Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód M. R. wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa, początkowo wskazanego jako Centralny Zarząd Służby Więziennej, kwoty 50.000 złotych tytułem zadośćuczynienia.

W uzasadnieniu wskazał, iż podczas jego pobytu w zakładzie karnym zostały złamane normy sanitarno-epidemiologiczne i nastąpiło narażenie go na utratę zdrowia ewentualnie życia. Nie była zachowana powierzchnia użytkowa celi 3 m ², a w zakładzie karnym panują krytyczne warunki socjalno-bytowe. Powód podnosił, że został zarażony bakterią salmonelli. Wskutek epidemii ogłoszonej w jego celi w dniu 16 lipca 2013 r. ogłoszono kwarantannę. Pozwany zachorował jako jedna z trzech osób, ponieważ nie został jak najszybciej odizolowany i umieszczony ze zdrowymi osadzonymi, którzy nie mieli objawów. Pozwany pozostawał bez możliwości odbywania spacerów, telefonów i widzeń do dnia 22 lipca 2013 r. Nadto, przebywał w zagrzybiałej i przeludnionej celi, a lekarz kazał mu pić dużo wody i powiedział, że choroba przejdzie. Osoby z jego celi, które pracowały na rzecz Zakładu Karnego w B. zostały szybko przeniesione innych cel, nie zostały przebadane ani poddane kwarantannie i nadal uczęszczały do pracy i miały kontakt z osobami zakażonymi. Oficjalnie dopiero w dniu 21 lipca 2013 r. osadzeni zostali poinformowani o salmonelli i osoby z objawami zostały przebadane. Podczas kwarantanny został przebadany jedynie kucharz. Pozwany podał, że przez 5 dni od momentu ogłoszenia kwarantanny przeżył załamanie nerwowe, myśląc co mu grozi i czy nie umrze.

W dalszej kolejności pozwany wskazał na uchybienia służby medycznej, w tym na bardzo ograniczony dostęp do opieki medycznej oraz na niewystarczającą ilość środków do utrzymania czystości i higieny w wieloosobowych zagrzybionych celach. Nadto podał, że grzyb na ścianach powoduje wiele chorób dróg oddechowych.

Pozwany podniósł, że węzeł sanitarny nie zapewnia minimum intymności i poszanowania godności jego i współosadzonych. Miejsce spożywania posiłków znajduje się przy węźle sanitarnym. Z kolei łaźnia, do której trzeba wchodzić dwa piętra w przeciągach grozi przewianiem i ciężkimi powikłaniami zdrowotnymi, a temperatura w celach mieszkalnych nie jest dostosowana do panujących na zewnątrz warunków atmosferycznych – brak zapewnionej wentylacji w celach. Brak ciepłej wody w celach ma wpływ na zmniejszenie higieny osobistej osadzonych.

Pozwany podkreślił, że żądana kwota zadośćuczynienia jest adekwatna do poniesionych upokorzeń oraz ubytków na jego zdrowiu psychicznym i fizycznym.

Pozwany Skarb Państwa, początkowo określony jako Centralny Zarząd Służby Więziennej w W., w odpowiedzi na pozew wniósł o wezwanie do udziału w sprawie jako właściwej statio fisci Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w B., tj. jednostki penitencjarnej, z działalnością której wiąże się dochodzone pozwem roszczenie (k. 63-111).

Pismem procesowym z dnia 26 stycznia 2015 r. powód sprecyzował statio fisci pozwanego jako Skarb Państwa - Zakład Karny w B. (k. 133).

Postanowieniem z dnia 30 stycznia 2015 r. Sąd wezwał do udziału w sprawie Skarb Państwa - Zakład Karny w B. i jednocześnie zwolnił od udziału w sprawie Skarb Państwa - Centralny Zarząd Służby Więziennej w W..

Pozwany Skarb Państwa Zakład Karny w B. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, iż jego zadaniem jest zapewnienie warunków odbywania kary pozbawienia wolności zgodnie z obowiązującymi w tej kwestii normami prawnymi i z tego zadania pozwany w każdym czasie się wywiązywał.

Pozwany na wstępie podał, że powód odbywał karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w B. w okresie od dnia 24 kwietnia 2013 r. do dnia 27 sierpnia 2013 r. w oddziale XIII w celi nr 161. Pozwany podkreślił, że powód nie przebywał w warunkach przeludnienia.

W związku z wystąpieniem w jednostce zagrożenia epidemiologicznego w postaci salmonelli wprowadzono ograniczenia mające na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się zakażenia.

W dniu 15.07.2013r. jednostkę wizytowali pracownicy (...) w O., który informowali osadzonych o konieczności przestrzegania zasad higieny oraz konieczności wprowadzenia żywienia dietetycznego. Wprowadzono ograniczenia związane z udzielaniem spacerów, widzeń, rozmów telefonicznych i kwarantanny w oddziale XIII. Osadzonych objętych kwarantanną na bieżąco informowano o podjętych względem nich działaniach i decyzjach.

W dniu 15 lipca 2013 r. Państwowy Inspektor Sanitarny dokonał kontroli cel mieszkalnych o numerach (...) na oddziale XIII stwierdzając, że w kącikach sanitarnych występuje czarny nalot na sufitach (zagrzybienie) i niezwłocznie przystąpiono do jego likwidacji.

