Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 1441/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 maja 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych po rozpatrzeniu wniosku z dnia 6 lutego 2015 r. odmówił K. P. prawa do dodatku pielęgnacyjnego. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że w wyniku przeprowadzonego badania Komisja Lekarska orzeczeniem z dnia 24 kwietnia 2015 r. nie stwierdziła niezdolności do samodzielnej egzystencji, wobec czego brak jest podstaw do przyznania prawa do dodatku pielęgnacyjnego.

/decyzja – k. 7 akt ZUS/

K. P. w dniu 18 maja 2015 r. złożył odwołanie od w/w decyzji. Decyzji zarzucił obrazę przepisów tj. art. 365 §1 kpc, gdyż sprawa jego niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji została już prawomocnie rozstrzygnięta w postępowaniu toczącym się przed Sądem Okręgowym w Łodzi pod sygnaturą akt VIII U 883/98. W powyższym postępowaniu lekarz biegły sądowy okulista w protokole dołączonym do akt sprawy wnioskował o przyznanie ubezpieczonemu dodatku pielęgnacyjnego. Nadto skarżący dodał, że charakter schorzeń okulistycznych, neurologicznych, laryngologicznych, psychiatrycznych oraz wieloletnie ich współistnienie czyni go osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji w rozumieniu postrzegania oraz wykonywania czynności w życiu codziennym wymagających stałej długotrwałej pomocy innych osób.

/odwołanie – k. 2/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 1 czerwca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie, podnosząc argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 3/

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Wnioskodawca K. P. urodził się w dniu (...)

/okoliczność bezsporna/

Ubezpieczony posiada wykształcenie zawodowe. Jest mechanikiem maszyn i urządzeń przemysłowych.

/okoliczność bezsporna/

K. P. jest całkowicie, trwale niezdolny do pracy od 1 stycznia 1998 r.

/okoliczność bezsporna/

Orzeczeniem (...) do spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w P. z dnia 5 kwietnia 2000 r. zaliczono K. P. do znacznego stopnia niepełnosprawności. Orzeczony stopień niepełnosprawności ma charakter trwały i orzeczenie zostało wydane na stałe. Ustalony znaczny stopień niepełnosprawności datuje się od 5 kwietnia 2000 r., nie da się ustalić daty powstania niepełnosprawności.

/orzeczenie o stopniu niepełnosprawności – k. 2 dokumentacji medycznej/

W dniu 6 lutego 2015 r. ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie dodatku pielęgnacyjnego.

/wniosek – k. 1 akt ZUS/

Lekarz Konsultant ZUS z zakresu neurologii rozpoznał u wnioskodawcy organiczne zaburzenia osobowości, cechy otępienia lekkiego stopnia. Lekarz wskazał, że ubezpieczony jest leczony z powodu padaczki, z rozpoznanymi organicznymi zaburzeniami osobowości oraz cechami otępienia lekkiego stopnia, niedowidzeniem obuocznym i niedosłuchem obustronnym znacznego stopnia zaprotezowany aparatem słuchowym obustronnie. Podał, że ubezpieczony zgłasza napady padaczkowe 1 – 2 w miesiącu, choć jak wynika dokumentacji medycznej poradni neurologicznej, padaczka jest dobrze kontrolowana farmakologicznie. Ubezpieczony zgłasza wieloletnie dolegliwości bólowe kręgosłupa lędźwiowo – krzyżowego uniemożliwiające poruszanie się, dlatego z tego powodu od kilku miesięcy porusza się na wózku inwalidzkim, co nie ma potwierdzenia w żadnej dokumentacji medycznej, że badany wymaga poruszania się przy pomocy wózka inwalidzkiego lub osób drugich, tym bardziej że z badania neurologicznego z dnia 5 marca 2015 r. zawartego w dokumentacji medycznej poradni neurologicznej jednoznacznie wynika, że u orzekanego nie stwierdzono objawów patologicznych, ogniskowych, ubytkowych, podrażnieniowych i patologicznych ze strony (...). Lekarza Konsultant orzekł, że ubezpieczony jest zdolny do samodzielnej egzystencji.

