Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 stycznia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku - Wydział I Cywilny w składzie:
Przewodniczący: SSA Maria Sokołowska

Sędziowie: SA Monika Koba (spr.)

SA Michał Kopeć
Protokolant: st.sekr.sąd. Sylwia Lubiewska

po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2012 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa T. S.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku ""-z dnia 7 września 2011 r. sygn. akt IX GC 21/10

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I (pierwszym) tylko o tyle, że w miejsce kwoty 119.490,12 zł zasądza kwotę 119.190,12 zł (sto dziewiętnaście tysięcy sto dziewięćdziesiąt złotych i dwanaście groszy), oddalając powództwo w pozostałej części;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. aktl ACa 1489/11

UZASADNIENIE

Powód T. S. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwoty 358.650,72 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 16 maja 2009r. do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za wykonane prace budowlane i elektryczne, dostawę i montaż mebli oraz wyposażenia w salonie (...) w G..

W dniu 10 sierpnia 2009r. Sąd Okręgowy w Gdańsku wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości.

Wyrokiem z dnia 7 września 201 lr. Sąd Okręgowy w Gdańsku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 119.490,12 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 16 maja 2009r. do dnia zapłaty; oddalił powództwo w pozostałym zakresie; zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.659,83 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych; zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.453,78 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego; nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa - Kasy Sądu Okręgowego w Gdańsku tytułem nieuiszczonych kosztów postępowania: od powoda kwotę 127,22 zł, od pozwanego kwotę 1.294 zł.

Sąd Okręgowy ustalił, że powód prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Zakład (...) pozostawał z pozwanym we wzajemnych i stałych relacjach- współpracy gospodarczej, polegającej na tym, że pozwany zlecał powodowi roboty budowlane i prace wykończeniowe a powód je wykonywał, za co otrzymywał wynagrodzenie. W okresie od 1 stycznia 2009r. do 25 maja 2009r. obroty tej współpracy osiągnęły wartość 843 803,17 zł. W relacjach z powodem pozwanego reprezentował P. K. (1), który wykonywał dla pozwanego usługi jako dyrektor do spraw rozwoju na podstawie umowy o świadczenie usług. Była to umowa zawarta w formie pisemnej w styczniu 2008r. Po stronie pozwanego zawarli ją członkowie zarządu tj. P. K. (2) i J. R. (1). Zgodnie z tą umową P. K. (1) miał organizować działania operacyjne z ramienia pozwanego i reprezentować go we wszystkich sprawach związanych z działaniami operacyjnymi firmy w zakresie najmu powierzchni, dzierżaw, budów, organizacji budowy sklepów, zajmować się wszystkim, co było z tym związane. Zajmował się również kwestią adaptacji lokali, w których później miała być prowadzona działalność handlowa. Umowa ta została rozwiązana przez pozwanego, za wypowiedzeniem pismem z dnia 28 kwietnia 2009r.

ze skutkiem na dzień 31 lipca 2009r. P. K. (1) poznał powoda podczas realizacji salonu pozwanego w B. na początku 2008r. Powód wykonywał dla pozwanego prace również w lokalach w B., P., G., P.. Prace były wykonywane tam, gdzie pozwany reprezentowany przez zarząd zawarł umowy najmu lokali. P. K. (1) proponował lokalizacje sklepów a zarząd pozwanego je zatwierdzał. W zakresie współpracy z powodem wynegocjowano stałą stawkę wynagrodzenia za wykonane roboty ustaloną ostatecznie na 1.500 zł netto za metr kwadratowy lokalu. Wysokość wynagrodzenia ustalano mnożąc stawkę przez metraż danego sklepu. W Centrum Handlowym (...) w G. powód wykonywał dwa lokale na zlecenie P. K. (1) - jeden dla pozwanego zaś drugi dla (...). W sytuacji, gdy potrzebował pieniędzy na materiały niezbędne do wykonania sklepu wystawiał fakturę pro-forma. Wystawienie tej faktury służyło temu, aby pozwany uruchomił środki. Faktura nr (...) dotyczy salonu pozwanego w C. K.. Strony zawarły ustną umowę, mocą której strona pozwana zleciła powodowi prace budowlane i elektryczne oraz dostawę i montaż mebli oraz wyposażenia w salonie w C. K. w G.. Powód wystawił fakturę pro-forma zawierającą zestawienie kosztowe określające zakres wysokości akceptowanego wynagrodzenia z tego tytułu - w wysokości 479.921 zł brutto. Fakturę podpisał P. K. (1). Prace wykonane przez powoda zostały odebrane przez pozwanego bez zarzutów w dniu 27 kwietnia 2009r. Protokół odbioru za pozwanego podpisał P. K. (1). Powód za wykonane zamówienie wystawił fakturę nr (...) z dnia 15 kwietnia 2009r. na kwotę 358 650,72 zł brutto. Faktura zawiera 7 pozycji: meble stalowe, meble drewniane, roboty budowlane i elektryczne, lustra szkło czarne, marmur, wyposażenie zaplecza i bramki antykradzieżowe. (...), bramki antykradzieżowe i meble stalowe powód nabył od swoich kontrahentów. Wartość robocizny została ustalona ryczałtowo na kwotę 1.500 zł netto za m ², tj. w wysokości uzgodnionej pomiędzy powodem a P. K. (1) i stosowanej również w zakresie prac wykonywanych przez powoda w przypadku innych sklepów. Termin zapłaty został określony na dzień 15 maja 2009r. przelewem. Mimo upływu terminu płatności pozwany nie zapłacił należności określonej w fakturze. Pismem z dnia 11 kwietnia 2009r. pozwany zwrócił się do powoda o dostarczenie szczegółowej specyfikacji prac powykonawczych wraz z kosztorysem m.in. w zakresie salonu (...) w C. K.. Pismem z dnia 25 maja 2009r. powód wezwał stronę pozwaną do zapłaty należności z faktury. W odpowiedzi na wezwanie - pismami z dnia 4 czerwca 2009r. oraz 17 czerwca 2009r. - pozwany wskazał, że zapłata nastąpi po weryfikacji kosztorysów powykonawczych, które należy dostarczyć do jego siedziby wraz z ważnymi umowami zawartymi pomiędzy stronami, określającymi zakres prac i warunki zapłaty za wykonane

