Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 sierpnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 9 sierpnia 2017 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa O. B.

przeciwko (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od (...) z siedzibą w W. na rzecz powoda O. B. kwotę 36 700,- zł (trzydzieści sześć tysięcy siedemset złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 18 lutego 2017 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1500,- - zł tytułem zwrotu części kosztów procesu;

IV nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Olsztynie) kwotę: 1835,- zł tytułem częściowej opłaty od pozwu, nadto od powoda z zasądzonego roszczenia kwotę 1000,-zł tytułem częściowej opłaty, w pozostałej części powoda nią nie obciążając.

Sygn. akt I C 167/17

UZASADNIENIE

Powód O. B. reprezentowany przez przedstawiciela ustawowego - matkę J. M. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) z siedzibą w W. kwoty 150.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę spowodowaną śmiercią ojca M. B. wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia 7 listopada 2016 r. do dnia zapłaty, nadto o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych lub przedłożonego spisu kosztów.

Uzasadniając swoje żądanie powód wskazał, że w dniu 28 kwietnia 2016 r. doszło do wypadku komunikacyjnego, w wyniku którego M. B., ojciec powoda, doznał szereg poważnych obrażeń skutkujących śmiercią. Pozwany przyjął odpowiedzialność i wypłacił zadośćuczynienie w kwocie łącznej 33.300 zł. Kwota ta nie odpowiada jednak rzeczywistej skali cierpień małoletniego powoda, jak też doznanych dolegliwości w sferze życia codziennego związanych z tragicznym zdarzeniem. Z tego też względu zachodzi konieczność uzupełnienia kwoty zadośćuczynienia . /k. 3-6/

(...) z siedzibą w W. na rozprawie w dniu 26 maja 2017 r. wniósł o oddalenie powództwa w całości. /k. 42/

Sąd ustalił, co następuje:

O. B. urodził się (...) z nieformalnego związku J. M. i M. B.. Rodzice powoda rozstali się około 2011 r. Małoletni powód zamieszkał wówczas na stałe z matką. Ojciec utrzymywał z synem regularny, serdeczny, kontakt. Wymienieni spędzali wspólnie weekendy, podczas których chodzili do kina, uprawiali sport. W związku z podjęciem przez M. B. zatrudnienia za granicą spotkania z synem odbywały się stosownie do możliwości – średnio raz na trzy tygodnie. Pomimo rzadszych kontaktów M. B. otaczał O. B. troską i opieką, uczestniczył czynnie w jego życiu.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 5 listopada 2012 r., sygn. akt III RC 961/12, M. B. został zobowiązany do świadczenia na rzecz powoda alimentów w kwocie 500 zł miesięcznie. M. B. wywiązywał się z zobowiązania na rzecz syna dobrowolnie.

W dniu 28 kwietnia 2016 r. w O., na ul. (...), kierując samochodem osobowym marki V. (...) o nr rej (...) A. B. umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że nie posiadając prawa jazdy jechał lewym pasem jezdni ul. (...) w kierunku ul. (...) i bezpośrednio przed przejściem dla pieszych wyprzedził samochód ciężarowy oraz następnie nie ustąpił pierwszeństwa przechodzącemu prawidłowo przez przejście M. B., doprowadzając do zderzenia z nim, na skutek czego wymieniony doznał obrażeń ciała skutkujących jego śmiercią.

W trakcie wypadku samochód osobowy marki V. (...) o nr rej (...) nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Powód na skutek śmierci ojca przebył żałobę, aktualnie nadal odczuwa smutek i żal po jego stracie. Wymieniony może jednak liczyć na wsparcie matki oraz zamieszkującego z nim od około 5 lat ojczyma.

/bezsporne; dowód: odpis skrócony aktu urodzenia k. 8-9; zeznania O. B. k. 42v; J. M. k. 42v-43, akta szkody k. 62-92/

Pismem z dnia 4 października 2016 r. powód zgłosił szkodę (...). Pozwany przyznał powodowi 2 marca 2017 r. kwotę 33.300 zł tytułem zadośćuczynienia. Nadto decyzją z dnia 28 kwietnia 2017 r. powodowi przyznana została od dnia 1 maja 2017 r. renta alimentacyjna w wysokości 500 zł miesięcznie.

/dowód: pismo z dnia 04.10.16 r. z dowodem doręczenia k. 11-15, pismo z dnia 02.03.2017 r. k. 16-19/

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie częściowo, to jest do kwoty 36.700zł.

Okoliczności wypadku z dnia 28 kwietnia 2016 r., w wyniku którego M. B. poniósł śmieć, nie były sporne. Żadna ze stron nie kwestionowała też dokumentacji zgromadzonej na potrzeby niniejszego postępowania potwierdzającej przebieg zdarzenia, z której to wynika, że wymieniony został potrącony na przejściu dla pieszych przez kierującego – bez stosownych uprawnień - samochodem osobowym marki V. (...) o nr rej (...) A. B., który to umyślnie naruszył przepisy drogowe.

