Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 18 marca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 marca 2014 roku w S.

sprawy z wniosku B. M.

z udziałem A. R., E. R.

P. R. (1), W. R.

o podział majątku wspólnego i dział spadku

na skutek apelacji uczestnika W. R.

od postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie

z dnia 10 stycznia 2013 roku, sygn. akt II Ns 1629/10

p o s t a n a w i a:

I. zmienić zaskarżone postanowienie w następujący sposób:

A. uchylić punkt III podpunkt 4;

B. punktowi IV nadać brzmienie:

1) przyznać na wyłączną własność B. M.:

a) nieruchomość położoną w S. przy ul. (...), opisaną w punkcie I podpunkcie 1,

b) akcje PKN (...) w ilości 186 sztuk opisane w punkcie III podpunkcie 2,

2) przyznać na wyłączną własność W. R. akcje PKN (...) w ilości 326 sztuk opisane w punkcie III podpunkcie 2,

3) przyznać na wyłączną własność E. R. akcje PKN (...) w ilości 326 opisane w punkcie III podpunkcie 2,

4) przyznać na wyłączną własność P. R. (2) akcje PKN (...) w ilości 326 opisane w punkcie III podpunkcie 2,

5) przyznać na wyłączną własność A. R. akcje PKN (...) w ilości 326 opisane w punkcie III podpunkcie 2,

C. w punkcie VI lit. a podwyższyć zasądzoną od B. M. na rzecz W. R. należność do kwoty 85.000 zł (osiemdziesiąt pięć tysięcy złotych);

D. uchylić punkt VII postanowienia;

E. w punkcie IX wartość postępowania ustalić na kwotę 476755 zł (czterysta siedemdziesiąt sześć tysięcy siedemset pięćdziesiąt pięć złotych);

II. w pozostałym zakresie apelację oddalić;

III. koszty postępowania apelacyjnego każdy uczestnik postępowania ponosi we własnym zakresie.

sygn. akt II Ca 666/13

UZASADNIENIE

B. M. wniosła o dział spadku i ustalenie, że w skład majątku spadkowego po zmarłych H. R. i S. R. wchodzi prawo użytkowania wieczystego gruntu wraz z budynkiem stanowiącym odrębną nieruchomość, położone w S. przy ul. (...), objęte księgą wieczystą nr (...) o wartości 375.000 zł, prawo własności samochodu marki D. (...) o nr rej. (...) o wartości 3.000 zł oraz akcje PKN (...) w ilości 1.490 o wartości 30.000 zł. B. M. wniosła o podział majątku spadkowego poprzez przyznanie na jej rzecz nieruchomości z obowiązkiem spłaty uczestników i przyznanie pozostałych składników majątku uczestnikom z obowiązkiem spłaty dla wnioskodawczyni. Nadto wnioskodawczyni wniosła o zasądzenie od uczestników solidarnie na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Jako uczestników wskazała A. R., P. R. (1), E. R., W. R..

W toku postępowania żądanie ulegało zmianom.

Dodatkowo wniosła o ustalenie, że w skład majątku po H. R. wchodzą środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym w (...) S.A. w wysokości 4.702,87 euro tj. 18.269,71 zł według średniego kursu z dnia 27 kwietnia 2006 r.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik W. R. przyznał, iż w skład majątku po zmarłym małżeństwie R. wchodziła nieruchomość przy ul. (...) oraz wskazał, iż w stosunku do przedmiotowej nieruchomości spadkobiercy doszli do porozumienia odnośnie jej sprzedaży i w tym celu zawarli w dniu 28 kwietnia 2011 r. umowę pośrednictwa z agencją nieruchomości. Nadto uczestnik wskazał, iż nie kwestionuje przedstawionej przez wnioskodawczynię wartości samochodu, wchodzącego w skład spadku i że wyraża zgodę na przyznanie go innemu uczestnikowi bądź sprzedaż tego składnika. Poza tym uczestnik wniósł o ustalenie, iż akcje PKN (...) stanowią jego wyłączną własność, albowiem zostały przekazane uczestnikowi przez jego ojca H. R., w zamian za środki pieniężne przekazane spadkodawcy na nabycie samochodu osobowego marki D. (...) oraz o ustalenie, iż środki pieniężne zgromadzone na zapisanym na ojca rachunku bankowym w banku (...) S.A. stanowią jego własność, albowiem zostały wpłacone przez niego na konto ojca ok. 30 grudnia 2001 r.

Strony zgodnie ustaliły wartość samochodu na 3000 zł (rozprawa z dnia 28 września 2011 r.) oraz wartość nieruchomości na 400.000 zł (rozprawa z dnia 14 maja 2012 r.).

Na rozprawie w dniu 26 września 2012 r. strony oświadczyły, iż wyrażają zgodę na zniesienie współwłasności nieruchomości poprzez przyznanie jej na własność B. M. z obowiązkiem spłaty pozostałych uczestników postępowania.

Postanowieniem z dnia 10 stycznia 2013 r. Sąd Rejonowy Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie Wydział II Cywilny:

1. ustalił, że w skład majątku wspólnego S. R. i H. R. weszły:

1) nieruchomość położona w S. przy ul. (...), stanowiąca grunt oddany w użytkowanie wieczyste i budynek stanowiący odrębną nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) o wartości 400.000 zł,

2) 1490 sztuk akcji PKN (...) o wartości 73 755 zł,

3) kwota 19200 zł,

II. ustalił, że w skład spadku po S. R. weszły:

1) udział do ½ części w nieruchomości powyżej określonej,

2) udział do ½ części w 1490 sztukach akcji PKN (...),

3) kwota 9600 zł,

III. ustalił, że w skład spadku po H. R. weszły:

1) udział do ¾ części w wyżej określonej nieruchomości,

2) udział do ¾ części w 1490 sztukach akcji PKN (...), zdeponowanych na rachunku inwestycyjnym numer (...) prowadzonym na rzecz H. R. przez (...) S.A.

