Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Marzenna Ernest

po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2014 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w W.

przeciwko H. L.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwaną H. L. od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 10 kwietnia 2012 r., sygn. akt III C 445/12

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje kuratorowi pozwanej adwokatowi Z. K. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie kwotę 811,80 zł (osiemset jedenaście złotych osiemdziesiąt groszy), w tym podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za postępowanie przed Sądem drugiej instancji.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2012 r. Sąd Rejonowy Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie zasądził od pozwanej H. L. na rzecz powoda Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w W. kwotę 11.726,31 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 29 października 2009 r. do dnia zapłaty – solidarnie z K. L., od którego należności te zasądzono prawomocnym nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanym w niniejszej sprawie w dniu 11 grudnia 2009 r. pod ówczesną sygn. akt III Nc 10235/09 (punkt I) oraz odstąpił od obciążania pozwanej kosztami postępowania należnymi stronie powodowej (punkt II). Przyznał kuratorowi pozwanej adwokatowi Z. K. od Skarbu Państwa kwotę 1.200 zł tytułem wynagrodzenia (punkt III).

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana H. L., zaskarżając go w całości. Skarżąca orzeczeniu temu zarzuciła wadliwość podstawy faktycznej będącej wynikiem naruszenia art. 217 § 1 k.p.c., art. 227 i 232 k.p.c. polegającej na wyciągnięciu błędnych wniosków z prawidłowo zgromadzonego materiału dowodowego, co skutkowało uznaniem powództwa w całości, wbrew wynikom przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego, przejawiające się w szczególności w: ustaleniu, że brak jest wystarczających podstaw do uznania, że wolą pozwanej było wypowiedzenie stosunku najmu; przyjęciu wbrew dowodom, że pozwana czasowo zaniechała wykonywania przysługującego jej prawa do zamieszkania; ustaleniu, że słuszny interes wierzyciela wyklucza zastosowanie dobrodziejstwa wynikającego z przepisu art. 320 k.p.c.

Wskazując na powyższe skarżąca wniosła o: zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie powództwa w całości, a z ostrożności procesowej w przypadku nie uwzględnienia tego wniosku o rozłożenie kwoty zasądzonej skarżonym wyrokiem na raty według uznania, przy uwzględnieniu stanu majątkowego, rodzinnego i zdrowotnego pozwanej; przyznanie kuratorowi od Skarbu Państwa wynagrodzenia za postępowanie przed Sądem odwoławczym gdyż koszty udzielonej pomocy pozwanej nie zostały przez nikogo i w żadnej mierze pokryte; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w zakresie uwzględniającym powództwo, oraz rozstrzygającym o kosztach procesu i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu Szczecin -Prawobrzeże i Zachód do ponownego rozpoznania.