prace. Pismo z dnia 4 czerwca 2009r. nie zostało podjęte przez powoda. Pismo z dnia 17 czerwca 2009r. powód otrzymał. W dniu 15 maja 2009r. pozwany zakupił od (...) ( (...)) Sp. z o.o. bramki antykradzieżowe, co potwierdzone zostało fakturą VAT nr (...) z dnia 15 maja 2009r.. Faktura nie zawiera pozycji „montaż". W dniu 14 stycznia 2009r. powód wystawił pozwanemu fakturę pro-forma na kwotę 160.939,48 zł brutto tytułem „przedpłaty na wykonanie salonów (...) w K. w G. i M. w P.". W dniu 19 stycznia 2009r. pozwany zapłacił powodowi na poczet tej faktury kwotę 160.939,48 zł. W dniu 26 stycznia 2009r. powód wystawił pozwanemu fakturę pro-forma na kwotę 278.521,12 zł brutto. Faktura ta obejmuje następujące pozycje: „zaliczka na roboty budowlane M. P., salon (...), salon (...), kamień do S. (...), witryna C. M. (...) W dniu 4 lutego 2009r. pozwany zapłacił powodowi na poczet tej faktury kwotę 48.521,12 zł, zaś w dniu 18 lutego 2009r. - 30.000 zł. W dniu 6 kwietnia 2009r. zawarta została przez pozwanego z (...) S.A. we W. umowa leasingu wyposażenia łącznie z robocizną salonu w P., przy ul. (...) (M. P.), w której jako dostawca wymieniony jest powód. Pozwany jest jedynym wspólnikiem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.. Prezesem obu spółek jest J. R. (1) (pozwanego od dnia 16 kwietnia 2009r.). W dniu 10 czerwca 2009r. w sprawie X GU 184/09 Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w W., X Wydział Gospodarczy ogłosił upadłość (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. obejmującą likwidację majątku. Pozwany zgłosił wierzytelność w postępowaniu upadłościowym. Powód wykonał na rzecz pozwanego również remont i modernizację budynku dyrekcji w W., przy ul. (...). Wartość robót wykonanych przez powoda w salonie pozwanego w C. K. w G. (bez elektrycznych instalacyjnych) wynosi 126.236,29 zł netto, tj. 154.008,27 zł brutto. Wartość robót elektrycznych wykonanych przez powoda w salonie pozwanego w C. K. w G. wynosi 16.510,06 zł. netto 20142,28 zł brutto.

W toku postępowania pozwany zmienił formę organizacyjno-prawną na spółkę akcyjną.

Ustaleń faktycznych w sprawie Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o złożone przez strony kopie dokumentów, nie podzielając zarzutów pozwanego, iż faktura pro-forma na kwotę 479.921 zł została sporządzona na użytek procesu, bowiem okoliczność ta nie wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, zaś świadek P. K. (1) zeznał, iż to on ją podpisał w imieniu pozwanego. Zeznaniom tego świadka Sąd I instancji dał wiarę za wyjątkiem twierdzeń, że wyposażenie salonu pozwanego w C. K. w G. miało być

przedmiotem umowy leasingu, gdyż przeczy temu treść umowy leasingowej z dnia 6 kwietnia 2009r. zawartej przez pozwanego z (...) S.A. we W. oraz informacja z (...) S.A. we W. z dnia 23 grudnia 2009r., z której wynika, iż ten podmiot zawarł z pozwanym dwie umowy leasingowe, z których żadna nie dotyczy salonu pozwanego w G.. Sąd Okręgowy zasadniczo uwzględnił również zeznania stron, uznając za niewiarygodne twierdzenia prezesa zarządu pozwanego J. R. (1) co do tego, iż P. K. (1) nie był uprawniony do reprezentacji pozwanego. Sąd oparł się również na opiniach biegłych D. S. i M. J. H. wskazując - odnośnie sformułowanych do w nich zarzutów - że biegła wyjaśniła, iż w kosztorysie wycenione zostały roboty wykończeniowe o wysokim standardzie, a w takim wypadku stawka roboczogodziny jest wyższa, niż wskazana przez pozwanego. Nadto Sąd I instancji pominął wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. G. z uwagi na jego cofnięcie oraz wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z zeznań P. K. (2) wobec niewskazania przez powoda adresu zamieszkania świadka.

