Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 lipca 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 28 marca 2014 roku odmówił Z. M. (1) prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że decyzja została wydana w oparciu o orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z dnia 1 lipca 2014 roku, która orzekła, że Z. M. (1) nie jest niezdolny do pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył Z. M. (1) wnosząc o jej zmianę, poprzez przyznanie mu prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że orzeczenie komisji lekarskiej pozostaje w sprzeczności z przedstawioną przez niego dokumentacją medyczną oraz stanem jego zdrowia. Skarżący nie zgadza się z orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS i w jego ocenie koniecznym jest wydanie opinii przez biegłych lekarzy sądowych.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony Z. M. (1) urodził się (...). Ukończył studia wyższe uzyskując stopień magistra geografii, pracował, jako nauczyciel, prowadził działalność gospodarczą, był dyrektorem i prezesem firmy.

(okoliczności bezsporne)

Od 29 października 2012 roku ubezpieczony jest zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy.

(zaświadczenie – k.60 akt ZUS)

W dniu 29 marca 2014 roku ubezpieczony złożył wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

(wniosek – k. 1 – 11 akt ZUS)

Lekarz orzecznik ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznał u ubezpieczonego: zaburzenia adaptacyjne. Ubezpieczony był sporadycznie leczony z powodu zaburzeń snu i nastroju oraz nawracających dolegliwości bólowych kręgosłupa. Orzeczeniem z dnia 27 maja 2014 roku lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy

(opinia lekarska – k.19-20 dokumentacji medycznej, orzeczenie lekarza orzecznika ZUS – k.92-93)

Od powyższego orzeczenia Z. M. (1) w dniu 11 czerwca 2014 r. wniósł sprzeciw.

(sprzeciw – k. 26 – 27)

Komisja lekarska ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania ubezpieczonego oraz po dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznała u ubezpieczonego dystymie, stwierdzając, że nie ma takiego naruszenia sprawności organizmu, zarówno z narządu ruchu, jak i sfery psychicznej, które skutkowałoby orzeczeniem długotrwałej niezdolności do pracy w rozumieniu ustawy rentowej u osoby z IV poziomem kwalifikacji zawodowych. Orzeczeniem z dnia 1 lipca 2014 roku komisja lekarska ZUS uznała, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

(opinia lekarska – k.40-43 dokumentacji medycznej, orzeczenie komisji lekarskiej ZUS – k 113-114)

U ubezpieczonego rozpoznano: chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa z przewagą piersiowego z zespołem bólowym, jednocześnie stwierdzono dobry i funkcjonalny zakres jego ruchomości. Stwierdzone schorzenie nie upośledza czynności narządu ruchu w stopniu dającym podstawę do orzekania o niezdolności do pracy.

(opinia biegłego ortopedy – k.15-17, pisemna opinia uzupełniająca – k.124-125)

W badaniu psychometrycznym ubezpieczonego nie ujawniły się cechy organicznych uszkodzeń w obrębie (...). W sferze emocjonalnej stwierdzono znaczne zaburzenia, powodujące w zachowaniu nagłe, gwałtowne reakcje, silnie nacechowane emocjonalnie, nieadekwatne do siły bodźca, przy znacznie podwyższonym napięciu emocjonalnym. U ubezpieczonego stwierdzono zaburzenia adaptacyjne z zaburzeniami nastroju i emocji.

(opinia biegłego psychologa – k.21-25)

U ubezpieczonego rozpoznano: zaburzenia dystymiczne (początkowo reakcja adaptacyjna) niezbyt nasilone. Ubezpieczony był leczony psychiatrycznie ambulatoryjnie od stycznia 2013 roku. Nigdy nie był hospitalizowany psychiatrycznie.

(opinia biegłego psychiatry – k.18-20, pisemna opinia uzupełniająca – k.126)

Ubezpieczonego stwierdzono chorobę zwyrodnieniową stawów. Ubezpieczony w jest osobą samodzielną, sprawną, w stawach nie ma obrzęków, wysięków i ograniczenia ruchomości.

(opinia biegłego reumatologa – k. 37)

W badaniu neurologicznym nie stwierdzono niedowładów, zaników mięśni, objawów korzeniowych, rozciągowych i ubytkowych. Ruchomość stawów kręgosłupa na całej długości jest dobra.

(opinia biegłego neurologa – k.106-113)

Ubezpieczony jest zdolny do pracy zgodnie z poziomem kwalifikacji.

(opinie biegłych: ortopedy k.15-17, psychiatry – k.18-20, reumatologa – k.37 odwrót, neurologa – k.113)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów w postaci orzeczenia lekarza orzecznika i komisji lekarskiej ZUS, wniosku o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy oraz dowodów z opinii biegłych sądowych z zakresu: neurologii, reumatologii, psychologii, psychiatrii oraz ortopedii.

