Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 grudnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 15 listopada 2016 roku, odmówił K. W. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca do dnia 1 stycznia 1999 roku nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Na podstawie dowodów uzyskanych w toku przeprowadzonego postępowania organ rentowy na dzień 1 stycznia 1999 roku przyjął za udowodnione: okresy składkowe w wymiarze: 26 lat, 10 miesięcy i 15 dni, okresy nieskładkowe w wymiarze 5 miesięcy i 11 dni, łącznie 27 lat, 3 miesiące i 26 dni, w tym 14 lat 10 miesięcy i 21 dni stażu pracy w szczególnych warunkach.

(decyzja ZUS - k. 15 plik I akt ZUS)

W dniu 5 stycznia 2017 roku wnioskodawca złożył odwołanie od decyzji z dnia
13 grudnia 2016 roku, podnosząc, że do stażu pracy w szczególnych warunkach nie zaliczono okresu jego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Ł..

(odwołanie - k. 2)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 20 stycznia 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu wskazał, że wnioskodawca udowodnił ogółem 27 lat, 3 miesiące i 26 dni okresów podlegania ubezpieczeniom społecznym. Jednocześnie uznano za udowodnione 14 lat 10 miesięcy i 21 dni okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Na wymiar uwzględnionych prac w warunkach szczególnych składają się następujące okresy, po ich pomniejszeniu o okresy pobieranych zasiłków chorobowych i są to następujące okresy: od dnia 17 sierpnia 1983 roku do dnia 30 czerwca 1992 roku, od dnia 1 lipca 1992 roku do dnia
11 października 1994 roku, od dnia 23 października 1994 roku do dnia 16 lipca 1995 roku, od dnia 15 sierpnia 1995 roku do dnia 5 listopada 1995 roku, od dnia 1 grudnia 1995 roku do dnia 30 kwietnia 1996 roku, od dnia 3 maja 1996 roku do dnia 21 maja 1996 roku, od dnia
11 czerwca 1996 roku do dnia 1 września 1996 roku, od dnia 21 października 1996 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku. Organ rentowy nie uwzględnił także do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 23 sierpnia 1971 r. do dnia 28 lutego 1983 roku w Przedsiębiorstwie (...) w Ł., podnosząc, że w świadectwie pracy z powyższego okresu zatrudnienia nie wskazano, że wnioskodawca świadczył pracę w warunkach szczególnych. Organ rentowy wyjaśnił, że z dokumentów wynika, że skarżący świadczył pracę początkowo jako uczeń, następnie na stanowisku pomocnika maszynisty spycharki i maszynisty spycharki. Załączone dokumenty nie potwierdzają zatem stałości pracy w szczególnych warunkach w określonych okresach czasu, na określonych stanowiskach pracy.

(odpowiedź na odwołanie – k. 18-19)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca K. W. urodził się w dniu (...).

(okoliczność bezsporna)

W dniu 15 listopada 2016 roku K. W. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. wniosek o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury. Wnioskodawca nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

(wniosek- k. 1-4 plik I akt ZUS)

W okresie od dnia 23 sierpnia 1971 roku do dnia 28 lutego 1983 roku wnioskodawca zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) w Ł.. Wnioskodawca został zatrudniony z dniem 23 sierpnia 1971 roku jako uczeń. W tym czasie uczęszczał do zasadniczej szkoły budowlanej. Zajęcia odbywały się przez trzy dni w tygodniu, a przez trzy dni skarżący świadczył pracę. Następnie z dniem 1 lipca 1974 roku K. W. został zatrudniony na stanowisku – uczeń pomocnik maszynisty spycharki, a z dniem 1 czerwca 1975 roku został zatrudniony na stanowisku maszynisty spycharki w pełnym wymiarze czasu pracy.

(świadectwo pracy, angaż, umowa o pracę w dokumentacji osobowej – k.26 ; zeznania wnioskodawcy - e- protokół z dnia 10 maja 2016 r. 00:31:42 w zw. z 00:02:46 – 00:12:06 – płyta k. 38 )

Od dnia 1 czerwca 1975 roku do rozwiązania umowy o pracę z dniem 28 lutego 1983 roku skarżący wykonywał wyłącznie czynności maszynisty spycharki w pełnym wymiarze czasu pracy. Zdarzało się, że pracował w godzinach nadliczbowych.