W dalszej kolejności pozwany podał, że osadzeni korzystają z dostępu do ciepłej wody użytkowej zgodnie z harmonogramem, zaś korzystanie z ciepłej wody odbywa się w kącikach gospodarczych w oddziałach mieszkalnych zgodnie z grafikiem. Każda cela posiada dostęp do zimnej wody, a kąpiele odbywają się w łaźni ogólnej jednostki.

Temperaturą w układzie centralnego ogrzewania steruje automatyka pogodowa z układem sterującym, uwzględniająca temperatury panujące na zewnątrz. Temperatura w celach spełnia wymagania polskiej normy.

Cele wieloosobowe wyposażone są w niezbędny sprzęt kwaterunkowy i oddzieloną od pozostałej części muszlę ustępową. Przegroda wykonana jest z materiału pełnego. Kącik sanitarny posiada drzwi umożliwiające zachowanie intymności. Cela wyposażona jest w sprawną wentylację grawitacyjną, a ilość zainstalowanych umywalek i WC jest zgodna z przepisami. Łaźnia ogólna mieści się w części piwnicznej budynku, do której dojście odbywa się klatką schodową i jest bezpieczne dla osadzonych.

Cele mieszkalne poddawane są systematycznie stosownym przeglądom, w tym sanitarnemu i budowlanemu, podczas których oceniany jest między innymi stan techniczny stolarki okiennej, podłóg, powłok malarskich ścian i sufitów. Żadna cela mieszkalna nie zagraża osadzonym w niej przebywającym.

Środki do utrzymania w czystości celi oraz środki higieny dla osadzonych są wydawane zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Pozwany podniósł, że w dniu 15 lipca 2013 r. Dyrektor Szpitala telefonicznie poinformował (...) w O. o wystąpieniu w jednostce zachorowań objawiających się dolegliwościami ze strony układu pokarmowego. W tym samym dniu miała miejsce kontrola interwencyjna przeprowadzona przez pracowników sanepidu, podczas której pobrano próbki do badań z bloku żywnościowego jak również określono wstępne zasady postępowania. Wystosowano komunikaty skierowane zarówno do osób pozbawionych wolności jak i kadry jednostki dotyczące zasad postępowania w związku z zaistniałą sytuacją wraz z zaleceniami dotyczącymi rygorystycznego przestrzegania higieny osobistej oraz podjęto wszelkie możliwe środki w cele zapobieżenia dalszym zachorowaniom, w tym m. in. ograniczono ruch w zakładzie karnym , wprowadzono specjalne diety, przeprowadzono szkolenia oraz wykonano dezynfekcje pomieszczeń. Na bieżąca badano próbki pochodzące od funkcjonariuszy, osadzonych pracujących w kontakcie z żywnością, osadzonych u których wystąpiły objawy chorobowe oraz którzy mieli bezpośredni kontakt z osobami zarażonymi.

Wszelkie podejmowane przez zakład karny działania zostały uznane przez Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny w O. za właściwe i przyczyniające się do całkowitej eliminacji zagrożenia. W związku z wystąpieniem w jednostce zwiększonej liczby zachorowań na choroby układu pokarmowego, podjęto decyzję o cyklicznym odizolowywaniu cel mieszkalnych w których pojawiły się te same jednostki chorobowe. Wstrzymaniu uległy również zajęcia kulturalno-oświatowe, rozmowy telefoniczne, spacery, widzenia.

W wyniku podjętych działań zapobiegnięto rozprzestrzenieniu się choroby i doprowadzono do wygaśnięcia epidemii już w lipcu 2013 r. Nikt z osadzonych, łącznie z powodem, nie doznał uszczerbku na zdrowiu.

Wszyscy osadzeni w Zakładzie Karnym w B. mają zapewnioną całodobową opiekę medyczną, dostęp do lekarzy oraz właściwe leczenie.

W Zakładzie Karnym w B. od 2005 r. opracowano i wdrożono system jakości (...) który określa min. krytyczne punkty kontroli żywności: przyjęcie towaru, przechowywanie, obróbkę termiczną. W ocenie pozwanego przyczyn choroby należy upatrywać wyłącznie w braku zachowania przez niego podstawowych zasad higieny. Niezależnie od tego powód nie poniósł żadnego uszczerbku na zdrowiu a choroba miała lekki przebieg.

Sąd ustalił, co następuje:

Powód M. R. przebywał w Zakładzie Karnym w B. w okresie od dnia 24 kwietnia 2013 r. do dnia 27 sierpnia 2013 r. - w pawilonie M, w oddziale XIII w celi mieszkalnej szesnastoosobowej numer (...), o łącznej powierzchni 48,60 m ² i zachowanej normie powierzchni 3 m ² na jednego osadzonego.

Cele mieszkalne szesnastoosobowe są wyposażone w oddzielną od pozostałej części muszlę ustępową, a przegroda jest wykonana z materiału pełnego. Cele wyposażone są w umywalki oraz WC w ilości zgodnej z obowiązującymi przepisami. Kąciki sanitarne posiadają drzwi umożliwiające zachowanie intymności osadzonych wykonujących czynności higieniczno-sanitarne, posiadają odrębne oświetlenie sztuczne i wyposażone są w kanały wentylacji grawitacyjnej. Łaźnia ogólna mieści się w bloku penitencjarnym w części piwnicznej budynku, z dojściem przez klatkę schodową – bez konieczności wychodzenia na zewnątrz budynku. Osadzeni w pozwanej jednostce korzystają z dostępu do ciepłej wody użytkowej zgodnie z harmonogramem zatwierdzonym przez Dyrektora w porządku wewnętrznym. Korzystanie z ciepłej wody odbywa się w kącikach gospodarczych, zgodnie z ustalonym grafikiem. Każda cela mieszkalna posiada dostęp do bieżącej zimnej wody. Kąpiele osadzonych realizowane są na podstawie zatwierdzonego harmonogramu w łaźni ogólnej zakładu.

