Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 sierpnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 sierpnia 2017 r. w S.

sprawy K. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania K. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 30 grudnia 2016 roku nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu K. J. prawo do emerytury od dnia 1 września 2016 roku.

SSO Aleksandra Mitros

Sygn. akt VI U 258/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 grudnia 2016 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił K. J. prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż z przedłożonych do wniosku dokumentów wynika, że do dnia 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca nie udokumentował 25 letniego ogólnego stażu pracy oraz 15 letniego stażu pracy w warunkach szczególnych, wobec czego brak było podstaw do przyznania świadczenia.

W odwołaniu od decyzji K. J. zakwestionował zarówno ustalony przez organ rentowy ogólny okres ubezpieczenia, jak i okres pracy w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację, jak w zaskarżonej decyzji. Ponadto organ rentowy wskazał, że do stażu pracy w warunkach szczególnych uwzględniono okres wynikający ze świadectwa pracy z dnia 5 października 2016 r. oraz okres wskazany w świadectwie pracy z dnia 15 maja 2003 r. z tytułu zatrudnienia w (...) S.A.: od 11 lipca 1977 r. do 17 października 1977 r., od 12 listopada 1979 r. do 20 sierpnia 1980 r., od 2 września 1980 r. do 14 lipca 1982 r., od 17 lipca 1982 r. do 26 grudnia 1982 r., od 28 grudnia 1982 r. do 28 lipca 1983 r. od 2 sierpnia 1983 r. do 29 sierpnia 1983 r., od 31 sierpnia 1983 r. do 4 grudnia 1983 r., od 6 grudnia 1983 r. do 30 czerwca 1985 r. – z wyłączeniem okresów urlopów bezpłatnych. Organ rentowy wskazał, że uwzględniono również do pracy w szczególnych warunkach okres służby wojskowej od 24 października 1977 r. do 31 sierpnia 1979 r. ZUS wskazał, że okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców został uwzględniony do ogólnego stażu pracy na podstawie zeznań świadków od 24 lipca 1972 r. do 18 marca 1976 r., tj. do czasu rozpoczęcia zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w N..

Decyzją z dnia 6 lutego 2017 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., zmienił decyzję z dnia 30 grudnia 2016 r. odmawiającą K. J. prawa do wcześniejszej emerytury w części dotyczącej udowodnionego okresu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy ponownie ustalił łączny okres pracy w szczególnych warunkach który na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 14 lat, 9 miesięcy i 26 dni. ZUS nie uwzględnił do wysokości okresów ubezpieczenia oraz pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresu urlopu bezpłatnego udzielonego przez zakład pracy (tj. dnia 5 lipca 1977 r., okresu od 21 sierpnia 1980 r. do 1 września 1980 r., od 15 do 16 lipca 1982 r., 27 grudnia 1982 r., od 29 lipca 1983 r. do 1 sierpnia 1983 r., 30 sierpnia 1983 r. 5 grudnia 1983 r. Organ rentowy poinformował, że okres pracy w szczególnych warunkach podlega uwzględnieniu w przypadku odbywania zasadniczej służby wojskowe, jednak nie dłużej niż do 31 sierpnia 1979 r.

W odwołaniu od decyzji K. J. zakwestionował prawidłowość ustaleń organu rentowego dotyczących udowodnionego przez niego okresu zatrudnienia oraz okresów pracy w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie w całości, podnosząc argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

Postanowieniem z dnia 15 marca 2017 r. Sąd Okręgowy połączył sprawy z odwołania ubezpieczonego od decyzji z dnia 30 grudnia 2016 r. oraz od decyzji z dnia 6 lutego 2017 r. celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Precyzując swoje stanowisko w trakcie rozprawy w dniu 27 kwietnia 2017 r. oraz w dniu 8 czerwca 2017 r. ubezpieczony wskazał, że wykonywał pracę w warunkach szczególnych w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w N. oraz w Spółdzielni Kółek Rolniczych w N..

