Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny-Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 czerwca 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. J. (1) i M. J. (2)

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów i pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy - Śródmieścia w Warszawie

z dnia 24 marca 2015 r., sygn. akt I C 18/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie trzecim w całości i czwartym częściowo w ten sposób, że zasądza dodatkowo od (...) S.A. w W. na rzecz M. J. (1) i M. J. (2) solidarnie kwotę 15 480 (piętnaście tysięcy czterysta osiemdziesiąt) złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 stycznia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty i dodatkowo kwotę (...) (dwa tysiące osiemset czternaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania;

2.  oddala apelację pozwanego;

3.  zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz M. J. (1) i M. J. (2) solidarnie kwotę 1974 (tysiąc dziewięćset siedemdziesiąt cztery) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Wiesława Śmich SSO Joanna Wiśniewska-Sadomska SSO Joanna Machoń

XXVII Ca 815/16

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 31 grudnia 2014 roku powodowie M. J. (1) i M. J. (2) wnieśli o zasądzenie solidarnie na ich rzecz od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 30.273,23 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie na rzecz M. J. (1) od pozwanego kwoty 6.372,11 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Nadto powodowie wnieśli o zasądzenie na ich rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 24 marca 2015 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie: 1. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6.372,11 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 stycznia 2015 roku do dnia zapłaty; 2. zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 14.793,23 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 stycznia 2015 roku do dnia zapłaty; 3. w pozostałym zakresie powództwo oddalił; 4. zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 1.449,86 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie było wynikiem następujących ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego:

W dniu 27 czerwca 2007 roku M. J. (1) zawarł z (...) Bank S.A. z siedzibą w W. (obecnie (...) S.A. z siedzibą w W.) umowę numer (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem (...) na kwotę 350.000,00 złotych, na okres 360 miesięcy.

W § 3 umowy kredytu został zawarty katalog możliwych sposobów prawnego zabezpieczenia kredytu, spośród których przy podpisywaniu umowy został zaznaczony sposób zabezpieczenia wskazany w ustępie 3. wskazanego zapisu umowy, tj. zabezpieczenie w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kredytu w (...) S.A. na 36-miesięczny okres ubezpieczenia. Wskazano, że jeśli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ubezpieczenie podlega automatycznej kontynuacji, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie może przekroczyć 108 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym nastąpiła wypłata kredytu. Kredytobiorca upoważnił bank do pobierania środków tytułem zwrotu kosztów ubezpieczenia w wysokości 3,50% różnicy między wymaganym wkładem własnym Kredytobiorcy, a wkładem wniesionym faktycznie przez Kredytobiorcę, tj. 2.730,00 złotych oraz zwrotu kosztów z tytułu kontynuacji przedmiotowego ubezpieczenia z rachunku wskazanego w § 6 bez odrębnej dyspozycji.

Podstawą zawarcia umowy kredytu numer (...) był wniosek kredytowy złożony przez M. J. (1) w dniu 28 maja 2007 roku sporządzony na formularzu udostępnionym przez (...) S.A. z siedzibą w W.. Wnioskowana kwota kredytu wynosiła 350.000,00 złotych, zaś okres kredytowania określono na 360 miesięcy. Jako celowe zabezpieczenie spłaty kredytu wskazana została hipoteka na nieruchomości, przy czym przedmiot kredytowania miał stanowić jednocześnie przedmiot zabezpieczenia.

Decyzją kredytową z dnia 12 czerwca 2007 roku numer (...) S.A. w W. przyznał M. J. (1) kredyt w wysokości 350.000,00 złotych. Jako prawne zabezpieczenie kredytu wskazano hipotekę kaucyjną na nabywanej nieruchomości oraz ubezpieczenie niskiego wkładu własnego w T. A. (...). Poza poprawkami redakcyjnymi treść decyzji kredytowej oraz wewnętrzną systematyką, od części dotyczącej danych kredytobiorcy do § 5 - wypłata kredytu włącznie, została zawarta w brzmieniu niezmienionym w treści umowy kredytowej numer (...), zawartej przez strony w dniu 27 czerwca 2007 roku.

Umowa o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) została zawarta przez strony według standardowego wzorca umownego stosowanego przez Bank. Postanowienia umowy nie były indywidualnie uzgadniane między stronami. M. J. (1) nie został poinformowany o sposobie obliczenia składki wskazanego wyżej ubezpieczenia. W § 26 ust. 1 umowy zawarto oświadczenie, że Kredytobiorca zapoznał się z postanowieniami „Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach (...)" i uznał jego wiążący charakter.

(...) S.A. w W. pobrał od kredytobiorców następujące kwoty z tytułu niskiego wkładu własnego: 2.730,00 złotych w dniu 9 lipca 2007 roku oraz 2.455,46 złotych w dniu 24 września 2010 roku.

W dniu 2 września 2013 r., w związku z automatycznym przedłużeniem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, (...) S.A. w W. pobrał od M. J. (1) kwotę 1.186,65 złotych tytułem kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu.

W dniu 25 lipca 2011 roku między M. J. (2), M. J. (1) a (...) Bank S.A. z siedzibą w W. (obecnie (...) S.A. z siedzibą w W.) została zawarta umowa numer (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem EUR na kwotę 860.000,00 złotych, na okres 420 miesięcy.