/opinia konsultanta ZUS – k. 5 – 8 dokumentacji medycznej/

Orzeczeniem Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 31 marca 2015 r. ubezpieczony nie został uznany za niezdolnego do samodzielnej egzystencji. Lekarz rozpoznał u badanego padaczkę, organiczne zaburzenia osobowości, cechy otępienia lekkiego.

/orzeczenie – k. 3 akt ZUS, opinia lekarska – k. 9 dokumentacji medycznej/

Ubezpieczony złożył sprzeciw od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS.

/sprzeciw – k. 10 dokumentacji medycznej/

Orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 24 kwietnia 2015 r. wnioskodawca nie został uznany za niezdolnego do samodzielnej egzystencji. U ubezpieczonego Komisja rozpoznała padaczkę, stan po odległym urazie czaszkowo – mózgowym, organiczne zaburzenia osobowości, cechy otępienia lekkiego stopnia, zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne kręgosłupa LS z zespołem bólowym bez objawów korzeniowych, niedosłuch obustronny – zaaparatowany, niedowidzenie obu oczu od dzieciństwa, nadciśnienie tętnicze poddające się leczeniu.

/orzeczenie – k. 5 akt ZUS, opinia lekarska – k. 13 – 14/

Zaskarżoną decyzją z dnia 8 maja 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych po rozpatrzeniu wniosku z dnia 6 lutego 2015 r. odmówił K. P. prawa do dodatku pielęgnacyjnego. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że w wyniku przeprowadzonego badania Komisja Lekarska orzeczeniem z dnia 24 kwietnia 2015 r. nie stwierdziła niezdolności do samodzielnej egzystencji, wobec czego brak jest podstaw do przyznania prawa do dodatku pielęgnacyjnego.

/decyzja – k. 7 akt ZUS/

W przeprowadzonym w toku postępowania badaniu sądowo neurologicznym u wnioskodawcy rozpoznano padaczkę, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa z dyskopatiami L4/L5/S1 z zespołem bólowym, obecnie bez objawów ograniczenia sprawności ruchowej. Poza obustronnym osłabieniem odruchów skokowych w obecnie przeprowadzonym badaniu neurologicznym nie stwierdzono u badanego innych objawów ogniskowego uszkodzenia układu nerwowego, w szczególności mogących powodować istotne ograniczenie sprawności ruchowej w postaci niedowładów czy porażenia kończyn. Brak jest danych o ewentualnym leczeniu takich objawów w znajdującej się w aktach sprawy dokumentacji lekarskiej. Zespół bólowy krzyża, nie uzasadnia tego aby wnioskodawca musiał jeździć na wózku. Z neurologicznego punktu widzenia wnioskodawca jest zdolny do samodzielnej egzystencji.

/opinia lekarza biegłego sądowego z zakresu neurologii dr n. med. J. Z. – k. 9 – 10, ustna opinia uzupełniająca z dnia 20 grudnia 2016 r. – 00:03:06 – 00:08:50 – płyta CD – k. 65/