Co również istotne, poza sporem pozostaje okoliczność, że pojazd, którego ruchem została wyrządzona szkoda, nie był objęty obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Nie budzi tym samym wątpliwości podstawa prawna odpowiedzialności w niniejszej sprawie wynikająca z art. 444 § 1 k.c. w zw. z art. 436 § 1 k.c. i w zw. z art. 98 ust. 1 pkt 3a ustawy dnia z 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 392).

W myśl tego ostatniego przepisu obowiązek zaspakajania roszczeń z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych w przypadku sprawcy wypadku komunikacyjnego nie objętego obowiązkowym ubezpieczeniem OC ciąży bowiem na pozwanym. Pozwany zresztą swej odpowiedzialności w omawianym zakresie nie kwestionował, czego dowodzi choćby bezsporny fakt przyznania małoletniemu powodowi w dniu 2 marca 2017 r. tytułem zadośćuczynienia kwoty 33.300 zł.

Dla porządku jedynie wskazać wypada, że zarzut strony pozwanej działania przedstawiciela ustawowego małoletniego powoda bez zgody Sądu wydanej w trybie art. 101 § 3 krio, w świetle prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 22 czerwca 2017 r., III Nsm 437/17 (k. 102), nie zasługiwał na uwzględnienie.

W konsekwencji, na gruncie zgłoszonego w pozwie żądania, rozstrzygnięcia wymagało, czy w świetle przepisów regulujących odpowiedzialność pozwanego (art. 446 § 4 k.c. w zw. z art. 24 k.c. i art. 448 k.c. w zw. z art. 34 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych … - Dz. U. z 2013 r. poz. 392) żądanie zadośćuczynienia ponad już wypłacone zasługuje na uwzględnienie, jeśli tak, to w jakiej wysokości.

Okoliczności umożliwiające dokonanie trafnej oceny w tym zakresie wynikały z załączonych do akt dokumentów, zeznań świadka J. M. i powoda O. B., których wiarygodności skutecznie nie podważono.

Zgodnie z dyspozycją art. 446 § 4 k.c. sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Przepis ten ma na celu zadośćuczynienie najbliższym członkom rodziny osoby zmarłej w wyniku czynu niedozwolonego doznanej przez nich krzywdy, a więc naprawienie szkody niemajątkowej, w odróżnieniu od przewidzianego w art. 446 § 3 k.c. odszkodowania za szkodę majątkową wynikającą ze śmierci bezpośrednio poszkodowanego. Prawidłowa wykładnia art. 446 § 4 k.c. wymaga przede wszystkim podkreślenia, że roszczenie oparte na tym przepisie jest rodzajowo i normatywnie odmienne od roszczenia zmierzającego do naprawienia szkody majątkowej, opartego na art. 446 § 3 k.c. Zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. nie jest zależne od pogorszenia sytuacji życiowej osoby bliskiej w wyniku śmierci bezpośrednio poszkodowanego, lecz ma na celu złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc członkom jego rodziny w dostosowaniu się do zmienionej sytuacji życiowej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2013 r., IV CSK 87/13, LEX nr 1383297). Zadośćuczynienie to ma zrekompensować krzywdę wynikającą z naruszenia dobra osobistego i ból spowodowany utratą najbliższej osoby.

Zgodnie z prezentowanym w orzecznictwie stanowiskiem na rozmiar krzywdy, o której mowa w art. 446 § 4 k.c., mają wpływ przede wszystkim: wstrząs psychiczny i cierpienia moralne wywołane śmiercią osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rola w rodzinie pełniona przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, wiek pokrzywdzonego i jego zdolność do zaakceptowania nowej rzeczywistości oraz umiejętność odnalezienia się w niej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011 r., III CSK 279/10, niepubl.).

Ustawodawca nie wskazuje zasad ustalania wysokości omawianego zadośćuczynienia. Posiłkować zatem w tym zakresie należy się poglądami wypracowanymi w judykaturze na tle stosowania art. 445 k.c., art. 23 k.c. i art. 24 k.c. Niewątpliwie krzywdę doznaną w wyniku śmierci osoby bliskiej bardzo trudno ocenić i wyrazić w formie pieniężnej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego dotyczącym zasad ustalania wysokości zadośćuczynienia wskazuje się, że każdy przypadek powinien być traktowany indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy. Należy przy tym zaznaczyć, że zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. jest odzwierciedleniem w formie pieniężnej rozmiaru krzywdy, która nie zależy od statusu materialnego pokrzywdzonego. Jedynie zatem rozmiar zadośćuczynienia może być odnoszony do stopy życiowej społeczeństwa, która pośrednio może rzutować na jego umiarkowany wymiar. Przesłanka „przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa” ma więc charakter uzupełniający i ogranicza wysokość zadośćuczynienia tak, by jego przyznanie nie prowadziło do wzbogacenia osoby uprawnionej, nie może jednak pozbawiać zadośćuczynienia jego zasadniczej funkcji kompensacyjnej i eliminować innych czynników kształtujących jego rozmiar (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2002 r., IV CKN 1266/00 i wyrok z dnia 3 czerwca 2011 r. III CSK 279/10). Rolą zadośćuczynienia jest bowiem złagodzenie doznanej niewymiernej krzywdy poprzez wypłacenie nie nadmiernej, lecz odpowiedniej sumy, w stosunku do doznanej krzywdy. Ustalenie jej wysokości powinno być więc dokonane w ramach rozsądnych granic, odpowiadających aktualnym warunkom i sytuacji majątkowej społeczeństwa przy uwzględnieniu, iż wysokość zadośćuczynienia musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość.