W ocenie Sądu Okręgowego wnioski dowodowe powoda zawarte w odpowiedzi na

* 12

sprzeciw nie są spóźnione w rozumieniu art. 479 § 1 k.p.c. Zauważył Sąd, że potrzeba powołania kolejnych dowodów wynikała z zarzutów pozwanego sformułowanych w sprzeciwie. Nadto stwierdził, że nie można przyjąć, iż powód w pozwie zobowiązany jest przewidywać wszystkie potencjalne zarzuty pozwanego, w szczególności odnośnie kwestii, które nie były sporne przed wytoczeniem powództwa i składać w związku z tym wnioski dowodowe związane z tymi okolicznościami. Zdaniem Sądu Okręgowego z korespondencji przedprocesowej między stronami wywieść należy, iż pozwana nie kwestionowała powództwa co do zasady, a jedynie bezzasadnie domagała się kosztorysów i umów określających zakres robót i warunki zapłaty mimo, że strony nie warunkowały wymagalności roszczenia powoda o zapłatę wynagrodzenia od istnienia tego rodzaju dokumentów.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał powództwo za uzasadnione jedynie w części.

Za niezasadne Sąd I instancji uznał stanowisko pozwanego, że stosunków pomiędzy stronami nie można określić jako stałej współpracy, skoro pozwany w toku procesu nie kwestionował, że powód wykonywał dla niego prace polegające na kompletnej aranżacji salonów pozwanego w B., B., P., G. i P., a z zeznań powoda wynika, że prace na rzecz pozwanego wykonywał wiele lat. Według Sądu ustaleniu takiemu nie stoi na przeszkodzie fakt, że strony reprezentują różne branże.

Podobnie Sąd I instancji ocenił zarzut pozwanego, iż powód nie wykazał faktu

zawarcia umowy, której warunki potwierdza faktura, wyjaśniając że powód wskazał, iż nie zawarto umowy w formie pisemnej, a z zeznań świadka P. K. (1) jednoznacznie wynikało, iż był on uprawniony do reprezentacji pozwanego i do zakresu jego obowiązków należało organizowanie działań operacyjnych firmy i do tego był on upoważniony. Odnośnie tej okoliczności Sąd Okręgowy powołał się na przepis art. 231 k.pc. oraz fakt, iż pozwany nie kwestionował tego, że z P. K. (1) wiązał go stosunek prawny, a jednocześnie nie wykazał, by umowa z nim zawarta nie obejmowała umocowania do takich czynności. Podkreślił Sąd, iż niewiarygodna jest stawiana przez pozwanego teza jakoby P. K. (1) bez wiedzy i akceptacji członków zarządu pozwanego lub innych osób uprawnionych zajmował się dla niego czynnościami mającymi na celu otwieranie nowych sklepów.

Sąd Okręgowy nie podzielił zarzutu pozwanego dotyczącego niedostarczenia przez powoda bramek antykradzieżowych określonych w fakturze mając na uwadze okoliczność, że pozwany nie kwestionował daty sporządzenia protokołu odbioru robót dotyczącego spornego sklepu, tj. 27 kwietnia 2009r. Dołączona do sprzeciwu faktura VAT nr (...) potwierdza zaś zawarcie umowy sprzedaży bramek w dniu 15 maja 2009r. i nie zawiera pozycji „montaż", co zdaniem Sądu świadczy o tym, że bramki w niej wymienione nie są tymi, które zostały zamontowane w sklepie pozwanego w C. K..

Powołując się na opinie biegłych do spraw budownictwa i elektrycznych Sąd I instancji zauważył, że w toku postępowania nie został również potwierdzony zarzut zawyżenia wartości wykonanych robót w stosunku do stawek rynkowych. Stwierdził, że stawki robocizny stosowane przez powoda były zbliżone do stawek rynkowych w tym czasie, przyjęta pomiędzy stronami cena ryczałtowa 1.500 zł/m znalazła potwierdzenie w opiniach, a jej stosowanie pomiędzy stronami w przypadku aranżacji salonów potwierdził również powód i świadek P. K. (1).

Za przyznany przez pozwanego w rozumieniu art. 230 kpc Sąd Okręgowy uznał natomiast fakt dostarczenia przez powoda do w/w salonu mebli stalowych i drewnianych oraz ich ceny, jak również pozycję „marmur".

Za uzasadniony uznał Sąd Okręgowy natomiast zarzut pozwanego częściowego uregulowania dochodzonej należności.

Sąd I instancji zważył, że pozwany wskazał, iż w dniu 19 stycznia 2009r. zapłacił powodowi kwotę 160.939,48 zł na poczet faktury pro-forma wystawionej przez powoda w dniu 14 stycznia 2009r. Mając na uwadze okoliczność, że odnośnie wyposażenia (łącznie z robocizną) przeznaczonego do sklepu (...) w CH M. w P., została w dniu 6 kwietnia 2009r. zawarta przez pozwanego umowa leasingu z (...)

kwietnia 2009r. zawarta przez pozwanego umowa leasingu z (...) S.A. we W., w której jako dostawca wymieniony jest powód Sąd Okręgowy stwierdził, że wpłata ta mogła być zaliczona wyłącznie na prace wykonywane przez powoda w salonach (...) w K.. Skoro jednak strony nie podnosiły, aby istniały umowy zawarte przez powoda z C. M. według Sądu uznać należało, że wpłata ta dotyczyła w całości należności określonej w fakturze nr (...)r., tj. długu pozwanego względem powoda. Nadto powołując się na treść art. 451 k.c. Sąd Okręgowy wskazał, iż powód po otrzymaniu wpłaty kwoty 160.939,48 zł nie złożył oświadczenia, na poczet której należności zalicza tę należność, co - zdaniem Sądu - w związku ze skutecznym złożeniem takiego oświadczenie przez pozwanego w sprzeciwie od nakazu zapłaty skutkowało umorzeniem wierzytelności w ramach tej kwoty, a jednocześnie stanowiło podstawę oddalenia powództwa w tym zakresie.

