Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Radosław Buko

Protokolant: st. sekr. sądowy Beata Pezena

po rozpoznaniu w dniu 15 października 2013 roku w Słupsku

odwołania Z. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 5 sierpnia 2013 roku znak (...)

w sprawie Z. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o emeryturę

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu Z. G. prawo do emerytury na podstawie art.184 w zw. z art.32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2009 roku numer 153 poz. 1227 ze zm.) od dnia (...)roku, nie stwierdzając odpowiedzialności organu rentowego

UZASADNIENIE

Ubezpieczony Z. G. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 05.08.2013 r., znak (...), odmawiającej prawa do emerytury. Ubezpieczony domagał się zmiany zaskarżonej decyzji w całości poprzez przyznanie jemu prawa do emerytury.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o oddalenie odwołania podnosząc, iż ubezpieczony wykazał na 01.01.1999r. wymagany staż ogółem, ale nie wykazał wymaganego okresu pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat. Do okresu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu zatrudnienia w (...) A. w S. z uwagi na brak potwierdzenia przez pracodawcę wykonywania pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony Z. G., urodzony (...), w dniu 09.07.2013 r. złożył wniosek o emeryturę. Nie jest członkiem OFE. Nie pracuje. Wykazał według stanu na dzień 01.01.1999r. okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 29 lat 3 miesiące i 10 dni, w tym zdaniem organu rentowego żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych. Zaskarżoną decyzją z dnia 05.08.2013 r. odmówiono mu prawa do emerytury z uwagi na nie wykazanie 15 letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

/dowód: akta emerytalne ZUS: wniosek k. 1 – 3, karta przebiegu zatrudnienia na dzień 01.01.1999 r. k. 56, zaskarżona decyzja z dnia 05.08.2013 r. – k. 57 – 57 v./

Ubezpieczony Z. G. od dnia 01.09.1969 r. do 30.04.1992 r. zatrudniony był w (...) Zakładach (...) w S.. W pierwszym okresie zatrudnienia tj. od 01.09.1969 r. do 25.10.1972 r. na stanowisku pracownika akordowego – montaż 430 B. Ubezpieczony w powyższym okresie uczęszczał również do zasadniczej szkoły zawodowej i odbywał w zakładzie naukę zawodu. W okresie od 26.10.1972 r. do 14.10.1974 r. ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową. Po powrocie z wojska tj. od dnia 04.11.1974 r. Z. G. rozpoczął pracę jako montażysta. Pracował przy drasaniu, apreturach, klejeniu na hali, która mieściła 11 montaży, opary z kleju roznosiły się po całej hali. Pracował przy ćwiekowaniu czubków, boków, nakładaniu podeszw. Następnie od 02.09.1985 r. pracował przy wycinaniu wierzchów. Od 01.11.1985 r. rozpoczął pracę jako brygadzista pracujący na hali, a od 14.07.1989 r. jako mistrz. Mistrzowi i brygadziści pracowali na hali, tam stały ich biurka. Brygadzista musiał zastępować pracownika w razie potrzeby i jego nieobecności. Brygadziści pracowali na wszystkich stanowiskach – przy formowaniu, drasaniu, apreturze. Świadek J. B. pracował również jako brygadzista i mistrz w (...) Zakładach (...) w S.. Praca ubezpieczonego nie różniła się od pracy świadka J. B.. Ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie korzystał z urlopów bezpłatnych.

/dowód: akta sprawy: wyjaśnienia ubezpieczonego – k. 12 – 12 v w zw. z k. 14 00:02:42 – 00:11:41, zeznania świadka J. B. – k. 12 v. w zw. z k. 14 (00:14:08 – 00:19:42), zeznania świadka Z. K. – k. 12 v. – 13 w zw. z k. 14 (00:19:43 – 00:25:28), akta osobowe ubezpieczonego: umowa o naukę zawodu, aneks do umowy z dnia 14.04.1970 r., świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej z dnia 27.08.1971 r., wyciąg z książeczki wojskowej z dnia 18.10.1974 r. zaświadczenie kwalifikacyjne z dnia 21.12.1979 r., zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności brygadzisty produkcji w wydziale montażu, podanie o przeniesienie z dnia 21.10.1985 r., szczegółowy zakres obowiązków brygadzisty, świadectwo pracy z dnia 20.10.1972 r., zakres obowiązków montażysty, zakres obowiązków mistrza oddziału montażowego, świadectwo pracy z dnia 29.04.1992 r. /

Praca ubezpieczonego w toku zatrudnienia w (...) Zakładach (...) w S. od 04.11.1974 r. tj. po powrocie z wojska do 31.01.1992 r. to jest 17 lat 2 miesiące i 28 dni była pracą w warunkach szczególnych i przekracza wymagane 15 lat w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony według stanu na dzień 01.01.1999 r. posiada wymagany 15 letni staż pracy w warunkach szczególnych.