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. J., urodzony (...), w dniu 29 września 2016 r. złożył wniosek o emeryturę. Ubezpieczony był członkiem OFE, jednakże wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Na dzień 1 stycznia 1999 r. K. J. udowodnił 25 lat okresów ubezpieczenia, w tym 21 lat, 11 miesięcy i 8 dni okresów składkowych, 5 dni okresów nieskładkowych oraz 3 lata i 17 dni okresów uzupełniających, tj. pracy w gospodarstwie rolnym.

Niesporne, a nadto:

- wniosek z 29.09.2016r. k. 1-4 plik akt ZUS

- pismo ZUS z 02.06.2017r. k. 53 akt sprawy

- karta przebiegu zatrudnienia k. 54 akt sprawy

Rozpoznając wniosek K. J. o emeryturę, organ rentowy uwzględnił w stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych: okres zatrudnienia w (...) SA w S. od 16 listopada 1976 r. do 17 października do 30 czerwca 1985 r. (z wyłączeniem okresów urlopów bezpłatnych) na stanowisku: malarz konserwator okrętowy, poddźwignicowy oraz cieśla okrętowy oraz okres zatrudnienia w Barlineckim Kombinacie Rolnym w B. Zakład Rolny (...) od 20 marca 1986 r. do 31 sierpnia 1992 r. na stanowisku kierowcy ciągnika kołowego, co dało łącznie 14 lat, 9 miesięcy i 26 dni stażu pracy w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony posiada prawo jazdy kat. T od 12 maja 1975 r., a kat. B od 1984 r.

Niesporne, a nadto:

- świadectwo pracy z 15.05.2003r. k. 15 plik akt ZUS

- świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 05.10.2016r. k. 111 plik akt ZUS

- prawo jazdy nr (...) okazane na rozprawie w dniu 24.08.2017r. – protokół k. 65 akt sprawy

W okresie od 19 marca 1976 r. do 26 sierpnia 1976 r. K. J. był zatrudniony w Spółdzielni Kółek Rolniczych w N. ( (...)) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy ciągnika. Spółdzielnia świadczyła usługi dla rolników, wynajmując ciągniki i sprzęt rolniczy wraz z kierowcami. W jej parku maszynowym znajdowały się wyłącznie ciągniki: U. 360 i 28 oraz sprzęt rolniczy.

W trakcie zatrudnienia w (...) w N. w okresie od 19 marca 1976 r. do 26 sierpnia 1976 r. K. J. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w warunkach szczególnych jako kierowca ciągnika kołowego w transporcie. Ubezpieczony został zatrudniony na stanowisku kierowcy ciągnika i przydzielono mu ciągnik U. 360 i (...). Innych pojazdów w (...)ze ubezpieczony nie prowadził, nie posiadał wówczas innych uprawnień poza kategorią T. Wnioskodawca wykonywał jako kierowca ciągnika prace transportowe - jeździł do C. w K. po odbiór wapna, które następnie rozwoził do rolników, woził również buraki z pól do stacji w Ś. (oddalonej ok. 3 km od N.). Wykonywał również ciągnikiem przy pomocy podłączonego do niego sprzętu (bron, siewników, pługu, rozrzutnika nawozu itp.) prace polowe: orkę, zasiewy, sadzenie ziemniaków, opryski itp. Prace te przeplatane były z pracami polegającymi na zwożeniu nawozów lub innych towarów z wagonów. Wiosną, jeżeli nie było prac polowych, ubezpieczony jeździł ciągnikiem po wapno. Latem ubezpieczony pracował jako kierowca ciągnika przy żniwach. Jeśli rolnik zamówił taką usługę, zebrane ziarno zwożone było przez ubezpieczonego do gospodarstwa rolnika.

Dowód:

- świadectwo pracy z 26.08.1976r. k. 14 plik akt ZUS

- zeznania świadka Z. O. w wersji elektronicznej oraz protokół k. 64-64v.

