Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2017r.

Sąd Okręgowy w Lublinie XI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodnicząca SSO Magdalena Kurczewska-Śmiech

Sędziowie SO Ewa Bogusz-Patyra (spr.)

SO Krzysztof Wojtaszek

p.o. Protokolanta Wojciech Czajkowski

po rozpoznaniu dnia 13 czerwca 2017r.

sprawy E. K. (1) z d. K. urodzonej (...) w P. c. B.

i G. z d. T.

oskarżonej o czyn z art. 212 § 1 k.k. i art. 216 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez obrońcę oskarżonej i pełnomocnika oskarżycielki prywatnej

od wyroku Sądu Rejonowego w Puławach

z dnia 21 grudnia 2016r. sygn. akt II K 619/15

I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1. na podstawie art. 212 § 1 k.k. skazuje oskarżoną na grzywnę w wysokości 50 (pięćdziesiąt) stawek dziennych po 10 (dziesięć) złotych każda;

2. zasądza od oskarżonej na rzecz skarbu Państwa 50 (pięćdziesiąt) złotych opłaty za obie instancje;

II. w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III. zasądza na rzecz Skarbu Państwa za postępowanie odwoławcze od oskarżonej
i oskarżycielki prywatnej po 20 (dwadzieścia) złotych zwrotu poniesionych wydatków.

Ewa Bogusz-Patyra Magdalena Kurczewska-Śmiech Krzysztof Wojtaszek

Sygn. akt XI Ka 361/17

UZASADNIENIE

E. K. (2) została oskarżona o to, że

1.  w okresie od 16 września 2014 r. do czerwca 2015 roku w miejscowości L., woj. L., rozgłaszała pomówienia i oszczerstwa w celu poniżenia oskarżycielki prywatnej T. J. w opinii publicznej,

tj. o czyn przewidziany w art. 212 § 1 k.k.,

2.  we wrześniu 2014 r. w miejscowości L., woj. L., znieważała oskarżycielkę prywatną T. J. słowami powszechnie uznanymi za obelżywe,

tj. o czyn przewidziany w art. 216 § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Puławach wyrokiem z dnia 21 grudnia 2016r.

I. oskarżoną E. K. (2) w ramach czynu z pkt 1. części wstępnej wyroku uznał za winną tego, że w okresie od 16 września 2014 roku do czerwca 2015 roku daty bliżej nieustalonej w miejscowości L., woj. (...), pomawiała T. J. o takie postępowanie i właściwości, które poniżyły ją w opinii publicznej, tj. czynu wyczerpującego dyspozycję art. 212 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 212 § 1 k.k. w zw. z art. 34 § 1, § 1a pkt 1 k.k. i art. 35 § 1 k.k. wymierzył jej karę 3 (trzech) miesięcy ograniczenia wolności, polegającą na obowiązku wykonywania przez ten okres nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 (dwudziestu) godzin w stosunku miesięcznym;

II. oskarżoną E. K. (2) uniewinnił od popełnienia zarzucanego jej przestępstwa opisanego w pkt 2. części wstępnej wyroku;

III. na podstawie art. 628 pkt 1 k.p.k. zasądził od oskarżonej E. K. (2) na rzecz oskarżycielki prywatnej T. J. kwotę 1200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu poniesionych przez nią kosztów procesu;

IV. na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżoną E. K. (2) w całości od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych, wydatki przejmując na rachunek Skarbu Państwa.

Od powyższego wyroku apelację wnieśli obrońca oskarżonej i pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej.

Obrońca zaskarżył wyrok w pkt I i III w całości na korzyść oskarżonej. Zarzucił:

1. zaistnienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w postaci przedawnienia karalności czynu zarzucanego oskarżonej w pkt 1 części wstępnej wyroku, poprzez zaistnienie wszelkich opisywanych przez oskarżycielkę prywatną okoliczności już w 2012r. co skutkowało przedawnieniem ich karalności i powoduje naruszenie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 101 § 2 k.k.;