Jednocześnie Sąd Okręgowy zwrócił uwagę na fakt, iż pozwany w sprzeciwie oświadczył, że zapłacił na poczet należności wskazanej w fakturze nr (...) kwotę 78.521,12 zł na podstawie faktury pro-forma z dnia 26 stycznia 2009r. Wprawdzie powód w odpowiedzi na sprzeciw wskazał, iż wpłatę tę zaliczył na poczet robót budowlanych M. P. oraz C. M. Klif G., jednakże w ocenie Sądu I instancji oświadczenie to było bezskuteczne, skoro na poczet robót budowlanych M. P. powód otrzymał środki z (...) S.A. Sąd Okręgowy miał nadto na uwadze okoliczność, że pozwany w sprzeciwie, tj. wcześniej niż powód, skutecznie złożył oświadczenie zgodnie z art. 451 § 2 k.c. odnośnie zaliczenia tej wpłaty na poczet należności wskazanej w fakturze nr (...), co odnosi się również do pozostałej części wpłaty tj. kwoty 4.567,16 zł. W konsekwencji z uwagi na wygaśnięcie roszczenia wobec dokonanych przez powoda wpłat Sąd Okręgowy oddalił powództwo łącznie co do kwoty 239160, 60 zł składającej się z wpłat na kwotę 78521,12 zł i 160939,48 zł.

Za zasadne Sąd I instancji uznał zatem zgłoszone przez powoda żądanie jedynie w zakresie kwoty 119.490,12 zł, którą zasądził na rzecz powoda w oparciu o art. 627 k.c.

Jako podstawę zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie Sąd Okręgowy wskazał art. 481 § 1 i 2 k.c. O kosztach procesu orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. oraz art. 108 § 1 k.p.c. uwzględniając okoliczność, że powód wygrał sprawę w 33 %, zaś pozwany w 67 %. Koszty zastępstwa procesowego Sąd I instancji ustalił zgodnie z § 6 pkt. 7 w zw. z § 2.1 i § 3.1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu z dnia 28 września 2002r. (Dz.U.02.163.1349).

Apelację od wyroku wywiódł pozwany, który zaskarżając rozstrzygnięcia zawarte w punktach I, III, IV i V wyroku domagał się zmiany orzeczenia poprzez oddalenie powództwa w całości. Ewentualnie wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części ( k.580 w zw z k. 622) i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Nadto skarżący domagał się zasądzenia od powoda kosztów postępowania za obie instancje.

Skarżący podniósł zarzuty:

12

1.  naruszenia art. 479 § 1 k.p.c. poprzez dopuszczenie dowodów zgłoszonych przez powoda, które nie zostały zgłoszone w pozwie, lecz w późniejszych pismach procesowych pomimo, że potrzeba i konieczność ich powołania istniała już w chwili wnoszenia powództwa, w wyniku czego Sąd I instancji dokonał ustaleń faktycznych na podstawie twierdzeń i dowodów, które nie mogły być w niniejszej sprawie przeprowadzone;

2.  naruszenia art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c, poprzez przyjęcie, że ciężar udowodnienia faktów (umocowanie P. K. (1) do reprezentowania pozwanej oraz istnienie, bądź nieistnienie umów powoda ze spółką (...), a co za tym idzie obowiązek zapłaty pozwanej za osobę trzecią), z których skutki prawne wywodzi powód spoczywa na pozwanym, a także naruszenie art. 231 k.p.c, poprzez uznanie za ustalone fakty (umocowanie P. K. (1) do reprezentowania pozwanej) mimo, że wniosku takiego nie można było wyciągnąć z innych ustalonych faktów, których ustalenie jest zresztą wątpliwe z uwagi na oparcie się przez Sąd na sprekludowanych dowodach;

3.  błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia w związku z naruszeniem art. 233 § 1 k.p.c. polegającego na nieprawidłowym nadaniu mocy dowodowej fakturze pro-forma, co doprowadziło do dokonania ustaleń faktycznych polegających na przyjęciu, że kwota wskazana w tej fakturze odpowiada należności jaką powinien uregulować pozwany na rzecz powoda, a także błędne przyjęcie, że umowa pomiędzy stronami została zawarta w formie ustnej, a jej warunki wynikają z faktury pro-forma, podczas gdy można co najwyżej przyjąć, że strony łączy stosunek prawny per facta concludentia;

4.  naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego w sprawie, a zwłaszcza poprzez brak logicznego wyjaśnienia i powiązania dowodów, takich jak dane wynikające z faktury pro-forma, zeznań P.

K., a także zachowania strony powodowej, prowadzącego do pominięcia dowodu z przesłuchania stron, w ten sposób, że gdyby Sąd należycie rozważył i ocenił dowody wskazane jw. nie mógłby dojść do przekonania, że umowa nie została zawarta w formie ustnej.

Powód w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie jedynie co do nieuwzględnionej przez Sąd Okręgowy przy rozliczeniach stron kwoty 300 zł, a w pozostałym zakresie podlega oddaleniu jako nie znajdująca usprawiedliwionych podstaw.