- zeznania K. J. w wersji elektronicznej oraz protokół k. 57, 64v.-65 w zw. z k. 34

W okresie od 8 stycznia 1994 r. do 30 kwietnia 1998 r. ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w N. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownik produkcji drzewnej. Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. w N. zajmowała się przecieraniem drewna, przetarcie wykonywane było przy pomocy 2 traków pionowych i 1 wielopiły. Na hali produkcyjnej produkowane były: więźby dachowe, belki, krokwie, łaty, deski.

W trakcie zatrudnienia ubezpieczony pracował jako jedna z osób obsługujących trak pionowy. Trak włączany i wyłączany był ręcznie. Wnioskodawca ciął przetarte kantówki na deski albo na belki, do jego obowiązków należało również ostrzenie pił, co zajmowało około jednej – dwóch godzin. Zdarzało się, że ubezpieczony jeździł wózkiem widłowym, czasami przywoził ciągnikiem drewno z lasu.

Dowód:

- świadectwo pracy z 30.04.1998r. k. 20 plik akt ZUS

- zeznania świadka A. N. w wersji elektronicznej oraz protokół k. 56-56v.

- zeznania świadka J. D. w wersji elektronicznej oraz protokół k. 56v.

- zeznania świadka H. W. w wersji elektronicznej oraz protokół k. 56v-57

- zeznania K. J. w wersji elektronicznej oraz protokół k. 57, 64v. - 65 w zw. z k. 34

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z przepisem art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2015 r. poz. 748; dalej jako: ustawa emerytalna), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje - z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184 - emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, który dla mężczyzn urodzonych po dniu 30 września 1953 r. wynosi co najmniej 67 lat (ust. 1b pkt 20). W myśl przepisu art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

Emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Wykaz prac zaliczanych do prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze został zamieszczony w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Przepis § 4 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

W myśl przepisu § 2 przywołanego wyżej rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o którym mowa stwierdza przy tym zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 cytowanego rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

W załączniku do powyższego rozporządzenia, w Wykazie A, dziale VIII zatytułowanym „W transporcie i łączności”, w podtytule (...), pod pozycją 3 wskazano, że pracami w szczególnych warunkach są „prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych”.

W niniejszej sprawie poza sporem pozostawał fakt, iż K. J. urodzony w dniu (...), w dniu 24 lipca 2016 r. osiągnął wiek emerytalny uprawniający go do skorzystania z wcześniejszej emerytury. Poza sporem pozostawał również fakt, iż ubezpieczony był członkiem OFE, jednakże wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa. Poza sporem ostatecznie pozostawał również fakt legitymowania się przez ubezpieczonego 25 letnim ogólnym stażem pracy. Przedmiotem sporu było zatem jedynie ustalenie czy wnioskodawca posiada wymagany 15 - letni okres zatrudnienia w szczególnym charakterze uprawniający do obniżenia wieku emerytalnego.

Organ rentowy, wydaną w toku postępowania sądowego decyzją z dnia 6 lutego 2017 r., uznał za udowodnione 14 lat, 9 miesięcy i 26 dni stażu pracy w warunkach szczególnych z tytułu zatrudnienia w (...) SA w S. od 16 listopada 1976 r. do 17 października do 30 czerwca 1985 r. (z wyłączeniem okresów urlopów bezpłatnych) na stanowisku: malarz konserwator okrętowy, poddźwignicowy i cieśla okrętowy oraz okres zatrudnienia w Barlineckim Kombinacie Rolnym w B. Zakład Rolny (...) od 20 marca 1986 r. do 31 sierpnia 1992 r. na stanowisku kierowcy ciągnika kołowego, co dało łącznie 14 lat, 9 miesięcy i 26 dni stażu pracy w szczególnych warunkach. Kwestionując prawidłowość decyzji ZUS ubezpieczony żądał zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w N. oraz w Spółdzielni Kółek Rolniczych w N..

