Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 marca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w Ł. na podstawie art. 103-105, art. 127, art. 138-140, art. 141 ust. 1-3 oraz art. 142-144 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 22 lipca 1992 roku w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty, a także ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, dokonał rozliczenia emerytury Z. M. (1) w związku z osiągniętym przez niego przychodem w 2015 r.

W decyzji wskazano, że łączny przychód osiągnięty w 2015 r wyniósł 45.963,50 zł i przekroczył niższą kwotę graniczną ustaloną dla tego okresu, tj. 32911,10 zł łącznie o kwotę 13.052,40 zł. Osiągnięty przychód uzasadniał zmniejszenie łącznej kwoty świadczenia za w/wym. okres o kwotę maksymalnego zmniejszenia t.j. o 6732,82 zł w tym :

- od 1.01.2015 – do 28.02.2015 – o 557,91 x 2 t.j. 1115,82 zł

- od 1.03.2015 – do 31.12. 2015 r – 561,70 x 10 t,j. 5617 zł .

Po dokonaniu rozliczenia za w/w okres zakład ustalił, że wnioskodawca pobrał nienależne świadczenie w kwocie 6732,82 zł, do której zwrotu ubezpieczony został zobowiązany.

/decyzja – k. 41/

W dniu 5 maja 2016 r Z. M. (1) wniósł odwołanie od tej decyzji, wnosząc o ponowne rozliczenie emerytury. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej podstawę wymiaru składek stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 30 % kwoty minimalnego wynagrodzenia, a wnioskodawca rozpoczął działalność od dnia 1 stycznia 2014 r , zatem gdyby podlegał obowiązkowi naliczania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia działalności, podlegałby preferencyjnym warunkom do grudnia 2015 roku. W związku z tym uzyskany przychód nie stanowi przekroczenia niższej kwoty granicznej ustalonej dla tego okresu.

/ odwołanie – k. 2/

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie i powołał argumentację wskazaną w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo wskazał, iż wnioskodawca od dnia 1 stycznia 2014 r prowadzi działalność gospodarczą , przy czym z uwagi na przyznane świadczenie emerytalne nie podlega z tego tytułu obowiązkowi ubezpieczeń społecznych, zgłosił się jedynie do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. W ocenie organu rentowego przepis dotyczący preferencyjnej składki nie ma zastosowania do osób prowadzących działalność gospodarczą niepodlegających z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

/odpowiedź na odwołanie – k. 6/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca Z. M. (2) urodził się w dniu (...).

Wnioskodawca wystąpił z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury w dniu
19 grudnia 2012 roku.

/bezsporne, nadto wniosek – k. 1 akt ZUS/

Decyzją z dnia 1 października 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał wnioskodawcy za prawo do emerytury od dnia 1 stycznia 2013 roku. Decyzja zawierała pouczenie co do obowiązku zwrotu nienależnego świadczenia, przyczyn zawieszenia i zmniejszenia świadczenia w razie osiągnięcia przychodu m.in. z tytułu zatrudnienia, służby lub innej pracy zarobkowej albo prowadzenia pozarolniczej działalności wraz ze wskazaniem poziomu tego przychodu.

/bezsporne, nadto decyzja - k. nienum. akt ZUS/

W 2015 r wnioskodawca osiągał przychód z tytułu zawartych umów cywilno – prawnych.

/ okoliczność bezsporna/

Od dnia 1 stycznia 2014 r wnioskodawca prowadzi po raz pierwszy działalność gospodarczą.

/ okoliczność bezsporna/

Wnioskodawcy przysługiwało prawo do preferencyjnego wymiaru składek w wysokości 30 % minimalnego wynagrodzenia za 2014 i 2015 rok.

/okoliczność przyznana – pismo – k. 32/

W związku ze statusem emeryta wnioskodawca nie podlega z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Od 1 stycznia 2014 r zgłosił się wyłącznie do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.

/okoliczność bezsporna/

Pismem z dnia 13 marca 2017 r organ rentowy poinformował wnioskodawcę, że na jego koncie jako osoby ubezpieczonej z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej zostały zapisane okresy podlegania: od 1 stycznia 2014 do 31 grudnia 2015 r – podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, mająca ustalone prawo do emerytury, a w dokumentach rozliczeniowych za miesiące od stycznia 2014 do grudnia 2015 r został wykazany kod tytułu ubezpieczenia – osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, mająca ustalone prawo do emerytury.

/pismo – k. 26/

Rozliczenie świadczenia z tytułu osiągniętego przychodu w roku 2015 z uwzględnieniem 30 % kwoty minimalnego wynagrodzenia z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej nie powoduje zmniejszenia ani zawieszenia emerytury i wnioskodawca nie miałby do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.

/okoliczność przyznana – pismo – k. 39/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 103 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity 2016 poz. 887) prawo do emerytur i rent ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu na zasadach określonych w art. 103a-106.

W myśl art. 104 ust. 1 w/w ustawy prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu, na zasadach określonych w ust. 3-8 oraz w art. 105, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 2 oraz z tytułu służby wymienionej w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6.

Według ust. 2 analizowanego przepisu za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 1, uważa się zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie pozarolniczej działalności, z uwzględnieniem ust. 3.