Złożone w sprawie opinie są jasne, zostały sporządzone przez biegłych o specjalnościach właściwych z punktu widzenia schorzeń, na jakie cierpi ubezpieczony, w oparciu analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej i bezpośrednie badanie ubezpieczonego.

Sąd oceniając zgromadzony materiał dowodowy w pełni uznał wartość dowodową opinii powołanych w sprawie biegłych. W ocenie Sądu złożone do sprawy opinie oraz opinie uzupełniające nie zawierają żadnych braków i wyjaśniają wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Biegli określili schorzenia występujące u ubezpieczonego oraz ocenili ich znaczenie dla jego zdolności do pracy, odnosząc swą ocenę do kwalifikacji zawodowych. Zdaniem Sądu opinie biegłych są rzetelne, zostały sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot, a wynikające z nich wnioski są logiczne i prawidłowo uzasadnione.

W opiniach uzupełniających biegli odnieśli się do zastrzeżeń do opinii,

W opinii uzupełniającej biegła z zakresu ortopedii i rehabilitacji po zapoznaniu się z dodatkową dokumentacją medyczną ubezpieczonego. podała, iż objawy chorobowe, stan kliniczny i rozpoznania lekarskie zawarte w tej dokumentacji potwierdzone są badaniami dodatkowymi RTG, RM, TK. W ocenie biegłej są to objawy typowe dla zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych. Dokumentacja ta potwierdza wcześniej postawione rozpoznanie. Po złożeniu opinii uzupełniającej żadna ze stron postępowania nie zgłaszała zastrzeżeń do tej opinii.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii innych biegłych specjalistów w dziedzinie psychiatrii oraz psychologii, jako niezasadny i zamierzający do przedłużenia postępowania. Biegły psychiatra odniósł się do podnoszonych przez odwołującego zarzutów do opinii. Wyjaśnił, iż rozpoznanie przez leczącego ubezpieczonego lekarza psychiatrę zaburzeń depresyjnych, nawracających, nie ma znaczenia, bowiem zaburzenia te mają różne nasilenie i różny przebieg, a w badaniach orzeczniczych ocenia się ich głębokość. W przypadku ubezpieczonego ten rodzaj zaburzeń nastroju nie powodował długotrwałej niezdolności do pracy. Biegły psychiatra wydając opinię zapoznał się z opinią biegłego psychologa i nie wskazywał na konieczność ponownego przeprowadzenia badania psychologicznego. Podkreślić należy, że dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą, więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art.217§1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych lub z opinii instytutu, jedynie wtedy, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 roku II CR 817/73, niepubl.).

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka J. M., bowiem w sprawach o rentę z tytułu niezdolności do pracy, Sąd ocenia istnienie niezdolności do pracy w oparciu o wiadomości specjalne zawarte w opiniach wydanych przez biegłych dysponujących wiedzą medyczną, co do występujących u schorzeń i ich wpływu na zdolność do wykonywanie pracy zarobkowej. Dowód w postaci zeznań świadka nie mógł w żaden sposób podważyć wydanych w niniejszej sprawie opinii.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Zgodnie z treścią art.57 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz.887 z późn. zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełni łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność powstała w okresach wymienionych w cytowanym przepisie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Brak choćby jednego z warunków wymienionych w art.57 ww. ustawy powoduje brak prawa do świadczenia.

W niniejszej sprawie spór między stronami ograniczał się do oceny stanu zdrowia ubezpieczonego pod kątem niezdolności do pracy.

Zgodnie z treścią art.12 ww. ustawy niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1)  stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2)  możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art.13 ust.1 ww. ustawy).

W definicji niezdolności do pracy ustawodawca dał wyraz powiązaniu prawa do renty z rzeczywistą znaczną utratą zdolności do pracy zarobkowej jako takiej, a częściową niezdolność do pracy powiązał z niezdolnością do pracy w ramach posiadanych kwalifikacji, przy uwzględnieniu możliwości i sprawności niezbędnych do dalszego zaangażowania w procesie pracy, zaakcentował istnienie potencjalnej przydatności do pracy. Chodzi zatem o zdolność do pracy zarobkowej nie tylko jako zdolność do wykonywania dotychczasowej pracy, ale zdolność do podjęcia pracy w ogóle, z uwzględnieniem rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku, predyspozycji psychofizycznych.