Stosownie do § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412) osoba ubiegająca się o emeryturę powinna przedstawić dokumenty stwierdzające okresy uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokość. W § 22 ust. 1 cytowanego rozporządzenia wskazano, że jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: 1) legitymacja ubezpieczeniowa; 2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia. W ust. 2 wskazano, że jeżeli ustawa przewiduje możliwość udowodnienia zeznaniami świadków okresu składkowego, od którego zależy prawo lub wysokość świadczenia, dowód ten dopuszcza się pod warunkiem złożenia przez zainteresowanego oświadczenia w formie pisemnej lub ustnej do protokołu, że nie może przedłożyć odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ten okres.

Na okoliczność zatrudnienia ubezpieczonego w spornym okresie Sąd dopuścił dowód z dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego oraz dowód z zeznań świadków: A. N., J. D., H. W. oraz Z. O., a także zeznań ubezpieczonego.

Autentyczność pozostających do dyspozycji Sądu dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Zostały one sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby, w ramach ich kompetencji oraz w sposób rzetelny, stąd też Sąd ocenił je jako wiarygodne. Prymat wiarygodności przyznał Sąd także zeznaniom świadków. A. N. pracował w Przedsiębiorstwie (...) S. z o.o. w N. w latach 1994 – 1998 jako kierownik, J. D. był zatrudniony w tym Przedsiębiorstwie w latach 1994-1996 jako trakowy, H. W. pracowała w tartaku w latach 1994-1997, natomiast Z. O. pracował w (...) od 1974 r. do 1986 r. jako kierowca ciągnika. Podkreślić należy, iż zeznania świadków są wzajemnie zgodne, przekonujące, logiczne i spójne, nacechowane szczegółowością, pokrywają się z treścią świadectw pracy ze sporne okresy oraz z przesłuchaniem wnioskodawcy. Oceniając zeznania świadków, Sąd miał na względzie, że są oni osobami obcymi dla ubezpieczonego i niemającymi żadnego interesu w tym by nieprawdziwie zeznawać na korzyść K. J., narażając się jednocześnie na odpowiedzialność karną. Prymat wiarygodności przyznał Sąd także zeznaniom ubezpieczonego, które były spójne, konsekwentne i zbieżne z zeznaniami przesłuchanych w sprawie świadków oraz zapisami w świadectwach pracy.

W ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w szczególności zeznania świadka Z. O., w połączeniu z zeznaniami ubezpieczonego dawały podstawy do ustalenia, iż w czasie zatrudnienia w (...) w N. od 19 marca 1976 r. do 26 sierpnia 1976 r. (tj. 5 miesięcy i 9 dni) K. J. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy ciągników kołowych wymienioną w dziale VIII, poz. 3 Wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z zeznań świadka i zeznań ubezpieczonego wynika, że wnioskodawca zatrudniony w (...) w N., świadczącej usługi dla rolników - usługi transportowe i usługi polowe, pracował jako kierowca ciągnika kołowego. Wnioskodawca wykonywał prace typowo transportowe – jeździł ciągnikiem do C. w K. po odbiór wapna, które następnie rozwoził rolnikom. Ubezpieczony woził również buraki z pól do stacji w Ś. (ok. 3 km od N.). Ponadto wykonywał jako kierowca ciągnika prace w polu. Kierował ciągnikiem, który zaopatrzony w sprzęt rolniczy, orał, siał, zbierał ziemniaki, robił opryski, poruszając się przy tym cały czas po polu. Wykonywanie prac polowych przeplatane było z wożeniem nawozów z wagonów lub innych towarów. Wiosną, jeżeli nie było prac polowych (orka, sadzenie ziemniaków, zasiewy, opryski), ubezpieczony jeździł po wapno. Latem ubezpieczony pracował ciągnikiem przy żniwach, zdarzało się też, że zebrane ziarno zwoził do gospodarstwa rolnika. Wskazywane przez ubezpieczonego stanowisko zostało jednoznacznie określone w jego świadectwie pracy z (...) z dnia 26 sierpnia 1976 roku (kierowca ciągnika). Powyższe potwierdza również treść prawa jazdy ubezpieczonego, który od 12 maja 1975 r. posiada prawo jazdy kat. T, a dopiero od 1984 r. kat. B. Innych uprawnień do kierowania pojazdami nie posiada.

