Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział XIII Cywilny Rodzinny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Violetta Kossowska- Czinar

Sędziowie: SSO Lilla Sieradzka- Sowińska

SSR del. Marta Rogozik

Protokolant: Kamila Kubik

po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2017 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa M. O. (1)

przeciwko D. D. (1) i E. D. (1)

o ustanowienie rozdzielności majątkowej

na skutek apelacji wniesionych przez pozwanych od wyroku Sądu Rejonowego w Strzelinie z dnia 07 grudnia 2016 roku, sygn. akt III RC 23/16;

I.  oddala obie apelację;

II.  zasądza od pozwanych na rzecz powoda kwotę 720 zł tytułem kosztów procesu poniesionych w postępowaniu odwoławczym.

/ Lilla Sieradzka- Sowińska / / Violetta Kossowska- Czinar / / Marta Rogozik /

Sygn. akt XIII Ca 97/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 grudnia 2016 r. Sąd Rejonowy w Strzelinie w sprawie o sygn. akt III RC 23/16, w pkt. I ustanowił rozdzielność majątkową małżeńską pomiędzy D. D. (1), a E. D. (1) powstałą w wyniku zawartego przez nich związku małżeńskiego w dniu 23 czerwca 2001 r. w W. nr aktu małżeństwa 0217053/00/AM/ (...) - z dniem 26 lutego 2016r.; w pkt. II zasądził od pozwanego D. D. (1) i pozwanej E. D. (1) solidarnie na rzecz powoda M. O. (1) kwotę w wysokości 920 zł z tytułu poniesionych kosztów postępowania oraz kosztów zastępstwa procesowego.

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd Rejonowy wydał na podstawie m.in. następujących ustaleń faktycznych:

Pozwani D. D. (1) i E. D. (1) zawarli związek małżeński w dniu 23 czerwca 2001 r. w W.. Umów majątkowych małżeńskich nie zawierali. Są nadal małżeństwem, nie toczyło się między nimi postępowanie o rozwód czy separację.

Ze związku małżeńskiego pozwanych pochodzi dwoje dzieci: dorosły syn A. ur. (...) i małoletnia A. ur. (...)

D. i E. D. (1) obecnie nie zamieszkują wspólnie, pozwana mieszka w (...) a, natomiast pozwany początkowo poprzez swojego pełnomocnika podawał, iż mieszka w O. 26, lecz tam nie przebywa, a mieszkają tam jego rodzice.

W czasie zawierania umowy pożyczki pozwani prowadzili wspólnie gospodarstwo rolne o wielkości 85 ha. Nadto, jak podała pozwana D. D. (1) zajmuje się handlem samochodami i maszynami, które sprowadza z zagranicy.

Na chwilę obecną pozwany D. D. (1) posiada zadłużenie wobec powoda na łączną kwotę 260.000 zł. Nadto, posiada zadłużenie z tytułu niespłacenia reszty ceny nabycia nieruchomości na rzecz Agencji Nieruchomości Rolnej Skarbu Państwa zabezpieczonej hipotekami łącznymi w kwotach 5.351.000 zł oraz 2.539.000 zł obejmującymi nieruchomości dla których prowadzone są księgi wieczyste o numerach (...) a także w księdze wieczystej należącej również do rodziców pozwanej E. D. (2) (...).

Pozwany w dniu 24 lutego 2015 r. w D. zawarł z M. O. (2) umowę pożyczki kwoty 260.000 zł. Wraz z zawarciem umowy pożyczki pozwany D. D. (1) złożył oświadczenie o poddaniu się egzekucji z art. 777 § 1 pkt 4 k.p.c. Środki te miały być przeznaczone na przedsięwzięcia gospodarcze/handlowe pozwanego przy obietnicy prowadzenia w przyszłości wspólnych interesów przez powoda i pozwanego.

Pozwana E. D. (1) nie była stroną tej umowy. Nigdy nie wyraziła zgody na jej zawarcie. Jak wynika z zeznań pozwanej dowiedziała się ona, że jej mąż ma długi jak przyszedł do domu komornik i nie miała ona świadomości, że pożyczył jakieś pieniądze od powoda. Zeznała , że mąż oddawał M. O. (2) pieniądze i było to kilka rat, sześć może siedem po 7.000 zł. oraz , że pozwany powiedział, iż odda pieniądze, obecnie nie wie gdzie jest jej mąż, czy mieszka w O., czy nie, nie utrzymuje kontaktu z rodziną pozwanego.