Zliczenie wpłat pozwanej które Sąd Okręgowy zaliczył na poczet należności dochodzonej pozwem dotyczącej faktury nr (...) z 15 kwietnia 2009r (k. 18) daje kwotę 239460,60 zł, a nie jak omyłkowo przyjął Sąd Okręgowy 239160,60 zł. W konsekwencji powództwo powinno być uwzględnione co do kwoty 119190,12 zł, a nie 119490,12 zł. Wpłaty uwzględnione przez Sąd Okręgowy to 160939,48 zł ( k.50), 30000 zł (k.52) i 48521,12 zł (k.53) co po zsumowaniu daje kwotę 239460,60 zł, a nie 239160,60 zł jak przyjął Sąd Okręgowy ( strona 17 uzasadnienia- k.573). Na etapie postępowania apelacyjnego wobec nie wywiedzenia przez powoda apelacji poza sporem przy tym pozostaje, iż wpłaty pozwanej należy zaliczyć na poczet faktury nr (...) z 15 kwietnia 2009r z przyczyn do których odwołał się Sąd Okręgowy i które nie wymagają ponownego przytaczania. Korekta zaskarżonego orzeczenia o kwotę 300 zł jest na tyle znikoma do wartości przedmiotu sporu, iż nie wpływa na ustalony przez Sąd Okręgowy procent wygrania i przegrania sprawy. Nie stanowi zatem podstawy do zmiany orzeczenia w zakresie dotyczącym rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za pierwszą instancję ( punkt III, IV i V wyroku ) W tym stanie rzeczy zaskarżony wyrok na podstawie art. 386§1 kpc podlegał zmianie w punkcie pierwszym tylko o tyle, iż w miejsce kwoty 119 490, 12 zł zasądzono kwotę 119190,12 zł, oddalając powództwo w pozostałej części. Ostatecznie zatem po dokonanej zmianie wyroku pozwana powinna zapłacić powodowi kwotę 119190 zł z ustawowymi odsetkami od 16 maja 2009r do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy i czyni je podstawą również własnego rozstrzygnięcia. Wbrew zarzutom apelacji podstawa faktyczna zaskarżonego orzeczenia została ukształtowana niewadliwie, a rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego jest prawidłowe i właściwie umotywowane.

Apelacja koncentruje się przede wszystkim na zarzucie naruszenia art. 479 §1 kpc. Skarżąca stoi na stanowisku, iż Sąd Okręgowy nie powinien przeprowadzać dowodów za wnioskowanych przez powoda w odpowiedzi na sprzeciw jako sprekludowanych. W konsekwencji nie powinien czynić ustaleń faktycznych w sprawie w oparciu o zeznania świadka P. K. (1) ani opinie biegłych skoro dowody te były spóźnione. Sąd Apelacyjny zarzutów tych nie podziela. Zgodnie z art. 479 ¹² §1 kpc powód ma obowiązek zgłosić już w pozwie twierdzenia i stosowne dowody dla wykazania swego roszczenia, ale z reguły nie można wymagać, by były to twierdzenia i dowody, które zakładają określoną obronę pozwanego i jego stanowiska w kwestii istnienia stosunku prawnego łączącego strony. O tym, czy zaistniała potrzeba późniejszego zgłoszenia wniosków dowodowych decydują więc okoliczności i uwarunkowania konkretnej sprawy, a przepisy o prekluzji dowodowej nie mogą być stosowane w sposób formalistyczny kosztem możliwości merytorycznego rozpoznania sprawy. Twierdzenia i dowody zgłoszone dopiero w toku postępowania w sprawie gospodarczej, ale stanowiące rozwinięcie i sprecyzowanie twierdzeń oraz wzbogacenie dowodów przedstawionych w pozwie, a zarazem będące adekwatną reakcją na sposób obrony przyjęty przez stronę pozwaną, nie mogą być uznane za

12

spóźnione w rozumieniu art. 479 §1 kpc. Wymogi prekluzji dowodowej nie mogą być rozumiane jako uzasadniające żądanie od powoda zgłoszenia wszystkich twierdzeń i dowodów uwzględniających każdą potencjalnie możliwą obronę pozwanego. Wynikający

12

pośrednio z art. 479 §1 kpc wymóg zapobiegliwości powoda musi mieć racjonalne granice nie można bowiem wymagać od powoda by zgłosił w pozwie dowody również na te okoliczności, których pozwany nie kwestionował przed wytoczeniem powództwa, bądź nawet pośrednio je przyznawał. Jeżeli zgłoszone na dalszym etapie postępowania dowody są adekwatną reakcją na sposób obrony strony pozwanej w zasadzie nie mogą być uznane za spóźnione w rozumieniu art479 ¹² §1 kpc. ( por. wyrok SN z 30 października 2008r II CSK 254/08 LEX nr 511999, wyrok SN z 14 grudnia 2006r I CSK 310/2006 OSNC 2007, Nr 11, poz 171, wyrok SN z 14 grudnia 2006r CSK 322/06 niepubl, wyrok SN z 21 lutego 2008r, III CSK 292/07 niepubl, wyrok SN z 10 lipca 2008r, III CSK 65/08 niepubl, wyrok SN z 8 lutego 2007r I CSK 435/06 niepubl, wyrok SN z 12 lutego 2009r III CSK 292/08, LEX nr 6272021 wyrok SN z 5 listopada 2009r I CSK 158/09 LEX nr 533833, wyrok SN z 5 listopada 2010r I

CSK 21/10 LEX nr 811811)