Sądowi znana jest treść wyroków Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2017 r. w sprawie I UK 154/16 oraz z dnia 23 lutego 2017 r., w sprawie I UK 76/16, w którym przyjęto, że wykładnia językowa regulacji zawartej w wykazie A dział VIII poz. 3 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., przy uwzględnieniu przyjętej przez rozporządzenie kwalifikacji branżowo-stanowiskowej oraz przy uwzględnieniu systematyki przepisów, nie pozwala na kwalifikowanie a priori pracy kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych wykonujących pracę w rolnictwie, jako pracy w szczególnych warunkach. W ocenie Sądu Najwyższego nie ma przesłanek, aby z góry zakładać, że wykonywanie prac na wskazanych stanowiskach - niezależnie od branży, w której praca jest wykonywana - związane było z taką samą szkodliwością pozwalającą na zaliczenie tego okresu jako uprawniającego do nabycia emerytury w obniżonym wieku. Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę prezentuje w tej kwestii następujące stanowisko.

Spółdzielnie kółek rolniczych zajmowały się świadczeniem usług dla rolników przy pomocy posiadanych ciągników i sprzętu rolniczego. Usługi te polegały albo na samym transporcie (np. nawozów, zbiorów, innych towarów) albo na wykonywaniu przez kierowców ciągników prac polowych przy pomocy zamontowanego do ciągnika osprzętu rolniczego (maszyn i urządzeń rolniczych). Kierowca ciągnika (w tym ubezpieczony) za każdym razem prowadził ciągnik (kierował ciągnikiem), który z kolei ciągnął (miał przymocowaną) albo przyczepę albo sprzęt rolniczy. Kierowanie ciągnikiem po nierównym polu, często w zapyleniu, w narażeniu na drgania, z koniecznością dodatkowej koncentracji związanej z obsługą sprzętu rolniczego z pewnością nie jest pracą wykonywaną w lepszych warunkach aniżeli kierowanie ciągnikiem kołowym z przyczepą po równej drodze w ruchu publicznym, tym samym nie powinno prowadzić do zakwalifikowania tej samej czynności do innego rodzaju prac.

Ubezpieczony, który w Spółdzielni Kółek Rolniczych w N. wykonywał pracę kierowcy ciągnika, bez wątpienia był narażony przez cały okres swojego zatrudnienia na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia i to bez względu na to, czy kierował ciągnikiem (traktorem) z przyczepami, wożąc po drogach wapno, nawozy, buraki czy zboże, czy też kierował nim ciągnąc po polu przyczepiony do ciągnika sprzęt rolniczy i wykonując przy jego pomocy prace polowe typu orka, siew, zbieranie ziemniaków, opryski. W obu przypadkach wykonywał taką samą ciężką pracę fizyczną, wymagająca dużej koncentracji i wysiłku psychofizycznego, przy czym praca na polu wymagała od niego koncentracji znacznie większej, (bo związanej dodatkowo z prawidłową obsługą maszyn rolniczych, a nie tylko z samym kierowaniem ciągnikiem), a warunki pracy (zapylenie, hałas) były gorsze niż kiedy ubezpieczony jechał ciągnikiem z przyczepą po bitej drodze. Podkreślić należy, że w obu sytuacjach ubezpieczony obsługiwał zawsze (co najmniej 8 godzin na dobę) ten sam rodzaj ciągnika. Zgodnie z zawartą w Encyklopedii PWN definicją ciągnika jest to pojazd z własnym napędem służący do ciągnięcia przyczep, naczep, maszyn i urządzeń rolniczych, dział i innego sprzętu wojskowego na podwoziach jezdnych, a także do zawieszania na nim różnych osprzętów roboczych. Z kolei transport to – zgodnie z definicją zawartą w tej samej Encyklopedii PWN - zespół czynności związanych z przemieszczaniem osób i dóbr materialnych za pomocą odpowiednich środków; obejmuje zarówno samo przemieszczanie z miejsca na miejsce, jak i wszelkie czynności konieczne do osiągnięcia tego celu, tj. czynności ładunkowe (załadunek, wyładunek, przeładunek) oraz czynności manipulacyjne (np. opłaty); także dział gospodarki świadczący usługi polegające na przemieszczaniu osób i ładunków. W ocenie Sądu Okręgowego w składzie rozpoznającym niniejsza sprawę , do czynności transportowych wykonywanych przez ciągnik należy zarówno ciągnięcie przyczep (załadowanych lub nie - po drogach publicznych), jak również ciągnięcie maszyn i urządzeń rolniczych po polu. Nie sposób bowiem zaprzeczyć, że ciągnięcie maszyn i urządzeń rolniczych po polu jest formą przemieszczania z miejsca na miejsce dóbr materialnych w postaci sprzętu rolniczego. Brak jest i z tego powodu podstaw do odmiennego traktowania w kontekście przepisów rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. pracy kierowcy ciągnika przewożącego na przyczepie różnego rodzaju towary pomiędzy poszczególnymi miejscowościami, od pracy kierowcy ciągnika przemieszczającego się po polu wraz z przyczepą lub sprzętem rolniczym. Ubezpieczony, kierując ciągnikiem w polu, zawsze miał do niego doczepione maszyny rolnicze lub przyczepy. Z uwagi na powyższe argumenty, prace kierowców ciągników kołowych, realizujących usługi dla rolnictwa przy pomocy zaopatrzonych w sprzęt rolniczy ciągników, należy zaliczyć do działu VIII pozycja 3 wykazu A w/w rozporządzenia.