Wierzyciel wystąpił do Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu z dnia 24 lutego 2016 r. Klauzula taka została nadana postanowienia mi tego Sądu z dnia 30 lipca 2015 r. w sprawie I Co 876/15 i z dnia 5 października 2015 r. w sprawie I Co 1299/15 co do dalszych nie zapłaconych rat. Nadto, wierzyciel wniósł do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Strzelinie o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Egzekucja okazała się całkowicie bezskuteczna albowiem na rachunkach bankowych pozwanego saldo wynosiło 0 zł, nie ustalono, by posiadał maszyny rolnicze, samochody znajdujące się na terenie posesji nie były zarejestrowane na dłużnika, nie pobierał płatności dla producentów rolnych z (...). Prowadzący egzekucję należności wskazał, iż jedyną możliwością wyegzekwowania długu jest sprzedaż części nieruchomości do czego niezbędnym jest ustanowienie rozdzielności majątkowej. Sprzeciw od zajęcia nieruchomości złożyła E. D. (1) jako żona dłużnika.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym, po dokonaniu wykładni treści przepisu art. art. 52 § 1a k.r.o. Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie. Wskazał Sąd na przepis art. 52 § 1a k.r.o., zgodnie z treścią którego ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać także wierzyciel jednego z małżonków jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Powyższy przepis stawia dwa konieczne warunki do uwzględnienia wytoczonego przez wierzyciela powództwa o ustanowienie rozdzielności majątkowej, a mianowicie: wykazanie istnienia stwierdzonej tytułem wykonawczym wierzytelności w stosunku do jednego z małżonków oraz uprawdopodobnienie, że zaspokojenie tej wierzytelności wymaga podziału majątku wspólnego małżonków. Zaspokojenie wierzytelności przysługującej jednemu z małżonków wymaga dokonania podziału majątku wspólnego wówczas, gdy nie ma możliwości zaspokojenia tej wierzytelności z majątku osobistego dłużnika i składników majątku wspólnego małżonka wymienionych w art. 41 § 2 k.r.o. i gdy brak podstaw do poszukiwania zaspokojenia z majątku wspólnego małżonków (brak podstaw do nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową), natomiast możliwe będzie zaspokojenie z udziału w majątku wspólnym małżonków, który w wyniku podziału przypadnie temu małżonkowi, który jest dłużnikiem. Współmałżonek dłużnika nie będący stroną czynności prawnej nie ma obowiązku spełnienia świadczenia ale musi znosić egzekucję z majątku wspólnego, której zakres jest uzależniony od tego czy małżonek dłużnika wyraził zgodę na zaciągnięcie zobowiązania przez swego współmałżonka , czy też nie. Generalnie rzecz biorąc drogę do majątku wspólnego otwiera wierzycielowi zgoda małżonka na zaciągnięcie zobowiązania przez współmałżonka, brak zgody ogranicza egzekucję do majątku osobistego dłużnika, jego wynagrodzenia za pracę czy świadczenia rentowego, w szczególności nie jest możliwe przeprowadzenie egzekucji z nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności łącznej małżonków. Nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością zgodnie z przepisem art. 787 k.p.c. zostało uzależnione od wykazania przez wierzyciela, że stwierdzona tytułem wykonawczym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika, forma zgody jest dowolna (chyba, że chodzi o czynności prawne gdzie brak zgody powoduje ich nieważność), jednocześnie przepis ten wskazuje wierzycielowi, że to wykazanie może nastąpić jakimkolwiek dokumentem prywatnym czy urzędowym. Wyjątkowo w postępowaniu klauzulowym możliwym jest wysłuchanie małżonka dłużnika czy przyzna lub nie, że wyraził zgodę. Ustanie wspólności ustawowej niezależnie od przyczyn i źródła aktualizuje potrzebę podziału majątku wspólnego.

Sąd Rejonowy w przedmiotowej sprawie ustalił na podstawie zgromadzonych dokumentów, jak i zeznań pozwanej E. D. (1), że strony nadal pozostają we wspólności majątkowej małżeńskiej, a wobec pozwanego D. D. (1) powodowi przysługują wierzytelności stwierdzone tytułami wykonawczymi powstałe w czasie trwania wspólności. Fakt ten nie był negowany przez pozwanych.