/dowód: akta sprawy : wyjaśnienia ubezpieczonego – k. 12 – 12 v w zw. z k. 14 00:02:42 – 00:11:41, zeznania świadka J. B. – k. 12 v. w zw. z k. 14 (00:14:08 – 00:19:42), zeznania świadka Z. K. – k. 12 v. – 13 w zw. z k. 14 (00:19:43 – 00:25:28), akta osobowe ubezpieczonego : umowa o naukę zawodu, aneks do umowy z dnia 14.04.1970 r., świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej z dnia 27.08.1971 r., wyciąg z książeczki wojskowej z dnia 18.10.1974 r. zaświadczenie kwalifikacyjne z dnia 21.12.1979 r., zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności brygadzisty produkcji w wydziale montażu, podanie o przeniesienie z dnia 21.10.1985 r., szczegółowy zakres obowiązków brygadzisty, świadectwo pracy z dnia 20.10.1972 r., zakres obowiązków montażysty, zakres obowiązków mistrza oddziału montażowego, świadectwo pracy z dnia 29.04.1992 r. /

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego Z. G. zasługuje na uwzględnienie.

Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie było ustalenie uprawnień ubezpieczonego do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227) oraz przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 , poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z art.184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32,33,39 i 40, jeżeli w dniu wejścia ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27

W myśl ust. 2 art. 184 - w brzmieniu obowiązującym do końca grudnia 2012r. - emerytura przysługuje ubezpieczonym, którzy nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Obecnie od 01.01.2013 r. brak jest obowiązku rozwiązaniu stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, to 25 lat w przypadku mężczyzny (art. 27 pkt 2). Wiek emerytalny wynika z § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zm.), do którego odsyła art. 32 ust. 4 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Dla mężczyzny jest to 60 lat. Wymagany okres zatrudnienia w warunkach szczególnych przewidziany w przepisach dotychczasowych, o którym mowa w art. 184 ust. 1, to okres 15 lat, o czym stanowi § 4 ust. 3 powołanego rozporządzenia.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że ubezpieczony Z. G. na dzień wydania zaskarżonej decyzji miał ukończone 60 lat – ukończył je w dniu (...)., nie jest członkiem OFE. Posiada wymagany 25 letni staż pracy liczony na dzień wejścia w życie ustawy, tj. na dzień 01.01.1999 roku.

Oznacza to, iż jedyną przesłanką jaką musiał ubezpieczony udowodnić
w przedmiotowej sprawie była praca w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat według stanu na dzień 01.01.1999r.

Zgodnie § 22 ust 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe ( Dz. U. nr 237 poz.1312 ) środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności:

1) legitymacja ubezpieczeniowa;

2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

Z kolei ust 2 tego przepisu stanowi, że jeżeli ustawa przewiduje możliwość udowodnienia zeznaniami świadków okresu składkowego, od którego zależy prawo lub wysokość świadczenia, dowód ten dopuszcza się pod warunkiem złożenia przez zainteresowanego oświadczenia w formie pisemnej lub ustnej do protokołu, że nie może przedłożyć odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ten okres.

Jednak w spornych przypadkach, uwzględnienie okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach następuje po ustaleniu rzeczywistego zakresu obowiązków oraz wykonywania bezpośrednio i stale, w pełnym wymiarze czasu pracy tego zatrudnienia.

Zważyć przy tym należy, że w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno – rentowe prowadzenie dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron nie podlega żadnym ograniczeniom.

Według art. 473 § 1 kpc w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przed sądem przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i z przesłuchania stron.

Ten wyjątek od ogólnych zasad, wynikających z art. 247 kpc, sprawia, że każdy istotny fakt (np. taki, którego ustalenie jest niezbędne do przyznania ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury), może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2007 r. I UK 111/07).

W ocenie Sądu jest oczywiste, iż brzmienie zajmowanego stanowiska, jakie widnieje w dokumentach prowadzonych i wystawionych przez pracodawcę nie może mieć rozstrzygającego znaczenia w sprawie. Decyduje rodzaj wykonywanej pracy, co nadto wynika z powołanych wyżej przepisów prawa, w szczególności art. 32 ust. 2 który stanowi, iż dla celów ustalenia uprawnień do emerytury w obniżonym wieku za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Rodzaje prac ustala się na podstawie powołanego już wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, który w załączniku A w Działach od I do XIV wymienia rodzaje prac, które są pracą w warunkach szczególnych.

Ponadto należy dodać, iż w myśl § 2 ust. 1 tegoż rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W Dziale IV poz. 24 powyższego rozporządzenia oraz w zarządzeniu nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego Lekkiego z dnia 07 lipca 1987 roku wymieniona jest praca kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego na stanowiskach:

- obuwnik – montażysta, formowacz i szwacz przy: ścieraniu, ścienianiu i szlifowaniu elementów wyrobów, nanoszeniu kleju i sklejaniu wyrobów z użyciem klejów toksycznych, przy wykańczaniu wyrobów środkami chemicznymi, przy formowaniu cholewek, świekowaniu i przeszywaniu obuwia – dublowaniu,

- prasowacz wyrobów przy użyciu urządzeń;

- rymarz przy ręcznym cięciu i formowaniu wyrobów;

- operator maszyn przy klejeniu pasów i pikowaniu;

- kaletnik, przy klejeniu wyrobów klejami toksycznymi.