2. na podstawie art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. obrazę przepisów postępowania, a mianowicie art. 4, art. 7, art. 410 k.p.k., która miała wpływ na treść wyroku, przemawiająca się w naruszeniu zasad obiektywizmu, zasady swobodnej oceny dowodów oraz nie oparciu wyroku na całokształcie ujawnionych w toku postępowania okoliczności w tym m.in. na piśmie T. J. adresowanego do (...) (...) opatrzonego z prezentatą Prokuratury Rejonowej w Puławach (k. 90), przyznanie wyłącznie na zeznaniom świadków strony oskarżającej charakteru wiarygodności:

- bez uwzględnienia ich powiązań rodzinnych z oskarżycielką,

- bez wzięcia pod uwagę braku informacji posiadanych w sprawie przez świadków i ich wcześniejszych oświadczeń,

- uznania zeznań świadków za wiarygodne i wystarczające do skazania oskarżonej, podczas gdy nie byli oni bezpośrednimi świadkami opisywanych przez nich zdarzeń i nie byli w stanie podać źródła rzekomo usłyszanych przez nich pomówień;

3. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mającego wpływ na jego treść i polegający na przyjęciu, że oskarżona dopuściła się zarzucanego jej czynu, tj., że w okresie od 16 września 2014r. do czerwca 2015r. daty bliżej nieustalonej w miejscowości L., woj. (...), pomawiała T. J. o takie postępowanie i właściwości, które poniżyły ją w opinii publicznej, tj. czynu wyczerpującego dyspozycję art. 212 § 1 k.k., podczas gdy z zebranych w sprawie dowodów (w tym zeznań świadków) takie okoliczności nie wynikają, przede wszystkim co do czasookresu zarzucanych oskarżonej pomówień oraz ich charakteru jak przestępstwa. Zebrany materiał dowodowy w sprawie (w tym pisma świadków oraz pismo oskarżycielki prywatnej) w oparciu o zasady logiki i doświadczenia życiowego nie dawał podstaw do przypisania oskarżonej zarzucanych jej czynów we wskazanym w akcie oskarżenia czasie;

4. rażącą niewspółmierność zastosowanej wobec oskarżonej kary, bez uwzględnienia jej właściwości i warunków osobistych i ustaleniu, że oskarżona - osoba w wieku prawie 60 lat, schorowana, nie zdolna do wykonywania prac społecznych w wymiarze 20 godzin miesięcznie przez trzy miesiące, co skutkowało skazaniem oskarżonej na karę niewspółmiernie surową.

Wniósł o:

1. uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i umorzenie postępowania;

2. ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i uniewinnienie oskarżonej od zarzuconego jej czynu pomówienia T. J.;

3. w razie braku podstaw do powyższych rozstrzygnięć o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie wobec oskarżonej kary grzywny w wysokości 10 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki dziennej na 50 zł.

Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej zaskarżył wyrok w części uniewinniającej. Zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na podstawę wyroku poprzez niezasadne przyjęcie, iż nie doszło do znieważenia przez oskarżoną oskarżycielki posiłkowej T. J. podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, iż w okresie zarzutu padły z ust oskarżonej znieważające słowa.

Wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uznanie oskarżonej za winną znieważenia T. J..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy po dokonaniu kontroli wyroku Sądu I instancji stwierdził, że jedynie apelacja obrońcy oskarżonej, o ile skarżący zarzuca rażącą niewspółmierność kary jest zasadna i zasługuje na uwzględnienie. W pozostałym zakresie podniesione przez apelujących zarzuty oraz przytoczone na ich poparcie argumenty nie są trafne.

Chybiony jest zarzut obrońcy dotyczący zaistnienia, jego zdaniem, bezwzględnej przyczyny odwoławczej, powodującej konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i umorzenia postępowania (art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k.).

Jakkolwiek z dołączonych akt o sygn. II K 387/15 wynika, że T. J. jako oskarżycielka prywatna wniosła w dniu 12 maja 2015r. prywatny akt oskarżenia przeciwko E. K. (2), to jednak zarządzeniem z 10 czerwca 2015r. został on uznany za bezskuteczny z uwagi na nieusunięcie braków formalnych (k. 24 wymienionych akt). Wydane zarządzenie nie spowodowało wygaśnięcia prawa skargi ani przedawnienia karalności Zestawienie aktu oskarżenia wniesionego w sprawie o sygn. akt II K 383/15 oraz zarzutów aktu oskarżenia w sprawie niniejszej jednoznacznie wskazuje, iż nowym aktem oskarżenia objęty został okres od 16 września 2014r. do czerwca 2015r., a zatem wykraczający poza ramy zarzutu w sprawie II K 383/15 poprzez sprecyzowanie późniejszej daty końcowej zniesławienia.

