Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Marek Przysucha

Protokolant Małgorzata Kłosowicz

po rozpoznaniu w dniu 21 kwietnia 2017 r. w Częstochowie

sprawy W. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania W. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 10 października 2016 r. Nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje ubezpieczonemu W. C. prawo do emerytury pomostowej poczynając od 1 września 2016 roku

Sygn. akt IV U 1509/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 października 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. odmówił ubezpieczonemu W. C. prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ rentowy powoływał się na art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wskazując, iż w związku z faktem, że nie przedłożono nowych dowodów oraz nie ujawniono nowych okoliczności ZUS nadal odmawia prawa do emerytury pomostowej. Organ rentowy podniósł, iż ubezpieczony nie spełnia warunków wymaganych art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych, ponieważ nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, a ponadto przed dniem
1 stycznia 1999r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i 33 ustawy emerytalnej. ZUS uznał za udowodnione 42 lata i 5 miesięcy okresów składkowych
i nieskładkowych, w tym 2 lata, 6 miesięcy i 2 dni pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy wskazał, iż do pracy w warunkach szczególnych zaliczono okres od 1 stycznia 2009r. do 27 stycznia 2012r. zgodnie z opłaconą składką na Fundusz Emerytur Pomostowych. Do stażu pracy w warunkach szczególnych ZUS nie uwzględnił okresu pracy od 1 grudnia 1994r. do 31 grudnia 2008r., ponieważ na świadectwie pracy nie został określony charakter wykonywanej pracy ściśle według wykazu, działu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983r. oraz stanowisko pozostaje niezgodne ze stanowiskiem wymienionym
w wykazie resortowym. ZUS argumentował, iż okresy pracy w warunkach szczególnych przebyte do 31 grudnia 2008r. stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach. Ustalenie takiego zatrudnienia w oparciu o inne dowody, jeżeli pracownik nie może przedstawić świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, dopuszczalne jest jedynie w postępowaniu odwoławczym.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony. Domagał się jej zmiany
i przyznania prawa do emerytury pomostowej. Podnosił, iż w całym okresie pracy
w (...) S.A., tj. od 1 lutego 1974r. do 27 stycznia 2012r. pracował na stanowiskach, które kwalifikowały się do prac w szczególnych warunkach (betoniarz, pomocnik murarza, pilarz, cieśla, ślusarz, aparatowy oczyszczania ścieków). Wskazywał, iż przysługiwały mu zupy regeneracyjne lub konserwy. Argumentował, że nie jest dla niego zrozumiałe niezaliczenie okresu od 1 grudnia 1994r. do 31 grudnia 2008r., gdy charakter i zakres prac był identyczny, jak w uznanym przez ZUS okresie od 1 stycznia 2009r. do 27 stycznia 2012r. Dla potwierdzenia charakteru wykonywanej pracy wnosił o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W. C. urodził się w dniu (...), wniosek o emeryturę pomostową zgłosił w dniu 11 sierpnia 2016r. Do wniosku załączył zaświadczenie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 27 stycznia 2012r. wydane przez (...) S.A., potwierdzające zatrudnienie w okresie od 1 lutego 1974r. do 27 stycznia 2012r., w tym wykonywanie w okresie od 1 stycznia 2009r. do 27 stycznia 2012r. pracy aparatowego oczyszczania ścieków wymienionym w wykazie stanowiącym załącznik nr 1 poz. 38 do ustawy o emeryturach pomostowych. Załączył ponadto świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 27 stycznia 2012r. wydane przez (...) S.A., potwierdzające zatrudnienie w okresie od 1 lutego 1974r. do 27 stycznia 2012r., w tym wykonywanie w okresie od 1 grudnia 1994r. do 31 grudnia 2008r. pracy aparatowego oczyszczania ścieków wymienionego w wykazie A, dział IX, poz. 1 pkt 3 wykazu stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988r. Ubezpieczony od 28 stycznia 2012r. nie pozostaje
w stosunku pracy. Organ rentowy uznał za udowodniony okres składkowy i nieskładkowy
w wymiarze 42 lata i 5 miesięcy. W oparciu o przedłożone dokumenty, po potwierdzeniu, iż za okres od 1 stycznia 2009r. do 27 stycznia 2012r. została odprowadzona za ubezpieczonego składka na (...), ZUS uwzględnił ten okres do stażu pracy w warunkach szczególnych
w wymiarze 2 lat, 6 miesięcy i 2 dni (po wyłączeniu przypadających w powyższym okresie zwolnień chorobowych). Odmówił natomiast uwzględnienia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu pracy od 1 grudnia 1994r. do 31 grudnia 2008r., ponieważ na świadectwie pracy nie został określony charakter wykonywanej pracy ściśle według wykazu, działu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. oraz stanowisko pozostaje niezgodne ze stanowiskiem wymienionym w wykazie resortowym. Wobec powyższego decyzją z dnia 6 września 2016r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej.

