Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 13 maja 2015 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Dorota Gamrat - Kubeczak
Sędziowie:	SO Karina Marczak (spr.) SO Zbigniew Ciechanowicz
Protokolant:	st. sekr. sąd. Dorota J. Szlachta

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 maja 2015 roku w S.

sprawy z wniosku A. G.

z udziałem J. D. (1)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wniesionej przez uczestnika od postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 20 maja 2014 roku, sygn. akt II Ns 985/11

1.  oddala apelację;

2.  ustala, że wnioskodawczyni i uczestnik ponoszą koszty postępowania apelacyjnego związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt: II Ca 1307/14

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 20 maja 2014 roku Sąd Rejonowy Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie po rozpoznaniu sprawy z wniosku A. G. z udziałem J. D. (1) o podział majątku wspólnego ( sygn. akt II Ns 985/11):

I.  ustalił, że w skład majątku wspólnego A. G. i J. D. (1) wchodzą następujące składniki:

1.  narożnik skórzany o wartości 2.650 zł,

2.  witryna I. o wartości 435 zł,

3.  dwie szafki R. I. o łącznej wartości 430 zł,

4.  ława I. o wartości 140 zł,

5.  szafa dwudrzwiowa H. o wartości 590 zł,

6.  komoda H. o wartości 400 zł,

II.  podzielił majątek wspólny stron w ten sposób, że składnik opisany w punkcie I1. postanowienia o wartości 2650 zł przyznał J. D. (2), zaś składniki opisane w punkcie I. 2-6 postanowienia o łącznej wartości 1995 zł przyznaje A. G.,

III.  ustalił, że w trakcie trwania małżeństwa strony poniosły nakłady z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego J. D. (2) w kwocie 66.771,73 zł,

IV.  tytułem spłaty i rozliczenia nakładów zasądził od J. D. (2) na rzecz A. G. kwotę 33 713,37 zł, płatną w terminie 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia,

V.  nakazał J. D. (2) wydać na rzecz A. G. składniki opisane w punkcie I. 2-6 postanowienia, w terminie 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia,

VI.  w pozostałym zakresie wnioski stron oddalił,

VII.  wskazał, iż koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie, w tym koszty zastępstwa adwokackiego każda ze stron ponosi we własnym zakresie.

VIII.  nakazał pobrać od każdej ze stron, na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego- P. i Zachód w S. kwoty po 49,40 zł tytułem kosztów sądowych.

Sąd Rejonowy oparł powyższe rozstrzygnięcie na następującym stanie faktycznym:

Strony poznały się na emigracji w Irlandii. Od początku roku 2006 rozpoczęły wspólne życie w konkubinacie. W. pracowała w przedszkolu, zaś uczestnik - na budowie. Nie mieli wspólnego rachunku bankowego. W Irlandii przebywali do maja 2008 r., po czym za namową uczestnika oboje wrócili do Polski i zamieszkali w S., w wynajętym mieszkaniu. W 2007 r. J. D. (1) kupił w P. na kredyt mieszkanie, które następnie wynajmował, a pieniądze z najmu przeznaczał na spłatę kredytu. Na kredyt kupił również działkę we wsi W.. Transakcji tych dokonał przez swoją siostrę, jako pełnomocnika. Po powrocie do Polski J. D. (1) założył działalność gospodarczą w branży budowlanej. A. G. początkowo nie podjęła pracy, lecz od 2009 r. uczyła angielskiego na kursach weekendowych, prowadziła biuro poselskie oraz zajęcia w domu kultury, współpracowała też z radiem.