W § 3 umowy kredytu zawarty został katalog możliwych sposobów prawnego zabezpieczenia kredytu. Przy podpisywaniu umowy został zaznaczony sposób zabezpieczenia wskazany w ustępie 4., tj. zabezpieczenie w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu kredytu w (...) na 36-miesięczny okres ubezpieczenia. Zgodnie z treścią § 3 ust. 4 umowy kredytu, jeżeli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia, licząc od dnia uruchomienia kredytu lub pierwszej transzy kredytu (w sytuacji, w której kredyt wypłacany był w transzach), nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ochrona ubezpieczeniowa podlega przedłużeniu na kolejny 36- miesięczny okres, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie może przekroczyć 180 miesięcy. Kredytobiorca upoważnił bank do pobrania kosztów związanych z podwyższonym ryzykiem spłaty kredytu w wysokości 4,5 % kwoty kredytu objętej ubezpieczeniem, tj. 15.480,00 złotych, w tym także w przypadku przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej z rachunku wskazanego w § 7 umowy bez odrębnej dyspozycji. Kwota kredytu objęta ubezpieczeniem niskiego wkładu wynosiła 344.000,00 złotych.

Podstawą zawarcia umowy kredytu był wniosek kredytowy złożony przez M. J. (1) i M. J. (2) w dniu 6 czerwca 2011 roku sporządzony na formularzu udostępnionym przez (...) S.A. z siedzibą w W.. Wnioskowana kwota kredytu wynosiła 880.210,00 złotych, zaś okres kredytowania określony został na 420 miesięcy. Jako docelowe zabezpieczenie spłaty kredytu wskazana została hipoteka na nieruchomości, przy czym przedmiot kredytowania stanowić miał jednocześnie przedmiot zabezpieczenia.

W przedmiotowym wniosku jako zabezpieczenie przejściowe kredytu zaproponowane zostało między innymi ubezpieczenie niskiego wkładu własnego. Do wniosku kredytowego dołączone zostało oświadczenie M. J. (2) i M. J. (1), zgodnie z którym wyrazili oni zgodę na udostępnienie przez (...) S.A. z siedzibą w (...) S.A. z siedzibą w W. informacji stanowiących ich dane osobowe oraz objętych tajemnicą bankową zawartych w dokumentacji kredytowej zgromadzonej przez (...) S.A Umowy (...) Niskiego Wkładu w Kredytach i P. Hipotecznych zawartej przez (...) S.A. i (...) S.A. Wyrażenie powyższej zgody niezbędne było do zawarcia i realizacji umowy ubezpieczenia.

Decyzją kredytową z dnia 20 lipca 2011 roku nr (...) S.A. w W. przyznał M. J. (2) i M. J. (1) kredyt w wysokości 860.000,00 złotych. Jako prawne zabezpieczenie kredytu wskazano hipotekę łączną do kwoty 1.290.000,00 złotych na nabywanych nieruchomościach oraz ubezpieczenie niskiego wkładu własnego w (...). Poza poprawkami redakcyjnymi, treść decyzji kredytowej oraz wewnętrzna systematyka - od części dotyczącej danych kredytobiorcy do § 6 - wypłata kredytu włącznie - została zawarta w brzmieniu niezmienionym w stosunku do treści umowy kredytowej nr (...) zawartej przez strony w dniu 25 lipca 2011 roku.

Umowa nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) została zawarta przez strony zgodnie ze standardowym wzorcem umownym używanym przez Bank. Postanowienia umowy nie były indywidualnie uzgodnione między stronami. M. J. (2) i M. J. (1) nie zostali poinformowani, na czym ma polegać ubezpieczenie niskiego wkładu. W § 26 umowy zawarto oświadczenie, że kredytobiorcy zapoznali się z postanowieniami „Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach (...)" i uznali jego wiążący charakter.

W dniu 29 lipca 2011 roku (...) spółka akcyjna w W. pobrał od kredytobiorców kwotę 15.480,00 złotych tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego.

Wnioskiem z dnia 1 lipca 2014 r. M. J. (2) i M. J. (1) zwrócili się do (...) S.A. z siedzibą w W. o obniżenie kwoty kredytu objętej ubezpieczeniem niskiego wkładu z 40% na 20% wartości udzielonego kredytu, jakie zostały przedstawione w ofercie oraz procentu będącego podstawą obliczenia wartości ubezpieczenia z 4,5% do 3,5% zawartego w ofercie. Kredytobiorcy wskazali, że zawierając umowę numer (...) korzystali z usług doradcy, który nie wywiązał się w pełni z warunków współpracy i nie zawiadomił ich o zmianach w treści umowy. Kredytobiorcy o owych zmianach dowiedzieli się zaledwie kilka dni przed podpisaniem umowy, zaś zmiana i ponowne procesowanie umowy przez (...) S.A. z siedzibą w W. oraz powrót do warunków oferty, skutkowałoby utratę zaliczki wpłaconej przez kredytobiorców na poczet kupna nieruchomości. W odpowiedzi na powyższe (...) S.A. z siedzibą w W. stwierdził, że ubezpieczenie niskiego wkładu jest jednym z prawnych zabezpieczeń udzielonego kredytu hipotecznego ustanawianym na wniosek klienta i wedle jego wyboru. Bank poinformował, że zostało wysłane do Kredytobiorców pismo z propozycją zmiany sposobu zabezpieczenia podwyższonego ryzyka mBanku z ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na podwyższoną marżę banku w okresie występowania przedmiotowego ryzyka, tj. do czasu całkowitej spłaty kwoty niskiego wkładu własnego. Nadto, bank wskazał, że w przypadku niepodpisania przez kredytobiorców zaproponowanego Aneksu, ubezpieczenie niskiego wkładu ulegnie odnowieniu na kolejny 36-miesięczny okres ubezpieczenia, zgodnie z zapisami umowy kredytowej oraz obowiązującymi w tym zakresie zasadami.