Potwierdzeniem braku podstaw do wyłączenia kierowcy ciągnika rolniczego wykonującego pracę w rolnictwie z regulacji zawartej pod poz. 3 działu VIII wykazu A rozporządzenia (z uwagi na to, że nie wykonuje wówczas transportu), jest fakt, że pod tą pozycją poza pracą kierowców ciągników, wymienione zostały również prace kierowców kombajnów i pojazdów gąsienicowych. Wbrew twierdzeniom Sądu Najwyższego, zawartych w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2017 r., ma to znaczenie. Kombajny bowiem (według Słownika języka polskiego PWN «wieloczynnościowe maszyny rolnicze do zbioru roślin uprawnych» ) nie służą w ogóle do transportu po drogach towarów, przedmiotów, produktów ani tym bardziej do łączności, a mimo to zostały wymienione w dziale Transport. Taka sama sytuacja dotyczy innych kombajnów: górniczych, zrębowych, drogowych, (wymienionych w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2017 r. bez szerszego uzasadnienia). Te pojazdy również niczego nie transportują. Sąd Najwyższy w cytowanym wyżej uzasadnieniu nie zauważył również, że choć prawdą jest, że „ciągnikami bowiem nazywane są samochody ciężarowe z naczepą”, to jednak samochody te nazywane są ciągnikami siodłowymi a nie kołowymi, a tylko o tych ostatnich jest mowa w dziale VIII, pod pozycją 3, wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Reasumując, stwierdzić należało, że o zakwalifikowaniu przez ustawodawcę prac wymienionych w dziale VIII, pod pozycją 3, wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. do prac wykonywanych w szczególnych warunkach zadecydowało nie to, że są wykonywane w transporcie, ale to, że dotyczą trudnych w obsłudze pojazdów mechanicznych i to nie tylko z uwagi na sam charakter tych pojazdów, ale również na trudne warunki, w których są one przede wszystkim wykorzystywane, tj. głównie w pracach polowych w rolnictwie. Gdyby ustawodawca chciał w jakiś sposób ograniczyć działanie tego przepisu (poz. 3 dział VIII wykaz A), np. w sposób wskazany przez Sąd Najwyższy, to – z uwagi na jednoznaczność definicji kombajnu i ciągnika kołowego jako maszyn rolniczych – umieściłby takie wyłączenie w jego treści.