W dniu 14 sierpnia 2008 r. strony zawarły związek małżeński, zaś wyrok rozwodowy uprawomocnił się 13 stycznia 2011 r. Z prezentów ślubnych strony otrzymały kwotę ok. 16.000 zł, z czego ponad 6.000 zł wydały na podróż poślubną do Tunezji. W czerwcu 2009 r. rodzice J. D. (1) zaproponowali stronom, aby zamieszkały w ich mieszkaniu przy ul. (...) w S., zaś sami wyprowadzili się stamtąd. Strony rozpoczęły remont tego mieszkania. Rodzice A. G. dali stronom 5.000 zł na remont mieszkania przy ul. (...), pomagali też przy remoncie mieszkania w P., składali meble, kupili lodówkę i dwie leżanki. Rodzice J. D. (1) kupili z kolei pralkę i farby do ścian. Do mieszkania przy ul. (...) strony kupiły narożnik skórzany, witrynę, dwie szafki RTV oraz ławę I., szafę i komodę H.. Po wyprowadzeniu się uczestnika z rzeczy tych korzystała wnioskodawczym (przez okres zamieszkiwania w lokali przy ul. (...)), obecnie są one w posiadaniu uczestnika.

W dniu 12 grudnia 2009 r. uczestnik wyprowadził się z mieszkania przy ul. (...), pozostawiając w nim wnioskodawczynię. A. G. dokończyła remont mieszkania, mając nadzieję, że mąż do niej wróci. W trakcie trwania związku małżeńskiego strony spłaciły kredyty na mieszkanie w P. i na działkę we W. w łącznej kwocie 66.771,73 zł.

Mając powyższe na względzie Sąd Rejonowy wskazał, iż pomimo tego, że wniosek dotyczył podziału majątku po rozwodzie, w toku sprawy okazało się, że znaczna część roszczeń dotyczy okresu trwania konkubinatu stron, a nie małżeństwa.

Sąd wskazał, iż do rozliczeń pomiędzy konkubentami nie stosuje się przepisów dotyczących stosunków majątkowych małżeńskich. Do roszczeń z tytułu nabytych wspólnie nieruchomości i rzeczy ruchomych, jak również z tytułu nakładów dokonanych na te przedmioty, należy stosować przepisy o zniesieniu współwłasności, natomiast co do roszczeń z tytułu nakładów dokonanych przez jednego z konkubentów na wchodzące w skład wspólnego gospodarstwa przedmioty majątkowe należące do drugiej z tych osób, zastosowanie znaleźć powinny przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. W ocenie Sądu wnioskodawczyni nie udowodniła, aby w okresie pobytu w Irlandii utrzymywała uczestnika a to na niej jako wywodzącej z tej okoliczności skutki prawne spoczywał ciężar wykazania wydatkowania konkretnych kwot, spłaty jego rat kredytowych i powiększania jego oszczędności. Brak jest również dowodów na to, żeby powstała współwłasność jakichkolwiek oszczędności.

Wspólność majątkowa powstała z chwilą zawarcia małżeństwa trwa przez cały czas jego trwania. Ustaje jednak w dacie rozwiązania związku małżeńskiego, a zatem jak w rozważnej sprawie z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwiązującego małżeństwo przez rozwód. Art. 46 k.r.io nakazuje do wspólności majątkowej, do czasu jej ustania w drodze podziału majątku wspólnego, stosować przepisy art. 43 oraz 45 k.r.o., a w sprawach nieunormowanych - odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego, tj. art. 1035 do (...) k.c. i przepisy o dziale spadku. Na podstawie odesłania zawartego w art. 1035 k.c. należy stosować przepisy art. 196 do 212 k.c. Sąd ustalił, że w skład majątku wspólnego stron weszły meble, zakupione w trakcie trwania związku małżeńskiego. Dokonał podziału tych przedmiotów, przyznając uczestnikowi kanapę (o wartości 2.650 zł), którą użytkuje aktualnie jego matka, zaś wnioskodawczym pozostałe meble (o łącznej wartości 1.995 zł). Taki sposób podziału nastąpił z uwagi na porównywalne wartości tych składników i pierwszeństwo podziału w naturze, przed innymi sposobami zniesienia współwłasności. Odnosząc się do kwestii pieniędzy z prezentów ślubnych wskazał, iż brak jest dowodów na to, aby istniały one w chwili uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, a wręcz przeciwnie, same zeznania stron wskazują na to, że pieniądze te zostały wydane w trakcie trwania związku małżeńskiego, m.in. na podróż do Tunezji. Brak było podstaw prawnych do uwzględnienia wniosku wnioskodawczyni o obowiązku zwrotu przez uczestnika pieniędzy zainwestowanych w działalność gospodarczą. Normalną decyzją małżonków jest staranie o utworzenie sobie miejsca pracy i inwestowanie w to środków finansowych i tak było również w tym przypadku, dochody z działalności gospodarczej zasilały budżet rodziny, którą strony założyły, brak jest zatem podstaw do jakichkolwiek rozliczeń z tego tytułu.