Wobec tego, że akt oskarżenia w niniejszej sprawie został wniesiony 7 lipca 2015r., a data końcowa czynu z art. 212 § 1 k.k. podana przez oskarżycielkę prywatną, to czerwiec 2015r., nie może być mowy o przedawnieniu karalności, wszak akt oskarżenia został wniesiony przed upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzona dowiedziała się o osobie sprawcy (art. 101 § 2 k.k.).

Analogicznie rzecz się ma odnośnie czynu zarzuconego w pkt 2 aktu oskarżenia.

Przechodząc do pozostałych zarzutów podniesionych przez apelujących, podkreślić trzeba, że kontrola odwoławcza uzasadnia twierdzenie, iż Sąd Rejonowy procedował w niniejszej sprawie prawidłowo. Trafnie również ustalił stan faktyczny w oparciu o całokształt prawidłowo zgromadzonego oraz ujawnionego materiału dowodowego (art. 410 k.p.k.) i na jego podstawie słusznie wyprowadził wniosek, że E. K. (2) swym zachowaniem w okresie od 16 września 2014r. do czerwca 2015r. wypełniła ustawowe znamiona czynu zabronionego z art. 212 § 1 k.k. Sąd Odwoławczy, po dokonaniu kontroli wyroku Sądu I instancji w aspekcie postawionych zarzutów obrazy prawa procesowego oraz błędu w ustaleniach faktycznych uznał je za niesłuszne, a w następstwie takiej ich oceny wywiedzione z nich żądania w przedmiocie rozstrzygnięcia sprawy w II instancji za nietrafne, to zaś skutkowało utrzymaniem w mocy zaskarżonego wyroku w zakresie ustaleń co do faktów, winy i kwalifikacji prawnej przypisanego oskarżonej czynu z art. 212 § 1 k.k. oraz braku wypełnienia znamion występku z art. 216 § 1 k.k.

Ocena zgromadzonego materiału dowodowego przez Sąd I instancji dokonana została z uwzględnieniem reguł sformułowanych w art. 4, 5 i 7 k.p.k., a więc jest bezstronna i nie narusza granic swobodnej oceny oraz jest zgodna z zasadami prawidłowego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, zwłaszcza nie zawiera błędów faktycznych i logicznych.

Sąd Okręgowy podzielił argumentację Sądu Rejonowego zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, wobec czego nie zachodzi potrzeba jej ponownego przytaczania.

Oczywistym jest, że odnośnie przebiegu wydarzeń wyjaśnienia E. K. (2) pozostają w sprzeczności z zeznaniami oskarżycielki prywatnej T. J.. Rzecz jednak w tym, że relacja T. J., co do przebiegu wydarzeń i opisywanego przez nią zachowania oskarżonej oraz wypowiedzi E. K. (2) odnoszących się do oskarżycielki prywatnej, znajduje pełne potwierdzenie w zeznaniach świadków A. K. (1), A. K. (2), A. K. (3), W. J., R. J., Ł. J., w przeciwieństwie do wyjaśnień oskarżonej. Świadkowie obrony – M. K. (1), A. Ł. i Z. W. -wprawdzie starali się wspierać prezentowaną przez E. K. (2) wersję wydarzeń, niemniej jednak posiadali wyłącznie ogólną wiedzę dotyczącą sytuacji rodzinnej, natomiast nic nie wiedzieli o zachowaniu oskarżonej wobec siostry w okresie objętym zarzutem z pkt 1 aktu oskarżenia.

Sąd Rejonowy w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku odniósł się do wszystkich dowodów, ocenił każdy z nich we wzajemnym powiązaniu z całością materiału dowodowego, nie pomijając żadnej istotnej okoliczności.

