Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 września 2016 roku w sprawie z powództwa Z. K. i K. K. przeciwko M. O. o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi zasądził od M. O. na rzecz Z. K. i K. K. solidarnie kwotę 2.869,50 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 7 stycznia 2012r. do dnia 31 grudnia 2015r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty (pkt. 1), oddalając w pozostałym zakresie powództwo (pkt. 2). Rozliczenie kosztów procesu Sąd pozostawił referendarzowi sądowemu przy przyjęciu zasady stosunkowego rozdzielenia kosztów i uwzględnieniu, że strona powodowa wygrała z pozwaną w 21,07 %, ulegając jej w 78,93 %.

Apelację od powyższego wyroku wniosły strony postępowania.

Strona powodowa zaskarżyła powyższy wyrok w części oddalającej powództwo, zarzucając mu:

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c. poprzez błędne zastosowanie tj. wybiórczą ocenę dowodów i oparciu się na opinii biegłego z pominięciem zeznań świadków;

2.  naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c. poprzez błędne zastosowanie tj. przyznanie wiarygodności opinii biegłego w części dotyczącej zakresu i wartości wykonanych prac, w przypadku gdy po pierwsze oględziny wykonywane były bez udziału strony powodowej, po drugie opinia została wydana w oparciu wyłącznie o twierdzenia pozwanej;

3.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 98 k.p.c. poprzez błędne zastosowanie i uznanie, że stroną przegrywającą jest strona powodowa, w sytuacji, gdyby sąd przeprowadził postępowanie dowodowe, doszedłby do wniosku, że stroną przegrywającą jest pozwana.

W oparciu o wskazane zarzuty strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego dla powoda kwoty 13 619,88 zł odsetkami ustawowymi od dnia 7 stycznia 2012 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty, zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje.

Strona pozwana zaskarżyła powyższy wyrok w zakresie pkt. 1 oraz w zakresie pkt. 3 . Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj.

a)  art. 627 k.c. w zw. z art. 632 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i uznanie, iż powodowie wykonali umówione części z które należy im się wynagrodzenie ryczałtowe, podczas gdy z opinii biegłego z zakresu budownictwa wynika wprost, iż wykonane przez powodów dzieło – remont wykonany był nieprawidłowo, wadliwie i niestarannie, zaś działanie powodów trwale pozbawiło pozwaną możliwości uzyskania oczekiwanego i wymaganego efektu, a zatem pozwana de facto nie uzyskała ze strony wykonawców dzieła wykonania umowy zgodnie z jej treścią zatem nie można uznać, iż umówione dzieło zostało wykonane w jakiejkolwiek części;

b)  art. 627 k.c. w zw. z art. 5 k.c. w sytuacji powódka musi dodatkowo ponieść koszt co najmniej 1640 zł netto tytułem robocizny obejmującej koszty napraw po remoncie wykonanym przez powodów w lokalu powódki, bez uwzględnienia kosztów materiałów które zostały w sposób niewłaściwy wykorzystane przez powodów do wykonanego remontu zaś na chwile obecną nie da się oszacować wykończenia lokalu zgodnie z projektem i zawartą umową (vide pkt 4 opinii uzupełniającej);

1.  Naruszenie przepisów postępowania które miały wpływ na treść orzeczenia, tj.:

a)  art. 232 k.p.c. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 278 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwą ocenę treści opinii biegłego przez Sad I instancji pomijająca okoliczność iż wartość prac niewykonanych przez powodów wynosi 4027,76 zł netto (vide załącznik nr 2 do opinii uzupełniającej) zaś wartość kosztów napraw po remoncie, który nie uwzględnia prac niewykonanych przez powodów wynosi 1640 zł netto vide pkt 2 opinii uzupełniającej, oraz załącznik nr 3 opinii podstawowej);

b)  art. 6 k.c. oraz 232 k.c. poprzez nie udowodnienie przez powodów iż wykonali oni prace określone w pkt 5 do 8 opinii zasadniczej (strona 10 opinii zasadniczej) na łączną kwotę 4543,84 zł pomimo zaprzeczenia tym okolicznościom przez pozwaną oraz informacjom podanym przez biegłego iż nie ma możliwości zweryfikowania które prace były wykonane przez powoda;

c)  art. 230 k.p.c. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 258 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. poprzez nie uwzględnienie przez Sąd okoliczności iż świadek D. M. oraz strona M. O. zeznali jakie prace zostały wykonane przez powodów zaś strona powodowa toku procesu co do tych twierdzeń nie wypowiedziała się, tym samym uznać należy iż przyznała okoliczność iż malowanie ścian i sufitów wraz przygotowaniem o wartości 4169,68 zł, montaż kanałów do przekładania przewodów montaż sztukaterii w salonie o wartości 54,16 zł (str. 24 opinii uzupełniającej) oraz szlice po hydraulikach o wartości 320 zł zostały wykonane przez zmarłego świadka D. W. (1) ojca D. W. (2) wykonującego z ojcem prace u pozwanej.