Druga przesłanka również, zdaniem Sądu Rejonowego, została spełniona. Na wniosek powoda wszczęto postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Strzelinie. Po skierowaniu egzekucji do możliwych składników majątkowych okazało się, iż wierzyciel z tych składników majątkowych nie uzyska zaspokojenia z uwagi na fakt, iż dłużnik/pozwany nie posiada żadnego majątku, z którego wierzyciel/powód mógłby uzyskać zaspokojenie w jakiejkolwiek części. W postępowaniach egzekucyjnym ustalono należność wierzyciela na kwotę 260.000 zł – jako należność główną, odsetki 26.260,30 zł oraz koszty egzekucji komorniczej w kwocie 288 zł, z czego do czasu wniesienia pozwu komornik nie przekazał wierzycielowi żadnej kwoty. Z tych względów na wniosek wierzyciela Komornik skierował egzekucję do nieruchomości, jedynego składnika majątku pozwanego, dającego możliwość zaspokojenia wierzyciela. Zajął nieruchomość (w trybie przepisu art. 923 1 k.p.c. w zw. z art. 924 k.p.c.), dalszych czynności egzekucyjnych nie mógł jednak dokonać bez wydania klauzuli wykonalności w stosunku do małżonka dłużnika.

Żądając oddalenia powództwa pozwana E. D. (1) dowodziła, iż brak jest podstaw do uwzględnienia pozwu o rozdzielność majątkową, a tym samym wywodziła, iż żądanie orzeczenia o ustanowienie rozdzielności majątkowej winno ulec oddaleniu. Twierdzenia takie, Sąd Rejonowy uznał za całkowicie bezzasadne, gołosłowne, niczym nie poparte, wręcz przeciwnie, te działanie pozwanych, szczególnie małżonka dłużnika kierowane jest na udaremnienie egzekucji. Pozwana skrupulatnie podnosiła, iż nie wyrażała zgody na zaciągnięcie zobowiązań w formie pożyczki przez jej męża D. D. (1) i nic o takiej pożyczce nie wiedziała. Wskazała także, że dowiedziała się o całej sytuacji w chwili jak komornik przyszedł zająć nieruchomości. Powyższe ,zdaniem Sądu, nie zasługuje na wiarę albowiem pozwana – jak sama zeznała była świadkiem oddawania pożyczki M. O. (2) w ratach 6 lub 7. Nadto, pozwana wręcz wymieniła kwoty tych rat oddawanych powodowi podając, iż było to po 7.000 zł. Tym samym, zdaniem Sądu Rejonowego, pozwana miała świadomość, iż jej mąż D. D. (1) oddaje powodowi pieniądze twierdząc, iż nie wiedziała, że jest to spłata pożyczki. Czym więc miało to być, skoro nie było mowy o jakimkolwiek wspólnym, przedsięwzięciu powoda i pozwanego w ramach działalności prowadzonej przez pozwanego. Nadto, sama pozwana twierdziła, iż nie posiada potwierdzeń przekazania M. O. (2) pieniędzy, a zatem nie wiadomo skąd pozwana wie jakie kwoty były przekazywane powodowi. Pozwana twierdziła nadto, że towarzyszyła swojemu mężowi w spotkaniach z powodem celem spłaty pożyczki odbywających się w samochodzie ,lecz sytuacjom tym zaprzeczył powód zeznając, iż nie dostał od D. D. (1) żadnej spłaty z rat pożyczki. Powód próbował kontaktować się z pozwanym, który początkowo mówił mu żeby zaczekał na spłatę, aż w końcu stwierdził, iż nic od niego nie dostanie. M. O. (2) na to, by pożyczyć pieniądze pozwanemu wziął częściowo kredyt komercyjny w banku, który spłaca do tej pory.

Zdaniem Sądu Rejonowego ,za wiedzą czy bez E. D. (1), dłużnik przejął środki pieniężne od powoda przeznaczając je na własne potrzeby albowiem nie wykazano, na co pożyczka została przeznaczona. Nie ma możliwości kwestionowania kwoty przekazanej pożyczki pozwanemu skoro umowa opiewa na kwotę 260.000 zł i co do takiej spłaty należności wystawiono tytuły wykonawcze i takiej kwoty dotyczy postępowanie egzekucyjne.