Skarżąca podniosła, iż w zakresie dowodu z zeznań R. S., orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, karty informacyjnej z 22 września 2007 r., 24 października 1990 r., jej zamiar wypowiedzenia umowy najmu został potwierdzony bezspornymi faktami, a mianowicie potrzebą stałej opieki ze względu na stan niepełnosprawności, oraz wymeldowaniem jej ze stałego pobytu z dniem 25 maja 2009 r. (pismo z dnia 21 sierpnia 2009 r.). Zdaniem apelującej dowody te miały istotne znaczenie co do ustalenia, czy niewątpliwie zły stan zdrowia pozwanej umożliwiał jej spełnienie wymogu wypowiedzenia umowy najmu lokalu - niezależnie od tego czy w procesie o zapłatę korzystała ona z pomocy zawodowego pełnomocnika, z którym nie podtrzymuje korespondencji. Apelująca stwierdziła, że zakres czynności prawnej, jej zrozumienie i możliwości znacząco (jeśli nie w ogóle) ograniczone były skutkami udaru mózgu, wiekiem i innymi ciężkimi chorobami, a zresztą wpływu przebytych chorób przez pozwaną na stan jej świadomości i zdolności do składania oświadczeń woli Sąd nie badał, stąd wnioski o braku naprowadzenia dowodów na zamiar wypowiedzenia umowy najmu, wydają się być nietrafnymi. Skarżąca wskazała też, iż istotny wpływ na zadłużenie miała zła kondycja psychiczna i fizyczna, i naganne zachowanie jej syna (alkoholik), jednakże, z tych oczywistych faktów Sąd nie wyprowadził właściwych wniosków a mianowicie, że pozwana zrealizowała rezygnację z prawa korzystania z umowy najmu - mimo braku formalnego wymogu. Apelująca podniosła też, iż ustalenie wysokości dokonywanych przez pozwaną spłat kwoty zasądzonej wyrokiem w stosownych ratach - w przypadku gdyby Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uznania stanowiska pozwanej - przy uwzględnieniu, iż ma ona stały dochód z renty w wysokości 1.300 zł miesięcznie, umożliwiło by jej dobrowolne wykonanie wyroku. Skarżąca stwierdziła, iż Sąd bez uprzedniej analizy każdego dokumentu z osobna, poczynił ustalenia, które czynią wątpliwym pogląd, iż rozłożenie kwoty zasądzonej skarżonym wyrokiem na raty, uchybiałoby interesom powódki. Zdaniem skarżącej, przeoczenie konsekwencji wynikających oceny stanu zdrowia pozwanej i jego wpływu na zakłócenie czynności psychicznych pozwanej pominięcie okoliczności, iż ze względu na wiek, schorzenia nie mogła ona pokierować swoim postępowaniem uzasadnia zarzut naruszenia art. 233 § 1 i 2 k.k.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej H. L. okazała się niezasadna.

Przeprowadzając kontrolę instancyjną zaskarżonego wyroku w pierwszej kolejności Sąd Odwoławczy podkreśla, iż w niniejszej sprawie strona powodowa dochodziła należności z tytułu zapłaty czynszu najmu lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w S. i opłat obciążających najemcę.

Z przepisu art. 505 ¹ pkt 2 k.p.c. wynika zaś, że przepisy działu o postępowaniu uproszczonym stosuje się także w sprawach należących do właściwości sądów rejonowych o zapłatę czynszu najmu lokali mieszkalnych i opłat obciążających najemcę oraz opłat z tytułu korzystania z lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej bez względu na wartość przedmiotu sporu.

Dlatego też przedmiotowa sprawa podlegała rozpoznaniu przy zastosowaniu przepisów o postępowaniu uproszczonym niezależnie od wartości przedmiotu sporu, co w konsekwencji oznacza, że Sąd prawidłowo procedował.

Zgodnie z treścią art. 505 ¹⁰ § 1 k.p.c. sąd rozpoznaje apelację w składzie jednego sędziego. Dalej w myśl § 2 k.p.c. sąd może rozpoznać apelację na posiedzeniu niejawnym, chyba że strona w apelacji lub w odpowiedzi na apelację zażądała przeprowadzenia rozprawy. Przy tym Sąd orzekający wskazuje, iż w rozpatrywanej sprawie żadna ze stron w trybie wskazanym w wymienionym przepisie nie zażądała przeprowadzenia rozprawy, stąd apelacja strony pozwanej została rozpoznana na posiedzeniu niejawnym.

Art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. stanowi, że jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Kolejno Sąd Okręgowy zaznacza, iż kwestię zarzutów apelacyjnych w postępowaniu uproszczonym reguluje art. 505 ⁹ k.p.c., czego autor apelacji zdaje się nie dostrzegać.

Argumentacja apelacji sprowadza się zaś do kwestionowania dokonanej przez Sąd I instancji oceny dowodów w kontekście dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Ustanowiona w tym przepisie zasada swobodnej oceny dowodów ogranicza możliwość skutecznego podważenia oceny dowodów dokonanej przez Sąd I instancji do sytuacji, gdy nastąpiło uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów. Zdaniem Sądu Okręgowego strona apelująca nie podważyła skutecznie oceny dowodów dokonanej przez Sąd I instancji. Sąd I instancji dokonał także prawidłowych ustaleń, stanowiących podstawę faktyczną rozstrzygnięcia, które Sąd orzekający w całości podziela i przyjmuje za własne. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji dokonał również prawidłowej materialnoprawnej oceny roszczenia powoda.