( zeznania wnioskodawcy - e- protokół z dnia 10 maja 2016 r. 00:31:42 w zw. z 00:02:46 – 00:12:06 – płyta CD k. 38; zeznania świadka M. S. e- protokół z dnia 10 maja 2016 r. 00:15:14 – 00:23:04 – płyta CD k. 38 , zeznania świadka A. J. e- protokół z dnia 10 maja 2016 r. 00:23:04 – 00:29:59 – płyta CD k. 38 )

W okresie od dnia 28 października 1976 roku do dnia 17 października 1978 roku wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową. Ponownie podjął pracę w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. w dniu 6 listopada 1978 roku na stanowisku maszynisty spycharki.

(wyciąg z książeczki wojskowej – k. 3 plik I akt ZUS, umowa o pracę z 06.11.2017r. w dokumentacji osobowej – k. 26)

Wnioskodawca w okresie od dnia 2 marca 1983 roku do dnia 30 czerwca 1992 roku był zatrudniony w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł.. Zakład pracy wydał odwołującemu zaświadczenie z dnia 14 listopada 2016 roku, w którym wskazał, że w okresie od dnia 17 sierpnia 1983 roku do dnia 30 czerwca 1992 roku K. W. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3, 5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów wymienione w wykazie A działu VIII poz.2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (Dz.U. Nr 8 , poz. 43) na stanowisku kierowcy autobusu o liczbie miejsc siedzących powyżej 15 osób wymienionym w wykazie A dziale VII poz. 2 pkt. 2 zawartym w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983 roku w sprawie stanowisk pracy w zakładach resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy – Dz.Urz. Ministerstwa Administracji, (...) Terenowej i Ochrony (...) poz. 3 z dnia 27 lipca 1983 roku.

(zaświadczenie – k. 10 plik I akt ZUS)

W okresie od dnia 1 lipca 1992 roku do dnia 30 września 1996 roku wnioskodawca był zatrudniony w Miejskim Zakładzie (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P.. W świadectwie pracy w warunkach szczególnych z dnia
15 listopada 2016 roku pracodawca wskazał, że w okresach: od dnia 1 lipca 1992 roku do dnia
11 października 1994 roku, od dnia 23 października 1994 roku do dnia 16 lipca 1995 roku, od dnia 15 sierpnia 1995 roku do dnia 5 listopada 1995 roku, od dnia 1 grudnia 1995 roku do dnia 30 kwietnia 1996 roku, od dnia 3 maja 1996 roku do dnia 21 maja 1996 roku, od dnia
11 czerwca 1996 roku do dnia 1 września 1996 roku, od dnia 7 września 1996 roku do dnia
30 września 1996 roku wykonywał pracę kierowcy autobusu o liczbie miejsc siedzących powyżej 15 osób wymienionym w dziale VII poz. 2 pkt. 2) zawartym w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983 roku w sprawie stanowisk pracy w zakładach resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy – Dz.Urz. Ministerstwa Administracji, (...) Terenowej i Ochrony (...) poz. 3 z dnia 27 lipca 1983 roku.

(świadectwo pracy w warun kach szczególnych – k. 13 plik I akt ZUS)

Od dnia 21 października 1996 roku skarżący jest zatrudniony w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł.. Zakład pracy wydał odwołującemu zaświadczenie z dnia 14 listopada 2016 roku, w którym wskazał, że w okresie od dnia 21 października 1996 roku do nadal K. W. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3, 5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów wymienione w wykazie A działu VIII poz.2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (Dz.U. Nr 8 , poz. 43) na stanowisku kierowcy autobusu o liczbie miejsc siedzących powyżej 15 osób wymienionym w wykazie A dziale VII poz. 2 pkt. 2 zawartym w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983 roku w sprawie stanowisk pracy w zakładach resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy – Dz.Urz. Ministerstwa Administracji, (...) Terenowej i Ochrony (...) poz. 3 z dnia 27 lipca 1983 roku.

(zaświadczenie – k. 8 plik I akt ZUS)

Wnioskodawca po dniu 14 listopada 1991 roku przebywał na zwolnieniach lekarskich: od dnia 3 marca 1992 roku do dnia 9 marca 1992 roku (7 dni), od dnia 12 października 1994 r. do dnia 22 października 1994 r . (11 dni), od dnia 17 lipca 1995 r. do dnia 14 sierpnia 1995 r. (29 dni), od dnia 6 listopada 1995 r. do dnia 30 listopada 1995 r. (25 dni), od dnia 1 maja
1996 r. do dnia 2 maja 1996 r. (2 dni), od dnia 22 maja 1996 r. do dnia 10 czerwca 1996 r. (20 dni), od dnia 2 września 1996 roku do dnia 6 września 1996 roku (5 dni), od dnia 30 sierpnia 1997 r. do dnia 31 października 1997 r. (2 miesiące i 2 dni). Razem = 5 miesięcy i 11 dni.