Mając powyższe na względzie, stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy, rozpoznając niniejszą sprawę, dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, działając w ramach swobodnej oceny dowodów, zaś Sąd Okręgowy nie stwierdził, aby te ramy przekroczył i dopuścił się dowolności. Nietrafny jest zatem zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mającego wpływ na jego treść.

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia to błąd, który wynika bądź to z niepełności postępowania dowodowego, bądź też z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów. Może on więc być wynikiem nieznajomości określonych dowodów lub nieprzestrzegania dyrektyw obowiązujących przy ocenie dowodów (art. 7 k.p.k.). W orzecznictwie trafnie podnosi się, że zarzut ten jest słuszny tylko wówczas, gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzonych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego , nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania, nie może on natomiast sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu (wyrok SN z 24 marca 1975r., II KR 355/74, OSNPG 9/1995, poz. 84). Możliwość zatem przeciwstawienia ustaleniom Sądu orzekającego odmiennego poglądu, jak to czyni skarżąca, nie może prowadzić do wniosku o dokonaniu przez Sąd Rejonowy błędu w ustaleniach faktycznych.

Ocena prawna zachowania oskarżonej również nie budzi wątpliwości. Sąd I instancji wykazał wypełnienie przez E. K. (2) podmiotowych i przedmiotowych znamion występku z art. 212 § 1 k.k.

Podkreślić przy tym należy, że nie zawsze te same wypowiedzi, godzące w dobre imię osoby pokrzywdzonej, stanowią jednocześnie zniesławienie i zniewagę, jak tego chce pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej.

Cytowane przez pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej wypowiedzi oskarżonej w dosłownym brzmieniu nie zawierają zniewag lecz pomówienia o postępowanie, które mogło poniżyć T. J. w opinii publicznej. Zniewaga to nazwanie kogoś obraźliwie. Skoro oskarżona nie wypowiadała inwektyw pod adresem oskarżycielki posiłkowej, to oczywistym jest, że nie popełniła przestępstwa z art. 216 § 1 k.k. Tym samym apelacja ma charakter polemiczny i nie może wzruszyć uniewinnienia E. K. (2) od czynu zarzuconego w pkt 2 aktu oskarżenia.

Wniesiony przez obrońcę środek odwoławczy skutkować musiał zmianą zaskarżonego wyroku w zakresie orzeczonej kary, która jawi się jako oczywiście i rażąco niewspółmiernie surowa, zwłaszcza gdy się zważy na dotychczasową niekaralność oskarżonej jak również istniejący konflikt rodzinny, który wynika z relacji wszystkich świadków. W ocenie Sądu Okręgowego rodzaj i charakter naruszonego dobra, rodzaj oraz rozmiar ujemnych następstw przestępstwa a także warunki i właściwości osobiste sprawcy dają pełną podstawę do przyjęcia, że karą nie przekraczającą stopnia winy, uwzględniającą stopień społecznej szkodliwości czynu oraz spełniającą cele wychowawcze i zapobiegawcze, które ma osiągnąć w stosunku do E. K. (2), a także w zakresie społecznego oddziaływania, jest kara grzywny. Równowartość jednej stawki dziennej uwzględnia możliwości majątkowe i zarobkowe oskarżonej.

Z przytoczonych wyżej względów, nie znajdując podstaw do uwzględnienia apelacji oraz wobec braku okoliczności, o których mowa w art. 439 § 1 k.p.k. i 440 k.p.k., zaskarżony wyrok, poza wskazaną zmianą, w pozostałym zakresie jako trafny, należało na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. utrzymać w mocy.

Konsekwencją zmiany rodzaju kary było zasądzenie od oskarżonej jednej opłaty za obie instancje, zgodnie z art. 10 ust.1 ustawy o opłatach w sprawach karnych z dnia 23 czerwca 1973r. (Dz.U. 1983, Nr 49, poz. 223 z późn. zmianami).

Rozstrzygnięcie o wydatkach za instancję odwoławczą uzasadniają przepisy art. 636 § 3 k.p.k. w zw. z art. 633 k.p.k.

K. Wojtaszek M. Kurczewska-Śmiech E. Bogusz-Patyra