W dniu 19 września 2016r. ubezpieczony złożył w ZUS wniosek, który określił jako wniosek o wznowienie postępowania. Do wniosku załączył angaże z dnia 1 grudnia 1994r.
i 23 marca 1995r., zaświadczenie o ukończeniu szkolenia okresowego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, jak również wypowiedzenie warunków umowy o pracę z dnia 31 grudnia 1996r. W rozpoznaniu powyższego wniosku organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

dowód: akta ZUS.

Ubezpieczony w okresie od 1 lutego 1974r. do 27 stycznia 2012r. był zatrudniony
w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) S.A. w K., z tym że
w okresie od 30 grudnia 1975r. do 31 sierpnia 1977r. odbywał zasadniczą służbę wojskową, po której do pracy wrócił od dnia 8 września 1977r. Odwołujący w trakcie zatrudnienia
u powyższego pracodawcy wykonywał pracę na stanowiskach cieśli, betoniarza, pomocnika murarza, ślusarza-cieśli oraz pilarza. Od dnia 1 grudnia 1994r. został przeniesiony ze stanowiska pilarza w wydziale produkcyjnym na stanowisko aparatowego oczyszczalni ścieków w oddziale ochrony środowiska, na którym pracował do końca zatrudnienia. Praca
w oczyszczalni ścieków odbywała się w systemie czterozmianowym. Na każdej zmianie pracę wykonywało trzech aparatowych. Wykonywali pracę w głównej oczyszczalni zakładowej, do której trafiały ścieki zakładkowe. Oczyszczalnia przyjmowała także ścieki
z bloków i prywatne. Na oczyszczalni odbywało się przetwarzane ścieków, później przekazywano je na pompownię końcową, a następnie oczyszczone do rzeki. Biologiczna oczyszczalnia ścieków polegała na przepływie z komory do komory, a aparatowi obsługiwali urządzenia. Praca ubezpieczonego jako aparatowego polegała na uszczelnieniu pomp, pracach przy ściekach odpadowych oraz przy obsłudze pomp ściekowych. Obsługiwał urządzenia do rozdrabniania osadu. Urządzenie do oczyszczania osadu to była maszyna w postaci sit, które odprowadzały osad. Wykonywał pracę w kanałach ściekowych, czyścił komory i kraty, oczyszczał kadzie z zanieczyszczeń. Jeździł również prasą odwadniającą. Opisane prace wykonywał stale.

dowód: akta osobowe ubezpieczonego, S. S., S. W., M. Z. z (...) S.A., zeznania świadków: S tefana S. (k. 40-40v akt), S. W. (k. 40v akt), M. Z. (k. 40v akt) oraz wyjaśnienia ubezpieczonego (k. 40v-41 akt).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż brak było podstaw do wydania decyzji odmawiającej prawa do emerytury pomostowej z powołaniem się na art. 114 ust. 1 ustawy
z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.
z 2016r., poz. 887 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Z przepisu tego jednoznacznie wynika, że kwestia ponownego ustalenia prawa do świadczenia w oparciu o nowe dowody lub okoliczności związana jest z sytuacją, w której decyzja odmawiająca tego świadczenia uprawomocniła się. Taka sytuacja niewątpliwie nie występuje w niniejszej sprawie, bowiem ubezpieczony kolejne dokumenty przedłożył w trakcie biegu terminu do zaskarżenia pierwotnej decyzji odmawiającej mu prawa do emerytury pomostowej. Niezależnie od powyższego należy wskazać, iż przedłożone przez ubezpieczonego dokumenty stanowiły istotne novum w sprawie, bowiem wynikało z nich, że wykonywał pracę w oddziale ochrony środowiska. Jednocześnie nie jest prawdą, iż ustalenie zatrudnienia w warunkach szczególnych w oparciu o inne dowody niż świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych dopuszczalne jest jedynie w postępowaniu odwoławczym. Zgodnie bowiem z § 22 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011r., nr 237, poz. 1412) jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: legitymacja ubezpieczeniowa; legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

Należy przy tym podkreślić, iż powyższe rozporządzenie nie zawiera uregulowania analogicznego do zawartego w § 21 ust. 4 poprzednio obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983r. nr 10, poz. 49), który przewidywał, że jeżeli pracownik ubiega się o przyznanie emerytury lub renty z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty.

