Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

O., dnia 30 czerwca 2017 r.

Sąd Rejonowy w Ostródzie IV Wydział Pracy w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Marzena Madrak

Ławnicy: Elżbieta Reginis, Danuta Ustianowska

Protokolant: sekr. Ewelina Kołpacka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30-06-2017 r. w O. sprawy

z powództwa S. M. (PESEL (...))

przeciwko Przedsiębiorstwu (...) Sp. z o.o. w O. (KRS (...))

o ustalenie istnienia stosunku pracy, o wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, o ekwiwalent za urlop wypoczynkowy

I. oddala powództwo;

II. odstępuje od obciążenia powódki kosztami procesu.

UZASADNIENIE

Powódka S. M. złożyła pozew przeciwko Przedsiębiorstwu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O. o ustalenie istnienia stosunku pracy w okresie od 2 czerwca 2014 roku do 24 grudnia 2016 roku, zasądzenie kwoty 17986,09 zł netto tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwot szczegółowo wskazanych w pozwie, zasądzenie kwoty 4.159,39 zł netto tytułem ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za lata 2014-2016 wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 11 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty. W uzasadnieniu pozwu wskazała, że w dniu 2 czerwca 2016 roku zawarła z pozwaną umowę zlecenia, na podstawie której zobowiązała się do sprzątania dworca kolejowego. W ocenie powódki faktycznie między stronami doszło do nawiązania stosunku pracy. Powódka wykonywała bowiem pracę w stałych godzinach, pod nadzorem i kierownictwem pracodawcy. Wskazała dalej, że jest w ciąży i zwracała się do prezesa pozwanej z prośbą o zawarcie umowy o pracę, aby mogła otrzymać świadczenie chorobowe i zasiłek macierzyński. Argumentowała, że pracowała w soboty, niedziele i święta i z tego tytułu domaga się zasądzenia wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, a nadto ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za lata 2014-2016 w wymiarze 20 dni rocznie.

Pozwany Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O. wniósł o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wskazał, że stron nigdy nie łączyła umowa o pracę. Powódka miała świadomość rodzaju i charakteru umów zlecenia zawieranych z pozwanym. Do chwili zajścia w ciążę nie kwestionowała rodzaju i charakteru tychże umów. Ponadto, posiadając status osoby bezrobotnej powódka korzystała z pomocy socjalnej.

Obie strony wniosły również o zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 czerwca 2014 roku S. M. zawarła z Przedsiębiorstwem (...) Sp. z o.o. w O. umowę zlecenia, w ramach której zobowiązała się do doraźnego sprzątania dworca kolejowego w terminie od 2 czerwca 2014 roku do 24 grudnia 2014 roku za wynagrodzeniem 400 zł brutto, wypłaconego do 10-tego dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Kolejne umowy zlecenia strony zawarły w dniu 31 grudnia 2014 roku na okres od 1 stycznia 2015 roku do 24 grudnia 2015 roku oraz w dniu 23 grudnia 2015 roku na okres od 25 grudnia 2015 roku do 24 grudnia 2016 roku. Za wykonaną pracę powódka składała pozwanemu rachunki, na podstawie których miała wypłacane wynagrodzenie.

/dowód: umowy zlecenia k. 15-17, rachunki k. 18, k. 47-48, zaświadczenie k. 19, k. 115-146, potwierdzenie nadania (...) k. 147/

W dniu 31 grudnia 2014 roku pozwany zawarł z Miejską Administracją (...) Sp. z o.o. w O. umowę, na podstawie której powierzono pozwanemu świadczenie usług w zakresie sprzątania i utrzymania należytego stanu sanitarno-porządkowego dworca kolejowego przy ul. (...) w O. - powierzchni zewnętrznej i wewnętrznej. Termin realizacji zamówienia strony określiły na rok. Przedmiot zamówienia wykonywany miał być zgodnie z załącznikami nr 1, 2. Całkowite wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu umowy wynosiło 59.995,56 zł brutto. Nadzór nad prawidłowością realizacji zamówienia sprawowała administrator dworca PKP E. F., natomiast osobą odpowiedzialną pozwanego za prawidłową realizację prac objętych umową był koordynator grupy porządkowej – A. R..

W dniu 1 marca 2016 roku pozwany zawarł z Miejską Administracją (...) Sp. z o.o. w O. kolejną umowę, na podstawie której powierzono pozwanemu świadczenie usług w zakresie sprzątania i utrzymania należytego stanu sanitarno-porządkowego dworca kolejowego przy ul. (...) w O. - powierzchni zewnętrznej i wewnętrznej. Termin realizacji zamówienia strony określiły na rok. Przedmiot zamówienia wykonywany miał być zgodnie z załącznikami nr 1, 2 i 2A. Całkowite wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu umowy wynosiło 59.366,76 zł brutto. Nadzór nad prawidłowością realizacji zamówienia sprawowała administrator dworca PKP E. F., natomiast osobą odpowiedzialną pozwanego za prawidłową realizację prac objętych umową był koordynator grupy porządkowej – A. R..