3) samochód osobowy marki D. (...) o numerze rejestracyjnym (...) o wartości 3000 zł,

4) kwota 19.127,04 zł stanowiąca równowartość (...), 87 EUR zgromadzona na rachunku bankowym prowadzonym przez (...) S.A. o numerze (...),

IV. podzielił majątek wspólny oraz spadki w ten sposób, że:

1) przyznał na wyłączną własność B. M.:

a) nieruchomość położoną w S. przy ul. (...),

b) akcje PKN (...) w ilości 223 sztuk,

2) przyznał na wyłączną własność W. R.:

a) akcje PKN (...) w ilości 316 sztuk,

b) kwotę 19.127,04 zł,

3 - 5) przyznał na wyłączną własność E. R., P. R. (1), A. R. akcje PKN (...) w ilości po 317 sztuk dla każdego,

V. zarządził sprzedaż samochodu osobowego określając sposób rozliczenia uzyskanej ze sprzedaży kwoty.

VI. tytułem spłaty zasądził od B. M. na rzecz W. R. kwotę 81.174,60 zł (lit. a), zaś na rzecz pozostałych uczestników kwoty po 85.000 zł płatne w terminie jednego roku od dnia uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności;

VII. tytułem spłaty zasądził od W. R. na rzecz każdego z braci tj. A. R., P. R. (1), E. R. kwoty po 3808,90 zł, płatne w terminie 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności;

VIII. oddalił wnioski stron w pozostałej części;

IX. ustalił wartość przedmiotu postępowania na kwotę 495.882,04 zł,

X. nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie od P. R. (1), E. R. i W. R. kwoty po 300 zł (trzysta złotych) tytułem kosztów sądowych,

XII. oddalił wnioski o zwrot kosztów zastępstwa prawnego.

Powyższe rozstrzygnięcie, Sąd oparł na następujących ustaleniach:

H. R. zmarła w dniu 19 marca 1999 r. Sąd Rejonowy w Szczecinie postanowieniem z dnia 19 lipca 1999 r. w sprawie o sygn. III Ns 1584/99 stwierdził, że spadek po niej nabyli synowie W. R., P. R. (1), A. R. oraz E. R. w udziałach po 3/16 części oraz mąż H. R. w 4/16 części. Dnia 27 kwietnia 2006 r. zmarł H. R.. Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 9 lipca 2007 r., wydanego w sprawie o sygn. III Ns 1879/06, spadek po zmarłym nabyły jego dzieci: B. M., W. R., P. R. (1), A. R. oraz E. R. - każdy po 1/5 części.

Sąd ustalił również, że w trakcie trwania małżeństwa S. i H. R. nabyli nieruchomość położoną w S. przy ul. (...), stanowiącą grunt oddany w użytkowanie wieczyste i budynek stanowiący odrębną nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) o aktualnej wartości 400.000 zł.

Nadto w trakcie małżeństwa małżonkowie R. zawarli umowę dotyczącą zapisu na zakupu samochodu osobowego według systemu (...) Tak. W dacie śmierci S. R., małżonkowie mieli w tym systemie zgromadzoną kwotę 19 200 zł. W dniu 29 października 1999 r. samochód D. (...) o numerze rejestracyjnym (...) został nabyty przez H. R. i pozostałych spadkobierców S. R. (tj. E., A., W. i P. R. (1)) za łączną kwotę 20.450,01 zł. Aktualna wartość samochodu wynosi 3.000 zł.W dniu 1 grudnia 1998 r. H. R. nieodpłatnie, jako były pracownik, nabył od Skarbu Państwa 1490 akcji zwykłych imiennych Spółki Akcyjnej Centrali (...) S.A. z siedzibą w W.. W roku 2001 akcje PKN (...) zostały wprowadzone na giełdę. H. R. założył rachunek w (...) S.A. o numerze (...), gdzie zdeponował posiadane przez siebie akcje. Rachunkiem tym, na podstawie upoważnienia spadkodawcy, zarządzał W. R.. Obecna wartość 1490 akcji wynosi 73.755 zł.

Dodatkowo Sąd ustalił, że dnia 27 grudnia 2001 r. H. R. założył w banku (...) S.A. rachunek w markach niemieckich, zmieniony z dniem 1 stycznia 2002 r. na rachunek w euro. Dnia 27 kwietnia 2006 r. stan rachunku opiewał na kwotę 4.702,87 EUR. Po śmierci ojca środki zgromadzone na przedmiotowym rachunku wypłacił W. R., który od daty założenia konta miał pełnomocnictwo do dysponowania środkami na rachunku udzielone mu przez H. R..

H. R. pracował w (...) jako kierowca. Na emeryturze dorabiał sobie jako pracownik stacji paliw i jako kościelny w kościele. Jego żona, zanim przeszła na emeryturę, pracowała jako woźna w szkole. Jako dziadkowie dawali czasem swoim wnukom różne kwoty pieniężne, sprawiali upominki dzieciom i wnukom, sfinansowali też wakacje wnuczki.

W. R. jest celnikiem. Jego żona po urodzeniu dzieci zajęła się ich wychowaniem i nie pracowała zawodowo przez kilka lat.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny, Sąd Rejonowy wniosek uznał w oparciu o przepis art. 2037 § 1 k.c. za zasady, nadmieniając jedynie, że z uwagi na nieprzeprowadzenie po śmierci jednego ze spadkodawców postępowania działowego, koniecznym było również w niniejszej sprawie uprzednie dokonanie podziału majątku wspólnego (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 1972 r., sygn. akt III CZP 100/1971).

Sąd wskazał, że wobec zgodnych oświadczeń stron postępowania, wartość nieruchomości objętej podziałem została ustalona na 400.000 zł, zaś wartość samochodu osobowego na 3000 zł.

Sąd podkreślił, że przedmiotem sporu pomiędzy stronami był fakt, czy w skład spadku po H. R. wchodzą akcje PKN (...) oraz oszczędności zgromadzone na rachunku bankowym. Uczestnik W. R. twierdził bowiem, że te składniki są jego wyłączną własnością, ponieważ akcje zostały mu darowane przez ojca w zamian za przekazane środki finansowe na nabycie samochodu, natomiast pieniądze zgromadzone na rachunku bankowym w istocie były własnością uczestnika. Twierdzeniom tym sprzeciwili się pozostali uczestnicy postępowania.

Sąd Rejonowy oceniając całokształt materiału dowodowego uznał, że składniki te nie stanowiły własności W. R. i tym samym podlegały podziałowi w ramach toczącego się postępowania.