Obecnie obowiązujące przepisy nie przewidują takiego ograniczenia, co oznacza, iż ustalenia wykonywania pracy w warunkach szczególnych jest dopuszczalne na podstawie wszystkich dokumentów określonych w § 22 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r.

Nie ulega zatem najmniejszej wątpliwości, że odwołanie ubezpieczonego należało rozpoznać merytorycznie.

W myśl art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2017r., poz. 664) prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2)  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3)  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4)  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5)  przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6)  po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7)  nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Ubezpieczony bezspornie spełnia warunki określone w punkach 1, 3, 4, 6 i 7 cytowanego przepisu, bowiem urodził się po dniu 31 grudnia 1948r. i osiągnął wiek 60 lat, posiada ponad 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz nie pozostaje w stosunku pracy. Bezsporne jest również, iż odwołujący po 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 3 ustawy. Sporne było natomiast czy przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz czy legitymuje się okresem takiej pracy w wymiarze 15 lat.

Zgodnie z art. 3 ust 7 ustawy o emeryturach pomostowych za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32
i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS, ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust.1. Ust. 2 art. 32 ustawy stanowi, iż za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. W ust. 4 powołanego art. 32 ustawy wskazano, iż wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych tj. rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe potwierdza, iż w czasie zatrudnienia
w (...) S.A. w K. od 1 grudnia 1994r. do 31 grudnia 2008r. (po wyłączeniu okresów zwolnień chorobowych i okresów bezpłatnych – 13 lat, 9 miesięcy i 7 dni) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w kanałach ściekowych, oczyszczanie ścieków oraz prace na wylewiskach nieczystości, które to rodzaje prac wymienione są w dziale IX, poz. 1-3 wykazu A załącznika do powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983r., Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Odwołujący co do powyższego okresu pracy załączył świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 27 stycznia 2012r. wydane przez pracodawcę potwierdzające, iż na stanowisku aparatowego oczyszczania ścieków wykonywał pracę wymienioną w wykazie A, dział IX, poz. 1 pkt 3 wykazu stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988r.

Z akt osobowych ubezpieczonego jednoznacznie wynika, że we spornym okresie pracował jako aparatowy oczyszczalni ścieków w oddziale ochrony środowiska. Uściśleniem treści tej dokumentacji są zeznania świadków, którzy pracowali wspólnie z ubezpieczonym. Są to zeznania zgodne co do istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, logiczne
i wyczerpujące w swej treści. Zeznania wzajemnie się uzupełniają i stanowią spójną całość
z całokształtem materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. Świadkowie są osobami obcymi w stosunku do ubezpieczonego, a więc ich zeznania noszą walor pełnego obiektywizmu. Z ich zeznań jednoznacznie wynika, że praca wykonywana była przy ściekach zakładowych, jak i przekazywanych z bloków mieszkalnych i od osób prywatnych. Była to biologiczna oczyszczalnia ścieków i odbywało się tam ich przetwarzane, przekazywanie na pompownię końcową, a następnie oczyszczonych do rzeki. Praca ubezpieczonego jako aparatowego polegała na uszczelnieniu pomp, pracach przy ściekach odpadowych oraz przy obsłudze pomp ściekowych. Obsługiwał urządzenia do rozdrabniania osadu. Wykonywał pracę w kanałach ściekowych, czyścił komory i kraty, oczyszczał kadzie z zanieczyszczeń. Jeździł również prasą odwadniającą. Opisy wykonywanych przez ubezpieczonego czynności wskazują, że wykonywał on pracę nie tylko polegającą na pracach w kanałach ściekowych, ale również na oczyszczaniu ścieków oraz prace na wylewiskach nieczystości. Pomocniczo należy wskazać, iż praca ubezpieczonego odpowiadała pracy operatora urządzeń oczyszczalni ścieków (pkt 3, poz. 1 działu XI wykazu A stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988r.), maszynisty maszyn i urządzeń przepompowni i oczyszczalni ścieków (pkt 2, poz. 2) oraz robotnika zlewni nieczystości (pkt 5, poz. 3). Biorąc pod uwagę całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie nie ulega wątpliwości, że w spornym okresie ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Nie można przy tym nie zauważyć, iż pracę ubezpieczonego u tego pracodawcy od 1 stycznia 2009r. organ rentowy uwzględnił do stażu pracy w warunkach szczególnych już na etapie postępowania przed ZUS.

Po dodaniu wskazanych okresów do okresów uznanych wcześniej przez organ rentowy ubezpieczony wykazał ponad 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach. Spełnia również pozostałe warunki konieczne do przyznania emerytury pomostowej.

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji w oparciu o powołane przepisy oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.