W apelacji pozwana H. L. forsowała stanowisko, iż umowa najmu lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...), zawarta przez nią z powódką Wojskową Agencją Mieszkaniową w W. w dniu 27 czerwca 1997 r. została wypowiedziana. Przepis art. 60 k.c. stanowi, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli). Przy tym należy podkreślić, iż oświadczenie woli to zasadnicza treść czynności prawnej, czyli zachowanie się osoby, które w dostateczny sposób ujawnia jej wolę wywołania skutku prawnego. W wyroku z dnia 6 października 2010 r. (sygn. akt II CSK 210/10, OSNC 2011/5/59, OSP 2012/5/48, M.Prawn. 2011/20/1111-1114) Sąd Najwyższy wskazał, iż wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona wprost: przez ustne czy pisemne złożenie określonego oświadczenia woli, jak również, o ile ustawa nie stanowi inaczej, w sposób dorozumiany, przez każde zachowanie, w tym także przez milczące zaakceptowanie oświadczenia woli drugiej strony, milczenie jest bowiem jedną z postaci dorozumianego oświadczenia woli. Jednocześnie wymaga zwrócić uwagę na pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 11 kwietnia 2000 r. (sygn. akt III CKN 233/00, LEX nr 51826), zgodnie z którym zachowanie, polegające na niezamieszkaniu w lokalu na skutek konfliktu małżeńskiego, niezameldowaniu się w nim oraz nieponoszeniu kosztów jego utrzymania świadczy jedynie o czasowej rezygnacji z wykonywania przysługującego prawa najmu. Brak podstaw do przyjęcia, że opisane zachowanie może być uznane za dostateczne, nawet dorozumiane ujawnienie woli wypowiedzenia stosunku najmu wynikającego z decyzji administracyjnej. Nadto w wyroku z dnia 1 lutego 2000 r., sygn. akt III CKN 576/98, Sąd Najwyższy stwierdził, iż dla przyjęcia złożenia przez najemcę oświadczenia woli o wypowiedzeniu najmu lokalu w sposób dorozumiany nie jest jednakże wystarczające zachowanie się najemcy polegające na opuszczeniu lokalu przez czas kilku miesięcy gdy nie jest ono nieprzerwane, nawet gdy połączone jest z wymeldowaniem się z lokalu, zwłaszcza gdy pozostał w nim małżonek wynajmującego, będący także najemcą lokalu (art. 7 ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych) i gdy nie nastąpiło opróżnienie lokalu i zwrócenie go wynajmującemu.