Wbrew zarzutom apelacji dowody zawnioskowane przez powoda w odpowiedzi na sprzeciw, z zachowaniem dwutygodniowego terminu o którym mowa w art.479 ¹² §1 kpc nie były spóźnione skoro potrzeba ich zgłoszenia wynikała z określonego sposobu obrony pozwanej zaprezentowanego w sprzeciwie. Ujmując rzecz rozsądnie i adekwatnie do przedmiotu sporu powód nie miał podstaw zgłaszać już w pozwie wniosku o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka P. K. (1) skoro pozwana nie kwestionowała przedprocesowo umocowania tego świadka do jej reprezentowania. Ponadto skarżąca nie kwestionowała powództwa co do zasady, nie negowała iż strony łączyła umowa, w znacznej części opłaciła fakturę a jedynie domagała się kosztorysów i umowy na piśmie mimo, że uzgodniono ryczałt, a prace zlecono ustnie (k.68 i k.69) Przedwczesny na etapie złożenia pozwu był również wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego celem wyceny robót skoro pozwana za pośrednictwem P. K. (1) nie tylko potwierdziła wykonanie robót w protokole zdawczo- odbiorczym z 27 kwietnia 2009r, ale również zaakceptowała fakturę będącą przedmiotem sporu (k. 18), w której w pozycji dotyczącej robót budowlanych i elektrycznych wskazano na ryczałtowy sposób naliczania wynagrodzenia wykonawcy ( 94,54 m * 1500 zł) i w znacznej części fakturę tą opłaciła. Okoliczność, iż u pozwanej doszło do zmiany zarządu i zmiany strategii zarządzania nie nakłada na powoda żadnych dodatkowych obowiązków w tym dostarczania kosztorysów powykonawczych w sytuacji uzgodnienia wynagrodzenia ryczałtowego. Tego rodzaju przedprocesowe żądanie pozwanej było zatem bezzasadne i nie mogło rodzić dla powoda żadnych dodatkowych obowiązków procesowych z punktu

■'12 * •

widzenia regulacji art. 479 §1 kpc. Bezprzedmiotowa jest natomiast argumentacja dotycząca nie dysponowania przez powoda na etapie wnoszenia pozwu dowodami pozwalającymi na wydanie nakazu w postępowaniu nakazowym skoro nakaz taki nie został wydany, a kwestia ta pozostaje bez znaczenia z punktu widzenia regulacji art. 479 ¹² §1 kpc. Nie sposób zgodzić się z zarzutem dotyczącym naruszenia art. 6 kc w zw z art. 232 kpc. Poczynione przez Sąd Okręgowy ustalenie, iż P. K. (1) był upoważniony do reprezentacji pozwanej w zakresie dotyczącym adaptacji lokali na działalność handlową wynika jednoznacznie z zeznań tego świadka (k. 155- 157). Dowód ten przy tym wbrew zarzutom apelacji z przyczyn wyżej wyjaśnionych nie był dowodem sprekludowanym. P. K. (1) zeznał, iż był on zatrudniony przez pozwaną jako dyrektor do spraw rozwoju w oparciu o pisemną umowę o świadczenie usług i miał umocowanie do reprezentacji we wszystkich sprawach związanych z działaniami operacyjnymi pozwanej, w tym zawierania umów najmu, dzierżawy, adaptacją lokali na działalność handlową,

organizacją budowy sklepów. Z zeznaniami świadka koresponduje załączone do sprzeciwu pismo pozwanej do P. K. (1) z 28 kwietnia 2009r , z którego wynika, iż umowa o świadczenie usług zawarta ze świadkiem została rozwiązana dopiero z dniem 31 lipca 2009r (k.48) z czego należy wyprowadzić wniosek, iż w okresie zawierania i wykonywania przez powoda umowy P. K. (1) niewątpliwie miał umocowanie do reprezentacji pozwanej w zakresie dotyczącym adaptacji lokali na działalność handlową. Pozwana nie negowała również, że łączyła ją umowa z P. K. (1) i że świadek ten zajmował się sprawami związanymi z adaptacją lokali. Nawet prezes pozwanej J. R. (2) przyznał (k.266), iż pozwana zawarła umowę z P. K. (1), zasłaniał się jednak niepamięcią co do jej treści (k.266) twierdząc jednocześnie, iż nie miał on upoważnienia do reprezentacji. Oczywistym jest w świetle odpisu z rejestru pozwanej spółki, iż P. K. (1) nie był członkiem zarządu pozwanej, który byłby upoważniony do reprezentacji ogólnej, jednak w świetle zeznań świadka jego upoważnienie do reprezentacji w zakresie adaptacji lokali na działalność handlową wynikało z umowy z pozwaną. W tych okolicznościach na podstawie zeznań świadka P. K. (1) Sąd Okręgowy miał pełne podstawy do przyjęcia, iż świadek ten miał umocowanie do reprezentacji pozwanej w zakresie umowy łączącej strony, bez potrzeby dodatkowego odwoływania się do treści art.231 kpc.

Skoro powód wykazał za pomocą zeznań świadka P. K. (1), iż zawarł umowę z osobą upoważnioną do reprezentowania, a pozwana skutecznie zeznań tego świadka nie podważyła ograniczając się do podtrzymania swojego stanowiska, to na niej zgodnie z art. 6 kc spoczywał ciężar wykazania, iż wbrew twierdzeniom świadka umowa na którą się powoływał nie uprawniała go do działania w imieniu pozwanej w ramach stosunku prawnego z powodem. Pozwana mogła to przy tym bez trudu uczynić gdyby jej zarzut polegał na prawdzie skoro dysponowała umową z P. K. (1). Umowa ta jednak nie została przez pozwaną złożona do akt sprawy ani z własnej inicjatywy ani na wniosek powoda. W tych okolicznościach wobec jednoznacznych zeznań świadka P. K. (1) oraz potwierdzenia przez prezesa pozwanej J. R. (2), iż umowę tą podpisywał, dodatkowe przesłuchiwanie świadka P. K. (2) na te okoliczności było zbędne skoro okoliczność, którą powód chciał wykazać zeznaniami tego świadka została już wykazana. Okoliczność zatem, iż powód nie ustalił adresu tego świadka, co skutkowało pominięciem tego dowodu nie miało znaczenia dla wykazania jego racji w tym zakresie. Brak przy tym jakichkolwiek podstaw do stosowania w tym zakresie analogii do art. 233 §2 kpc, który dotyczy zupełnie innej sytuacji procesowej. Zarzuty tak konstruowane nie powinny być przy tym formułowane przez stronę, która dysponuje umową pozwalającą na prostą weryfikację zasadności jej