W badaniu psychologicznym ubezpieczonego wykorzystano metody kliniczne i eksperymentalne. W trakcie badania ubezpieczony był zorientowany, niechętny do współpracy, nastrój obniżony, drażliwy. Kontakt werbalny trudny do nawiązania z powodu niedosłuchu. Zadań graficznych czy kwestionariuszy nie jest z kolei w stanie wykonać z powodu wady wzroku. W opinii psychiatrycznej wykonanej w 2013 r. są zawarte dane z rozmowy z badanym świadczące o tym, że był wówczas w pełnym kontakcie, podawał dokładne daty ze swojego życia. Wtedy zgłaszał skargi na osłabienie pamięci (po wypadkach), nerwowość, drażliwość. Nie zgadzał się z opinią, że ma zaburzenia osobowości. Aktualnie obraz kliniczny badanego jest zupełnie inny, kontakt w zasadzie prawie niemożliwy do nawiązania. Świadczy to o postępujących zmianach organicznych w o.u.n. w dokumentacji medycznej ZUS znajdują się trzy oceny według skali B.. Ich wyniki są bardzo zróżnicowane od 70 do 35 pkt. Jednak ta skala nie zawiera punktów oceniających zaburzenia słuchu, wzroku czy zmian otępiennych, które także ograniczają samodzielność ubezpieczonego. Wnioskodawca nie ma żadnych zainteresowań, jest bierny w domu. Wnioskodawca jest leczony z powodu padaczki co nie jest bez znaczenia dla struktur mózgu. Na postawie analizy akt sprawy oraz na podstawie przeprowadzonego badania psychologicznego stwierdzono u badanego zaburzenia sprawności procesów poznawczych na skutek zmian organicznych w mózgu, aktualnie o znaczącym stopniu nasilenia, cechy osobowości charakteropatycznej. W ocenie neuropsychologicznej badany wymaga opieki innych osób.

/opinia biegłego sądowego specjalisty neuropsychologa dr L. S. – k. 28, ustna opinia uzupełniająca z dnia 20 grudnia 2016 r. – 00:08:50 – 00:18:57 – płyta CD – k. 65/

U wnioskodawcy w badaniu psychiatrycznym rozpoznano zaburzenia otępienne z zaburzeniami zachowania, padaczkę. Wnioskodawca był jeden raz hospitalizowany psychiatrycznie. Stwierdzono u badanego zespół otępienny w znacznym stopniu utrudniający codzienne funkcjonowanie. Wnioskodawca jest słabo słyszący, niedowidzący i otępiały, niezorientowany w miejscu i czasie, wymaga przygotowania i podania posiłków, mycia zaprowadzenia do WC i posadzenia na sedesie. Ubezpieczony z psychiatrycznego punktu widzenia jest niezdolny do samodzielnej egzystencji trwale od daty złożenia wniosku tj. od 6 lutego 2015 r.

/opinia biegłego sądowego z zakresu psychiatrii G. P. – k. 29 – 30/

W przeprowadzonym w toku postępowania badaniu sądowo okulistycznym wskazano, że dokumentacja dotycząca narządu wzroku istnieje od 13 grudnia 2013 r. V. = 0.2 po korekcji. Stan narządu wzroku K. P. na dzień 13 grudnia 2013 r. uzasadnia całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy. Z okulistycznego punktu widzenia ubezpieczony jest zdolny do samodzielnej egzystencji.

/opinia biegłego sądowego specjalisty chorób oczu R. M. – k. 80/

U wnioskodawcy w badaniu laryngologicznym stwierdzono obustronną głuchotę, zaburzenia statyki ciała. Kontakt z ubezpieczonym wysoce utrudniony. Z ograniczeniem reaguje na polecenia wydawane mową głośną wydawaną przy małżowinach, statyka wyraźnie zachwiana, chód możliwy przy wspomaganiu przez drugą osobę. Wnioskodawca wymaga stałej opieki i pomocy przy zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych z powodu wysoce zaawansowanego niedołęstwa, które potęguje między innymi głuchota i zaburzenie statyki ciała. Opiniowany jest niezdolny całkowicie do jakiejkolwiek pracy.

/opinia biegłego sądowego z zakresu laryngologii dr n. med. A. L. – k. 81 – 82/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie zgromadzonych dokumentów w aktach sprawy, aktach rentowych oraz przede wszystkim na podstawie opinii biegłych specjalistów z zakresu: psychologii, psychiatrii, neurologii, laryngologii i okulistyki. Opinie te są wiarygodne i zostały sporządzone przez biegłych o specjalnościach właściwych z punktu widzenia schorzeń, na jakie cierpi wnioskodawca, w oparciu o analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej i bezpośrednie badanie wnioskodawcy. Biegli określili schorzenia występujące u badanego i ocenili ich znaczenie dla jego zdolności do samodzielnej egzystencji.