Odnosząc się do kwestii rozliczenia nakładów wskazał, iż w piśmie procesowym z 17 kwietnia 2012 r. pełnomocnik uczestnika potwierdził, że w trakcie trwania związku małżeńskiego strony spłaciły kredyty na mieszkanie w P. i na działkę we W. w łącznej kwocie 66.771,73 zł. Taką też kwotę sąd przyjął, jako nakład z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika - tj. spłatę kredytów na nieruchomości stanowiące jego majątek osobisty. Na podstawie art. 45 k.r.o. sąd tytułem spłaty i rozliczenia nakładów zasądził od zatem uczestnika na rzecz wnioskodawczym kwotę 33.713,37 zł. Art. 31 § 2 k.r.o. stanowi, że dochody z majątku osobistego każdego z małżonków należą do majątku wspólnego, tak więc, jeśli kredyty w znacznej części spłacane były z dochodów z najmu mieszkania J. D. (1), nie zmienia to kwalifikacji ich jako nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika. Raty kredytowe, które były spłacane przed zawarciem związku małżeńskiego nie podlegają rozliczeniu, również z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, gdyż wnioskodawczym nie udowodniła, jakoby poprzez zainwestowanie swoich osobistych dochodów przyczyniła się do spłaty którejkolwiek z rat.

Odnosząc się do kwestii rozliczenia darowizn od (...) na rzecz (...) – to zdaniem Sądu zasady doświadczenia życiowego przemawiają za opcją, że była to darowizna dla obu stron, zwłaszcza że byli wówczas małżeństwem i remontowali mieszkanie. Tym niemniej Sąd nie znalazł podstaw prawnych do rozliczenia z tego tytułu, ponieważ pieniądze te zostały zainwestowane w mieszkanie rodziców uczestnika, a więc osób stanowiłyby ewentualne roszczenie wobec osób trzecich, nie będących stronami tego postępowania. W tym zakresie wniosek więc należało oddalić. Co do roszczenia o rozliczenie darowizny rodziców wnioskodawczym w postaci dwóch leżanek i lodówki, kupionych do mieszkania w P., pełnomocnik wnioskodawczym na rozprawie w dniu 6 maja 2014 r. oświadczył, że nie wnosi o zaliczenie ich do majątku wspólnego. Ponieważ żadna ze stron nie twierdziła, że rzeczy te stanowią ich wspólność majątkową, ani też współwłasność, wnioskodawczym służyłoby co najwyżej roszczenie o wydanie tych rzeczy, czego może domagać się w postępowaniu procesowym, a nie w sprawie o podział majątku. O kosztach postępowania Sąd orzekł w oparciu o art. 520 §1 k.p.c.

Apelację od powyższego postanowienia wywiódł uczestnik postępowania zaskarżając go w części tj. w pkt. IV.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, iż termin 1 miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia do zapłaty kwoty 33.713,37 zł jest terminem odpowiednim dla dokonania spłaty i rozliczenia nakładów na rzecz Wnioskodawczyni, podczas gdy właściwym terminem, uwzględniającym aktualną sytuację rodzinną, majątkową i finansową Uczestnika postępowania jest termin 6 miesięcy, poczynając od uprawomocnienia się orzeczenia.