Mając powyższe uwagi na względzie Sąd Okręgowy stwierdza, iż na gruncie rozpatrywanej sprawy pozwana H. L. nie wykazała, aby w okresie za który strona powodowa dochodziła należności z tytułu zapłaty czynszu najmu lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...) w S. i opłat obciążających najemcę nastąpiło skuteczne rozwiązanie zawartej przez nią z powódką w dniu 27 czerwca 1997 r. umowy najmu tego lokalu. Po pierwsze H. L. nie złożyła bowiem ani ustnego ani też pisemnego oświadczenia woli wypowiedzenia tej umowy, a więc nie wyraziła wprost takiej woli powódce. Po drugie nie ma też podstaw, aby poprzez nieponoszenie przez H. L. należności z tytułu zapłaty czynszu najmu wymienionego lokalu mieszkalnego i opłat obciążających najemcę oraz wymeldowanie się jej w dniu 25 maja 2009 r., a więc pod koniec okresu za który powódka dochodziła zapłaty (od lutego 2008 r. do lipca 2009 r.) ujawniało w dostateczny sposób w stosunku do powódki wolę pozwanej wypowiedzenia stosunku najmu. Kwestia zaś w jakim dokładnie okresie pozwana zamieszkiwała w przedmiotowym lokalu nie została w niniejszym postępowaniu przez pozwaną wykazana, zresztą nie ma ona wpływu na obowiązek zapłaty przez najemcę czynszu najmu lokalu mieszkalnego i opłat obciążających najemcę. Powódka jako wynajmujący zgodnie z umową z dnia 27 czerwca 1997 r. w okresie objętym pozwem oddała bowiem do korzystania H. L. jako najemcy przedmiotowy lokal, a to czy pozwana z niego korzystała nie ma żadnego znaczenia dla jej obowiązku wywiązania się z umowy. Natomiast powoływanie się przez autora apelacji na stan zdrowia H. L. i związaną z tym niemożność złożenia powódce oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy najmu oczywiście nie może prowadzić do konkluzji, iż takie oświadczenie zostało powódce jako adresatowi tego oświadczenia złożone. Wymaga przy tym zaakcentować, iż z art. 61 k.c. wynika, że oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła się zapoznać z jego treścią. Mając na względzie tę regulacje należy podkreślić, iż autor apelacji nie wyjaśnił nawet w sposób logiczny jakie konkretnie zachowanie się H. L. miałoby w stosunku do powódki w dostateczny sposób ujawnić jej wolę wypowiedzenia umowy najmu i co przy tym niezwykle istotne nie pokusił się nawet o podanie kiedy takie oświadczenie miałoby dojść do powódki w taki sposób aby mogła się ona zapoznać z jego treścią. Skuteczne złożenie woli wypowiedzenia umowy najmu przekładałoby się bowiem na rozpoczęcie okresu ochronnego dla stron stosunku najmu, a wiec okresu wypowiedzenia, po upływie którego dopiero umowa najmu uległaby rozwiązaniu. Przy tym zagadnieniu Sąd orzekający dla porządku zaznacza, iż § 12 umowy stron odsyła do stosownych przepisów ustaw. W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy słusznie uznał roszczenie strony powodowej za zasadne.

Odnosząc się do dalszej części apelacji Sąd Okręgowy zaznacza, iż zgodnie z art. 320 k.p.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia - wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia. Przy tym warto wskazać, iż w wyroku z dnia 18 grudnia 2013 r. (sygn. akt I ACa 916/13, LEX nr 1416150) Sąd Apelacyjny w Łodzi oraz w wyroku z dnia 31 maja 2012 r. (sygn. akt I ACa 242/12, LEX nr 1321914) Sąd Apelacyjny w Gdańsku stanęli na stanowisku, iż ochrona jaką zapewnia pozwanemu dłużnikowi art. 320 k.p.c. nie może być stawiana ponad ochronę wierzyciela w procesie cywilnym i wymaga uwzględnienia wszelkich okoliczności sprawy, w tym uzasadnionego interesu podmiotu inicjującego proces. Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy stwierdza, iż w rozpatrywanej sprawie wobec trudnej sytuacji materialnej H. L. i dotychczasowego niewywiązywania się przez nią z obowiązku uiszczania należności z tytułu umowy najmu, czego wyrazem jest przedmiotowa sprawa, apelująca nie wykazała, aby w przypadku rozłożenia przez Sąd na raty zasądzonego świadczenia H. L. miałaby realną możliwość ich spłaty, w tym nawet nie podała w jakiej ewentualnie wysokości. W tej sytuacji takie rozstrzygnięcie prowadziłoby jedynie do naruszenia interesu podmiotu inicjującego proces. Zatem również w tym zakresie Sąd orzekający podziela ocenę Sądu I instancji.

W świetle powyższych rozważań Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, o czym orzekł w punkcie 1. wyroku.

W punkcie 2. wyroku Sąd przyznał kuratorowi pozwanej adwokatowi Z. K. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie kwotę 811,80 zł w tym podatek od towarów i usług (600 x 23% + 60 x 23%), tytułem wynagrodzenia za postępowanie przed Sądem drugiej instancji – apelacyjne i zażaleniowe. Sąd Okręgowy orzekł w tym zakresie na podstawie § 1 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. z 2013 roku poz. 1476) w zw. z § 6 pkt 5 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2013 roku poz. 461 j.t.) w postępowaniu apelacyjnym i w zw. z § 6 pkt 1 w zw. z § 13 ust. 2 pkt 1 ww. rozporządzenia w postępowaniu zażaleniowym.