Za utrzymanie czystości w celach odpowiedzialni są osadzeni w niej przebywający, do czego otrzymują oni odpowiednią ilość środków czyszczących – zgodnie z obowiązującymi przepisami. Cele są wyposażone w niezbędny sprzęt kwaterunkowy. Środki czystości i higieny osobistej są wydawane osadzonym przez kwatermistrzów danych oddziałów również ściśle zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami.

Cele mieszkalne poddawane są systematycznym przeglądom, m. in. sanitarnemu i budowlanemu. W dniu 15 lipca 2013 r. podczas kontroli przeprowadzonej w celi nr 161, w której przebywał powód, stwierdzono czarny nalot na sufitach (zagrzybienie) w kąciku sanitarnym i niezwłocznie przystąpiono do jego likwidacji poprzez zastosowanie solnego środka impregnującego i odnowienie powłok malarskich. Cele poddawana była również przeglądom kominiarskim, podczas których nie stwierdzono nieprawidłowości. Stan techniczny cel odpowiada przepisanym normom.

Każda cela jest wyposażona w centralne ogrzewanie z własnej kotłowni gazowej, a temperaturą w układzie centralnego ogrzewania celi mieszkalnych steruje automatyka pogodowa, która uwzględniając warunki panujące na zewnątrz, reguluje temperaturę w grzejnikach umieszczonych w celach.

Każda cela ma dostęp do światła naturalnego i sztucznego. W celi, w której przebywał powód, były dwa okna, które można było otwierać.

Osadzeni mają dostęp do zajęć kulturalno-oświatowych na świetlicy oraz korzystają z sali gimnastycznej.

(dowód: przeglądarka historii rozmieszczenia k. 155-156 i 79, wykaz pomieszczeń k. 157 i 80, wyjaśnienia k. 159, 160-161 i 82-84, informacja o pobytach k. 69-70v., zeznania świadka P. D. k. 245v.-246, zeznania świadka M. M. k. 246v.-247, przesłuchanie powoda M. R. k. 283-284, zeznania świadka B. B. (1) k. 416-416v.)

W pierwszej połowie lipca 2013r. w Zakładzie Karnym w B. pojawiły się pierwsze zatrucia pokarmowe wywołane bakterią salmonelli. Powód w dniu 13 lipca 2013 r. zwrócił się o pomoc do lekarza dyżurnego, zgłaszając biegunkę i dreszcze. Stwierdzono u niego zapalenie żołądka i przewodu pokarmowego, bez uściślenia przyczyny choroby. W związku z zakażeniem powodowi zalecono lek N., a następnie inny lek na biegunkę. Objawy te były charakterystyczne dla salmonelli i wystąpiły w okresie trwania epidemii tej choroby w jednostce penitencjarnej. Badania wykonane u powoda w sierpniu nie wykazały obecności tej bakterii. Powód nie doznał żadnego uszczerbku na zdrowiu w wyniku infekcji układu pokarmowego, a przebieg choroby miał lekki charakter. Leczenie lekiem doustnym i nawadnianie organizmu wyeliminowało zakażenie.

(dowód: książka zdrowia powoda k. 207, zeznania świadka T. M. k. 247-247v., przesłuchanie powoda M. R. k. 283-284,

W związku z wystąpieniem masowych zatruć pokarmowych wywołanych bakterią salmonelli pozwany Zakład Karny w B. podjął szereg środków mających na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się choroby w tym min. ograniczono ruch w zakładzie karnym , wprowadzono specjalne diety, przeprowadzono szkolenia oraz wykonano dezynfekcje pomieszczeń. Wszelkie podejmowane przez zakład karny działania zostały uznane przez Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny w O. za właściwe. Podjęta została również decyzja o cyklicznym odizolowywaniu cel mieszkalnych w których pojawiły się jednostki chorobowe. Kwarantanną objęto również celę w której zakwaterowany był powód. Wstrzymaniu uległy zajęcia kulturalno-oświatowe, rozmowy telefoniczne, spacery, widzenia. Osadzonych na bieżąco informowano o wprowadzanych ograniczeniach. O wprowadzanych ograniczeniach informowany był także sąd penitencjarny. W miarę stabilizowania się sytuacji w jednostce przywracano osadzonym ich uprawnienia w zakresie rozmów telefonicznych, spacerów, widzeń, zajęć kulturalno-oświatowych. Okres kwarantanny i związanych z nią ograniczeń trwał około dwóch tygodni.