W odniesieniu do nabytych akcji, Sąd wskazał, że zostały one nabyte w trakcie trwania małżeństwa i stosownie do przepisu art. 31 § 1 k.r.o. (w brzmieniu na datę nabycia) stanowią składnik majątku wspólnego małżonków. Sąd jednocześnie wskazał, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 118, poz. 561 ze zm. - aktualny na datę 1 grudnia 1998 r.) nie mogły być one zbyte w przeciągu dwóch lat od ich nabycia, w przeciwnym bowiem wypadku nabycie uznawane było za nieważne, dlatego też nie mógł mieć do nich zastosowania przepis art. 33 pkt 5 k.r.o., który dotyczy takich praw, których zbywalność jest definitywnie wyłączona. Sąd jednocześnie nie dał wiary twierdzeniom W. R., że akcje te zostały mu darowane przez ojca. Sąd zauważył, że przesłuchani świadkowie co prawda mówili, że H. R. zamierzał przekazać synowi te akcje, ponieważ syn dołożył mu brakującą kwotę do zakupu samochodu, jednak do ich przekazania nie doszło. Sąd nadmienił, że H. R. zakładał rachunek w (...) już po upływie 2 lat od chwili ich nabycia oraz po upływie 2 lat od nabycia samochodu, a mimo to nie wskazuje jako ich właściciela syna. Sąd uznał, że ujawnione zachowanie H. R. świadczy o tym, że akcji tych nie przekazał synowi. Sąd dodatkowo wskazał na regulacje dotyczące obrotu akcjami i podniósł, że wobec zastrzeżenia formy pisemnej dla celów dowodowych w przypadku zbywania akcji, niedopuszczalnym jest w niniejszym postępowaniu dowodzenie tej okoliczności za pomocą zeznań świadków lub przesłuchania stron.

W ocenie Sądu W. R. nie wykazał by doszło do przekazania ojcu środków pieniężnych na zakup samochodu. Sąd w oparciu o dokument stanowiący zeznanie podatkowe po śmierci S. R., że w systemie (...) Tak zgromadzili oni środki finansowe na łączną kwotę 19.200 zł.

W odniesieniu do środków pieniężnych zdeponowanych na koncie walutowym w Banku (...) S.A., Sąd uznał że stanowiły one własność H. R.. Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom W. R. i D. R. (1) w zakresie, w jakim twierdzili oni, iż środki finansowe w postaci marek niemieckich, wpłacone przez H. R. dnia 27 grudnia 2001 r. na konto w banku (...) S.A. stanowią własność uczestnika. Sąd wskazał na rozbieżności w zeznaniach uczestnika i jego żony, składanych w tym postępowaniu oraz w postępowaniu karnym. Dodatkowym argumentem były twierdzenia pozostałym stron postępowania, że sytuacja finansowa ojca nie była zła, sprawiał prezenty dzieciom i wnukom i powiedział też synowi P., że ma większą sumę w dewizach, którą chce wpłacić na rachunek bankowy. Jak wynika z materiału dowodowego, H. R. miał możliwość poczynienia oszczędności w systemie (...) Tak. W konsekwencji Sąd ustalił, że kwota (...),87 EUR, która była na rachunku bankowym spadkodawcy należy do majątku spadkowego, podlegającego podziałowi pomiędzy wszystkich spadkobierców. Wartość środków finansowych wchodzących w skład spadku została, zgodnie z przywołaną powyżej zasadą, ustalona na dzień zamknięcia rozprawy, według kursu średniego EUR podawanego przez Narodowy Bank Polski.

Ostatecznie w punktach I, II i III Sąd ustalił skład majątku wspólnego S. i H. R. oraz spadków po tych osobach. Fakt, że H. R. nabył również udział w spadku po żonie dawał konieczność określenia jego udziału w poszczególnych składnikach, jakie podlegały podziałowi. Taki udział został ustalony przez Sąd na ¾. W dacie śmierci H. R. był on już właścicielem samochodu osobowego, a zatem należało ustalić, że w skład spadku po nim wchodzi pojazd marki D. (...).

Sąd, dokonując podziału majątku, kierował się treścią art. 687 k.p.c. i częściowo zgodnym wnioskiem stron. Sąd, zgodnie z żądaniem stron, przyznał nieruchomość na wyłączną własność B. M..

Mając na uwadze, że żaden z uczestników postępowania nie chciał przejąć samochodu na wyłączną własność, Sąd zarządził sprzedaż tego składnika, ustalając procentowy udział każdego z uczestników i wnioskodawczyni w cenie sprzedaży.

Zgodnie z wnioskiem B. M. i wszystkich - poza W. R. - uczestników postępowania, Sąd przyznał każdemu z uczestników akcje PKN (...) w liczbie proporcjonalnej do wysokości jego udziału w majątku spadkowym, kierując się przy tym generalną zasadą dotyczącą podziału spadku i majątku wspólnego - fizycznego podziału dzielonych składników. Według wyliczeń Sądu wnioskodawczyni B. M. przypadły 223 akcje, natomiast E. R., P. R. (1) i A. R. po 317 akcji, zaś W. R. 316 akcji.

W punkcie VI i VII Sąd zasądził spłaty, kierując się wielkością udziału w majątku spadkowym przypadającą na każdego uczestnika. B. M. powinna zwrócić pozostałym spadkobiercom po 85.000 zł z tytułu przejęcia nieruchomości (każdemu po 25 000 zł z tytułu ich udziałów w spadku po matce i po 60 000 zł z tytułu udziałów po ojcu). W. R. powinien zapłacić na rzecz pozostałych stron kwoty po 3825,40 zł z tytułu rozliczenia środków pieniężnych pobranych z rachunku bankowego spadkodawcy z tym, że dla uczestników kwota ta została pomniejszona o 1/3 wartości jednej akcji (19 127,04 : 5 = (...),40 - 16,50 — (...),90). Odnośnie spłaty należnej W. R. od wnioskodawczym od kwoty należnej mu spłaty tj. 85 000 zł należało odjąć 3825,40 zł (85 000 - (...),40 = 81 174,60 ).

Termin spłaty został określony dla wnioskodawczym według zgodnego stanowiska stron w tym okresie. Mając na uwadze, że wnioskodawczym zamierza sprzedać przyznaną jej nieruchomość, stąd termin roku od daty uprawomocnienie się orzeczenia, Sąd uznał za adekwatny i gwarantujący realność spłaty, a jednocześnie niegodzący w interesy pozostałych uczestników postępowania.