(bezs porne, wykaz - k. 29 – 29 odwrót plik I I akt ZUS)

Wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku udokumentował łączny staż ubezpieczeniowy wynoszący 27 lat, 3 miesiące i 26 dni, w tym 26 lat, 10 miesięcy i 15 dni okresów składkowych oraz 5 miesięcy i 11 dni okresów nieskładkowych.

( decyzja – k. 15 plik I akt ZUS)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentacji zawartej w aktach rentowych, akt osobowych wnioskodawcy oraz dokumentów przedstawionych w trakcie postępowania sądowego, a także zeznań świadków A. J. i M. S., oraz samego wnioskodawcy uznając je za wiarygodne do poczynienia przedmiotowych ustaleń.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie i jako takie skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Stosownie do treści art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 roku, poz. 887, z późn. zm.) – zwanej dalej ustawą emerytalną), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku, osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet oraz,

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Z kolei art. 184 ust. 2 cytowanej ustawy stanowi, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43, z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 i 2 tegoż rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...)).

Reasumując dotychczasową część rozważań należy zatem stwierdzić, że w świetle powołanych przepisów wnioskodawca chcąc uzyskać prawo do wcześniejszej emerytury winien był wykazać:

1. iż na dzień wejścia w życie ustawy, to jest na dzień 1 stycznia 1999 roku osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat;

2. iż na dzień wejścia w życie ustawy, to jest na dzień 1 stycznia 1999 roku posiadał okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

a ponadto

3. osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat;

4. nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W przedmiotowej sprawie bezspornym było, iż wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat oraz wykazał, że na dzień 1 stycznia 1999 roku osiągnął wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat. Wnioskodawca nie przystąpił również do otwartego funduszu emerytalnego. W ocenie Sądu wnioskodawca ponad wszelką wątpliwość spełnia również warunek co do posiadania 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

ZUS uwzględnił bowiem na dzień 1 stycznia 1999 roku, wnioskodawcy 14 lat 10 miesięcy i 21 dni stażu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy nie zaliczył odwołującemu do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach, okresów niewykonywania pracy przypadających po dniu 14 listopada 1991 roku, za które otrzymał wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Odnosząc się do wskazanej wyżej okoliczności spornej, dotyczącej sposobu wyliczania okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych, należy wskazać, iż ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach (Dz. U. Nr 121, poz. 1264), która weszła w życie w dniu 1 lipca 2004 roku, do artykułu 32 dodano ustęp 1a. Zgodnie z pkt 1 tego przepisu przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 roku wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Mając na względzie fakt, iż art. 32 ust. 1a pkt 1 wprowadza odmienną zasadę ustalania okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, która nie jest i nie była wcześniej wskazana w treści art. 184 cytowanej ustawy, zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy ma ustalenie wzajemnej relacji pomiędzy wskazanymi przepisami, a w szczególności relacji pomiędzy funkcjonowaniem zasady lex posteriori derogat priori w obliczu zasady ochrony praw nabytych.

O ile skutki wprowadzenia przepisu art. 32 ust 1a ustawy są oczywiste dla stosunków powstałych po dniu 1 lipca 2004 roku, jak również stosunków zakończonych przyznaniem prawa do wcześniejszej emerytury przed tym dniem, o tyle wprowadzenie wskazanego przepisu budzi poważne wątpliwości w zakresie zasad obliczania okresów pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w pozostałych przypadkach, a więc dla pracowników, którzy albo spełnili warunki wskazane w art. 184 ustawy emerytalnej dopiero po dniu 1 lipca 2004 roku albo dla pracowników, którzy wprawdzie spełnili warunki z art. 184 ustawy przed dniem 1 lipca 2004 roku ale nie osiągnęli przed tą datą wymaganego wieku emerytalnego.