Pismem z dnia 27 sierpnia 2014 r. (...) S.A. z siedzibą w W. poinformował M. J. (2) i M. J. (1), że w związku z odnowieniem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na kolejny okres ubezpieczeniowy, w dniu 1 września 2014 roku zostanie pobrany automatycznie z rachunku do spłaty wskazanego w umowie kredytowej związany z nim koszt w kwocie 14.793,23 złotych. Dodatkowo, bank wskazał, że ubezpieczenie niskiego wkładu własnego stanowi prawne zabezpieczenie kredytu z tytułu podwyższonego ryzyka spłaty części kredytu będącego różnicą między wymaganym przez bank wkładem własnym a środkami wniesionymi przez kredytobiorcę. Z uwagi na fakt, że w okresie ubezpieczenia wskazanym w treści umowy kredytowej nie została całkowicie spłacona kwota objęta tymże ubezpieczeniem, zaistniała konieczność kontynuacji na kolejny okres ubezpieczeniowy. Koszt ubezpieczania wynosił 4,50% od kwoty niespłaconego, brakującego wkładu własnego, tj. 328.738,43 złotych.

(...) S.A. w W. w dniu 1 września 2014 r. pobrał od kredytobiorców kwotę 14.793,23 złotych tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego.

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie załączonych do akt sprawy dokumentów, których autentyczność nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana przez strony procesu. Ponadto, ustalenia stanu fatycznego w niniejszej sprawie, Sąd Rejonowy oparł również na treści zeznań powoda M. J. (1), uznając je za spójne logiczne i zgodne ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że p owództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Na wstępie swoich rozważań Sąd Rejonowy wskazał, że powodowie M. J. (2) i M. J. (1) dochodzili w niniejszym postępowaniu od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. zapłaty kwoty 30.273,23 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem nienależnie pobranego od nich świadczenia w postaci kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu na podstawie zakwestionowanych przez nich postanowień umownych zawartych w umowie kredytowej numer (...) z dnia 25 lipca 2011 roku. Ponadto, powodowie domagali się zapłaty kwoty 6.372,11 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem nienależnie pobranego od M. J. (1) świadczenia w postaci kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu na podstawie zakwestionowanych przez niego postanowień umownych zawartych w umowie kredytowej numer (...) z dnia 27 czerwca 2007 roku. Roszczenia swe strona powodowa wywodziła z treści przepisu art. 410 § 2 k.c, zgodnie z którym świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Sąd Rejonowy wskazał, że kwestią sporną w niniejszym postępowaniu było, czy wskazane kwoty stanowiące składki na ubezpieczenie niskiego wkładu, zostały naliczone i pobrane przez pozwanego zasadnie, a zatem czy powodowie byli zobowiązani do ich uiszczenia.

Sąd Rejonowy zważył, że zgodnie z brzmieniem postanowienia umowy kredytu numer (...) z dnia 27 czerwca 2007 roku zawartego w § 3 ust. 3 umowy, jeżeli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ubezpieczenie podlega automatycznej kontynuacji, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie może przekroczyć 108 miesięcy. Kredytobiorca upoważnił Bank do pobrania środków tytułem zwrotu kosztów ubezpieczenia w wysokości 3,50% różnicy między wymaganym wkładem własnym Kredytobiorcy a wkładem wniesionym faktycznie przez Kredytobiorcę, tj. 2.730,00 złotych oraz zwrotu kosztów z tytułu kontynuacji przedmiotowego ubezpieczenia z rachunku wskazanego w § 6 bez odrębnej dyspozycji. Ponadto, zgodnie z treścią postanowienia umowy kredytu numer (...) z dnia 25 lipca 2011 roku mieszczącego się w § 3 ust. 4 umowy, jeżeli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia licząc od dnia uruchomienia kredytu lub pierwszej transzy kredytu (w sytuacji, w której kredyt wypłacany był w transzach), nie nastąpiła całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ochrona ubezpieczeniowa podlegała przedłużeniu na kolejny 36-miesięczny okres, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie mógł przekroczyć 180 miesięcy. Kredytobiorca upoważnił Bank do pobierania kosztów związanych z podwyższonym ryzykiem spłaty kredytu w wysokości 4,5% kwoty kredytu objętej ubezpieczeniem, tj. 15.480,00 złotych, w tym także w przypadku przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej, z rachunku wskazanego w § 7 bez odrębnej dyspozycji. Kwota kredytu objęta ubezpieczeniem niskiego wkładu wyniosła 344.000,00 złotych.

Sąd Rejonowy w toku niniejszego postępowania dokonał kontroli incydentalnej wskazanych przez powodów zapisów zawartych w umowach i uznał, że w niniejszej sprawie istniały podstawy do uznania, że zapis umowy kredytowej numer (...) z dnia 27 czerwca 2007 roku stanowił w całości niedozwoloną klauzulę umowną zgodnie z treścią art. 385 ¹ k.c.

Sąd Rejonowy zważył nadto, że zapis umowy kredytowej numer (...) z dnia 25 lipca 2011 roku stanowił niedozwoloną klauzulę umowną, zgodnie z treścią przepisu art. 385 ¹ k.c, jednakże jedynie w zakresie, w jakim upoważniał pozwany bank do pobrania od kredytobiorcy kosztów związanych z podwyższonym ryzykiem spłaty kredytu, tj. kwoty składki na ubezpieczenie niskiego wkładu w przypadku przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej na kolejny okres, bez odrębnej dyspozycji kredytobiorcy (druga wpłata powodów).