W punkcie IX Sąd, zgodnie z wartością podzielonego majątku określił wartość przedmiotu postępowania na kwotę 495 882,04 zł.

Sąd uznał, że koszty wpisu, który wyniósł 1500 zł strony powinny ponieść w częściach równych zgodnie z zasadą z art. 520 § 1 k.p.c., co skutkowało obciążeniem każdego uczestniczącego w postępowaniu opłatą w kwocie 300 zł i taką też kwotę Sąd nakazał pobrać od uczestników, którzy nie zapłacili opłaty. Jednocześnie Sąd nakazał zwrócić A. R. kwotę 700 zł tytułem nadpłaconych kosztów sądowych oraz kwotę 400 zł B. M., gdyż uczestniczka była zwolniona częściowo od kosztów postępowania.

Sąd oddalił wnioski o zwrot kosztów zastępstwa prawnego, uznając, że każdy z uczestników był w równym stopniu zainteresowany wynikiem rozstrzygnięcia, stanowisko żadnego z nich nie zostało w całości uwzględnione, a zatem w tym zakresie każdy powinien ponieść koszty zastępstwa prawnego ustanowionego przez siebie pełnomocnika.

Postanowieniem z dnia 08 marca 2013 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie sprostował oczywistą omyłkę rachunkową w postanowieniu z dnia 10 stycznia 2013 r. w ten sposób, że w punkcie III podpunkt 1 i 2 zamiast błędnego oznaczenia udziału do ¾ wskazał prawidłowy udział 5/8. Postanowienie nie zostało zaskarżone i jest prawomocne z dniem 22 marca 2013 r.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się W. R., zaskarżając postanowienie w części, mianowicie co do punktu III podpunktu 4 a oraz punktu III podpunktu 2, w konsekwencji czego również co do punktu IV podpunkt 2 lit. a i b, punktu IV podpunkt 3, 4 i 5, punktu VI lit. a, punktu VII, punktu VIII i punktu sentencji orzeczenia. W. R. zakwestionował postanowienie w takim zakresie, w jakim dotyczyło ono dwóch składników majątku tj. akcji PKN (...) oraz kwoty 19127,04 zł z rachunku bankowego, podtrzymując dotychczasowe stanowisko, że składniki te nie weszły w skład spadku podlegającego podziałowi, przy czym w przypadku akcji (...) uczestnik uznał argumentację Sądu, że weszły one w skład majątku wspólnego małżonków R., wobec czego domagał się by fizycznemu podziałowi podlegały wyłącznie akcje, które przypadły S. R..

Postanowieniu temu zarzucił naruszenie prawa procesowego a w szczególności art. 233 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie dowolności ocen materiału dowodowego wbrew zasadom prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego przejawiające się m.in. w odmowie nadania przymiotu wiarygodności zeznaniom świadków D. R. (2), S. J., E. Z., A. E., H. D. oraz uczestnika postępowania W. R., a przyznaniu waloru wiarygodność zeznaniom wnioskodawczym B. M. oraz pozostałym uczestnikom postępowania P. R. (1) A. R. i E. R. w zakresie błędnej ocenie statusu majątkowego zmarłych S. R. i H. R. i wysokości uzyskiwanych przez nich dochodów, braku możliwości poczynienia przez spadkodawców oszczędności w wysokości umożliwiającej samodzielny zakup samochodu przez H. R. w systemie AUTO-TAK, braku możliwości zgromadzenia przez H. R. kwoty 9 000 DM (dokładnie 10 000 DM - dowód k. 165) w okresie 2 lat i 9 miesięcy tj. od dnia śmierci S. R. do dnia założenia rachunku dewizowego w banku, przekazania przez H. R. na rzecz W. R. udziału do części w 1490 sztukach akcji PKN (...) w zamian za otrzymane środki pieniężne w brakującej kwocie 12 000 zł niezbędnych na zakup samochodu marki T., statusu majątkowego W. R., w tym uzyskiwanych przez niego diet w walucie niemieckiej,

Dodatkowo uczestnik wskazał, że Sąd bezpodstawnie uznał za wiarygodne zeznania wnioskodawczyni i uczestników postępowania w zakresie statusu materialnego i sytuacji finansowej spadkodawców a tym samym deprecjonowaniu wartości dowodowej, a wręcz pominięciu dowodów przeciwnych w postaci zgromadzonych w aktach sprawy decyzji ZUS, obliczeń podatku i zeznań podatkowych PIT 37. W konsekwencji zdaniem apelującego Sąd wadliwie przyjął, że świadczenie emerytalne otrzymywane w PLN, jako jedyne źródło dochodu H. R. pozwoliło mu na zgromadzenie kwoty 10 000 DM w ciągu 2 lat i 9 miesięcy, tj. w okresie od daty śmierci S. R. do dnia założenia rachunku dewizowego w banku.

Nadto zdaniem apelującego, Sąd naruszył przepis art. 216 w zw. z art. 237 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., przeprowadzając dowód z dokumentu - zeznania podatkowego o nabyciu majątku po zmarłej S. R. pod nieobecność uczestnika W. R., zwłaszcza w sytuacji gdy sąd orzekający powziął wątpliwość co do treści dokumentu w zakresie kwoty 9 600 zł zgromadzonej tytułem oszczędności w systemie AUTO-TAK.

Wśród zarzutów naruszenia prawa procesowego został wyartykułowany również zarzut sporządzenia uzasadnienia postanowienia z naruszeniem art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., gdyż Sąd zdaniem apelującego pominął i nie wyjaśnił dlaczego odmówił wiarygodności wymienionym przez apelującego świadkom oraz dokumentom, które w sposób jednoznaczny przedstawiały sytuację materialną spadkodawców.

Konsekwencją tych zarzutów było wskazanie na błędy w ustaleniach faktycznych Sądu Rejonowego, wyrażające się w ustaleniu że kwota 19127,04 zł stanowiąca równowartość 4702,87 EURO weszła w skład majątku spadkowego po H. R., nadto że oszczędności w systemie auto – tak w kwocie 9600 zł stanowiły ½ części tych oszczędności, oraz że udział ¾ akcji również wszedł do masy spadkowej po H. R..