Sąd Rejonowy odstąpił od przesłuchania pozwanego D. D. (1), albowiem jak należy rozmieć jego postępowanie miało na celu uchylanie się od stawiennictwa w Sądzie i możliwości przedstawienia Sądowi swojej wersji. Wezwania kierowane pod podawane adresy zamieszkania, pobytu nie były odbierane, a jak dokonano doręczenia, to relacja pozwanej – żony D. D. (1) była, iż nie wie kto odebrał wezwanie, nie wie gdzie aktualnie przebywa jej mąż, przy twierdzeniu, że nie mógł stawić się na pierwszej rozprawie gdyż pojechał do Niemiec w interesach – sprowadza samochody i maszyny stamtąd do Polski, dalej pozwana twierdziła że nie wie gdzie przebywa jej mąż. Pełnomocnik pozwanego wskazywał w swoich pismach adres pozwanego (...) podczas gdy pozwana temu przeczyła. Nie można było również dokonać innych ustaleń w tej sprawie. Albowiem pełnomocnik pozwanego zawiadamiany o terminach rozprawy nie stawiał się na nie i nie było w związku z tym innego z nim kontaktu. Tego rodzaju działania pozwanych – w szczególności pozwanego, Sąd odebrał jako mające przeciwdziałać prowadzonemu postępowaniu i w konsekwencji na działaniach zmierzających do utrudnienia oddania długu powodowi wobec niezakończenia prowadzonych w tej sprawie postępowań.

Ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej, według Sądu Rejonowego, pozwoli na przekształcenie przysługującej małżonkom współwłasności nieruchomości z łącznej na współwłasność ułamkową, co umożliwi wierzycielowi skierowanie egzekucji do udziału dłużnika. Podział majątku wspólnego dłużnika i jego małżonki pozwoli chociażby na częściowe zaspokojenie wierzytelności powoda biorąc pod uwagę znaczną wartość nieruchomości przy cenie rynkowej grantów rolnych wahających się od 40.000 zł do 60.000 zł za hektar, pozwoli na zaspokojenie podstawowych potrzeb pozwanych.

W tym stanie rzeczy, uznając interes prawny wierzyciela w żądaniu ustanowienia rozdzielności małżeńskiej wspólności majątkowej, zważywszy na wskazanie daty oznaczenia rozdzielności jako sporządzenia pozwu, Sąd Rejonowy orzekł o rozdzielności małżeńskiej wspólności majątkowej pozwanych z datą wniesienia pozwu to jest z dniem 26 lutego 2016 r. przyjmując tą datę zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami może mieć miejsce z datą wcześniejszą od dnia wyroku, a także od daty zgłoszenia żądania (zob. orzeczenie SN z dnia 27.03.1972 r., III CZP 69/70, OSN 1973, NR 2, poz. 20).

Orzeczenie o kosztach Sad Rejonowy oparł o przepis art. 98 § 1 i § 3 k.p.c.

Apelację (k.204) od wyroku Sądu Rejonowego złożył pozwany D. D. (1), zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1. nieważność postępowania (art. 379 pkt 5 k.p.c. w związku z art. 207 § 1, § 2 i § 5 k.p.c.) przez pozbawienie pozwanego D. D. (1) możliwości obrony swoich praw, przez niedoręczenie pozwanemu ad.2 pozwu a po ustanowieniu pełnomocnika procesowego niedoręczenie pozwu ustanowionemu pełnomocnikowi;

2. naruszenia art. 138 § 1 k.p.c. przez doręczenie pozwu osobie nieuprawnionej z uwagi na brak przesłanki uznania osoby odbierającej korespondencję za domownika w rozumieniu art. 138 § 1 k.p.c. oraz art. 139 k.p.c. przez jego nie zastosowanie (tzw. doręczenie zastępcze) przy przyjęciu, że miejsce stałego zamieszkania pozwanego ad. 2 jest znane;

3. naruszenie art. 143 k.p.c. przez niedoręczenie pozwu pełnomocnikowi procesowemu po jego ustanowieniu przez pozwanego ad. 2 pomimo zgłoszenia takiego wniosku przez pełnomocnika a przed jego ustanowieniem nie ustanowienie kuratora dla pozwanego ad. 2 którego miejsce pobytu nie jest znane;

4. naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. przez nieustosunkowanie się przez Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku do zarzutu niedoręczenie pozwu pozwanemu ad. 2 lub jego pełnomocnikowi co uniemożliwia kontrolę wyroku Sądu I instancji w tym zakresie,

oraz w istocie skoncentrowanie się w uzasadnieniu wyroku nie na przesłance, która ma stanowić podstawę orzekania czyli art. 52 § 1a k.r.o. a głównie na wierzytelności powoda wynikającej z udzielonej pozwanemu ad. 2 pożyczki na podstawie umowy z dnia 24.02.2015r. akt notarialny rep. A nr (...) i objętej postępowaniem klauzulowym o sygn. akt I Co 875/12 Sądu Rejonowego w Strzelinie. Powyższe uniemożliwia również kontrolę zaskarżonego wyroku w zakresie istnienia lub nie przesłanki do wyrokowania w przedmiocie ustanowienia lub braku podstaw do ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej pomiędzy pozwanymi małżonkami.