Za nietrafną uznać należało argumentację strony pozwanej, zgodnie z którą wszystkie informacje dotyczące ubezpieczenia niskiego wkładu, w tym także odnoszące się do kwestii przedłużania umowy ubezpieczenia na kolejne okresy oraz dotyczące zasad obliczania i pobierania składek na ubezpieczenie w przypadku takiego przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej, były zawarte w wielu dokumentach dostępnych dla strony powodowej, w tym zwłaszcza w Regulaminie udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych stanowiącego integralną część umów kredytowych, a także w decyzjach kredytowych. Pozwany zaprzeczył, jakoby powodowie nie byli informowani o zasadach pobierania składek na ubezpieczenie niskiego wkładu oraz o zasadach ich obliczania. Zdaniem pozwanego zarówno we wnioskach kredytowych, jak i w decyzjach kredytowych były zawarte wszystkie niezbędne informacje dotyczące ubezpieczenia niskiego wkładu oraz zasad pobierania składek, zarówno za pierwszy okres obowiązywania ochrony ubezpieczeniowej, jak i, w przypadku automatycznego przedłużenia umów ubezpieczenia, na kolejne okresy. Pozwany podnosił, że kwestionowane przez powodów zapisy zawarte w § 3 ust. 3 umowy kredytowej numer (...) oraz w § 3 ust. 4 umowy kredytowej numer (...) były powtórzeniami zapisów zawartych w decyzjach kredytowych, które precyzowały warunki udzielenia kredytów. Nadto wskazał, że powodowie dokonali wyboru ubezpieczenia niskiego wkładu jako dodatkowego zabezpieczenia kredytu już na etapie składania wniosków kredytowych, mając przy tym możliwość zapoznania się z informacjami wynikającymi z regulaminu oraz tymi zawartymi na stronach internetowych banku.

Sąd Rejonowy zważył, że kwestionowane postanowienie umowy kredytowej numer (...) zawarte w § 3 ust. 3 oraz postanowienie umowy kredytowej numer (...) zawarte w § 3 ust. 4, mimo że zawierały w swej treści tak istotne postanowienia, jakimi było powstanie dodatkowych stosunków prawnych (między pozwanym bankiem jako ubezpieczonym i powodami jako ubezpieczającymi a ubezpieczycielem), których ciężar w postaci obowiązku uiszczenia składek, a także ryzyko wystąpienia przez ubezpieczyciela z roszczeniem zwrotnym w stosunku do kredytobiorcy, spoczywał zasadniczo wyłącznie na stronie powodowej, nie została powodom przedstawiona szczegółowa treść stosunku ubezpieczenia. Ze wskazanych przez pozwanego dokumentów nie wynikało, jaki był rzeczywisty zakres ochrony ubezpieczeniowej, jakie wypadki były objęte tą ochroną ani też jakie były ewentualne wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela. Zważyć należało, że wbrew stanowisku strony pozwanej powołane przez niego dowody w postaci Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych oraz decyzji kredytowej nie precyzowały dokładnie i jasno uprawnień ani obciążeń, jakie miałyby wynikać dla powodów z treści postanowień zawartych w umowach kredytowych.

Sąd Rejonowy zważył nadto, że dołączony przez stronę pozwaną do odpowiedzi na pozew Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach (...) hipotecznych, z którym powodowie zapoznali się przy zawieraniu umów kredytowych, mimo że zawierał w swej treści postanowienia dotyczące ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, to nie został w nim precyzyjnie określony rzeczywisty zakres ochrony ubezpieczeniowej, jak również nie zostały w nim wymienione wypadki objęte tą ochroną oraz ewentualne wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela; przede wszystkim zaś nie określono w nim, do jakiej kwoty ubezpieczyciel może, w razie zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego i wypłaty odszkodowania z tego tytułu stronie pozwanej, zwrócić się z roszczeniem regresowym do powodów. Konkludując, nie sposób było zatem uznać, by dokument w postaci regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych przedłożony przez stronę pozwaną w jakikolwiek sposób precyzował w zakresie mającym istotne znaczenie dla powodów postanowienia zawarte w treści § 3 ust. 3 umowy kredytowej numer (...) oraz § 3 ust. 4 umowy kredytowej numer (...).

Podobnie Sąd Rejonowy odniósł się do decyzji kredytowych numer (...) oraz numer (...), na które powoływał się pozwany. Dokumenty te zawierały bowiem tożsame postanowienia dotyczące ubezpieczenia niskiego wkładu własnego z zawartymi w § 3 ust. 3 umowy kredytowej numer (...) oraz w § 3 ust. 4 umowy kredytowej numer (...), a także nie zawierały w swej treści żadnych dodatkowych informacji na temat przedmiotowego ubezpieczenia, w tym zwłaszcza nie określały praw i obowiązków powodów wynikających ze wskazanych stosunków ubezpieczeniowych.

Zdaniem Sądu Rejonowego sporne postanowienia umowne, w zakresie, w jakim upoważniały Bank do pobrania od kredytobiorców kosztów związanych z podwyższonym ryzykiem spłaty kredytu, tj. kwot składek na ubezpieczenia niskiego wkładu, w przypadku przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej na kolejny okres bez odrębnej dyspozycji kredytobiorców, nie przyznawało konsumentom żadnych uprawnień w zakresie oceny zasadności kontynuowania umów ubezpieczenia po upływie początkowych 36 miesięcy okresu kredytowania - brak w ich treści jakichkolwiek zapisów wskazujących, na jakie okresy umowy ubezpieczenia niskiego wkładu zostaną automatycznie przedłużone po upływie 36 miesięcy.

W ocenie Sądu Rejonowego nie można było uznać dodatkowych form zabezpieczenia, tj. spłat kredytów w postaci zawarcia umów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, za świadczenia główne stron umów, zwłaszcza że pojęcie to dotyczy wyłącznie istotnych elementów umów i winno być w każdym wypadku interpretowane ściśle.

W dalszej kolejności Sąd Rejonowy odniósł się do twierdzeń strony pozwanej, zgodnie z którymi zapisy umów zawarte w treści § 3 ust. 3 umowy kredytowej numer (...) oraz § 3 ust. 4 umowy kredytowej numer (...) były postanowieniami indywidualnie uzgodnionymi przez strony, a zatem nie sposób ich było uznać za niedozwolone postanowienia umowne.