Mając na uwadze powyższe rozważania, przy ustalaniu zasadności, jak też wysokości przyznania kwoty zadośćuczynienia, Sąd uwzględnił zarówno stopień cierpień małoletniego O. B., jak też zmiany w sferze psychicznej, jakich doznał w wyniku następstw wypadku samochodowego z dnia 28 kwietnia 2016 r. Sąd miał przy tym na względzie, że odczuwane przez wymienionego cierpienia po śmierci ojca były niezaprzeczalnie dotkliwe, tym niemniej z kolejnej strony, nie mogło ujść uwadze Sądu, że powód z ojcem nie mieszkali razem od 2011 r., zaś ich relacje od tego czasu ograniczały się jakkolwiek do regularnych, niemniej jednak w ostatnim czasie sporadycznych (raz na trzy tygodnie), spotkań w weekendy. Nie negując zatem, że więź emocjonalna łącząca ojca z synem została zerwana nagle i niespodziewanie w tragicznych okolicznościach - nie sposób pominąć faktu, iż zaangażowanie ojca w wychowanie syna – w świetle spójnych i jasnych, nadto niekwestionowanych przez pozwanego, zeznań powoda oraz J. M. – miało siłą rzeczy nieco ograniczony charakter. Małoletni powód w głównej mierze mógł liczyć bowiem na wsparcie i pomoc ze strony matki, z którą zamieszkiwał na stałe.

Wskazać nadto trzeba, że choć niewątpliwe powód po śmierci ojca odczuwał ból, pustkę, osamotnienie, żal, zawiedzione nadzieje, tym niemniej przebieg żałoby nie wskazuje na jego wyjątkowo burzliwy czy powikłany charakter. Małoletni powód nie korzystał z pomocy specjalisty, nie wymagał również wsparcia farmakologicznego. Z powyższego wynika, że powód – przy wsparciu matki oraz swego ojczyma – w jakimś stopniu poradził sobie z negatywnymi następstwami tragicznego zdarzenia.

Reasumując, przy uwzględnieniu całościowym okoliczności mających wpływ na rozmiar cierpień i sytuację małoletniego powoda po śmierci M. B., Sąd za wyjściowo odpowiednią kwotę zadośćuczynienia uznał 70.000 zł, którą pomniejszył o kwotę 33.300 zł już wypłaconą na rzecz wymienionego z tego tytułu przez pozwanego. W konsekwencji na rzecz O. B. należało zasądzić uzupełniająco kwotę 36.700 zł tytułem zadośćuczynienia.

W toku sprawy nie ujawniono żadnych nowych okoliczności, które mogłyby znacząco wpłynąć na zakres odpowiedzialności pozwanego, co uzasadniało zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie z art. 481 § 1 i 2 k.c. od dnia 18 lutego 2017 r. do dnia zapłaty (punkt I wyroku). Sąd określając popadnięcie pozwanego w opóźnienie uwzględnił treść art. 109 ust 2. ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych … - Dz. U. z 2013 r. poz. 392, zgodnie z którym likwidacja szkody powinna nastąpić w terminie 14 dni od dnia wyjaśnienia okoliczności niezbędnych do przyjęcia odpowiedzialności przez Fundusz.

Brak było natomiast podstaw do uwzględnienia roszczenia o zadośćuczynienie dochodzonego w niniejszej sprawie w całości. To, w jakiej wysokości należy przyznać zadośćuczynienie, winno być wszak uzależnione od okoliczności danej sprawy, stopy życiowej społeczeństwa. Należy mieć nadto na uwadze kompensacyjny, a nie represyjny, charakter tego roszczenia. W świetle powyższego, w ocenie Sądu, żądanie przez O. B. kwoty uzupełniającej zadośćuczynienia w wysokości 150.000 zł należało uznać za wygórowane i nie przystające do realiów niniejszej sprawy (punkt II wyroku).

Mając na uwadze treść art. 100 k.p.c., jak również fakt, że powód wygrał niniejszą sprawę w 24,46%, koszty niniejszego procesu pomiędzy stronami wzajemnie rozdzielono zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1.500 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu, przy posiłkowym zastosowaniu art. 102 kpc (punkt III wyroku). Nadto, nakazano ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach w sprawach cywilnych (adekwatnie do stopnia przegrania przez niego sprawy) kwotę 1.835 zł tytułem częściowej opłaty od pozwu oraz od powoda na rzecz Skarbu Państwa na podstawie art. 113 ust. 2 pkt 1 ustawy o kosztach w sprawach cywilnych kwotę 1.000 zł tytułem częściowej opłaty, które nakazano ściągnąć z roszczenia zasądzonego na jego rzecz, w pozostałej części powoda nimi nie obciążając. (punkt IV wyroku).