Mając na uwadze powyższe wniósł apelujący o:

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z pozostawieniem Sądowi I instancji orzeczenia o kosztach postępowania za obie instancje.

Z ostrożności procesowej w przypadku nieuwzględnienia zarzutu nieważności postępowania, zarzucił apelujący:

1. niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, przez niedokonaniu oceny czy będzie możliwe zaspokojenie się wierzyciela a powoda w sprawie z majątku pozwanego ad. 2 po powstaniu rozdzielności majątkowej małżeńskiej, przy istnieniu zadłużenia zabezpieczonego hipoteką z tytułu kupionych nieruchomości rolnych w wysokości na dzień 11.05.2016r. 4 856 663 zł. Sąd I Instancji dla oceny przesłanek z art. 52 § la k.r.o. winien ustalić czy pozwani spłacają zadłużenie z tytułu udzielonego kredytu na zakup nieruchomości oraz czy agencja nieruchomości rolnych przystąpiła do egzekucji powstałego zadłużenia. Dopiero przy takim ustaleniu jest możliwość wyrokowania co do przesłanki uprawdopodobnienia przez powoda, że zaspokojenie jego wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej istniejącej pomiędzy pozwanymi;

2. niezastosowanie w sprawie art. 5 k.c. albowiem skorzystanie w niniejszej sprawie z prawa jest sprzecznie z dobrem rodziny jej prawem do normalnego życia i rozwoju zwłaszcza zony i dzieci pozwanego ad. 2 a prawo rodziny do normalnego życia jest prawem silniej chronionym niż prawo którego wykonania domaga się w niniejszej sprawie powód.

Wobec powyższego wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa oraz obciążenie powoda kosztami procesu za obie instancje według norm przepisanych.

W uzasadnieniu, podnosząc na zarzut m.in. nieważności postępowania, wskazał apelujący, że pozew w niniejszej sprawie odebrał J. D. ojciec pozwanego ad. 2, którego adresem zamieszkania jest miejscowość (...), (...)-(...) W., ale nie jest to adres zamieszkania pozwanego ad. 2. I wbrew twierdzeniu Sądu taki adres nie został przez pełnomocnika pozwanego ad. 2 podany. Gdyby pozwany ad. 2 mieszkał wspólnie z ojcem co nie zostało udowodnione a wręcz przeciwnie udowodnione zostało zeznaniami pozwanej żony E. D. (1), że mąż przebywa stale za granicą prowadząc tam interesy, to doręczenie mogłoby nastąpić na podstawie art. 138 § 1 k.p.c. dorosłemu domownikowi, na przykład ojcu pozwanego ad. 2, który zobowiązałby się doręczyć pismo sądowe w tym przypadku pozew, adresatowi. Przesyłkę zawierającą pozew odebrał J. D. w dniu 10.03.2016r. tym samym doręczono przesyłkę (pismo procesowe) osobie niewłaściwej, albowiem J. D. nie jest domownikiem w rozumieniu art. 138 § 1 k.p.c. skoro pozwany ad. 2 z nim nie mieszka. Brak skutecznego doręczenia pozwu Sąd mógł „naprawić” po ustanowieniu przez pozwanego pełnomocnika procesowego, który na stałe przebywa za granicą i nie jest znane pełnomocnikowi jego miejsce pobytu, doręczając pozew pełnomocnikowi nawet na rozprawie w dniu 10.10.2016r. ale też tego nie uczynił, pomimo zgłoszenia takiego zarzutu prze pełnomocnika. Pozwany na stałe przebywa za granicą i nie jest znane pełnomocnikowi jego miejsce pobytu. Zdaniem pozwanego został on pozbawiony możliwości obrony swoich praw, przez co postępowanie pierwszoinstancyjne obarczone jest nieważnością. Zdaniem apelującego bez znaczenia dla oceny ww. zarzutu jest nie stawianie się pozwanego pomimo nałożenia takiego obowiązku na rozprawy.