Tak zarzucając, wniósł o zmianę postanowienia w zaskarżonej części poprzez ustalenie, iż uczestnik postępowania zobowiązany będzie do zapłaty na rzecz Wnioskodawczyni kwoty 33.713,37 zł. w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia. Apelacja zawierała także wniosek o przyznanie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania kosztów postępowania wg norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Apelujący podniósł, iż Sąd I instancji uchylił się od wskazania czym kierował się przyjmując taki termin, co w zasadzie uniemożliwia merytoryczną kontrolę orzeczenia. W każdym razie termin ten nie odpowiada i nie koresponduje z aktualną sytuacją życiową uczestnika postępowania. Obecnie jest on osobą niepracującą, zarejestrowaną jako bezrobotny a prowadzoną uprzednio działalność gospodarczą zlikwidował. Taki stan rzeczy istnieje od listopada 2013 r. Uczestnik postępowania nie posiada wartościowych składników majątkowych. Dysponuje starym autem A. (...) z 1996 r. Nie posiada żadnych oszczędności, a czynsz z tytułu najmu należącego do niego lokalu jest przeznaczany na spłatę kredytu hipotecznego, przy czym miesięczna rata wynosi 1.700,- zł. W tym stanie rzeczy Uczestnik postępowania nie jest w stanie zapłacić w ciągu miesiąca kwoty ponad 30.000,- zł. Potrzebuje on czasu, aby zgromadzić takie środki, czy to w wyniku własnej pracy, czy to na skutek udzielonej mu na te potrzeby pożyczki przez osoby trzecie. Optymalnym termem jest termin 6 miesięcy licząc od uprawomocnienia się orzeczenia, zwłaszcza iż wnioskodawczyni nie podniosła, aby środki te były jej niezbędne na np. zakup mieszkania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestnika nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, wbrew twierdzeniom apelującego brak było podstaw do zmiany określonego przez Sąd I instancji terminu uiszczenia spłaty na rzecz wnioskodawczyni.

Jak wynika z akt sprawy, Sąd Rejonowy w punkcie IV postanowienia z dnia 20 maja 2014 r., zasądził tytułem spłaty i rozliczenia nakładów od J. D. (2) na rzecz A. G. kwotę 33.713,37 zł, płatną w terminie 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia.

Zgodnie z przepisem art. 212 § 1 zdanie pierwsze k.c., jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przepis § 3 tego artykułu stanowi zaś, iż jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych.

Podnieść należy, iż w treści apelacji skarżący w sposób jednoznaczny wskazał, iż wprawdzie nie jest w stanie zapłacić zasądzonej kwoty w ciągu miesiąca, jednakże optymalny dla niego termin do zgromadzenia potrzebnej kwoty to 6 miesięcy. Na podkreślenie zasługuje przy tym okoliczność, iż zaskarżone orzeczenie, w którym zasądzono od apelującego na rzecz wnioskodawczyni kwotę spłaty, zostało wydane w dniu 20 maja 2014 r. a zatem blisko rok przed rozpoznaniem apelacji. Dodać należy, iż bezspornym jest, że skarżący nie kwestionował wysokości zasądzonej od niego spłaty, a jedynie termin w jakim miałby ją uiścić na rzecz wnioskodawczyni.

Sąd Odwoławczy podkreśla, iż apelujący, mając wiedzę jaką kwotę musi zgromadzić na spłatę wnioskodawczyni i nie kwestionując jej wysokości, powinien był podjąć działania w celu zdobycia stosownych środków natychmiast po uzyskaniu zaskarżonego orzeczenia. Mając zatem na względzie, że od wydania zaskarżonego postanowienia upłynął okres blisko 12 miesięcy, nie ulega wątpliwości, że skarżący miał na pozyskanie środków na spłatę dwukrotnie więcej czasu niż deklarowane przez siebie 6 miesięcy. Tym samym określony przez Sąd I instancji termin dokonania spłaty wnioskodawczyni w postaci jednego miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia należy uznać za całkowicie wystarczający, uwzględniając wskazane wyżej uwagi dotyczące obowiązku podjęcia działań zmierzających do uzyskania stosownych środków finansowych niezwłocznie po dowiedzeniu się o konieczności dokonania spłaty i jej wysokości.

Mając powyższe rozważania na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 postanowienia.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 2 na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z ogólną regułą obowiązującą w postępowaniu nieprocesowym uznając, iż obie strony były w takim samym stopniu zainteresowane podziałem majątku wspólnego a zatem ich interesy były w tym sensie wspólne.