Biegły neurolog wskazał, że wnioskodawca jest zdolny do samodzielnej egzystencji.

Biegły laryngolog wskazał, że wnioskodawca wymaga stałej opieki i pomocy przy zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych z powodu wysoce zaawansowanego niedołęstwa, które potęguje między innymi głuchota i zaburzenie statyki ciała. W jego ocenie ubezpieczony jest niezdolny całkowicie do jakiejkolwiek pracy.

W ocenie psychiatry, który wspierał się pomocniczo opinią psychologa ubezpieczony jest niezdolny trwale do samodzielnej egzystencji od daty złożenia wniosku tj. od 6 lutego 2015 r.

Zdaniem biegłego okulisty stan narządu wzroku K. P. na dzień 13 grudnia 2013 r. uzasadnia całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy natomiast jest zdolny do samodzielnej egzystencji.

Opinie biegłych zostały wyczerpująco uzasadnione, a końcowe wnioski orzecznicze wynikają w sposób logiczny z treści opinii. W ustnych opiniach uzupełniających biegli neurolog i psycholog dodatkowo w sposób szczegółowy odnieśli się do zgłoszonych wątpliwości, uwag i zarzutów.

W ocenie Sądu nie ma podstaw do tego by podważać wiarygodność i moc dowodową opinii biegłych, a kwestia zdolności do samodzielnej egzystencji odwołującego została dostatecznie wyjaśniona.

Dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, a mianowicie korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art. 217 § 1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód
z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych lub z opinii instytutu, jedynie wtedy, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974r. II CR 817/73, nie publ).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 roku, Nr 1440, ze zm.), dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukończyła 75 lat życia.

Z analizy przepisu wynika, iż przesłanki w postaci całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji muszą wystąpić łącznie.

Zgodnie z art. 12 powyższej ustawy, niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się, stosownie do art. 13 ust. 1 ustawy stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Sam termin „niezdolność do samodzielnej egzystencji” zdefiniowany został w art. 13 ust. 5 w/w ustawy, jako spowodowana naruszeniem sprawności organizmu konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy drugiej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Pojęcie to ma zatem szeroki zakres przedmiotowy. Obejmuje bowiem opiekę, oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp. oraz pomoc w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza. Wszystkie zaś powyższe elementy łącznie wyczerpują treść terminu „niezdolność do samodzielnej egzystencji” (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 lutego 2002 r.,III AUa 1333/2001, LexPolonica nr 364215).

Dodać należy, że niezdolność do samodzielnej egzystencji występuje nawet wtedy, gdy osoba całkowicie niezdolna do pracy może wypełniać niektóre z elementarnych czynności życiowych we własnym zakresie np. zje posiłek przygotowany przez inną osobę, o ile w pozostałym zakresie jest pozbawiona praktycznej możliwości egzystowania w humanitarnych warunkach bez koniecznej stałej lub długotrwałej pomocy ze strony osoby drugiej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 5 września 2013 r., III A Ua 16 42/12, Lex nr 1372288).

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie toczącej się z odwołania od decyzji z dnia 8 maja 2015 r. było, czy ubezpieczony K. P. jest niezdolny do samodzielnej egzystencji i czy spełniła w związku z tym wszystkie przesłanki do nabycia prawa do dodatku pielęgnacyjnego.

Celem ustalenia powyższych okoliczności, Sąd Okręgowy na mocy art. 279, 284 i 292 k.p.c. dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych psychiatry i psychologa, neurologa, okulisty i laryngologa zgodnie z rodzajem schorzeń występujących u ubezpieczonego. Należy bowiem wskazać, iż subiektywna ocena stanu zdrowia ubezpieczonego i przekonanie strony skarżącej, że wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy na stałe oraz, że jest niezdolny do samodzielnej egzystencji nie może zastąpić oceny dokonanej przez biegłych sądowych, tj. wysokiej klasy specjalistów, którzy w przekonujący sposób uzasadnili swoje stanowisko (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 1998 r., II UKN 466/97, OSNAP 1999/1/25).