W ocenie apelującego treść uzasadnienia wyroku Sądu I instancji uniemożliwia jego kontrolę Sądowi II instancji przez brak ustosunkowania się w uzasadnieniu przez Sąd I instancji dlaczego nie uznał zarzutu pozwanego ad. 1 co do braku prawidłowego doręczenia pozwu. Dalej zarzucił apelujący, że przyjmuje się że wierzyciel jednego z małżonków wtedy uprawdopodobni, że zaspokojenie jego wierzytelności wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków, gdy będzie możliwe zaspokojenie się wierzyciela z tego majątku po jego podziale, a takiej możliwości powód nie udowadnia. W ocenie skarżącego, Sąd Rejonowy winien był również rozważyć zastosowanie art. 5 k.c. z urzędu i zbadać możliwość jego zastosowania.

Apelację (k.213) od wyroku Sądu Rejonowego złożyła pozwana E. D. (1), zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

I. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art 52 § 1 a k.r.o. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że wymóg dokonania podziału majątku wspólnego małżonków zachodzi zawsze, gdy nie ma możliwości zaspokojenia się z majątku osobistego dłużnika i składników majątku wspólnego bez względu na rzeczywistą możliwość zaspokojenia wierzytelności w wyniku podziału majątku wspólnego dłużnika i jego małżonka;

II. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1)art. 233 § 1 i § 2 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego w tym przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonej w sprawie, dokonanej wybiórczo i wbrew zasadom logiki oraz doświadczenia życiowego polegającym na błędnych ustaleniach, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia a dotyczących uznania przez Sąd I instancji, że powód uprawdopodobnił aby zaspokojenie jego wierzytelności wymagało podziału majątku wspólnego małżonków,

2) art. 236 k.p.c. i art 217 k.p.c. poprzez zaniechanie rozpoznania wniosku dowodowego pozwanej o przesłuchanie w charakterze świadka J. B. zawartego w odpowiedzi na pozew (pkt 5 odpowiedzi),

3) art. 217 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez odrzucenie wniosku dowodowego zawartego w piśmie procesowym pozwanej datowanym na 16 czerwca 2016 r. dotyczącym zobowiązania strony powodowej do przedłożenia potwierdzenia przelewu kwoty pożyczki udzielonej D. D. (1) pomimo, iż dowód ten miał istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia w sprawie.

Ponadto na podstawie art 380 k.p.c. pozwana wnosi o rozpoznanie postanowienia Sądu I instancji, które nie podlegało zaskarżeniu w drodze zażalenia a w ocenie strony pozwanej miało wpływ na wynik sprawy, wydanego na rozprawie w dniu 06.07.2016 r. w przedmiocie odrzucenia wniosku E. D. (1) o przeprowadzenie dowodu polegającego na zobowiązaniu powoda do przedłożenia potwierdzenia przelewu kwoty pożyczki udzielonej D. D. (1).

W uzasadnieniu w pierwszej kolejności podnosząc zarzut naruszenia art. 52 § 1 a k.r.o. wskazała skarżąca, że w jej ocenie Sąd Rejonowy stracił z pola widzenia okoliczności podniesione przez nią zarówno w odpowiedzi na pozew a następnie podtrzymane w czasie przesłuchania strony, tj. znacznego obciążenia hipotecznego wskazywanych nieruchomości, uprawnień przysługujących Agencji Nieruchomości Rolnych w związku z zawartymi umowami sprzedaży w/w nieruchomości a także zasadami towarzyszącymi sprzedaży komorniczej i podziale sumy uzyskanej z licytacji. Tym samym Sąd I instancji dokonał błędnej wykładni przepisu art. 52 § 1a k.r.o. Dalej skarżąca zarzuciła, że ocena materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie została dokonana przez Sąd I instancji wybiórczo z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego. Nie odniósł się bowiem Sąd do pozostałych dowodów ujawnionych w sprawie w tym umów sprzedaży nieruchomości rolnych położonych w J. zawartych w formie aktów notarialnych, tj. umowy z dnia 24.10.2012 r., rep. A nr 4769/2012 oraz umowy z dnia 15.11.2012 r., rep. A nr 5287/2012 a nadto pisma Agencji Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy we W. z dnia 16.05.2016 r. (data wpływu). Nie uzasadnił również Sąd Rejonowy z jakich powodów odmówił przyznania waloru wiarygodności zeznaniom E. D. (1) ograniczając się do stwierdzenia o bezzasadności i gołosłowności twierdzeń pozwanej. Dalej zarzuciła, że Sąd nie wypowiedział się do złożonego przez nią wniosku o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka J. B. na okoliczność wiedzy powoda w zakresie pozostawania pozwanego D. D. (1) w związku małżeńskim i panującego w nim ustroju majątkowego, wymaganej zgodzie małżonka na zawarcie umowy pożyczki i świadomości konsekwencji prawnych braku takiej zgody, wysokości łącznie wypłaconej D. D. (1) kwoty pożyczki, dobrowolnych spłat pozwanego na poczet zaciągniętego zobowiązania. Dalej zarzuciła, że Sąd I instancji odrzucając wniosek dowodowy zawarty w piśmie procesowym z dnia 16.06.2016 r., nadanym w dniu 22.06.2016 r. naruszył także dyspozycje przepisów art. 217 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c.