Sąd Rejonowy zważył, że przesłanka braku indywidualnego uzgodnienia została określona w treści przepisu art. 385 ¹ § 3 k.c, zgodnie z którym za nieuzgodnione indywidualnie należy uznać te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności twierdzenie to odnosi się do postanowień umów przejętych z wzorców umów zaproponowanych konsumentom przez kontrahenta. W ocenie Sądu Rejonowego, okoliczność że konsument znał treść danego postanowienia i rozumiał je, wcale nie przesądzała, że zostało ono indywidualnie uzgodnione. Konieczne byłoby wykazanie, że konsument miał realny wpływ na konstrukcję niedozwolonego (abuzywnego) postanowienia wzorca umownego. Przyjęcie natomiast takiego wpływu byłoby możliwe wówczas, gdyby konkretny zapis był z konsumentem negocjowany.

Sąd Rejonowy zważył, że podstawę zawarcia umów kredytowych stanowiło wypełnienie i złożenie wniosków kredytowych sporządzonych na formularzu udostępnianym przez stronę pozwaną. Po wydaniu przez Bank decyzji kredytowych powód, zawierając umowę kredytową numer (...) a następnie powodowie zawierając umowę kredytową numer (...), udali się do oddziału Banku w celu podpisania umowy kredytowej. Dopiero wówczas zostali oni faktycznie poinformowani o konieczności zabezpieczenia spłaty kredytu poprzez ubezpieczenie niskiego wkładu własnego, przy czym nie zostały im udzielone żadne informacje dotyczące szczegółowych warunków tego ubezpieczenia, w tym w szczególności dotyczące warunków przedłużenia przewidzianej w nim ochrony ubezpieczeniowej ani też możliwości innego sposobu zabezpieczenia kredytu wobec braku wystarczającego wkładu własnego. Przedłożone powodom do podpisu umowy stanowiły wzorzec umowny stosowany przez stronę pozwaną, który nie podlegał negocjacjom ani zmianom. Zabezpieczenie w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego było zatem narzucone przez stronę pozwaną bez zgody powodów w tym zakresie. Jako ewentualna zgoda nie mogło zostać potraktowane dołączone do wniosku kredytowego oświadczenie powodów o wyrażeniu zgody na udostępnienie ich danych osobowych w zakresie ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Nadto, z zeznań złożonych przez powoda na rozprawie w dniu 13 marca 2015 r. wynikało, że przed podpisaniem umowy kredytowej powodowie starali się przywrócić zmienione przez pozwanego warunki umowy, niemniej jednak pozwany nie wyraził na to zgody. Powodowie byli zatem zmuszeni do podpisania tejże umowy kredytowej, albowiem ciążyły na nich zobowiązania finansowe związane z zakupem nieruchomości.

Uwzględniając powyższe, uznać zatem należało, że postanowienia umowne dotyczące upoważnienia Banku do naliczania i pobrania od powodów kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, w przypadku automatycznego przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej, nie zostały uzgodnione indywidualnie z powodami. M. J. (2) i M. J. (1), pomimo dokonania samodzielnie wyboru oraz skorzystania z opcji dodatkowego zabezpieczenia spłaty kredytu w postaci jego ubezpieczenia, nie mieli bowiem żadnego wpływu na ukształtowanie zawieranych umów w tym zakresie; ich decyzja ograniczała się wyłącznie do wyrażenia zgody lub (teoretycznie) jej braku na warunki umowy kredytowej zaproponowane i ustalone jednostronnie przez stronę pozwaną.

W dalszej kolejności Sąd Rejonowy zważył, że słusznie również podnosiła strona powodowa, iż kwestionowane postanowienia umów kredytowych skutkowały rażące naruszenie interesów konsumenta, bowiem kształtowały ich prawa w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami.

W niniejszej sprawie już samo nieprzedstawienie powodom treści umów ubezpieczenia uznać należało za dokonane z naruszeniem dobrych obyczajów. Wbrew twierdzeniom strony pozwanej, nieudzielenie stronie powodowej informacji o treści stosunku ubezpieczenia, a w szczególności pozbawienie powodów możliwości zapoznania się z ogólnymi warunkami ubezpieczenia niskiego wkładu własnego celem uzyskania przez nich wiedzy, jaki był rzeczywisty zakres ochrony ubezpieczeniowej, jakie wypadki są objęte ta ochroną oraz jakie są ewentualne wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela, nie było usprawiedliwione okolicznością, że zgodnie z postanowieniami umowy kredytowej numer (...) powód, zaś umowy kredytowej numer (...) powodowie są stroną umowy ubezpieczenia, a w konsekwencji nie byli również uprawnieni do wyboru ubezpieczyciela. Zważyć bowiem należało, że zgodnie z kwestionowanymi postanowieniami umów to powodowie mieli pokryć koszty ubezpieczenia, co więcej mogli oni również stać się dłużnikami ubezpieczyciela z racji odszkodowania wypłaconego pozwanemu. Powodowie w istocie dysponowali jedynie oświadczeniami pozwanego odnośnie do pokrycia przez niego rzekomych kosztów ubezpieczenia, nie posiadając jednakże wiedzy, za co w rzeczywistości ponoszą koszty.

W ocenie Sadu Rejonowego za trafne uznać należało również twierdzenia strony powodowej, że korzyść z zawartych umów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego była rażąco jednostronna; tylko bowiem pozwany korzystał z ochrony ubezpieczeniowej wynikającej z przedmiotowych umów, nie ponosząc jednocześnie żadnych kosztów z tego tytułu. Co więcej, porównując narzucone powodom rozwiązanie do sytuacji, w której to powodowie byliby ubezpieczającymi, ich sytuację prawną jako konsumentów należało ocenić jako mniej korzystną. Musieli się oni bowiem liczyć z obowiązkiem zwrotu świadczenia ubezpieczycielowi w zakresie wypłaconego odszkodowania; taka sytuacja nie mogłaby, co do zasady, wystąpić, gdyby powodowie sami byli ubezpieczającymi.