zarzutów. P. K. (1) nie wywodził przy tym swych uprawnień do reprezentowania pozwanej z akceptacji swych działań przez członków zarządu mimo działania bez umocowania łecz z umocowania mającego swoje źródło w umowie z pozwaną. Rozkład ciężaru dowodu (art.6 kc) i jego procesowy odpowiednik (232 kpc) nie może być rozumiany w ten sposób, że ciężar dowodu zawsze spoczywa na powodzie jak to ujmuje skarżący. W razie bowiem sprostania przez powoda ciążącym na nim obowiązkom dowodowym na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających jej zdaniem oddalenie powództwa ( por. teza wyroku SN z 20 kwietnia 1982r ICR 79/82, LEX nr 8416).

Ponadto stanowisko pozwanej w zakresie w jakim neguje upoważnienie P. K. (1) do działania w jej imieniu jest niewiarygodne i niekonsekwentne. Przeczy mu nie tylko zeznanie świadka P. K. (1) ale również zachowanie pozwanej na etapie wykonywania umowy skoro odebrała lokal wyposażony przez powoda wraz z wykonanymi przez niego robotami ,nie kwestionowała, iż prace zostały wykonane i dodatkowo znaczna część faktury objętej sporem została uregulowana, a sporna była kwestia wynagrodzenia za prace.(k. 154) Ponadto pozwana mimo dysponowania umową z P. K. (1) z której zakres reprezentacji ma wynikać nie składa tej umowy do akt sprawy, choć świadek powołuje się właśnie na tą umowę jako podstawę swojego działania w imieniu pozwanej. Z zasad doświadczenia życiowego wynika, iż w ten sposób nie postępuje strona, która uznaje, iż umowę zawarła osoba nieupoważniona do jej reprezentowania.

Podnoszenie natomiast w ramach zarzutu naruszenia art.232 kpc w zw z 6 kc na aktualnym etapie postępowania kwestii umów powoda ze spółką (...) i obowiązku zapłaty przez pozwaną za osobę trzecią jest bezprzedmiotowe skoro uwzględnione zostały wszystkie wpłaty, których dokonała pozwana na poczet faktury objętej pozwem. Przedmiotem sporu była zapłata za fakturę dotyczącą lokalu pozwanej w C. K. w G., a nie lokalu spółki (...), zasądzona kwota nie dotyczy zobowiązania podmiotu trzeciego lecz pozwanej, co czyni wywody apelacji w tym zakresie bezprzedmiotowymi. Bezzasadne są zarzuty apelacji dotyczące naruszenia przez Sąd Okręgowy przy ustalaniu podstawy faktycznej rozstrzygnięcia art.233§l kpc, a zarzuty skarżącej w tym zakresie mają jedynie charakter polemiki z niewadliwie ocenionym i w konsekwencji prawidłowo ustalonym stanem faktycznym.

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez Sąd art.233§l kpc wymaga wykazania, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia dowodowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny

dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął Sąd doniosłości poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena Sądu. Do uznania naruszenia przepisu art.233§l kpc za uzasadniony mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby skarżąca wykazała uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów tj. regułom logicznego myślenia, zasadom doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów. Przy czym prawidłowe postawienie tego zarzutu wymaga wskazania konkretnego dowodu przeprowadzonego w sprawie, którego zarzut dotyczy i wskazania w czym skarżąca upatruje jego wadliwą ocenę. Pozwana posługując się argumentami wyłącznie jurydycznymi musiałaby wykazać, że Sąd I Instancji rażąco naruszył wymienione w art.233§l kpc zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów, i że naruszenie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Postawienie zarzutu naruszenia art.233§l kpc nie może natomiast polegać na zaprezentowaniu przez skarżącą stanu faktycznego, na podstawie własnej, subiektywnej oceny dowodów, a tylko na podważeniu podstaw oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna.

Wbrew zarzutom apelacji Sąd Okręgowy w oparciu o dowody przeprowadzone w sprawie miał pełne podstawy do przyjęcia, iż strony łączyła ustna umowa do której zawarcia był umocowany z ramienia pozwanej P. K. (1). Prawo do reprezentacji wynika z zeznań tego świadka, których pozwana skutecznie nie podważyła. Negowanie oceny dowodów przeprowadzonej przez Sąd Okręgowy sprowadza się do kwestionowania wiarygodności zeznań złożonych przez świadka P. K. (1) i faktury pro forma, do czego z przyczyn wyżej podniesionych nie ma podstaw. Sam fakt, iż P. K. (1) zakończył współpracę z pozwaną nie dowodzi jego niewiarygodności. Zgodzić należy się z Sądem Okręgowym, iż zarzuty pozwanej kwestionujące umocowanie świadka do reprezentacji są niewiarygodne i sprzeczne z zasadami życiowego, zwłaszcza w kontekście nie przedstawienia umowy łączącej ją ze świadkiem.