Mając na powyższe zarzuty wniosła apelująca o:

1. zmianę wyroku Sądu Rejonowego w Strzelinie z dnia 7 grudnia 2016 r. poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych,

ewentualnie o:

2. uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację pozwanego D. D. (1) (k. 230), powód wniósł o:

- oddalenie apelacji,

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na apelację pozwanej E. D. (1) (k. 239), powód wniósł o:

- oddalenie apelacji,

- zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje zarówno pozwanego D. D. (1) jak też pozwanej E. D. (1) , nie zasługują na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy wyjaśnił istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktyczne i poczynił prawidłowe ustalenia, które Sąd Okręgowy przyjął za własne, prawidłowo także dokonał oceny materiału dowodowego, jak również powołał podstawy prawne rozstrzygnięcia i dokonał ich wykładni.

Przede wszystkim za chybiony zależało uznać zarzut nieważności postępowania podnoszony przez pozwanego D. D. (1). Mianowicie ,jak wynika z akt sprawy pozew został skutecznie doręczony pozwanemu na adres podany w pozwie tj. (...), korespondencję kierowaną do pozwanego odebrał dorosły domownik (ojciec pozwanego). Także korespondencja dla pozwanej skierowana na ten sam adres została jej skutecznie doręczona. Adres (...) widnieje na wszystkich dokumentach znajdujących się w aktach sprawy , podawany był przez pozwanego D. D. (1) podczas wszystkich zawieranych umów , nie był kwestionowany w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu umowy pożyczki i wszczętemu na jego podstawie postępowaniu egzekucyjnym. W/w adres pozwanego widnieje także na przedłożonym przez niego do akt w toku niniejszego postępowania zwolnieniu lekarskim . W tej sytuacji, wbrew twierdzeniom skarżącego, nie było podstaw do ustanowienia kuratora procesowego dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego. Zauważyć przy tym należy, iż pozwany posiadał wiedzę o toczącym się postępowaniu, podejmował czynności w sprawie mimo swojego osobistego niestawiennictwa na rozprawach, w tym ustanowił pełnomocnika procesowego w osobie radcy prawnego , który brał udział w rozprawie w dniu 10.10.2016r.,a następnie zwrócił się o wyrażenie zgody na sporządzenie kserokopii z akt sprawy . Powyższe świadczy o tym , iż brak jest podstaw, aby twierdzić , że wskutek wadliwości procesowych sądu poprzez niedoręczenie pełnomocnikowi pozwanego odpisu pozwu lub poprzez działanie strony przeciwnej, pozwany D. D. (1) nie mógł brać udziału w postępowaniu lub w jego istotnej części bez swojej winy. Podejmowane działania przez pozwanego oraz jego pełnomocnika, który poza jednym terminem, nie stawił się na żadnej z rozpraw , miały na celu, co zauważył Sąd Rejonowy, przedłużenie toczącego się postępowania.