W oparciu o wskazane zarzuty pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, skorygowanie rozstrzygnięcia o kosztach procesu stosownie do ostatecznego wyniku sprawy oraz Zasądzenie na rzecz pozwanej solidarnie od powodów kosztów postępowania apelacyjnego oraz kosztów zastępstwa adwokackiego
w instancję odwoławczej według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację strony powodowej pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje nie są zasadne i podlegają oddaleniu.

Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia, które Sąd Okręgowy przyjmuje za własne, co czyni zbędnym ich ponowne przytaczanie w tym miejscu. Ustalenia te Sąd I Instancji poparł wnikliwą i rzetelną analizą zebranych dowodów, a ocena tych dowodów dokonana przez ten Sąd odpowiada zasadom logiki i obejmuje wszystkie okoliczności sprawy. Sąd Rejonowy powołał także prawidłową podstawę prawną wyroku, przytaczając w tym zakresie stosowne przepisy. Sąd Okręgowy nie dostrzega naruszenia przepisów prawa materialnego, które zobligowany byłby wziąć pod uwagę z urzędu.

W pierwszej kolejności odnosząc się do apelacji strony powodowej wskazać należy, że oparta ona została jedynie na zarzutach naruszenia prawa procesowego, tj. naruszenia
art. 233 k.p.c. oraz art. 98 k.p.c. Zarzuty te nie są trafne.

Przede wszystkim niezasadny jest zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. Uchybienia
w powyższym zakresie strona apelująca upatrywała w oparciu rozstrzygnięcia jedynie na opinii biegłego z pominięciem zeznań świadków, a także przyznaniu wiarygodności opinii biegłego w części dotyczącej zakresu i wartości wykonanych prac w sytuacji, gdy oględziny wykonane były bez udziału strony powodowej i opinia została wydana wyłącznie
o twierdzenia pozwanej. Tymczasem prawidłowe postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wskazania przez skarżącego konkretnych zasad (logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego, całokształtu zebranego materiału dowodowego, przeprowadzenia określonych dowodów niezgodnie z zasadami procedury cywilnej, na przykład niezgodnie z zasadą bezpośredniości) lub przepisów, które sąd naruszył przy ocenie określonych dowodów (por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 16 grudnia 2005 r., III CK 314/05, lex nr 172176, z dnia 13 października 2004 r., III CK 245/04, lex nr 174185). Takie zaś zarzuty w sprawie niniejszej nie zostały postawione.

Wbrew stanowisku powodów Sąd przy ocenie zasadności żądania, badając zakres prac wykonanych przez ekipy powodowej firmy w lokalu pozwanej na podstawie łączącej strony umowy, słusznie kierował się opinią biegłego ds. budownictwa mgra inż. G. T.. Wskazać przy tym należy, że w orzecznictwie podkreśla się, że dowód z opinii biegłego ma charakter szczególny, ponieważ jego celem jest dostarczenie sądowi wiadomości specjalnych niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy. Dlatego nie można go zastąpić inną czynnością dowodową, czy zaniechać jego przeprowadzenia z powodu posiadania wiedzy specjalnej przez strony albo sędziego wchodzącego w skład sądu orzekającego. Opinia biegłego podlega przy tym ocenie przy uwzględnieniu szczególnych dla tego dowodu kryteriów, które stanowią: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej (tak SN w wyroku z dnia 14 listopada 2013 r. w sprawie IV CSK 135/13, LEX nr 1405234 oraz w wyroku z dnia 20 stycznia 2009 r. w sprawie II CSK 229/08, LEX nr 527196).

