawy o kosztach sadowych w sprawach cywilnych.

W postępowaniu odwoławczym Sąd orzekł o kosztach zgodnie z art. 100 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. wnioskodawczyni wygrała postępowanie w 69%, na podstawie . art. 113 ust. 1 i 2 ustawy o kosztach sadowych w sprawach cywilnych uczestnik postępowania winien na uiścić cześć nieuiszczonej opłaty od apelacji w kwocie 690zł (69% z 1000zł), zaś wnioskodawczyni pozostałą cześć 310zł. Zgodnie z § 16 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 8 i § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawczyni od wartości przedmiotu zaskarżenia 30 308,66zł wyniosło 2400zł plus podatek od towarów i usług 552zł.

SSO Marcin Rak SSO Magdalena Balion - Hajduk SSO Teresa Kołeczko - Wacławik