W szczególności Sąd Okręgowy zważył, że biegły psychiatra posiłkując się opinią psychologa w swojej opinii wskazał, iż rozpoznał u odwołującego zaburzenia otępienne z zaburzeniami zachowania, padaczkę i uznał, że jest on niezdolny trwale do samodzielnej egzystencji od daty złożenia wniosku tj. od 6 lutego 2015 r.

Także w sądowym badaniu psychologicznym wykonanym przez biegłego psychologa stwierdzono u wnioskodawcy zaburzenia sprawności procesów poznawczych na skutek zmian organicznych w mózgu, aktualnie o znaczącym stopniu nasilenia, cechy osobowości charakteropatycznej. W ocenie neuropsychologicznej badany wymaga opieki innych osób.

Biegły laryngolog wskazał, że wnioskodawca wymaga stałej opieki i pomocy przy zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych z powodu wysoce zaawansowanego niedołęstwa, które potęguje między innymi głuchota i zaburzenie statyki ciała. W jego ocenie ubezpieczony jest niezdolny całkowicie do jakiejkolwiek pracy.

Zaś biegli okulista, neurolog uznali, że ubezpieczony jest zdolny do samodzielnej egzystencji.

Opinie sporządzone przez w/w biegłych sądowych w niniejszej sprawie są – w ocenie Sądu Okręgowego– wnikliwe i wyczerpujące, logiczne i spójne, a wnioski w nich zawarte prawidłowo uzasadnione. Zostały one wydane przez biegłych sądowych specjalistów o specjalnościach adekwatnych do rodzaju schorzenia rozpoznanego u odwołującego, o uznanym autorytecie i dużym doświadczeniu zawodowym oraz praktyce. Opinie zostały wydane po uprzednio przeprowadzonym badaniu ubezpieczonego oraz zapoznaniu się ze zgromadzoną przez stronę skarżącą dokumentacją medyczną. Biegli w sposób wyczerpujący i przekonywujący wskazali również, dlaczego wydali opinie powyższej treści.

Jak wynika z wniosków wydanych przez biegłych odwołujący nie jest zdolny do podejmowania samodzielnie czynności życia codziennego i spełnia wszystkie warunki niezbędne do przyznania mu świadczenia w postaci dodatku pielęgnacyjnego z tytułu niezdolności do samodzielnej egzystencji na stałe od daty złożenia wniosku.

Na marginesie – podzielając w całości pogląd Sądu Apelacyjnego w Łodzi - wskazać należy, że orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, które dołączyła do akt sprawy strona skarżącą nie stanowi podstawy do przyznania świadczenia z ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Orzeczenie to wydawane jest do innych celów i w innym trybie. O niepełnosprawności orzekają zespoły powołane na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j.: Dz.U. z 2011r., Nr 27 poz. 721). Ustawa ta ustala trzy stopnie niepełnosprawności, które stosuje się do realizacji celów określonych tą ustawą. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności nie ma żadnego wpływu na prawa do świadczeń określonych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, w tym dodatku pielęgnacyjnego, o którym mowa w art. 75 tej ustawy. Co prawda po myśli art. 5 pkt 1a) ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o niezdolności do samodzielnej egzystencji, ustalone na podstawie art. 13 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jest traktowane na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, to jednak nie odwrotnie. Orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności nie jest traktowane jako orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji ustalanej dla potrzeb świadczeń wynikających z ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Osoba ubiegająca się o dodatek pielęgnacyjny musi uzyskać orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy i o niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Mając na uwadze wszystkie wyżej przytoczone przepisy i rozważania prawne Sąd Okręgowy zgodnie z art. 477 14 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał K. P. prawo do dodatku pielęgnacyjnego z tytułu niezdolności do samodzielnej egzystencji od dnia 1 lutego 2015 r. na stałe.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organowi rentowemu, wypożyczyć organowi rentowemu akta rentowe.

K.K.-W.