W realiach niniejszej sprawy celem sporządzenia niniejszej opinii było dokonanie oceny prawidłowości wykonanego remontu przez powoda w mieszkaniu przy ulicy (...) w Ł., dokonanie oceny zakresu prac objętych umową, a faktycznie wykonanych przez powoda pracach, określenia prac, które były niezbędne do wykonania napraw po remoncie wykonanym przez powoda, a także ustalenia prawidłowego metrażu robót określonych przez powoda i faktycznie wykonanych przez powoda prac. Sąd słusznie uznał opinię biegłego za miarodajną dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, której w żadnej mierze nie mogą podważyć zarzuty wskazane w apelacji, w szczególności zmierzające do wykazania, iż przedmiotowa opinia ma charakter stronniczy. Opinia biegłego została sporządzona zarówno na podstawie wskazówek udzielonych przez pozwaną, ale także na podstawie akt sprawy oraz własnych obserwacji biegłego dokonanych podczas oględzin przedmiotowej nieruchomości w dniu
26 czerwca 2014 roku. Jak wynika przy tym z akt sprawy strona powodowa została prawidłowo powiadomiona o terminie oględzin nieruchomości w dniu 26 czerwca 2014 roku, położonej w Ł., przy ul. (...) wraz ze stosowną informacją, iż niestawiennictwo na oględziny nie spowoduje zaniechania czynności. Wprawdzie z protokołu czynności biegłego załączonego do opinii wynika, że powód K. K. został wyproszony przez pozwaną z mieszkania, a zatem nie uczestniczył w czynności oględzin przez biegłego, ale ostatecznie powodowie nie kwestionowali opinii i nie wnosili o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego.

Zarzut naruszenia art. 98 k.p.c. również nie jest trafny. Rozstrzygnięcie Sądu I instancji o kosztach procesu nastąpiło bowiem w oparciu o zasadę stosunkowego rozliczenia kosztów, tj. art. 100 k.p.c., a nie jak wskazuje apelujący w oparciu o art. 98 k.p.c., który w niniejszej sprawie nie miał zastosowania.

Przechodząc do oceny apelacji strony pozwanej, wobec postawienia w niej zarówno zarzutów naruszenia prawa materialnego jak i procesowego zauważyć trzeba, że prawidłowość zastosowania lub wykładni prawa materialnego może być właściwie oceniona jedynie na kanwie niewadliwie ustalonej podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Skuteczne, zatem zgłoszenie zarzutu dotyczącego naruszenia prawa materialnego wchodzi zasadniczo w rachubę tylko wtedy, gdy ustalony przez sąd pierwszej instancji stan faktyczny, będący podstawą zaskarżonego wyroku, nie budzi zastrzeżeń (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1997 r. II CKN 60/97 - OSNC 1997/9/128). Powyższe rodzi konieczność rozpoznania w pierwszym rzędzie zmierzających do zakwestionowania stanu faktycznego zarzutów naruszenia prawa procesowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 1997 r. II CKN 18/97 – OSNC 1997/8/112).

Zamierzonego skutku nie mogą odnieść wywody apelacji pozwanej która w ramach zarzutów naruszenia prawa procesowej tj. art. 232 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. oraz
art. 278 § 1 k.p.c., art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.c., a także art. 230 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 258 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. zmierza do wykazania nieudowodnienia przez powoda zasadności dochodzonego roszczenia, w szczególności, iż brak było podstaw do uznania, iż powodowie wykonali prace określone w pkt. 5 do 8 opinii zasadniczej biegłego. Sąd I instancji słusznie uznał opinię biegłego za miarodajną dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, uznając jako prawidłowe zawarte w opinii biegłego wnioski dotyczące kwestii, w jakim zakresie w stosunku do robót umówionych powodowie wykonali prace w lokalu pozwanej i wartości tych robót. Biegły w sposób niezwykle precyzyjny i rzetelny dokonał rozliczenia w tym zakresie, wskazując, że faktyczna wartość robót wykonanych przez firmę powodów w mieszkaniu pozwanej nr (...) przy ul. (...), biorąc za punkt wyjścia zakres prac określonych w ofercie cenowej z dnia 20 listopada 2010 roku i w ofercie cenowej z dnia 8 grudnia 2010 roku, w tej części w jakiej faktycznie zostały one wykonane przez powodów wynosi 2.869,50 złotych. Wbrew stanowisku strony apelującej okoliczność dotycząca malowanie ścian i sufitów wraz przygotowaniem o wartości 4169,68 zł, montaż kanałów do przekładania przewodów montaż sztukaterii w salonie o wartości 54,16 zł została uwzględniona przez biegłego, który w ustnej opinii uzupełniającej złożonej w toku rozprawy w dniu 20 kwietnia 2016 roku podał, że wartość robót określona w opinii powinna zostać pomniejszona o kwotę 4.224 zł, albowiem obejmowała ona prace wykonane przez inną osobę, niż powód (protokół rozprawy – k. 229).

Nieuzasadnione były również zarzuty dotyczące naruszenia prawa materialnego
tj. art. 627 k.c. w zw. z art. 632 k.c. poprzez ich zastosowanie. Zarzut ten został oparty na twierdzeniu, iż nie można uznać, iż umówione dzieło zostało wykonane w jakiejkolwiek części, a przy tym remont wykonany był nieprawidłowo i niestarannie, zaś działanie powodów trwale pozbawiło pozwaną możliwości uzyskania oczekiwanego efektu i pozwana nie uzyskała od strony wykonawców dzieła wykonania umowy zgodnie z jej treścią.