Zdaniem apelującego doszło do naruszenia przepisu prawa materialnego tj. art. 74 § 2 k.c. i pozbawienia W. R. możliwości wykazania, że jego ojciec w zamian za pomoc finansową w nabyciu samochodu przekazał mu akcje (...) S.A.

Formułując te zarzuty uczestnik W. R., wniósł o

1) zmianę zaskarżonego postanowienie poprzez:

2) uchylenie punktu III podpunkt 4 i ustalenie, że w skład spadku po H. R. nie wchodzi kwota 19127,04 zł stanowiąca równowartość 4 702,87 EUR zgromadzona na rachunku bankowym prowadzonym przez (...) S.A., czego konsekwencją winno być:

3) uchylenie punktu IV podpunktu 2 lit. a i b

4) zmianę punktu VI podpunktu 3, 4 i 5 polegającą na przyznaniu uczestnikom E. R., P. R. (1), A. R. akcje PKN (...) w ilości odpowiadającej 1/5 udziału przypadającego po S. R.;

5) zmianę punktu VI lit. a polegającą na zasądzeniu tytułem spłaty od B. M. na jego rzecz kwoty 85.000 zł

6) uchylenie punktu VII i VIII

7) zmianę punktu IX polegającą na ustaleniu wartości przedmiotu postępowania na kwotę 476775 zł;

8) zasądzenie na rzecz uczestnika W. R. zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje.

Apelujący podkreślił, że Sąd w swoim rozstrzygnięciu pominął zeznania tych świadków, którzy zgodnie opisywali sytuację materialną państwa R., a po śmierci żony sytuację materialną H. R., oceniając ją jako trudną, a także zeznania tych świadków, którzy wskazywali na okoliczności przekazania H. R. przez W. R. brakującej kwoty do zakupu samochodu marki T. w zamian za przekazanie W. R. akcji PKN (...). Uczestnik podkreślił, że te zeznania korespondują również z dokumentami w postaci: decyzji ZUS o wysokości świadczenia emerytalnego uzyskiwanego przez S. R., decyzji ZUS o wysokości świadczenia emerytalnego uzyskiwanego przez H. R., zeznań podatkowych PIT 37 H. R..

Skarżący jednocześnie podkreślił, że wobec naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 328 § 2 k.p.c. w zakresie oceny zeznań świadków D. R. (2), S. J., E. Z., A. E., H. D. i uczestnika W. R., nie jest w jego ocenie możliwa kontrola instancyjna zaskarżonego postanowienia.

Ponadto w ocenie apelującego nie sposób zgodzić się z argumentacją sądu pierwszej instancji w zakresie niemożności wykazywania zeznaniami stron i świadków faktu porozumienia zawartego pomiędzy H. R. i W. R., przedmiotem którego miało być przekazanie przez tego pierwszego w zamian za kwotę 12 000 zł, przypadających mu akcji PKN (...) na rzecz W. R..

W dalszej części za sprzeczne z zasadami prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego apelujący uznał stanowisko sądu pierwszej instancji, w zakresie uznania kwoty 19127,04 zł stanowiącej, po konwersji z waluty niemieckiej równowartość (...),87 EUR zgromadzona na rachunku dewizowym założonym na nazwisko H. R., jako składnika podlegającego podziałowi. Uczestnik wskazał, że ustalenie Sądu, że kwota ta nie weszła w skład majątku wspólnego małżonków R. nakazywała ustalenie, czy H. R., którego sytuacja finansowa, jak wynika z zeznań świadków oraz z dokumentów nie była najlepsza, mógł w ciągu zaledwie 2 lat i 9 miesięcy od śmierci żony zgromadzić taką kwotę. Uczestnik wskazał, że przy uwzględnieniu dochodów H. R. w tym okresie musiałby oszczędzać całe 2 lata (1999 r. i 2000 r.) nie wydając przy tym ani złotówki, co nakazuje przyjąć, że taka sytuacja możliwa jest jedynie w teoretycznych rozważaniach. Dodatkowo uczestnik wskazał, że brak osiągania przez spadkodawcę dochodów w walucie niemieckiej tym bardziej uprawdopodabnia, że nie były to jego środki. Nadto według skarżącego, Sąd zupełnie pominął przedstawiony przez niego dokument, z którego wynikało że jako funkcjonariusz celny, najprawdopodobniej otrzymywał diety w markach niemieckich i w tym zakresie uczestnik również wskazał na naruszenie art. 328 § 2 k.p.c.

Zdaniem apelującego Sąd I instancji błędnie także ocenił dokument w postaci zeznania podatkowego po śmierci S. R., ustalając, że skoro w zeznaniu tym w zakresie oszczędności zgromadzonych w systemie AUTO-TAK została wskazana kwota 9600 zł, to oznaczało to że w skład majątku wspólnego wchodziła kwota stanowiąca jej dwukrotność – 19200 zł. Analiza treści zeznań W. R., D. R. (2), S. J. i H. D. wskazuje, że H. R. nie dysponował, jak przyjął to sąd pierwszej instancji i to W. R. przekazał mu na zakup pojazdu brakującą kwotę 12 000 zł w zamian za akcje PKN (...),

W odpowiedzi na apelację uczestnik A. R., wniósł o jej oddalenie i zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa adwokackiego za drugą instancję według norm przepisanych.

Uczestnik wskazał, że dla skutecznego podniesienia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., nie jest wystarczającym przedstawienie przez stronę skarżącą własnej oceny dowodów i wyrażenie dezaprobaty dla oceny prezentowanej przez sąd pierwszej instancji. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest wystarczające natomiast przekonanie strony o innej niż przyjął Sąd doniosłości poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu. Tymczasem zdaniem uczestnika A. R., Sąd w uzasadnieniu szczegółowo wskazał na jakich oparł się dowodach w zakresie ustalenia okoliczności dotyczących prawa własności do akcji PKN (...) (str. 7 uzasadnienia), stanu prawnego oszczędności zgromadzonych w systemie (...)Tak (str. 7-8 uzasadnienia), oraz własności środków pieniężnych zdeponowanych na koncie walutowym w banku (...) S.A. (str. 8-9 uzasadnienia).