Uwzględniając powyższe, w tym w szczególności, że w toku niniejszego postępowania zostały wykazane wszystkie przesłanki uznania za abuzywne kwestionowanych postanowień umów kredytowych w zakresie upoważnienia pozwanego do pobrania kosztów ubezpieczeń niskiego wkładu własnego za kolejne okresy ochrony ubezpieczeniowej - w przypadku ich automatycznego przedłużenia – Sąd Rejonowy stwierdził, że postanowienie umowy zawarte w treści § 3 ust. 3 umowy kredytowej numer (...) oraz § 3 ust. 4 umowy kredytowej numer (...), w ww. części nie wiązało powodów, przy jednoczesnym związaniu ich umowami kredytowymi w pozostałym zakresie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 405 k.c, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Strona pozwana bez wątpienia uzyskała korzyść majątkową kosztem powodów poprzez obciążenie ich wydatkami związanymi z zawarciem przez siebie z ubezpieczycielami generalnymi umów ubezpieczenia niskiego wkładu w kredytach i pożyczkach hipotecznych i wzbogaciła się o pobrane od powodów kwoty z tytułu kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu. Jednakże, w ocenie Sądu Rejonowego postanowienia dotyczące ubezpieczenia niskiego wkładu - odnośnie do umowy z 2011 r. - okazały się postanowieniami abuzywnymi wyłącznie w zakresie upoważnienia banku do ich pobrania od kredytobiorców za dalsze kolejne okresy ochrony ubezpieczeniowej po automatycznym ich przedłużeniu, w przypadku braku spłaty wymaganej przez bank części zadłużeń wynikających z umów kredytowych. W zakresie tych kosztów strona pozwana nie mogła zatem obciążać powodów obowiązkiem ich uiszczenia. Odnośnie do umowy z 2007 r. wszystkie świadczenia pobrane od powoda przez pozwanego w zakresie ubezpieczenia niskiego wkładu własnego należało uznać za nienależne.

Sąd Rejonowy zasądził zatem od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz M. J. (1) kwotę 6.372,11 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 21 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty tytułem świadczeń nienależnie pobranych od powoda w postaci kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu na podstawie zakwestionowanych przez niego postanowień umownych zawartych w umowie kredytowej numer (...) z dnia 27 czerwca 2007 roku, jak również zasądził od (...) S.A. z siedzibą w W. solidarnie na rzecz M. J. (2) i M. J. (1) kwotę 14.793,23 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 21 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty, nienależnie pobraną od powodów przez pozwanego w dniu 1 września 2014 roku w związku z odnowieniem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na kolejny okres ubezpieczeniowy.

Sąd Rejonowy oddalił powództwo w zakresie kwoty 15.480 zł, albowiem, o czym wyżej, nie znalazł podstaw do jego uwzględnienia.

O odsetkach od zasądzonych kwot orzeczono na podstawie przepisu art. 481 § 1 k.c,

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy częściowo uwzględnił powództwo wytoczone przez M. J. (2) i M. J. (1), stąd koszty zostały stosunkowo rozdzielone na strony w oparciu o przepis art. 100 k.p.c Powodowie wygrali proces w 58%.

Apelację od powyższego wyroku Sądu Rejonowego wnieśli zarówno powodowie jak i pozwany.

Powodowie zaskarżyli rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w części, to jest w zakresie w jakim Sąd I instancji oddalił powództwo o zasądzenie od Pozwanego kwoty 15.480 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty

Orzeczeniu powodowie zarzucili naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 385 ¹ § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że § 3 ust. 4 umowy kredytowej nr (...) nie stanowi niedozwolonego postanowienia umownego w zakresie, w jakim Pozwany na jego podstawie był upoważniony do pobrania od Powodów opłaty z tytułu tzw. ubezpieczenia niskiego wkładu własnego (dalej jako: (...)) w wysokości 15.480 zł, stanowiącej sumę składek ubezpieczenia niskiego wkładu za okres początkowych 36 miesięcy ubezpieczenia liczonego od dnia uruchomienia kredytu.

Podnosząc powyższe zarzuty, powodowie wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, za pierwszą i drugą instancję wg norm przepisanych.

Pozwany zaskarżył rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w całości. Orzeczeniu pozwany zarzucił naruszenie:

1.  art. 233 § 1 i 2 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, dokonanej wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, poprzez błędną i niewszechstronną ocenę materiału dowodowego i uznanie przez Sąd postanowienia § 3 ust. 3 umowy kredytowej nr (...) zawartej z powodem za niejednoznaczne, niejasne, powodujące dezinformacje, uznanie przez Sąd, że pozwany nie przedstawił żadnego dowodu potwierdzającego fakt umożliwienia indywidualnego uzgodnienia warunków umowy kredytowej, tj. skorzystania z innej formy ubezpieczenia oraz uznanie, że przedłożona powodowi umowa stanowiła wzorzec umowny stosowany przez stronę pozwaną, który nie podlegał negocjacjom ani zmianom, przyjęcie, że korzyść objęcia ochronną ubezpieczeniową podwyższonego ryzyka spłaty brakującego wkładu własnego kredytu była rażąco jednostronna i tylko pozwany bank korzystał ochrony ubezpieczeniowej, uznanie, że § 3 ust. 3 umowy kredytowej nr (...) a także Regulamin i decyzje kredytowe nie precyzują sposobu pobierania i obliczania składek ani kwestii przedłużania umowy ubezpieczenia na kolejne okresy oraz obciążeń jakie miałyby wynikać dla powodów w związku z ochroną ubezpieczeniową z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, uznanie powodów za strony umowy ubezpieczenia podczas gdy zarówno ubezpieczonym jak i ubezpieczającym był pozwany;