Przede wszystkim jak trafnie wskazał Sąd I instancji przedmiotem niniejszej sprawy nie jest nienależyte wykonanie zobowiązania przez powodów, czy też kwestia domagania się przez pozwaną od powodów zapłaty kwot wydatkowanych przez nią w związku z powierzeniem wykonania robót innemu wykonawcy. Wynika to z istoty żądania powoda, ról procesowych stron, jak również braku wyrażenia żądań w tym zakresie przez pozwaną we właściwej formie procesowej, co jak słusznie wskazał Sąd meriti dopiero ewentualnie pozwoliłoby Sądowi zająć się nimi na gruncie mniejszej sprawy. Materiał dowodowy przedmiotowej sprawy, w szczególności opinia biegłego ds. budownictwa dostarczyła podstaw do przyjęcia, iż wartość robót wykonanych przez powodów u pozwanej wynosiła 2.869,50 zł. Sama polemika z taką decyzją sądu, bez wskazania argumentów, które podważałyby jej trafność i uzasadniałyby przyjęcie tezy apelującego, czyni zarzut oczywiście bezzasadnym.

Zarzut naruszenia art. 627 k.c. w zw. z art. 5 k.c. również nie był trafny. Zważyć należy, iż judykaturze wspartej poglądami doktryny ugruntowane jest stanowisko, iż norma art. 5 k.c. ma charakter wyjątkowy i można ją stosować w sytuacji, gdy w innej drodze nie można zabezpieczyć interesu osoby zagrożonej wykonaniem prawa podmiotowego drugiej osoby (tak: wyrok SN z dnia 17 września 1969 r. III CRN 310/69 OSNC 1970/6/115). Jak wskazał też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 sierpnia 2011 r. (II CSK 640/10) istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych, a zatem wszelkie rozstrzygnięcia prowadzące do redukcji bądź unicestwienia tych praw mają charakter wyjątkowy. Odmowa udzielenia ochrony prawnej na podstawie art. 5 k.c., z uwagi na jego wyjątkowy - w powyższym ujęciu, charakter musi być uzasadniona istnieniem okoliczności rażących i nieakceptowanych w świetle powszechnie uznawanych w społeczeństwie wartości. Należy też podkreślić, że z samej istoty instytucji nadużycia prawa podmiotowego wynika, że dokonuje go strona, która wykonując swoje prawo czyni to niezgodnie z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa. Jej zachowanie powinno więc być w pierwszej kolejności i ze szczególną starannością zbadane przez sąd w celu ustalenia, czy zarzucane przez drugą stronę nadużycie prawa wystąpiło (…) (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 2000 r. III CKN 522/99, LEX nr 51563). Jednocześnie zasady współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 k.c. są pojęciem pozostającym w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki jej rozstrzygnięcia w wyjątkowych sytuacjach, które przepis ten ma na względzie. Dlatego dla zastosowania art. 5 k.c. konieczna jest ocena całokształtu szczególnych okoliczności danego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 22 stycznia 2014 roku, I ACa 888/13, LEX nr 1428188).

W niniejszej sprawie nie sposób doszukać się przesłanek, które mogłyby spowodować uznanie wystąpienia z przedmiotowym roszczeniem za nadużycie prawa podmiotowego, zatem zarzut ten należy uznać za bezzasadny. Jednocześnie wskazać należy, że strona, która usiłuje wywieść skutki prawne wynikające z treści art. 5 k.c., zgodnie ze spoczywającym na niej ciężarem dowodu, powinna wskazać jaką przyjętą w społeczeństwie zasadę współżycia społecznego naruszył przeciwnik swym postępowaniem (por. wyrok Sądu Najwyższego z 7 maja 2003 r., sygn. IV CKN 120/01, LEX nr 141394), zwłaszcza że istnieje domniemanie, że osoba uprawniona korzysta z prawa podmiotowego w sposób legalny, zasługujący na ochronę prawną. Pozwana jednak z tego obowiązku nie wywiązała się. Samo zaś powołanie się na klauzulę generalną bez uściślenia okoliczności, w jakich mogłaby ona mieć zastosowanie, nie zasługuje na uwzględnienie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 28 października 2003 r., sygn. I CK 222/02,LEX nr 151610).

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił obie apelacje.

Zważywszy na wynik kontroli instancyjnej o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i zasądził od powodów solidarnie na rzecz pozwanej kwotę 2194 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.