Brak było natomiast podstaw do uwzględnienia w stażu pracy w warunkach szczególnych pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w trakcie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w N. na stanowisku pracownik produkcji drzewnej. Przypomnienia w tym miejscu wymaga, że jakkolwiek często z uwagi na poziom szkodliwości czy uciążliwości warunków pracy jest ona kwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach, jednakże rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki uprawniające do emerytury ustala się (zgodnie z art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej) na podstawie przepisów dotychczasowych. To zaś oznacza, że tylko i wyłącznie przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą stanowić podstawę kwalifikowania pracy jako pracy w warunkach szczególnych. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r., sygn. akt II UK 21/10, Lex nr 619638) Wskazówek interpretacyjnych niezbędnych dla ustalenia, czy konkretne stanowisko (rodzaj wykonywanej na nim pracy) mieści się w ramach pracy w szczególnych warunkach wykonywanej w leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym (Dział VI), szukać należy pomocniczo w tzw. przepisach resortowych, wydanych na podstawie §1 ust. 2 rozporządzenia. Wykaz resortowy ułatwia identyfikację określonego stanowiska pracy jako stanowiska pracy w szczególnych warunkach - w szczególności, jeśli w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. nie wymienia się konkretnych stanowisk, lecz operuje się pojęciem ogólnym. Zarządzenia resortowe mogą mieć jednak wyłącznie znaczenie pomocnicze i porządkujące. W tym zakresie odwołać należy się do treści załącznika nr 1 zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy, wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.Urz. M.. R.. G.. Żywnościowej nr 2 poz. 4). Przepisy wymienionego zarządzenia wskazują jakie stanowiska mogą być rozpatrywane przy ocenie pracy w warunkach szczególnych tj. wykaz A, dział VI, poz. 1 mówi o: drwalu (pkt 1), drwalu operatorze maszyn i urządzeń leśnych (pkt 2), pilarzu (wyrzynaczu drewna okrągłego (pkt 3). Poz. 3 mówi o: rębkowym drewna, operatorze urządzeń rębalni drewna, operatorze urządzeń ścieralni drewna, operatorze korowarek, strugaczu ręcznym – korowaczu. Zauważyć należy, iż nie wymieniono w zarządzeniu stanowiska takiego jak trakowy. Powyższe, przy uwzględnieniu charakteru pracy wykonywanej przez skarżącego, na którą wskazywali w swych zeznaniach świadkowie oraz sam ubezpieczony – praca przy cięciu nie zaś rozdrabnianiu drewna (produkcji rębków), wyklucza ustalenie, iż ubezpieczony pracując jako trakowy wykonywał prace w szczególnych warunkach.

Powyższe nie wpływa jednak na dokonane przez Sąd ustalenie, iż ubezpieczony legitymuje się ponad piętnastoletnim okresem pracy wymaganym dla uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury. Doliczając bowiem do stażu pracy w szczególnych warunkach uwzględnionego przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji w wymiarze 14 lat, 9 miesięcy i 26 dni – staż pracy ubezpieczonego w Spółdzielni Kółek Rolniczych w N. (od 19 marca 1976 r. do 26 sierpnia 1976 r.), wynoszący 5 miesięcy i 9 dni, uznać należało, iż ubezpieczony legitymuje się ponad piętnastoletnim okresem pracy w warunkach szczególnych wymaganym dla uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury.

Zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Natomiast stosownie do art. 129 ust. 1 ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Wobec ustalenia, iż ubezpieczony posiada wymagany okres zatrudnienia, w tym ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach należało uznać, iż w dacie złożenia wniosku spełniał wszystkie przesłanki warunkujące nabycie prawa do wcześniejszej emerytury.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd, na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu K. J. prawo do emerytury od dnia 1 września 2016 r.

SSO Aleksandra Mitros

VI U 258/17

ZARZĄDZENIE

1) (...)

2) (...)

3) (...)

4) Projekt uzasadnienia sporządzony przed asystenta sędziego A. H..

31.08.2017 r. SSO Aleksandra Mitros