(dowód: zeznania świadka M. M. k. 246v.-247, przesłuchanie powoda M. R. k. 283-284, wyjaśnienia k. 158, 162 i 81-85, pismo z (...) w O. z 20.08.2013 r. k. 164 i 86, pismo z (...) w O. z 11.09.2013 r. k. 165 i 87, pismo pozwanego do (...) w O. z 26.07.2013 r. k 166-168 i 88-90, pisma pozwanego do Dyrektora (...) w O.: z 31.07.2013 r. k. 169-170 i 91-92, z dnia 12.08.2013 r. k. 171-172 i 93-94, z dnia 06.09.2013 r. k. 173 i 95, pismo pozwanego do Dyrektora Generalnego Służby Więziennej k. 174-178 i 96-100, protokoły z odprawy k. 179-185 i 101-107, fax do Sądu Okręgowego w Olsztynie k. 186-189 i 108-111)

W Zakładzie Karnym w B. wdrożony jest system (...) który określa min. krytyczne punkty kontroli żywności: przyjęcie towaru, przechowywanie, obróbkę termiczną. Funkcjonariusze na bieżąco kontrolują produkty pod względem jakościowym, terminu ważności, monitorują temperaturę chłodni, dokonują pomiaru temperatury każdej partii żywności podczas obróbki termicznej. (...) określa również procedury dotyczące higieny osób zatrudnionych w kuchni. Osoby dopuszczone do pracy w kuchni posiadały stosowne badania i orzeczenie lekarskie.

(dowód: zeznania świadka P. K. k. 246-246v., notatka służbowa k. 437, umowa k. 438-440, notatka służbowa k. 441, orzeczenia lekarskie k. 442-457, wyjaśnienie k. 163)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd dokonał ustaleń faktycznych na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, zeznań świadków oraz przesłuchania powoda. Sąd dał wiarę dokumentom przedłożonym przez stronę pozwaną, gdyż ich prawdziwość nie została zakwestionowana przez powoda. Uznał za wiarygodne zeznania przesłuchanych w sprawie świadków P. K., M. M. i P. D., którzy są funkcjonariuszami służby więziennej, zaś świadek T. L. jest lekarzem w pozwanym Zakładzie Karnym. Ich zeznania były spójne i wzajemnie się uzupełniały. Nadto zgodne były z przedłożonymi przez pozwanego Skarb Państwa – Zakład Karny w B. oświadczeniami pracowników Zakładu Karnego w B..

W przedmiotowej sprawie bezspornym był fakt, iż powód przebywał w Zakładzie Karnym w B. w okresie gdy wystąpiła tam epidemia zatruć pokarmowych wywołanych bakterią salmonelli . Podczas tego pobytu w dniu 13 lipca 2013 r. zwrócił się o pomoc do lekarza dyżurnego, zgłaszając biegunkę i dreszcze. Stwierdzono u niego zapalenie żołądka i przewodu pokarmowego, bez uściślenia przyczyny choroby. W związku z zakażeniem powodowi zalecono lek N., a następnie inny lek na biegunkę. Badania wykonane u powoda w sierpniu nie wykazały obecności tej bakterii. Jak zeznał świadek T. M. –lekarz w Zakładzie Karnym w B. objawy te były charakterystyczne dla salmonelli i wystąpiły w okresie trwania epidemii tej choroby w jednostce penitencjarnej.

Powód w niniejszym w postępowaniu dochodził odszkodowania za szkodę niemajątkową, tzw. zadośćuczynienia, za szkody związane z zakażeniem salmonellą w postaci rozstroju zdrowia skutkujące obawą o własne zdrowie, a nawet życie. Powód podnosił, że w ciągu 5 dni od ogłoszenia epidemii przeżył załamanie nerwowe i miał ograniczony dostęp do opieki medycznej. Powód w trakcie trwającej kwarantanny czuł się lekceważony przez Dyrektora pozwanego zakładu. Odmówiono mu konsultacji z lekarzem psychologiem i psychiatrą, chociaż nie składał w tym zakresie żadnych próśb na piśmie.

Ponadto powód będąc słuchany w charakterze strony podał, że lekarz dentysta odmówił mu wykonania badania RTG i rezonansu czaszki, pomimo jego próśb. Nadto, musiał prosić o tabletki przeciwbólowe z uwagi na torbiel i towarzyszące mu bóle głowy i oka, które dostał dopiero po 2-3 tygodniach. Oprócz torbieli powód podał, że choruje na wrzody żołądka i ma wadę wzroku. Powód podkreślił, że z uwagi na przebywanie w celi jego wzrok uległ pogorszeniu. Jego zdaniem cela mieszkalna nie była w wystarczający sposób doświetlona, ponieważ zamontowano jedną lampę jarzeniową z włącznikiem umieszczonym na zewnątrz celi, a dwa okna e celi nie dawały wystarczającej ilości światła dziennego. Okulista przepisał powodowi okulary. Z uwagi na panujące złe warunki bytowe w postaci zagrzybiałych ścian, małych powierzchni cel, niskiej temperatury, braku intymności, wystarczającej ilości środków czystości i ograniczeń w korzystaniu z ciepłej wody u powoda miały wystąpić ubytki na zdrowiu psychicznym i fizycznym. Powód podał, że na skutek panujących w jednostce penitencjarnej warunków zaczął się jąkać, zrobił się bardziej nerwowy, a w Zakładzie Karnym w R. chodził do psychiatry po leki uspokajające, chociaż nie był na konsultacji u psychologa.

Wskazać należy, iż zadośćuczynienie może być zasądzone w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, a także w przypadku naruszenia dóbr osobistych. Powód domagał się zasądzenia zadośćuczynienia za doznanie rozstroju zdrowia oraz za naruszenie dóbr osobistych.

Odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 448 k.c. za krzywdę wyrządzoną naruszeniem dóbr osobistych nie zależy od winy (por. uchwała SN, III CZP 25/11, Lex nr 960463). Analiza odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną władczym działaniem państwa wymaga uwzględnienia art. 77 ust. 1 Konstytucji, który konstruuje model odpowiedzialności państwa za wyrządzenie szkody oraz ma zasadnicze znaczenie dla określenia zakresu cywilnej odpowiedzialności władzy publicznej, a także dla interpretacji odpowiednich norm ustawodawstwa zwykłego. Należy również brać pod uwagę art. 417 k.c., realizujący ten model i stanowiący podstawę ogólną odpowiedzialności odszkodowawczej państwa. Art. 77 ust. 1 Konstytucji łączy obowiązek naprawienia szkody z działaniem, które jest „niezgodne z prawem”, przy czym chodzi o niezgodność o charakterze obiektywnym, ocenianą w odniesieniu do nakazów i zakazów wynikających z normy prawnej. Unormowanie zawarte w tym przepisie wskazuje, że podstawą odpowiedzialności jest „niezgodność z prawem” i eliminuje znaczenie czynnika subiektywnego (winy). Nie budzi wątpliwości, że także art. 417 k.c. przewiduje odpowiedzialność opartą na przesłance obiektywnie niezgodnego z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej, a wina pozostaje poza przesłankami konstytuującymi obowiązek odszkodowawczy. Ocenę, czy i jakie znaczenie mają dla stosowania art. 448 k.c. ogólne zasady odpowiedzialności związanej z wykonywaniem władzy publicznej, trzeba poprzedzić wyjaśnieniem, czy pojęcie „szkody” w ujęciu art. 77 ust. 1 Konstytucji i art. 417 k.c. obejmuje swym zakresem zadośćuczynienie, o którym mowa w art. 448 k.c. Niezależnie od istnienia sporów doktrynalnych dotyczących pojęcia szkody, należy opowiedzieć się za dominującym współcześnie szerokim rozumieniem szkody, obejmującym zarówno szkodę majątkową, jak i niemajątkową. Art. 448 k.c. nie określa, kto ponosi odpowiedzialność za naruszenie dóbr osobistych i nie różnicuje jej w zależności od podmiotu odpowiedzialnego. Do roszczeń opartych na tej podstawie musi jednak znaleźć zastosowanie nadrzędna zasada konstytucyjnej odpowiedzialności władzy publicznej. Oznacza to, że jeżeli źródłem odpowiedzialności jest szkoda pozostająca w normalnym związku przyczynowym z wykonywaniem władzy publicznej, to jest ona oparta na przesłance bezprawności. Utrzymanie jako przesłanki tej odpowiedzialności także czynnika subiektywnego (winy) naruszałoby konstytucyjnie ukształtowaną zasadę odpowiedzialności państwa za działania w sferze imperium (por. uzasadnienie uchwały SN z dnia 18 października 2011 r., III CZP 25/11, Lex nr 960463). Reasumując, odpowiedzialność Skarbu Państwa , oparta na podstawie art. 448 kc, 444 kc, 445 kc , oparta jest na przesłance bezprawności nie zaś na przesłance winy.

Wskazać w tym miejscu należy, iż dobrami osobistymi są wartości o charakterze niemajątkowym, ściśle związane z człowiekiem, decydujące o jego bycie, pozycji społecznej, będące wyrazem odrębności fizycznej i psychicznej oraz możliwości twórczych, powszechnie uznane w społeczeństwie i akceptowane przez system prawny. Kodeks cywilny nie zawiera definicji dóbr osobistych, lecz ogranicza się do stwierdzenia, że dobrami osobistymi człowieka są w szczególności: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska. Zgodnie z treścią art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka pozostają pod ochrona prawa cywilnego. Kodeks cywilny nie chroni jednak przed każdym, jakimkolwiek naruszeniem dóbr osobistych. Możność żądania ochrony prawnej jest uzależniona od tego czy naruszenie dobra osobistego jest jednocześnie naruszeniem prawa podmiotowego. Dla istnienia dobra osobistego i uznania, że doszło do jego naruszenia, znaczenie mają oceny społeczne, analiza z punktu widzenia rozsądnego człowieka; nie ma natomiast znaczenia subiektywne przekonanie zainteresowanego.

Przesłankami odpowiedzialności na tle ochrony dóbr osobistych w świetle art. 24 § 1 k.c. są naruszenie dobra osobistego lub zagrożenie naruszeniem oraz bezprawność działania. W art. 24 § 1 k.c. zostało ustanowione domniemanie bezprawności działania naruszającego dobro osobiste, przez co to na powodzie spoczywa ciężar wykazania w procesie pierwszej z powyższych przesłanek, zaś na pozwanym spoczywa ciężar udowodnienia okoliczności wyłączających bezprawność działania. Rzeczą powoda jest zatem określenie, w jakich swoich odczuciach i w jakich konkretnych prawem przewidzianych dobrach osobistych został dotknięty zachowaniem sprawcy i że zachowanie to faktycznie miało miejsce. Natomiast okolicznościami wyłączającymi bezprawność działania, których udowodnienie spoczywa na pozwanym są: 1 ) działanie w ramach porządku prawnego, w tym wykonywanie prawa podmiotowego, 2) działanie w obronie uzasadnionego interesu 3) zgoda pokrzywdzonego oraz 4) nadużycie prawa podmiotowego (art. 5 k.c.). A zatem specyfiką konstrukcji ochrony dóbr osobistych jest odmienny od typowego rozkład ciężaru dowodu. To nie na stronie powodowej spoczywa ciężar dowodu wykazującego bezprawność działania, lecz to pozwany ma wykazać, że był uprawniony do określonego działania lub też zachodzą inne przyczyny wyłączające bezprawność.