Tym samym nie zgodził się z twierdzeniami skarżącego, że ocena materiału dowodowego została poczyniona z naruszeniem zasad prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego. Podkreślone zostało, że Sąd wziął pod uwagę, że zawnioskowani przez W. R. świadkowie zeznali, że H. R. miał zamiar przekazać W. R. akcje, jednakże Sąd doszedł do wniosku, że pomimo tych planów do faktycznego przeniesienia własności akcji nie doszło.

Za nietrafny uczestnik uznał zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., wskazując że co prawda uzasadnienie nie jest zbyt obszerne, jednak żaden przepis prawa nie nakłada na sąd obowiązku odnoszenia się w motywach wyroku do wszystkich twierdzeń, jakie są podnoszone w toku procesu przez strony. W jego ocenie na podstawie uzasadnienia można prześledzić tok i sposób rozumowania Sądu, który następnie znalazł odzwierciedlenie w treści orzeczenia.

Wnioskodawczyni B. M. również wniosła o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od uczestnika W. R. na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych, w postępowaniu apelacyjnym. W jej ocenie apelacja uczestnika sprowadza się właściwie do polemiki z prawidłowo zebranym i ocenionym przez sąd materiałem dowodowym, co zapewne wynika z faktu, że postanowienie w części przez niego zaskarżonej, jest dla niego niekorzystne. Uczestnik nie przedstawia żadnych konkretnych argumentów, podstaw prawnych na poparcie swojego stanowiska, przywołuje dalej te same okoliczności, co przed sądem I instancji.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 12 marca 2014 r. uczestnik W. R. wniósł dodatkowo o uchylenie punktu VI w zakresie w jakim termin płatności spłaty od B. M. został określony na rok od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, wskazując że wnioskodawczyni dokonała już sprzedaży tej nieruchomości i pozostali uczestnicy, oprócz niego, zostali zaspokojeni w zakresie określonym tym rozstrzygnięciem.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że Sąd Okręgowy zasadniczo podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i dokonaną przez ten Sąd ocenę prawną zgromadzonych w sprawie dowodów, z jednym wyjątkiem. Na aprobatę nie zasługuje włączenie przez Sąd I instancji do majątku spadkowego po H. R. kwoty 19127,04 zł, stanowiącej równowartość kwoty 4702,87 EURO zdeponowanej na rachunku bankowym w (...) Bank (...) S.A. w W..

Ponadto należy zauważyć, że sprostowanie dokonane przez Sąd I instancji postanowieniem z dnia 08 marca 2013 r., w zakresie udziału jaki przysługiwał H. R. w składnikach majątku wspólnego (nieruchomości oraz akcjach PKN (...)) nie przełożyło się na dokonany podział, co w granicach zaskarżenia, zostało przez Sąd II instancji skorygowane. Sąd bowiem zmniejszył udział H. R. z 3/4 do 5/8, przy czym wydając swoje rozstrzygnięcie, przeliczeń dokonał z uwzględnieniem udziału wyższego tj. 3/4.

Ocena rozstrzygnięcia Sądu I instancji, wbrew twierdzeniom apelującego była możliwa, co czyni zarzut naruszenia przez ten Sąd przepisu art. 328 § 2 k.p.c. niezasadnym. Konieczność odniesienia się do tego zarzutu w pierwszej kolejności jest pożądana, z uwagi na to że jest to zarzut najdalej idący, którego uznanie za zasadny skutkowałoby koniecznością uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

O tym jakie elementy winno zawierać uzasadnienie orzeczenia stanowi przepis art. 328 § 2 k.p.c. Nie wynika z niego by Sąd miał obowiązek odniesienia się do zarzutów strony nie mających znaczenia procesowego. Z treści powołanej normy wnosić należy, że uzasadnienie powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Na wskazanie podstawy faktycznej składa się ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Jednakże jak wskazuje się w doktrynie o uchybieniu przepisowi art. 328 § 2 k.p.c., w sposób wpływający na treść wyroku, można mówić jedynie wtedy, gdy uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia nie zawierało danych pozwalających na kontrolę tego orzeczenia (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 r., I CKN 185/01, Lex nr 52726; z dnia 5 października 2005 r., I UK 49/05, M.Praw. 2006, nr 4, s. 214). W doktrynie wskazuje się, że naruszenie przepisu o sposobie uzasadnienia orzeczenia może stanowić przyczynę uchylenia wyroku, o ile uniemożliwia sądowi wyższej instancji kontrolę, czy prawo materialne i procesowe zostało należycie zastosowane. Tymczasem na gruncie rozpoznawanej sprawy o niemożności dokonania kontroli instancyjnej nie może być mowy, uzasadnienie zawiera elementy pozwalające na dokonanie takiej kontroli, nawet pomimo tego że ocena poszczególnych dowodów nie jest rozbudowana. Nie ma bowiem żadnych wątpliwości, że ustalając stan faktyczny w sprawie i wydając rozstrzygnięcie, Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom apelującego, jego żony i świadkom przez niego zawnioskowanym, w zakresie w jakim dotyczyły one twierdzeń uczestnika, że akcje i pieniądze zgromadzone na rachunku bankowym nie weszły w skład spadku po zmarłym H. R.. Tym samym wobec ustalenia, że zarzut ów nie okazał się skuteczny, możliwym było rozpoznanie zgłoszonego przez uczestnika środka zaskarżenia.

Zmiana rozstrzygnięcia Sądu I instancji nastąpiła w związku z uznaniem za zasadną argumentacji apelującego, że brak jest podstaw do uznania, że kwota zgromadzona na rachunku bankowym weszła w skład spadku po H. R., jak również zmiana ta była konsekwencją sprostowania dokonanego przez Sąd I Instancji wysokości udziału jaki przysługiwał H. R. w majątku wspólnym. Zmiana udziału z 3/4 na 5/8, została jednak uwzględniona wyłącznie w granicach zaskarżenia i spowodowała wyłącznie odmienne rozstrzygnięcie w zakresie podziału akcji (...) w ilości 1490 sztuk. Nie miała ona przełożenia na podlegającą podziałowi nieruchomość, gdyż uczestnik wniósł o podwyższenie zasądzonej na jego rzecz spłaty od B. M. wyłącznie do kwoty 85.000 zł.