Zdolność do pracy ma dwa elementy: biologiczny (ogólna sprawność psychofizyczna) i gospodarczy (przydatność na rynku pracy). W niniejszym postepowaniu należy, zatem ustalić, czy ubezpieczony jest zdolny do wykonywania pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami, czy jego kwalifikacje pozwalają na wykonywanie innej pracy, czy też konieczne jest jego przekwalifikowanie. Ubezpieczony posiada IV stopień kwalifikacji zawodowych, na co biegli także zwrócili uwagę w swoich opiniach. Przyczyna niezdolności do pracy nie ma wynikać z choroby, a z naruszenia sprawności organizmu, czyli czynnika medycznego, który powoduje utratę zdolności do pracy.

Niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy jest warunkiem koniecznym do ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ale nie jest warunkiem wystarczającym jeżeli wiek, poziom wykształcenia, predyspozycje psychofizyczne dają podstawy do uznania, że jest możliwe podjęcie pracy w zawodzie albo po przekwalifikowaniu. W wyroku z dnia 8 września 2014 roku (I UK 431/14, Legalis nr 1330112) Sąd Najwyższy wskazał, iż „doniosłe znaczenie w konstrukcji częściowej niezdolności do pracy (której definicję zawiera art.12 ust.3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) ma podkreślenie, że chodzi o ocenę zachowania zdolności do wykonywania nie jakiejkolwiek pracy, lecz pracy „zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji”. R. legis wyodrębnienia tej przesłanki stanowi wyeliminowanie sytuacji, w których ubezpieczeni o wyższych kwalifikacjach po utracie zdolności do ich zarobkowego wykorzystania zmuszeni byliby podjąć pracę niżej kwalifikowaną, do której zachowali zdolność, wobec braku środków do życia.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż ubezpieczony Z. M. (2) leczy się z powodu choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa z przewagą piersiowego z zespołem bólowym, choroby zwyrodnieniowej stawów oraz zaburzeń dystymicznych. Stwierdzone u ubezpieczonego schorzenia neurologiczne, ortopedyczne i reumatologiczne nie upośledzają czynności narządu ruchu w stopniu dającym podstawę do orzekania o niezdolności do pracy. U ubezpieczonego nie występują objawy korzeniowe, ubytkowe, ogniskowe. Sprawność funkcjonalna stawów kręgosłupa i stawów obwodowych jest dobra. Również rozpoznane u ubezpieczonego zaburzenia dystymiczne przy uwzględnieniu ich rodzaju i głębokości nie powodują niezdolności do pracy. Złe samopoczucie ubezpieczonego i jego i subiektywne odczucia dotyczące stanu zdrowia nie mogą stanowić podstawy do orzeczenia o niezdolności do pracy.

Niezdolności do pracy pojawiające się okresowo np. w wyniku wystąpienia zaostrzenia dolegliwości uzasadniają podjęcie leczenia, ale ubezpieczony może to czynić w ramach udzielanych zwolnień lekarskich. Samo tylko istnienie schorzeń powodujących konieczność pozostawania w stałym leczeniu nie stanowi samodzielnej przyczyny uznania częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy.

Ubezpieczony ma wykształcenie wyższe i IV stopień kwalifikacji zawodowych, pracował jako nauczyciel, prowadził działalność gospodarczą, był dyrektorem i prezesem firmy. Zważyć, należy jednak na fakt, że pomimo schorzeń jakie zostały u niego rozpoznane, to jednak z zebranego w sprawie materiału dowodowego – opinii biegłych z zakresu: neurologii, reumatologii, psychologii, psychiatrii oraz ortopedii jednoznacznie wynika, że rozpoznane u ubezpieczonego schorzenia nie ograniczają jego sprawności w stopniu znacznym, powodującym niezdolność do pracy zarobkowej zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami.

W konsekwencji brak jest podstaw do przyznania ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i Sąd Okręgowy na postawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołanie.

W toku postępowania ubezpieczony był reprezentowany przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu, która złożyła wniosek o przyznanie kosztów pomocy prawnej oświadczając, że nie zostały one opłacone ani w całości ani w części.

Zgodnie z art. 22 ³ ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych (tj. Dz.U. z 2016 roku , poz. 233 z późn zm.) koszty pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ponosi Skarb Państwa.

Zgodnie z treścią §22 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. z 2015 roku, poz.1805) do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego należało zatem ustalić na podstawie §11 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz.U. 2013.490 z późn. zm.). Stosownie do treści §2 ust. 1 i 3 tego rozporządzenia zasądzając opłatę za czynności radcy prawnego z tytułu zastępstwa prawnego, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika, a także charakter sprawy i wkład pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. W sprawach, w których strona korzysta z pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, opłaty, o których mowa w ust. 1, sąd podwyższa o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach (ust. 3).

Z tych względów Sąd (biorąc jednocześnie pod uwagę treść §15) przyznał pełnomocnikowi ubezpieczonego kwotę 60 zł, którą to kwotę zwiększył o kwotę podatku VAT.

(A.L.)

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ubezpieczonego.

12 czerwca 2017 roku