Zgodnie z treścią art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne, czyli ciężar dowodu spoczywa na tym, kto przedstawia określone twierdzenia, a nie na tym, kto im przeczy ( ei incubit probatio qui dictit non qui negat). Osoby chcące wywieść określone skutki prawne powołują się na fakty, z których skutki te wynikają, dlatego takie dowodzenie określa się też często jako czynność mającą na celu wykazanie prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń stron o faktach.

Odnosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że to na powodzie spoczywał ciężar udowodnienia okoliczności faktycznych, z których wywodził swoje roszczenie oraz powstanie krzywdy poprzez zachowanie pozwanego. Tymczasem powód nie wykazał aby jego dobra osobiste w czasie pobytu w pozwanym Zakładzie, w tym w czasie kwarantanny, zostały naruszone. Poprzestał na gołosłownych twierdzeniach podczas gdy z dowodów przedstawionych przez pozwanego wynikają okoliczności odmienne.

Wskazać także należy, że nawet stwierdzenie naruszenia dóbr osobistych nie oznacza, że powstaje obowiązek zasądzenia zadośćuczynienia. Przepis art. 24 k.c. wskazuje bowiem rozmaite środki ochrony prawnej w przypadku naruszenia dóbr osobistych. Tylko jedną z form jest rekompensata pieniężna w formie zadośćuczynienia. Zasądzenie zadośćuczynienia ma charakter fakultatywny i od oceny sądu zależy przyznanie pokrzywdzonemu ochrony w tej formie, nawet jeśli spełniona została przesłanka w postaci bezprawności naruszenia dobra osobistego. Podstawowym kryterium decydującym o możliwości zasądzenia zadośćuczynienia winien być rozmiar i intensywność doznanej krzywdy (ocenianej według miar zobiektywizowanych), stopień negatywnych konsekwencji dla pokrzywdzonego i rodzaj naruszonego dobra.

Powód podnosił, że z uwagi na przebytą salmonellę obawiał się realnie o swoje życie lub zdrowie, a ponadto nie był w należyty sposób leczony. W książeczce zdrowia powoda widnieje wpis o konsultacjach lekarskich w dniach 13 i 14 lipca 2013 r. oraz o zaleconych lekach przeciwbiegunkowych. Brak jest jakichkolwiek wpisów świadczących o pogorszeniu zdrowia powoda w wyniku przebytego rozstroju żołądka czy też o ostrym przebiegu choroby ani o pogorszeniu się stanu psychicznego powoda na skutek choroby. Świadek T. L. zeznał, że przepisane powodowi leki odniosły skutek a choroba nie miała ostrego przebiegu. Świadek nie potwierdził, że powód został zarażony salmonellą ale też tego nie wykluczył choć z badania przeprowadzonego w późniejszym czasie nie stwierdzono u powoda obecności tej bakterii.

Analiza zgormadzonego materiału dowodowego nie pozostawia wątpliwości, że w pozwanym zakładzie doszło do zarażenia części więźniów salmonellą, w okresie w którym powód cierpiał na dolegliwości charakterystyczne dla salmonelli. Etiologia tej epidemii nie wskazuje jednak na zaniedbania Skarbu Państwa w zakresie dbałości o prawidłowe warunki odbywania kary pozbawienia wolności.

Jak wynika z zeznań świadka K. w Zakładzie Karnym w B. wdrożony jest system (...) który określa min. krytyczne punkty kontroli żywności: przyjęcie towaru, przechowywanie, obróbkę termiczną. Funkcjonariusze kontrolują produkty pod względem jakościowym, terminu ważności, monitorują temperaturę chłodni, dokonują pomiaru temperatury każdej partii żywności podczas obróbki termicznej.

W tej sytuacji powód winien wykazać że to na skutek nieprawidłowej organizacji pracy doszło do naruszenia zasad prawidłowego postępowania przy sporządzeniu czy roznoszeniu posiłków, na przykład przez brak właściwego nadzoru nad higieną osadzonych zatrudnionych przy ww. czynnościach. Powód nie złożył na tą okoliczność żadnego wniosku dowodowego. Pozwany zaprzeczył okolicznościom dotyczącym istnienia przyczyn zachorowania powoda leżących po stronie zakładu karnego, zatem to na powodzie spoczywał ciężar wykazania faktów z których wywodzi skutki prawne (art.6 kc). Nie sposób przyjąć, aby powód wykazał związek przyczynowy pomiędzy bezprawnym zachowaniem pozwanego a szkodą powoda.

Co więcej jak wynika z art. 445 §1 kc w zw. z art. 444 §1 kc warunkiem przyznania zadośćuczynienia jest wystąpienie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Jak wynika z zeznań samego powoda w części w jakiej dotyczą opisu objawów chorobowych stwierdzić należy, że choroba miała lekki przebieg. Zarażenie w tym przypadku nie było groźne dla życia i nie pozostawiło trwałych następstw chorobowych. Osadzony nie wymagał leczenia szpitalnego, a leczenie lekiem doustnym i dietą wyeliminowało zakażenie.