2.  art. 385 ¹ § 1 i § 2 k.c. poprzez przyjęcie, iż § 3 ust. 3 umowy kredytowej nr (...) oraz § 3 ust.4 umowy kredytowej nr (...) zawartej z powodem spełnia przesłanki uznania go za niedozwolone postanowienie umowne, tj. sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy powoda a w konsekwencji nie wiąże go przy związaniu stron umowy w pozostałym zakresie;

3.  art. 385 ² k.c. poprzez jego niezastosowanie i dokonanie oceny postanowienia § 3 ust. 3 umowy kredytowej nr (...) oraz § 3 ust.4 umowy kredytowej nr (...) z pominięciem okoliczności zaistniałych przy zawieraniu umowy kredytu;

4.  art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c. poprzez przyjęcie, iż świadczenie spełnione przez powoda tytułem zwrotu kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego stanowi świadczenie nienależne;

5.  art. 70 Prawa Bankowego poprzez przyjęcie, iż § 3 ust.3 umowy kredytowej nr (...) oraz § 3 ust.4 umowy kredytowej nr (...) zawartej z powodami spełniają przesłanki uznania ich za niedozwolone postanowienia umowne w konsekwencji nie wiążą powodów przy związaniu stron umowy w pozostałym zakresie;

6.  art. 6 k.c. poprzez uznanie, że powodowie udowodnili, że postanowienie § 3 ust. 3 umowy kredytowej nr (...) oraz § 3 ust.4 umowy kredytowej nr (...) w zakresie dotyczącym ochrony ubezpieczeniowej z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego jest rażąco naruszającym ich interesy jako konsumentów i jest sprzeczne z dobrymi obyczajami.

Podnosząc powyższe zarzuty, pozwany wniósł o zamianę orzeczenia i oddalenie powództwa w całości, a także o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powodów zasługuje na uwzględnienie w całości, natomiast apelacja pozwanego podlega oddaleniu.

Sąd Okręgowy w przeważającej części podziela ustalenia stanu faktycznego jak również ocenę prawną dokonane przez Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie. W ocenie Sądu Okręgowego nieprawidłowo Sąd Rejonowy nie uwzględnił żądania powodów co do zwrotu kwoty 15.480 zł pobranych z tytułu tzw. ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. W pozostałym zakresie co do zasady rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji odpowiada prawu.

W ocenie Sądu Okręgowego za zasadny należy uznać stawiany przez powodów zarzut naruszenia art. 385 ¹ § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że § 3 ust. 4 umowy kredytowej łączącej strony nie stanowi niedozwolonego postanowienia umownego w zakresie, w jakim pozwany na jego podstawie był upoważniony do pobrania od powodów opłaty z tytułu tzw. ubezpieczenia niskiego wkładu własnego w wysokości 15.480 zł. Natomiast chybione są wszystkie zarzuty naruszenia prawa materialnego jaki i procesowego stawiane Sądowi Rejonowemu przez pozwanego.

Sąd Okręgowy pragnie wskazać, że postawienie zarzutu przekroczenia przez sąd zasady swobodnej oceny dowodów poprzez dowolne czy też sprzeczne z zasadami wykładni przyjęcie określonych ustaleń faktycznych wymaga wykazania, że sąd ten uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Dla zasadności zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do odmiennego przekonania skarżącego o rzeczywistym stanie rzeczy. ( zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001 r. w sprawie o sygn. akt IV CKN 970/00). W ocenie Sądu Okręgowego z powyższych względów należało uznać zarzut naruszenia art. 233 § 1 i 2 k.p.c. stawiany przez pozwanego za chybiony.

Sąd Rejonowy w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia zawarł szczegółową analizę kwestionowanych przez powodów zapisów umów kredytowych, tj. § 3 ust. 3 umowy z 2007 r. oraz § 3 ust. 4 umowy z 2011 r., pod kontem ich abuzywności w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k. c. Zgodnie z niniejszym przepisem postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Sąd Okręgowy co do zasady zgadza się z przeprowadzonym przez Sąd Rejonowy wywodem. W istocie analizowane postanowienia umów kredytowych nie dotyczą świadczeń głównych stron, ponieważ za takie nie można uznać dodatkowych form zabezpieczenia, tj. spłat kredytów w postaci zawarcia umów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, bowiem pojęcie to dotyczy wyłącznie istotnych elementów umów i winno być w każdym wypadku interpretowane ściśle.

Słusznie Sąd Rejonowy uznał, iż te postanowienia umów kredytowych nie zostały ustalone z powodami indywidualnie. Podstawę zawarcia umów kredytowych stanowiło bowiem wypełnienie i złożenie wniosków kredytowych sporządzonych na formularzu udostępnianym przez stronę pozwaną. Dopiero w oddziale banku, w którym powodowie mieli podpisać umowy kredytowe, zostali oni poinformowani o konieczności zabezpieczenia spłaty kredytu poprzez ubezpieczenie niskiego wkładu własnego, przy czym nie zostały im udzielone żadne informacje dotyczące szczegółowych warunków tego ubezpieczenia. Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że przedłożone powodom do podpisu umowy stanowiły wzorzec umowny stosowany przez stronę pozwaną, który nie podlegał negocjacjom ani zmianom.