Nie jest jasne z jakich przyczyn skarżąca uznaje, iż stron nie łączyła umowa skoro jednocześnie wskazuje, iż została ona zawarta per facta concludentia, a jest to jedna z form jakie prowadzą do zawarcia umowy przez czynności niewerbalne, dorozumiane (art.60 kc). W okolicznościach sprawy trafnie Sąd Okręgowy przyjął, iż umowa została zawarta ustnie, a warunki na jakich to nastąpiło zostały potwierdzone w fakturze pro forma podpisanej przez P. K. (1) (k.16) i fakturze Vat nr (...), również zaakceptowanej przez P. K. (1). Dodatkowo ustalenia stron wynikające z tych dokumentów potwierdził w swoich zeznaniach świadek P. K. (1) i powód. Zastrzeżenia skarżącej w tym zakresie koncentrują się na niemożności przypisania dokumentowi przedstawionemu przez powoda (

wystawcy. Kwestia czy dokument ten może być traktowany jako faktura pro forma z punktu widzenia przepisów podatkowych czy zasad księgowości jest drugorzędne dla rozpoznawanej sprawy. Istotnym jest jedynie, że określa on przedmiot zamówienia, cenę za jaką powód dostarczy i zamontuje uzgodnione wyposażenie oraz wykona roboty budowlane i elektryczne ( ryczałt 1500 zł netto od powierzchni ustalonej na 94,54 m ). Istotnym jest również, że uzgodnione warunki umowy potwierdził reprezentujący pozwaną w zakresie prac związanych z adaptacją lokalu pozwanej w C. K. w G. P. K. (1). Natomiast akceptacja tych warunków przez powoda mimo braku podpisu pod dokumentem jak na k. 16 wynika z faktu, iż na tych właśnie warunkach umowę wykonał i następnie wystawił fakturę vat nr (...) (k. 18) powielającą uzgodnienia stron jak w fakturze pro forma. Skarżący koncentrując się na zarzutach formalnych dotyczących dokumentu zwanego fakturą pro forma nie dostrzega jego znaczenia merytorycznego potwierdzającego akceptację pozwanej poczynionych przez strony uzgodnień. Nie dostrzega również, faktów i dowodów potwierdzających zasadność powództwa w uwzględnionej części w postaci protokołu odbioru prac (k. 17), zeznań świadka P. K. (1), faktury vat (...) powielającej uzgodnienia z faktury pro forma i zaakceptowanej przez P. K. (1)(k.l8), zapłaty za fakturę w znacznej części, nie kwestionowanie dostawy i montażu mebli stalowych i drewnianych, luster, szkła czarnego, marmuru, wyposażenia zaplecza, nieskuteczne kwestionowanie z przyczyn do których odwołał się Sąd Okręgowy dostawy bramek antykradzieżowych . Skarżąca nie bierze również pod uwagę, iż uzgodniony przez strony ryczałt wynika zarówno z dokumentu zwanego fakturą pro forma jak i faktury vat (...). Powód przedstawiając te dokumenty w pozwie nie miał zatem obowiązku wnioskowania o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. Oczywistym jest bowiem, że wartość kosztorysowa czy rynkowa wykonanych prac budowlanych i elektrycznych nie musi być tożsama z uzgodnionym przez strony ryczałtem. Niezależnie od powyższego wywód pozwanej jakoby strony należało rozliczyć w oparciu o wartość prac ustaloną przez biegłych co powinno prowadzić do oddalenia powództwa w całości skoro wpłaty pozwanej przekraczają kwotę ustaloną przez biegłych nie zasługuje na uwzględnienie. Po pierwsze, jest to sprzeczne z istotą ryczałtu, który jak wynika z ustaleń Sądu strony uzgodniły za roboty budowlane i elektryczne. Po drugie, szacunkowa wartość robót elektrycznych ustalona przez biegłego M. H. wyniosła 20142,28 zł brutto (k.496), natomiast szacunkowa wartość robót budowlanych bez elektrycznych i instalacyjnych ustalona przez biegłą D. S. wyniosła 154008,27 zł brutto( k.297). Łączna wartość robót budowlanych i instalacyjnych wyniosła zatem zgodnie z opiniami biegłych 174151,15 zł. Natomiast pozycja w fakturze vat (...) obejmująca

roboty budowlane i elektryczne opiewa na kwotę 173008,20 zł (k. 18) czyli jest niższa niż kwota ustalona przez biegłych. Z powyższego wynika, iż uzgodniony przez strony ryczałt był niższy niż wartość rynkowa prac ustalona przez biegłych. Pozostałe pozycje faktury obejmujące meble stalowe i drewniane, lustra , szkło czarne, marmur wyposażenie zaplecza, bramki kradzieżowe, ani nie były objęte uzgodnionym przez strony ryczałtem za roboty budowlane i elektryczne, ani nie były wyceniane przez biegłych nie ma zatem żadnych podstaw do twierdzenia, iż wartość rynkowa prac i wyposażenia lokalu zamyka się kwotą 174151,15 zł.

W tym stanie rzeczy nie podzielając zarzutów apelacji i argumentacji zgłoszonej na ich poparcie na podstawie art.385 kpc oddalono apelację w pozostałej części. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 108§ 1 kpc, 100 kpc i § 6 pkt 6 i § 12 ust 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2003, Nr 97, poz 888 z późn zm) obciążając kosztami postępowania apelacyjnego w całości pozwaną skoro jej apelacja została uwzględniona jedynie w znikomej części.