Doniosłość problemu nie uszła uwadze Sądu Najwyższego, który w uchwale z dnia
8 lutego 2007 roku (II UZP 14/2006, opubl. w OSNP 2007/13-14 poz. 199) uznał art. 184 ustawy o emeryturach i rentach za samoistną podstawę prawa do emerytury bez względu na chwilę osiągnięcia wieku emerytalnego (zob. też wyrok Sądu Najwyższego z 18 lipca 2007 r., I UK 62/2007, opubl. w OSNP 2008/17-18, poz. 269). W uchwale tej Sąd Najwyższy wskazał, iż art. 184 ustawy o emeryturach i rentach winien znaleźć zastosowanie do tych ubezpieczonych, którzy w dniu 1 stycznia 1999 roku osiągnęli pełny staż ubezpieczeniowy, w tym wymagany okres pracy w szczególnych warunkach, lecz nie osiągnęli wieku emerytalnego. Z kolei art. 32 ust. 1a ustawy znajduje zastosowanie do tych ubezpieczonych, którzy chociażby jeden z tych okresów osiągnęli po wejściu w życie ustawy, nie później niż do dnia 31 grudnia 2007 roku. W orzeczeniu tym wskazano również, że ubezpieczeni, do których ma zastosowanie art. 184 ustawy, mogą realizować prawo do emerytury na „starych” zasadach po osiągnięciu wieku emerytalnego, nawet jeśli wiek ten osiągną po dniu 31 grudnia 2007 roku. W uzasadnieniu powyższych tez Sąd Najwyższy wskazał, że w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach stworzono w istocie odrębną kategorię ubezpieczonych, co znajduje potwierdzenie w art. 24 ustawy, w którym ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 roku, zatrudnieni w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zostali wyłączeni z regulacji emerytur pomostowych.

Należy w tym miejscu zauważyć, iż do chwili wejścia w życie przepisu art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej, okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze obejmował zarówno okresy składkowe jak i nieskładkowe, jeśli mieściły się one w okresie wykonywania pracy zgodnie z umową o pracę. Stanowisko takie potwierdził m. in. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 listopada 2003 roku (sygn. akt III UZP 10/03, opubl. w OSNP 2004/5, poz. 87), wskazując, że do okresu pracy w szczególnych warunkach wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania stosunku pracy przypadające od dnia wejścia w życie ustawy o rewaloryzacji rent i emerytur (t.j. po dniu 14 listopada 1991 roku).

Wskazane orzecznictwo prowadzi zatem do wniosku, iż treść art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy emerytalnej znajduje zastosowanie do osób, które przed dniem 1 lipca 2004 roku nie spełniły wszystkich warunków nabycia prawa do wcześniejszej emerytury. W piśmiennictwie przekonująco jednak podnosi się, że poprzez sformułowanie „wszystkie warunki” rozumieć należy warunki wskazane w treści art. 184 ustawy emerytalnej. Nie obejmuje ono zatem warunku osiągnięcia przez ubezpieczonego przed dniem 1 lipca 2004 roku wieku emerytalnego przewidzianego w art. 32 i 46 ustawy emerytalnej, gdyż byłoby to zbyt daleko idące i pomijałoby ochronę prawa tymczasowego, ukierunkowanego na przyszłe świadczenia (por. glosę K. Stopki do wyroku Sądu Najwyższego z 17 września 2007 r., III UK 51/2007, opubl. w OSP 2009/10, poz. 111, str. 779).

Innymi słowy, mężczyźni, którzy w dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej wypełnili warunki stażu szczególnego (15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze) oraz stażu ogólnego (co najmniej 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego) nabywają prawo do wcześniejszej emerytury w oparciu o art. 184 ustawy emerytalnej i to nawet w sytuacji, gdy wiek emerytalny osiągnęli już po dniu 1 lipca 2004 roku. Art. 32 ust 1a ustawy nie znajdzie zatem do takich osób zastosowania.

Jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 kwietnia 2010 roku (II UK 313/2009, opubl. w OSNP 2011/19-20, poz. 260), w art. 184 ustawy emerytalnej ustawodawca utrwalił sytuację osób, które w dniu wejścia w życie ustawy wypełniły warunki wskazane w tym przepisie i zadeklarował ich przyszłe prawo do emerytury w wieku wcześniejszym. Nastąpił zatem pewien stan związania, polegający na zobowiązaniu się przez Państwo do powstrzymania się od jakiejkolwiek ingerencji w istniejące prawo tymczasowe. Z tego względu przewidziana w ustawie ekspektatywa prawa do emerytury nie mogła wygasnąć na skutek nowej regulacji ustalania stażu zatrudnienia. Wskazane rozważania doprowadziły Sąd Najwyższy do konstatacji, iż wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 roku określonego w art. 184 ustawy emerytalnej okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1, obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 roku.