Zdaniem Sądu Okręgowego ,nie zasługiwały ponadto na uwzględnienie twierdzenia pozwanego zawarte w apelacji ,jakoby uwzględnienie powództwa było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego z uwagi na interes rodziny małżonki dłużnika, która nie posiadała wiedzy o zadłużeniu męża, jak i z uwagi na interes małoletnich dzieci, które mają prawo do normalnego rozwoju. Wbrew zarzutowi, to właśnie zachowanie pozwanego D. D. (1), zaciągającego pożyczkę od powoda pomimo świadomości ciążących na nieruchomościach obciążeń finansowych ze strony Skarbu Państwa, samo w sobie stanowiło naruszenie zasad współżycia społecznego, co więcej także zasad uczciwego i rzetelnego prowadzenia działalności rolniczej i z tej racji, nie ma on prawa powoływania się w celu ochrony swych interesów na określone w art. 5 k.c. zasady współżycia społecznego. Dopiero bowiem łączna ocena zachowania się obu stron, z uwzględnieniem motywów i przyczyn, a także stopnia naganności postępowania każdej z nich i rozważenia w jakim stopniu zachowanie się strony zgłaszającej zarzut nadużycia prawa było reakcją na zachowanie drugiej strony, pozwala na ocenę, czy strona zgłaszająca taki zarzut zasługuje na ochronę na podstawie art. 5 k.c. Pamiętać bowiem należy, iż regulacja art. 5 k.c. jest unormowaniem szczególnym, pozwalającym na działanie sądowi wbrew przewidzianej w danej sytuacji literze prawa i z tego względu winna być stasowana z ogromną ostrożnością nakazującą wyważenie interesów obu stron. W ocenie Sądu Okręgowego, pozwany z uwagi na swoje nierzetelne działanie musi ponieść jego negatywne konsekwencje, nawet za cenę naruszenia interesów całej jego rodziny, która przecież, co nie może umknąć uwadze, czerpała profity z jego dochodów .Powoływanie się tym samym przez pozwaną E. D. (1) na niewiedzę w zakresie zaciągniętej przez męża pożyczki, w świetle szczegółowych ustaleń Sądu I instancji ,jest chybione. Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sadu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 4 listopada 2010 r. w sprawie IV CSK 141/10, zgodnie, z którym nie do zaakceptowania jest argument małżonki, że nie miała wiedzy o rozmiarze zobowiązań zaciąganych przez męża, więc nie może ponosić odpowiedzialności z majątku wspólnego za zaciągnięte przez niego zobowiązania. Skoro pozwana zgodziła się na zaangażowanie majątku wspólnego w zakup nieruchomości rolnych, to mogła też żądać od męża informacji o rozmiarach prowadzonej na nich działalności rolniczej i zaciąganiu przynajmniej większych jednorazowo zobowiązań. Jeżeli tego nie czyniła, to trzeba uznać, iż pozostawiła mężowi wolną rękę w tym zakresie, działając w zaufaniu do niego.

Za bezzasadny Sąd Okręgowy uznał zarzut sprzeczności ustaleń Sądu I instancji z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez bezpodstawne uznanie, że wartość nieruchomości pozwanych jest wystarczająca dla zaspokojenia wierzytelności strony powodowej, Wierzyciel, bowiem winien mieć prawo do zaspokojenia nawet częściowego i argument, iż wartość majątku dłużnika jest niższa od wartości zobowiązania nie powinien mieć w tej sytuacji, zdaniem Sądu Okręgowego, żadnego znaczenia.

Odnosząc się do kolejnego zarzutu pozwanej Sąd Okręgowy uznał, że choć Sąd Rejonowy, nie odniósł się do tego w pisemnym uzasadnieniu wyroku, to słusznie nie uwzględnił wniosku pozwanej o przesłuchanie świadka J. B. albowiem okoliczności na jakie miałby zeznawać świadek ,nie miały dla niniejszej sprawy istotnego znaczenia. Sam fakt zaciągnięcia pożyczki oraz istnienia wymagalnej wierzytelności wynika bowiem wprost z dokumentów i prawomocnych orzeczeń sądu. Z dokumentu urzędowego jakim jest umowa notarialna zawarta miedzy powodem a pozwanym wynika, że pozwana nie była stroną umowy pożyczki , w czynności zawarcia umowy nie uczestniczyła i okoliczność ta jako bezsporna, nie wymagała wykazania innymi dowodami. Z tych samych przyczyn ,rację należy przyznać Sądowi Rejonowemu ,iż odrzucił wniosek pozwanej o przeprowadzenie dowodu polegającego na zobowiązaniu powoda do potwierdzenia przelewu kwoty pożyczki udzielonej jej mężowi.

Mając powyższe na uwadze apelacja pozwanych D. D. (1) i E. D. (1) podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c, co znalazło wyraz w pkt. I sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy w pkt II sentencji wyroku orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c w zw. z § 4 ust. 1 pkt 7 oraz § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U z 2016r. poz. 1668).

/Lilla Sieradzka-Sowińska/ /Violetta Kossowska-Czinar/ /Marta Rogozik/