Przebieg choroby aczkolwiek charakteryzujący się pewną dozą dolegliwości dla osoby pozbawionej wolności, trudno uznać w świetle realiów niniejszej sprawy za prowadzące do powstania krzywdy w rozmiarze uzasadniającym zasądzenie zadośćuczynienia.

W przekonaniu Sądu okoliczności, iż na skutek pobytu w ZK B. powód doznał krzywdy nie można również wywodzić automatycznie z faktu, iż w okresie jego pobytu w jednostce penitencjarnej wystąpiła epidemia salmonelli. Szczególnie należy mieć na względzie podaną przez samego powoda w toku przesłuchania okoliczność, iż osadzeni w ZK B., poddani zostali kwarantannie, z czego, zdaniem Sądu, wnioskować można, o podjęciu kroków mających na celu zapewnienie powodowi ochrony jego zdrowia. Co należy podkreślić, były to działania skuteczne, ponieważ zapobiegnięto dalszej eskalacji choroby wśród osadzonych. Podjęcie działań przez pozwanego związanych z wprowadzeniem kwarantanny było zatem uzasadnione i miało umocowanie w przepisach prawa, tj. art. 247 k.k.w. Zgodnie z powołanym przepisem w wypadkach uzasadnionych szczególnymi względami sanitarnymi lub zdrowotnymi albo poważnym zagrożeniem bezpieczeństwa dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego może na czas określony wstrzymać lub ograniczyć zatrudnienie osadzonych, kontakty między nimi, udzielanie widzeń i spacerów, przeprowadzanie zajęć o charakterze zbiorowym, odprawianie nabożeństw i udzielanie posług religijnych, dokonywanie zakupów, otrzymywanie paczek, a także korzystanie z samoinkasujących aparatów telefonicznych, nakazać zamknięcie cel lub innych pomieszczeń, w których przebywają lub pracują osadzeni, zabronić posiadania w celi niektórych przedmiotów oraz zawiesić funkcję rzecznika skazanych (§ 1 ). W wypadku wprowadzenia ograniczeń lub zakazów, o których mowa w § 1, na okres do 7 dni, dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego bezzwłocznie powiadamia o swojej decyzji sędziego penitencjarnego. Przedłużenie okresu trwania ograniczeń lub zakazów wymaga zgody tego sędziego. Brak zgody sędziego nie wstrzymuje wykonania decyzji dyrektora zakładu karnego lub aresztu śledczego. Na decyzję sędziego dyrektorowi zakładu lub aresztu przysługuje skarga do sądu penitencjarnego. Przepis art. 7 § 5 stosuje się odpowiednio (§ 2).

Wnioskowany przez powoda dowód z zeznań świadka B. B. (1) (k. 416-416v.) w żaden sposób nie wykazał podnoszonych przez powoda okoliczności. Świadek stwierdził jedynie ogólnikowo, iż były zachorowania na salmonellę, a lekarze na prośby o pomoc generalnie nie reagowali. Nie opisał jednak żadnej konkretnej okoliczności wskazującej na faktyczny brak reakcji na prośby powoda o udzielenie fachowej porady medycznej. Z kolei z zeznań świadka P. D. wynika, iż do 01 stycznia 2015 r. na terenie jednostki był szpital i osadzeni mieli całodobowy dostęp do opieki medycznej. Z zeznań lekarza więziennego T. L. oraz książeczki zdrowia powoda wynika, że pomoc medyczna powodowi została powodowi udzielona.

Powtórzyć należy, że powód nie wykazał bezprawności działania pozwanego ani aby istniał związek przyczynowy pomiędzy bezprawnym zachowaniem pozwanego a szkodą powoda. Powód nie zgłaszał personelowi zakładu karnego żadnych wyraźnych uwag co do sposobu leczenia, nie zwracał się o udzielenie mu pomocy w związku z rozstrojem zdrowia. Trudno zatem zarzucić pozwanemu, aby to wskutek bezprawnego zachowania jego pracowników doszło do powstania jakiegokolwiek uszczerbku w dobrach powoda. Skarb Państwa odpowiada za brak wymaganej pomocy medycznej wyłącznie jeśli okaże się, że więzień podjął odpowiednie kroki, aby taką pomoc otrzymać i jej nie zapewniono (vide: wyrok (...) z 08.11.2007 r., nr (...)) co nie miało w nin. sprawie miejsca. Powód nie wykazał zatem aby zaistniały przesłanki z art.417 §1 kc, art.445 §1 w zw. z art.444 §1 kc wobec czego niezasadne było roszczenie powoda o przyznanie mu zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych w tym zdrowia.

Powód podał nadto, że odmówiono mu wykonania rezonansu czaszki i podania tabletek przeciwbólowych. Tymczasem z książeczki zdrowia wynika, iż powód faktycznie cierpiał na wysięk ropny w okolicy usuniętych zębów wyrywanych w innym zakładzie karnym (ropiejąca torbiel zębowa), ale przewieziony do kolejnego zakładu i poddany badaniom nie zgodził się na zabieg. Pozwany w żaden sposób nie wykazał ani faktu pogorszenia wzroku w pozwanym zakładzie karnym ani zaniedbań pozwanego, które miałyby do tego doprowadzić.