Podzielając w pełni powyższy pogląd należy zauważyć, iż znajduje on dodatkowe potwierdzenie w treści art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej, gdzie ustawodawca w zakresie wieku emerytalnego o którym mowa w ust. 1 tego artykułu, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury – odsyła do przepisów dotychczasowych, a więc obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, iż zgodnie z ustaleniami dokonanymi w toku postępowania, na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca wykazał okresy składkowe i nieskładkowe łącznie 26 lat, 10 miesięcy i 15 dni, okresy nieskładkowe w wymiarze 5 miesięcy i 11 dni, łącznie 27 lat, 3 miesiące i 26 dni, oraz staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze ponad 15 lat, co wynika z dodania do uznanego przez organ rentowy 14 lat 10 miesięcy i 21 dni stażu pracy w szczególnych warunkach okresu niezdolności do pracy wskutek choroby i pobierania świadczeń z tym związanych - po dniu 14 listopada 1991 roku, tj. 5 miesięcy i 11 dni - przypadającego w okresie, za który pracodawcy wystawili wnioskodawcy świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach

Niezależnie od powyższego, wskazać należy, że do okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych należy także zaliczyć wnioskodawcy okres zatrudnienia od dnia 1 czerwca 1975 roku do dnia 28 lutego 1983 roku w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku maszynisty spycharki. W tym okresie wnioskodawca świadczył pracę wyłącznie na tym stanowisku, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Wykonywał zatem w tym okresie prace wymienione w wykazie wykaz A dział V poz. 3 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, czyli prace określone jako „prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych”.

Pomocnicze znaczenie w tym zakresie stanowi wykaz zawarty w załączniku nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia
1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane pracę
w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury i renty (Dz. Urz. MB z dnia 6 grudnia 1983 roku Nr 3 poz. 6). W wykazie A, dziale V pod pozycją 3 (prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych.) wśród stanowisk, na których wykonywana jest praca w warunkach szczególnych wymieniono w pkt 3 wprost stanowisko maszynisty spycharek.

W ocenie Sądu do okresu pracy w warunkach szczególnych należy także zaliczyć wnioskodawcy okres odbywania służby wojskowej od dnia 28 października 1976 roku do dnia
17 października 1978 roku. Zgodnie bowiem z ujednoliconym już orzecznictwem Sądu Najwyższego okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.), jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2006 r., sygn. akt III UK 5/06, OSNP 2007/7 – 8/ M.P.Pr. (...)).

Wnioskodawca został powołany do zasadniczej służby wojskowej w czasie trwania zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Ł.. Po zakończeniu służby wojskowej (17 października 1978 roku) podjął pracę w tym zakładzie z dniem 6 listopada 1978 roku i niniejszym zachował wymagany (w art. 106 ustawy z 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony) 30 dniowy termin zgłoszenia powrotu do pracy po odbyciu służby.

Mając wszystkie powyższe okoliczności na uwadze, uznać należy zatem, że K. W. wykazał przed Sądem, że niewątpliwie spełnia warunki do przyznania wcześniejszej emerytury.

Zgodnie z obowiązującymi w dniu 1 stycznia 1999 roku zasadami, nakazującymi do okresu pracy w szczególnych warunkach wliczać zarówno okresy składkowe jak i nieskładkowe przypadające po dniu wejścia w życie ustawy o rewaloryzacji rent i emerytur - należało uznać, iż na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca spełnił wynikające z treści art. 184 ustawy emerytalnej oraz z treści §3 i §4 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze warunki stażu szczególnego (15 lat pracy w szczególnych warunkach) oraz stażu ogólnego (co najmniej 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego). W szczególności podkreślenia wymaga, że zastosowanie wobec wnioskodawcy wskazanych w treści art. 32 ust 1a pkt 1 ustawy emerytalnej zasad obliczania okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, nakazujących przy ustalaniu okresu takiego zatrudnienia nie uwzględnianie okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 roku wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa – było nieuprawnione, albowiem w świetle poczynionych wcześniej rozważań, przepis ten nie miał zastosowania do wnioskodawcy.

Reasumując, należy stwierdzić, że odwołujący K. W. składając w dniu
15 listopada 2016 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury wykazał, iż na dzień
1 stycznia 1999 roku posiadał wymagany w treści art. 184 ustawy emerytalnej oraz w treści §3 i §4 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, staż szczególny (co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach) oraz staż ogólny (co najmniej 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego). W dniu 12 grudnia 2016 roku wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę w dniu 15 listopada 2016 roku, wiek 60 lat uzyskał w dniu 12 grudnia 2016 roku, a zatem prawo do emerytury należało wnioskodawcy przyznać od dnia 12 grudnia 2016 tj. od miesiąca, w którym wnioskodawca osiągnął wiek ustawowy przyznający mu prawo do wcześniejszej emerytury.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji.

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rento wego, wypożyczając akta rentowe wnioskodawcy.

12.06.2017r.