Dla emerytów i rencistów prowadzących pozarolniczą działalność za przychód, o którym mowa w ust. 1, przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych.(ust. 1a)

Stosownie do ust. 4 przepisy ust. 1, 1a i 2 stosuje się również do osób wyłączonych
z obowiązku ubezpieczenia społecznego z tytułu ustalenia prawa do emerytury i renty lub wykonujących działalność niepodlegającą obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu
z uwagi na podleganie temu obowiązkowi z innego tytułu.

W myśl ust. 8 tego samego przepisu w razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyżej jednak niż 130% tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż kwota maksymalnego zmniejszenia.

Zgodnie z art. 18 ust. 8 ustawy z dnia 13 października 1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 poz. 963) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 (osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące), stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Zgodnie z art. 18 a tej ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 (osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych), w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Przepisy ust. 1 nie mają zastosowania do osób, które:

1) prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;

2) wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej

Ponadto należy wskazać, iż w myśl art. 138 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. Za nienależnie pobrane świadczenia
w rozumieniu ust. 1 uważa się: świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona
o braku prawa do ich pobierania oraz świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia (ust. 2).

W myśl ust. 4 analizowanego przepisu nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych zaś wypadkach - za okres dłuższy niż 3 lata, z zastrzeżeniem ust. 5. Zgodnie bowiem z jego treścią kwoty nienależnie pobranych świadczeń w związku z osiągnięciem przychodów, o których mowa w art. 104 ust. 1, podlegają zwrotowi za okres nie dłuższy niż 1 rok kalendarzowy poprzedzający rok, w którym wydano decyzję o rozliczeniu świadczenia, jeżeli osoba pobierająca to świadczenie powiadomiła organ rentowy o osiągnięciu przychodu, w pozostałych zaś przypadkach - za okres nie dłuższy niż 3 lata kalendarzowe poprzedzające rok wydania tej decyzji.

W rozpoznawanej sprawie kwestią sporną jest to, czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych prawidłowo dokonał rozliczenia świadczenia emerytalnego wnioskodawcy za 2015 rok. W ocenie wnioskodawcy organ rentowy do określenia przychodu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej przyjął nieprawidłową podstawę wymiaru składek (60 % minimalnego wynagrodzenia w miejsce stawki preferencyjnej 30 %), co wpłynęło na zawyżenie tego przychodu i w konsekwencji powstanie nienależnego świadczenia.

Z niespornych ustaleń wynika, że od dnia 1 stycznia 2014 r wnioskodawca prowadzi po raz pierwszy działalność gospodarczą i w związku z tym wnioskodawcy przysługiwało prawo do preferencyjnego wymiaru składek w wysokości 30 % minimalnego wynagrodzenia za 2014 i 2015 rok. Była to okoliczność przyznana przez organ rentowy, który jednak podnosił, że w związku ze statusem emeryta wnioskodawca nie podlega z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zgłosił się wyłącznie do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, a preferencyjna składka może dotyczyć wyłącznie osób, które odprowadzają składki na ubezpieczenie społeczne.

Jednocześnie pismem z dnia 13 marca 2017 r organ rentowy poinformował wnioskodawcę, że na jego koncie jako osoby ubezpieczonej z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej zostały zapisane okresy podlegania: od 1 stycznia 2014 do 31 grudnia 2015 r – podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, mająca ustalone prawo do emerytury, a w dokumentach rozliczeniowych za miesiące od stycznia 2014 do grudnia 2015 r został wykazany kod tytułu ubezpieczenia – osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, mająca ustalone prawo do emerytury.

W ocenie Sądu interpretacja organu rentowego w zakresie tego, że prawo do obniżonej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne (nie niższej niż 30 % minimalnego wynagrodzenia) przysługuje tylko w przypadku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, nie znajduje podstawy.

Skoro bowiem dla emerytów i rencistów prowadzących pozarolniczą działalność za przychód, o którym mowa w ust. 1, przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych (art. 104 ust.1a), a ustawa systemowa przewiduje dwie podstawy wymiaru składek (art. 18 i art. 18 a) i wnioskodawca spełnia przesłanki, by zostać objęty preferencyjną podstawą wymiaru składki (co było poza sporem), należało taką w stosunku do wnioskodawcy zastosować. Przepis bowiem nie uzależnia możliwości zastosowania preferencyjnej podstawy wymiaru składki od faktycznego uiszczenia składek.

W konsekwencji rozliczenie świadczenia z tytułu osiągniętego przychodu w roku 2015 z uwzględnieniem 30 % kwoty minimalnego wynagrodzenia z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej nie powoduje zmniejszenia ani zawieszenia emerytury i wnioskodawca nie ma do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, co także nie było sporne pomiędzy stronami.

Reasumując powyższe rozważania, Zakład Ubezpieczeń Społecznych niezasadnie
w zaskarżonej decyzji przyjął, iż osiągnięty przez wnioskodawcę przychód w 2015 r uzasadniał zmniejszenia świadczenia i nieprawidłowo ustalił, że skarżący jest zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń w wysokości 6732,82 zł.

W tym stanie rzeczy odwołanie wnioskodawcy jako zasadne podlegało uwzględnieniu, poprzez zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, że osiągnięty przez Z. M. (1) przychód w 2015 roku nie uzasadniał zmniejszenia kwoty świadczenia i Z. M. (1) nie pobrał nienależnego świadczenia w kwocie 6732,82 zł oraz brak jest podstaw do żądania zwrotu tej kwoty, o czym Sąd Okręgowy orzekł na postawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS wraz z aktami rentowymi