Wskazać należy, iż warunki odbywania kary pozbawienia wolności są ściśle określone przepisami prawa. Zgodnie z art. 110 § 2 k.k.w. powierzchnia w celi mieszkalnej, przypadająca na skazanego, wynosi nie mniej niż 3 m2. Cele wyposaża się w odpowiedni sprzęt kwaterunkowy zapewniający skazanemu osobne miejsce do spania, odpowiednie warunki higieny, dostateczny dopływ powietrza i odpowiednią do pory roku temperaturę, według norm określonych dla pomieszczeń mieszkalnych, a także oświetlenie odpowiednie do czytania i wykonywania pracy. Sposób wyposażenia cel regulują rozporządzenia wykonawcze do kodeksu karnego wykonawczego.

Z ustaleń Sądu wynika, że cela, w której przebywał powód w żaden sposób nie zagrażała bezpieczeństwu przebywających w nich osób. Była to cele szesnastoosobowa, w której z uwagi na układ konstrukcyjny kąciki sanitarne były oddzielone od reszty pomieszczenia, zatem podnoszony przez pozwanego dyskomfort związany z załatwianiem potrzeb fizjologicznych w nieodpowiednio urządzonym w celi kącikiem sanitarnym, który nie zapewniał intymności nie mógł stanowić podstawy do uznania roszczenia powoda. W przedmiotowej sprawie powód nie udowodnił, że znajdujący się w zajmowanej przez niego celi kącik sanitarny był położony w taki sposób, aby naruszał jego dobra osobiste w postaci godności czy intymności.

Pozwany nie zaprzeczył, że w celi mieszkalnej zajmowanej przez powoda na ścianach kącika sanitarnego pojawił się ciemny nalot, ale podał, że zastosował preparaty chemiczne i zlecił miejscową naprawę powłok malarskich. Nadto brak ciepłej wody w celi, w sytuacji, gdy osadzeni maja prawo z niej korzystać w kącikach gospodarczych i korzystać z cotygodniowej kąpieli nie stanowi w ocenie Sądu naruszenia praw powoda. Z zeznań przesłuchanych świadków wnioskowanych przez pozwanego i przedłożonych przez niego dokumentów wynika, iż wyposażenie cel i zaopatrzenie osadzonych w środki czystości w Zakładzie Karnym w B. pozostaje zgodne z przepisami prawa. Temperatura w celi również była odpowiednia i dostosowywana automatycznie do panujących na zewnątrz warunków atmosferycznych.

Podkreślenia wymaga, że w celi mieszkalnej zajmowanej przez powoda nie wystąpiło przeludnienie. Z dokumentów przedłożonych przez pozwanego wynika, iż została zachowana wymagana powierzchnia 3 m ² na jednego osadzonego przez cały okres odbywania kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w B.. Twierdzenia o przeludnieniu podnoszone przez świadka B. B. (1) okazały się w tym względzie całkowicie gołosłowne, tym bardziej, że powód nie wykazał faktu wydania względem niego żadnej decyzji przeludnieniowej.

Niezależnie od powyższego podkreślić należy, iż osadzenie w zakładzie karnym ze swej istoty wiąże się z naruszeniem dobra osobistego, jakim jest wolność skazanego, zatem krzywda stanowiąca podstawę przyznania zadośćuczynienia musi wyraźnie wykraczać poza nieunikniony element dyskomfortu wpisanego w pozbawienie wolności. Powód znalazł się w Zakładzie Karnym w B. na skutek zawinionych przez siebie działań. W związku z powyższym krzywda, jaka mogła wystąpić u powoda nie powinna być oceniona, jako rozległa i uzasadniająca wypłatę pieniężnego zadośćuczynienia tym bardziej, iż jak zostało wykazane przez pozwanego, warunki panujące w celach mieszkalnych, w których był osadzony, pozostawały w zgodzie z przepisami regulującymi odbywanie kary pozbawienia wolności.

Mając na względzie powyższe okoliczności, Sąd na podstawie powołanych już wyżej przepisów oddalił powództwo, o czym orzekł w pkt. 1 wyroku.

Wniosek o przesłuchanie świadka K. S. nie zasługiwał na uwzględnienie z uwagi na nieprzydatność jego zeznań dla sprawy wobec treści pisma świadka, który podał, że nic nie wie o pobycie powoda w Zakładzie Karnym w B. (k.139). Wniosek o przesłuchanie świadka K. K. (2) został zaś oddalony albowiem wobec jego kolejnego niestawiennictwa przeprowadzenie dowodu spowodowałoby zwłokę w postępowaniu zwłaszcza, że na tożsame okoliczności został już przesłuchany świadek B. B. (2). Nadto, powód nie sprecyzował wniosku dowodowego z zeznań świadka określonego jako stomatolog stąd Sąd wniosek przedmiotowy oddalił. Powód cofnął wniosek o przesłuchanie świadka B. J.(k. 113).

Zgodnie z ogólną zasadą, wyrażoną w art. 98 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W ocenie Sądu, biorąc pod uwagę brak dochodów powoda i jego trudną sytuacją majątkową i zwolnienie od kosztów (k. 22), zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek z art. 102 k.p.c. i w związku z tym nie obciążył go kosztami procesu i kosztami sądowymi.