W ocenie Sądu Okręgowego również zasadne było stwierdzenie Sądu Rejonowego, iż kwestionowane klauzule zawarte w umowach kredytowych rażąco naruszały interesy powodów i były sprzeczne z dobrymi obyczajami. O powyższym świadczy okoliczność, iż powodom nie została udzielona informacja o treści stosunku ubezpieczenia, a w szczególności o treści ogólnych warunków ubezpieczenia niskiego wkładu własnego umożliwiająca im uzyskanie wiedzy, jaki był rzeczywisty zakres ochrony ubezpieczeniowej, jakie wypadki są objęte ta ochroną oraz jakie są ewentualne wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela. Ponadto, Sąd Rejonowy prawidłowo wskazał, że zgodnie z kwestionowanymi postanowieniami umów to powodowie mieli pokryć koszty ubezpieczenia, co więcej mogli oni również stać się dłużnikami ubezpieczyciela z racji odszkodowania wypłaconego pozwanemu. Oznacza to de facto, że tylko pozwany korzystał z ochrony ubezpieczeniowej wynikającej z przedmiotowych umów, nie ponosząc jednocześnie żadnych kosztów z tego tytułu. W ocenie Sądu Okręgowego okoliczności powyższe rażąco naruszają interes strony powodowej i są sprzeczne z dobrymi obyczajami. Powodowie bowiem ponoszą koszty ubezpieczenia nie otrzymując przy tym żadnego świadczenia ekwiwalentnego. Zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą tego typu zapisy umowne naruszają interesy klienta i są uznawane za niedozwolone. W związku z tym słuszne było stwierdzenie, że świadczenie spełnione przez powodów tytułem zwrotu kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego stanowi świadczenie nienależne.

W ocenie Sądu Okręgowego powyższe rozważania uzasadniają uznanie zarzutów stawianych przez pozwanego dotyczących naruszenia art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c., art. 385 ² k.c., art. 6 k.c. oraz art. 385 ¹ § 1 i § 2 k.c. za nieuzasadnione.

Odnosząc się z kolei do zarzutu stawianego Sądowi Rejonowemu przez powodów wskazać należy, że w ocenie Sądu Okręgowego powyżej przytoczone rozważania Sądu Rejonowego świadczą jednoznacznie o abuzywnym charakterze zapisów umowy kredytowej zawartej między stronami. Sąd Okręgowy nie zgadza się jednak ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, w ocenie którego § 3 ust. 4 umowy kredytowej łączącej strony stanowi niedozwolone postanowienie umowne jedynie w zakresie w jakim upoważniał Bank do pobrania od kredytobiorców kosztów związanych z podwyższonym ryzykiem spłaty kredytu, w przypadku przedłużenia ochrony ubezpieczeniowej na kolejny okres bez odrębnej dyspozycji kredytobiorców. Należy wskazać, że jedyną różnicą pomiędzy § 3 ust. 3 umowy kredytowej z 2007 r., który został uznany za abuzywny przez Sąd Rejonowy, a § 3 ust. 4 umowy kredytowej z 2011 r. było kwotowe określenie wysokości kredytu objętej ubezpieczeniem niskiego wkładu w umowie z 2011 roku. W pozostałym zakresie treść obu klauzul była identyczna. W ocenie Sądu Rejonowego okoliczność, iż wysokość składki na ubezpieczenie niskiego wkładu kredytu została określona kwotowa świadczy o tym, iż niniejszy zapis umowy jest zrozumiały i jednoznaczny, co za tym idzie powodowie zostali właściwie poinformowani o ciążącym na nich obowiązku zapłaty tej kwoty. Sąd Okręgowy zważył, że jest to stwierdzenie wewnętrznie sprzeczne z pozostałymi ustaleniami Sądu Rejonowego. Jeżeli bowiem Sąd pierwszej instancji uznał, że pobieranie opłat z tytułu składki na ubezpieczenie niskiego wkładu kredytu w sytuacji, gdy kredytobiorcy nie korzystają z ochrony ubezpieczeniowej i nie są informowani o zakresie ochrony ubezpieczeniowej, samo w sobie, co do zasady stanowi praktykę godząca w interesy klientów i sprzeczną z dobrymi obyczajami, to okoliczność, iż składka niniejsza została oznaczona w sposób wyraźny kwotowo nie jest istotna. Nie zmienia ona bowiem abuzywnego charakteru całego zapisu zawartego w umowie.

W ocenie Sądu Okręgowego obydwie klauzule kwestionowane przez powodów należy w całości uznać za niedozwolone zapisy umowne. W związku z tym należało uznać zarzut apelacji powodów za uzasadniony co skutkować musiało zmianą orzeczenia Sądu Rejonowego i zasądzeniem na rzecz powodów solidarnie dodatkowo kwoty 15.480 złotych wraz z odsetkami od dnia 21 stycznia 2015 roku do dnia zapłaty.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Okręgowy uznał, że zachodzą podstawy do uwzględnienia apelacji powodów i zmiany wyroku Sądu Rejonowego. Nie ma natomiast podstaw do uwzględnienia apelacji pozwanego, dlatego też została ona oddalona. Z tego względu Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k. p. c. oraz art. 385 k. p. c. w zw. z art. 13 § 2 k. p. c. orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach postępowania w obu instancjach Sąd Okręgowy orzekł na podstawie zasady odpowiedzialności za wynik procesu, wyrażonej w art. 98 k. p. c. § 1, zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Zważywszy na uwzględnienie apelacji powodów w całości i zmianę orzeczenia Sądu Rejonowego pozwany zobowiązany został do zwrotu poniesionych przez powódkę kosztów postępowania w obu instancjach, w tym opłaty od pozwu oraz opłaty od apelacji. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego w pierwszej instancji została ustalona na podstawie § 6 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, natomiast wysokość kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej ustalono na podstawie § 13 ust. 1 pkt. 2 w zw. z § 6 pkt. 3 tego rozporządzenia.

SSR (del.) Wiesława Śmich SSO Joanna Wiśniewska – Sadomska SSO Joanna Machoń