Sąd Okręgowy ustalił, że akcje winny zostać podzielone z uwzględnieniem sprostowanego udziału jaki przypadał H. R. w majątku wspólnym, co oznacza że do podziału pomiędzy czterech uczestników i wnioskodawczyni pozostawało 931,25 akcji (5/8 x 1490), co w przeliczeniu na osobę daje wynik 186,25 każdy, natomiast pomiędzy uczestników z tytułu dziedziczenia po S. R. podziałowi podlegała ilość 558,75 akcji (3/8 x 1490), co w przeliczeniu na osobę daje wynik 139,69 akcji.

Ostatecznie na rzecz B. M. będącej spadkobierczynią wyłącznie po H. R. winno przypaść 186 akcji, zaś na rzecz każdego z uczestników 326 akcji (139,69 + 186,25). Dokonując fizycznego podziału akcji, Sąd Okręgowy zaokrąglił ich ilość do pełnych jednostek, przy czym na rzecz wnioskodawczyni przyznano akcje w ilości 0,25 mniejszej niż należna, mając na uwadze że nie doszło do korekty w zakresie podziału nieruchomości, gdyż przy uwzględnieniu sprostowanego udziału spadkodawcy, spłaty na rzecz uczestników winny być wyższe o 2.500 zł (3/32 x 400.000 zł = 37.500 zł – udział po S. R., 1/8 x 400.000 zł = 50.000 zł udział po H. R.).

Powyższe skutkowało zmianą postanowienia wyrażającą się nadaniem nowego brzmienia punktowi IV, który dotyczył działu składników majątku w postaci nieruchomości i akcji PKN (...) (punkt I litera B postanowienia Sądu Okręgowego).

Ponadto zmianą objęto rozstrzygnięcie dotyczące wierzytelności zgromadzonej na rachunku dewizowym, którego właścicielem był H. R.. W tym zakresie Sąd uwzględnił zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. oraz w jego konsekwencji zarzut błędu w ustaleniach faktycznych Sądu I instancji.

W ocenie Sądu Okręgowego nie sposób odmówić słuszności argumentacji przedstawionej w apelacji uczestnika, w zakresie odnoszącym się do uznania przez Sąd I instancji za składnik majątku spadkowego, wskazanej wierzytelności.

Dokumenty przedstawione na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego obrazujące dochody spadkodawcy, uniemożliwiają podzielenie twierdzeń Sądu I instancji, że pieniądze w kwocie 10.000 DEM w momencie ich wpłaty na rachunek bankowy stanowiły własność H. R.. Ustalenie Sądu, że kwota ta stanowiła składnik jego majątku oznacza konieczność przyjęcia, że środki te zgromadził w okresie po śmierci żony tj. po dniu 19 marca 1999 r. do dnia wpłaty, co miało miejsce w dniu 27 grudnia 2001 r. Wyliczenia przedstawione przez apelującego dają podstawy do uznania, że H. R. nie miał możliwości by w tak krótkim czasie poczynić tak znaczne oszczędności, zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę, że w tym okresie wydatkował pieniądze na remont domu (faktura z 3 lipca 2000 r. na kwotę 4450 zł). Okoliczności wpłaty pieniędzy na rachunek, mogą jedynie wskazywać, że ze względów wiadomych uczestnikowi, nie chciał by kwota ta była wpłacona na rachunku założonym na jego nazwisko. Sprzeczność w zeznaniach uczestnika składanych w różnych postępowaniach nie może jeszcze prowadzić do twierdzenia, że jego zeznania są w tym zakresie w pełni niewiarygodne. Charakterystyczne jest bowiem dla nich to, że W. R. nie chce wyjaśnić powodów zdeponowania środków na rachunku założonym na swojego ojca. Konsekwentnie jednak zeznaje, że dokonał wpłaty swoich środków pieniężnych na konto założone przez ojca. Jego zeznania uprawdopodabnia dokument wystawiony przez pracodawcę, z którego wynika że mógł on jako funkcjonariusz celny otrzymywać diety w markach niemieckich.

Sąd Rejonowy wskazał również, że z zeznań uczestników wynika że sytuacja majątkowa spadkodawców była dobra. Przy czym Sąd pominął w tym zakresie zeznania sąsiadki spadkobierców w osobie E. Z., która zgoła odmiennie przedstawiła ich sytuację majątkową, wskazując że co prawda sporadycznie, ale zdarzało się że pożyczała S. R. niewielkie kwoty, które były oddawane. Posiadała również wiedzę, że W. R. wspomagał finansowo swoich rodziców i liczyli na jego pomoc również na starość.

Powyższe okoliczności legły u podstaw zmiany rozstrzygnięcia Sądu I instancji, czego wyrazem jest punkt I litera A postanowienia Sądu Okręgowego w Szczecinie a w konsekwencji również punkt I litera C, D i E.

Uznanie bowiem, że kwota 19127,04 zł stanowiąca równowartość 4702,87 EURO zgromadzona na rachunku bankowym prowadzonym przez (...) S.A. nie stanowi składnika spadku po H. R. spowodowało konieczność wyeliminowania spłat nałożonych na W. R. na rzecz pozostałego rodzeństwa, w tego powodu że środki te zostały przez niego pobrane. Nadto koniecznym stało się podwyższenie wysokości spłaty mu należnej od B. M. do kwoty 85.000 zł, zgodnie z wnioskiem zawartym w apelacji.

Ponadto koniecznym stało się ustalenie wartości przedmiotu postępowania, z pominięciem tej kwoty, co skutkowało zsumowaniem wartości składników podlegających podziałowi na kwotę 476.755 zł.

Z powyższych względów, w oparciu o przepis art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. zmieniono zaskarżone postanowienie, o czym Sąd Okręgowy orzekł w punkcie I postanowienia.

Apelację w pozostałej części Sąd Okręgowy uznał za bezzasadną akceptując ustalenia faktyczne i wnioski wywiedzione przez Sąd Rejonowy na podstawie dokonanej oceny przeprowadzonych w sprawie dowodów i uznając je w tym zakresie za własne. W szczególności nie zasługiwał na uwzględnienie podnoszony w apelacji zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 233 § 1 k.p.c., bowiem ocena materiału dowodowego dokonana przez ten Sąd w omawianym zakresie została przeprowadzona w sposób kompletny i nie uchybiała zasadom logicznego rozumowania ani doświadczenia życiowego.