Jak już wyżej wskazano, o zaliczeniu pracy do okresu pracy w warunkach szczególnych, decyduje nie rodzaj zajmowanego przez ubezpieczonego stanowiska, a praca jaką faktycznie wykonywał. Powyższe zostało również potwierdzone w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego.

W ocenie Sądu praca ubezpieczonego w (...) Zakładach (...) w S. bynajmniej od 04.11.1974 r. tj. po powrocie z wojska do 31.01.1992 r. była pracą w warunkach szczególnych.

Fakt pracy został potwierdzony zgodnymi zeznaniami świadków: J. B. oraz Z. K.. Świadkowie pracowali razem z ubezpieczonym znali zatem charakterystykę i warunki pracy Z. G..

Zeznania świadków w tym zakresie jako jasne, rzeczowe, logiczne i spójne Sąd uznał za wiarygodne. Sąd dał w pełni wiarę powyższym zeznaniom, gdyż są one zgodne z dokumentami znajdującymi się w aktach osobowych ubezpieczonego za sporny okres zatrudnienia. Świadkowie wyjaśnili, że ubezpieczony w zakładzie pracy w spornym okresie początkowo pracował jako obuwnik – montażysta, a następnie jako brygadzista i mistrz. Ubezpieczony, tak jak świadek J. B. był brygadzistą pracującym na hali produkcyjnej. Brygadziści w zakładzie często zastępowali swoich pracowników na wszystkich stanowiskach – przy formowaniu, drasaniu, apreturze. Świadek J. B. dodatkowo wyjaśnił, że zarówno mistrzowie jak i brygadziści pracowali na hali produkcyjnej, tam stały ich biurka i byli narażeni na opary kleju roznoszące się po całej hali. Nadto świadek ten podniósł, że zajmował to samo stanowisko co ubezpieczony i otrzymał na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku prawo do emerytury w warunkach szczególnych, zakład pracy nie wystawił jemu świadectwa pracy w warunkach szczególnych.

Zdaniem Sądu Okręgowego treść wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 roku sygn. akt I UK 24/09 obliguje organ dokonujący oceny charakteru zatrudnienia strony do ustalenia rzeczywistych czynności wykonywanych przez powoda, i następnie dokonania prawnej oceny tej pracy. Brak jest podstaw do apriorycznego zakładania, że czynności brygadzisty wykluczają możliwość zakwalifikowania danej pracy do pracy w szczególnych warunkach co miało miejsce w niniejszej sprawie.

W ocenie Sądu okres zatrudnienia bynajmniej od 04.11.1974 r. tj. po powrocie z wojska do 31.01.1992 r. w (...) Zakładach (...) w S. nie budzi żadnych wątpliwości i może zostać uznany za pracę w warunkach szczególnych.

Pracodawca nie wystawił ubezpieczonemu świadectwa pracy w warunkach szczególnych za sporny okres zatrudnienia.

Z tej przyczyny Sąd bardzo starannie analizował dane wynikające z zeznań świadków oraz dokumenty znajdujące się w aktach osobowych ubezpieczonego Z. G..

Brak świadectwa pracy sam w sobie nie świadczy, że ubezpieczony nie świadczył w spornym okresie pracy w warunkach szczególnych.

Sąd zważył, iż świadectwo pracy wydane przez pracodawcę nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot go wydający nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania w zakresie administracji państwowej, a tylko takie dokumenty stanowią dowód tego co zostało w nim urzędowo potwierdzone. Wydane przez pracodawcę świadectwo pracy w warunkach szczególnych jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej, co podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 maja 2004 r., sygn. akt III UK 31/2004 (OSNP 2005/1 poz.13).

W ocenie Sądu przyjęcie, że ze względu na zaniechanie uzyskania w trakcie ustania stosunku pracy stosownego zaświadczenia przez ubezpieczonego uniemożliwia nabycie spornego świadczenia stałoby w sprzeczności z wyrażoną w art. 2a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz.U. nr 137 poz. 887 ze zm.) zasadą równego traktowania wszystkich ubezpieczonych.
Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że praca ubezpieczonego bynajmniej od 04.11.1974 r. tj. po powrocie z wojska do 31.01.1992 r. była pracą w warunkach szczególnych i przekraczała wymagane 15 lat. .

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu Z. G. prawo do emerytury na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od dnia (...)r. tj. od dnia ukończenia 60 roku życia, nie stwierdzając odpowiedzialności organu rentowego, o czym orzeczono w sentencji wyroku.

Ustalenie, czy ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w spornym okresie wykonywał pracę w warunkach szczególnych, wymagało przeprowadzenia postępowania dowodowego przez Sąd. Z tych przyczyn nie można przypisać organowi rentowemu odpowiedzialności za nieprzyznanie świadczenia emerytalnego. Mając na uwadze dyspozycję art. 118 ust. 1 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS Sąd Okręgowy nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieprzyznanie prawa do świadczenia.