Apelujący w toku całego postępowania prezentował stanowisko, że w zamian za przekazaną ojcu H. R. kwotę 12.000 zł na zakup samochodu marki F. (...), ten miał przekazać przypadające mu akcje PKN (...); uczestnik powoływał się na ustne porozumienie. O ile na etapie postępowania I instancyjnego uczestnik W. R. domagał się wyłączenia z dokonywanego podziału wszystkich akcji w ilości 1490 sztuk, o tyle na etapie postępowania II instancyjnego domagał się zmiany w zakresie wyłączenia od podziału akcji, jakie wchodziły w skład spadku po H. R., uznając tym samym argumentację Sądu I instancji, że akcje te stanowiły składnik majątku dorobkowego jego rodziców.

W ocenie Sądu II instancji uznanie, że doszło do zawarcia porozumienia jest niweczone przez dalsze zachowanie H. R., który mimo upływu terminu, w którym rozporządzenie akcjami było niedopuszczalne, z uwagi na zastrzeżoną sankcję nieważności nabycia, nie dokonał przeniesienia ich własności na uczestnika. Zeznania świadków powoływane przez uczestnika nie dowodzą skutku w postaci przekazania tych akcji. Świadkowie S. J., A. E., H. D. mieli jedynie wiedzę o porozumieniu, jednakże zastrzegali, że nie wiedzą czy H. R. przekazał akcje synowi W.. Akcje zostały nabyte w dniu 01 grudnia 1998 r. na podstawie umowy nieodpłatnego zbycia akcji nr (...), w związku z oświadczeniem złożonym przez H. R. w dniu 04 czerwca 1997 r. Rachunek maklerski został otwarty przez H. R. w dniu 01 września 2003 r. i pomimo tego jako dysponent akcjami został wskazany on, nie zaś W. R.. Zachowanie spadkodawcy nie daje zatem podstaw do uznania, że jego wolą było wywiązywanie się z porozumienia z synem. Czuł się dysponentem tego składnika majątku; synowi udzielił jedynie pełnomocnictwa do tego rachunku.

Co więcej, nie można podzielić argumentacji apelującego, że doszło do naruszenia przepisu art. 74 k.c. Wskazany przepis ma zastosowanie tak do postępowania procesowego, jak i nieprocesowego. Ograniczenia dowodowe w nim przewidziane odnoszą się do niedochowania formy pisemnej zastrzeżonej dla celów dowodowych. Pojęcie sporu użyte w art. 74 § 1 k.c. odnosi się do stanowiska stron, nie zaś trybu postępowania. Zatem w sytuacji gdy stanowisko stron jest sporne, zaś czynność winna być dokonana w formie pisemnej zastrzeżonej dla celów dowodowych, nie ma możliwości dowodzenia dokonania tej czynności za pomocą dowodu ze świadków i z przesłuchania stron. Przepisy art. 74 § 2 i 3 k.c. łagodzą to ograniczenie w następujący sytuacjach: po pierwsze, dowód ze źródeł osobowych na fakt dokonania czynności prawnej będzie dopuszczalny, gdy obie strony wyrażą na to zgodę, po drugie, jeżeli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą, po trzecie, wtedy, gdy istnieje tzw. początek dowodu na piśmie, czyli gdy fakt dokonania czynności prawnej został uprawdopodobniony za pomocą pisma, po czwarte, ograniczenie dowodzenia faktu dokonania czynności prawnej nie ma zastosowania w stosunkach między przedsiębiorcami.

Trafnie zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd I instancji uznał, że w przedmiotowej sprawie nie zaistniała żadna z przesłanek umożliwiających dowodzenie przeniesienia własności akcji na W. R. za pomocą dowodu z zeznań świadków, czy też przesłuchania stron.

Z powyższych względów, dalej idąca apelacja uczestnika nie zasługiwała na uwzględnienie, co skutkowało jej oddaleniem w oparciu o przepis art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., o czym orzeczono w punkcie II postanowienia.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. uznając, że zainteresowane poniosą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie we własnym zakresie. W pewnym sensie przepis art. 520 § 2 k.p.c. pełni podobną funkcję jak przepis art. 100 k.p.c. w procesie. W każdym razie mechanizm stosunkowego rozdzielenia kosztów postępowania nieprocesowego jest taki sam, jak w procesie.

W licznych orzeczeniach Sąd Najwyższy podkreślał, że podstawową zasadę odnoszącą się do kosztów postępowania nieprocesowego, statuuje art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którym, każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, obciążają go zatem koszty czynności, podjętych przez niego lub przez sąd w jego interesie z urzędu lub na wniosek. Wyjątki od tej zasady, nienaruszalnej, jeżeli uczestnicy są w równym stopniu zainteresowani w rozstrzygnięciu sprawy lub ich interesy są wspólne (por. postanowienie SN z dnia 22 marca 2012 r., V CZ 155/11, nie publ.) przewiduje art. 520 § 2 i 3 k.p.c. Jeżeli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników. Jeżeli interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika. Dodatkowo w przypadku spraw o podział majątku wspólnego czy dział spadku orzecznictwo wskazuje, że nie występuje w nich sprzeczność interesów, o której traktują przepisy art. 520 § 2 i 3 k.p.c.
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2010 r., III CZ 46/10, OSNC 2011, nr 7-8, poz. 88, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 09 sierpnia 2012 r. V CZ 30/12, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2013 r. IV CZ 74/13). W uzasadnieniu ostatniego z powołanych postanowień Sąd Najwyższy wyraźnie wskazał, że wniesienie apelacji od postanowienia sądu pierwszej instancji o podziale majątku wspólnego przez uczestnika, który kwestionuje sposób podziału, w tym wysokość spłaty, nie stwarza stanu sprzeczności jego interesów z interesem innego uczestnika, akceptującego ten podział oraz niewnoszącego apelacji. Nie uzasadnia więc obciążenia skarżącego kosztami postępowania apelacyjnego.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw by odstąpić od reguły przewidzianej w art. 520 § 1 k.p.c. bowiem pomiędzy uczestnikami postępowania działowego nie zachodzi sprzeczność interesów w rozumieniu § 3 powołanego przepisu, jak też nie wykazano niesumiennego bądź oczywiście niewłaściwego postępowania wnioskodawczyni, czy uczestników postępowania.