/dowód: umowa nr (...) k. 49-52, załącznik nr 1 do umowy dnia 7 marca 2016 r. k. 53-54, Załącznik nr 2 do umowy z dnia 7 marca 2016 roku k. 55-56, Z. nr 2A do umowy z 7 marca 2016 roku k. 56, umowa nr (...) k. 57-60, Z. nr 1 k. 61-62, Z. nr 2 k. 63/

Do zakresu sprzątania i utrzymania należytego stanu sanitarno-porządkowego dworca PKP - zgodnie z załącznikami nr 1 i 2 do ww. umów - należało sprzątanie powierzchni zewnętrznej i wewnętrznej, które wykonywała powódka. Sprzątanie zimowe zalecono powódce w okresie od 1 listopada do 31 marca, natomiast letnie od 1 kwietnia do 31 października. W okresie zimowym powódka zobowiązana była do utrzymania powierzchni zewnętrznej dworca w czystości: bieżącego oczyszczania ze śniegu, lodu i błota oraz innych zanieczyszczeń, usuwania śliskości, oczyszczania ze śniegu i lodu w przypadku opadów, usuwania skutków gołoledzi, odśnieżania i skuwania lodu, usuwania śliskości, gromadzenia piasku. W okresie letnim powódka zobowiązana była do codziennego usuwania odpadów i nieczystości z chodników i pasów komunikacyjnych, zamiatania, dezynfekcji wokół śmietników. Ponadto do stałego utrzymania porządku i czystości oraz usuwania nieczystości z koszy na śmieci, usuwania zanieczyszczeń spowodowanych przez zwierzęta, utrzymywania czystości wokół pojemników na odpady komunalne, wywożenia nieczystości pozostających po sprzątaniu.

Z kolei powierzchnia wewnętrzna przyjęta do sprzątania wynosiła 451,83 m kw. Do zakresu sprzątania przyjętego przez pozwane przedsiębiorstwo należało zamiatanie raz dziennie holu, wiatrołapu, schodów do tunelu, galerii, pomieszczeń socjalnych, klatki schodowej do biura i windy, bieżące mycie toalet publicznych, mycie drzwi, elementów boazeryjnych raz w tygodniu, mycie klatki schodowej i windy raz w miesiącu, mycie glazury w toaletach oraz lamperii przy toaletach dwa razy w tygodniu, mycie okien dwa razy w roku, usuwanie nieczystości z koszy na śmieci, czyszczenie raz w tygodniu balustrad poręczy gablot, wnęk, parapetów, korytarza piwnicznego omiatanie pajęczyn, bieżące uzupełnianie środków higienicznych w toaletach publicznych.

Pozwana spółka zobowiązała się do wykonywania wyżej wymienionych czynności w godzinach od 6:00 do 14:00

/dowód: załącznik nr 1 i 2 do umowy zlecenia z dnia 7 marca 2016 roku k. 20-22/

W zakresie oczyszczania miasta przy opróżnianiu koszy ulicznych pozwany zawarł umowę zlecenia z L. K.. Z kolei w zakresie doraźnego sprzątania klatek schodowych z E. D.. Doraźne sprzątanie terenów zewnętrznych na terenie miasta O. wykonywał również T. K..

W wykonywaniu obowiązków sporadycznie zastępowała powódkę E. D., której wykonanie czynności porządkowych zajmowało około 2-3 godziny dziennie. W okresie zimowym 2016 r. czynności odśnieżania wykonywał T. K. i J. D.. Mycie okien w 2016 roku pozwany zlecił J. G. prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą Usługi (...).

Wykonywane czynności porządkowe dworca kolejowego w O. zajmowały kilka godzin dziennie.

/dowód: faktura VAT nr (...) k. 64, oświadczenie A. R. k. 65-67, oświadczenie E. F. k. 68, oświadczenie E. D. k. 69, oświadczenie T. K. k. 70, oświadczenie J. D. k. 71/

Powódka pracę rozpoczynała zwykle około godziny 7.00 i rozpoczynała od sprzątania toalet publicznych. Następnie sprzątała pomieszczenia socjalne, myła szyby w drzwiach holu głównego, opróżniała śmietniki w holu głównym i sprzątała teren zewnętrzny. W sezonie letnim zamiatała obiekt, natomiast w sezonie zimowym odśnieżała i usuwała śliskość. Dwa razy w roku powódka myła również okna od strony zewnętrznej za wyjątkiem okien znajdujących się nad wejściem do tunelu. Opróżniała dwa, trzy razy w tygodniu kosze na śmieci znajdujące się na zewnątrz. Codziennie myła hol, toalety, galerię i biura na drugim piętrze budynku. W czasie, kiedy kasy miały przerwę techniczną powódka myła boazerie w holu, sprzątała schody do tunelu, hol oraz wycierała kurze. W miarę potrzeb myła również szyby w drzwiach pobrudzone przez podróżnych. Pracę kończyła około 14.00. Czasami, kiedy odprowadzała dziecko do przedszkola pracę rozpoczynała o 8.00. Powódka przychodziła do pracy również w soboty i niedziele aby posprzątać toalety. Powódka pracowała ponadto w godzinach popołudniowych podczas imprezy otwarcia dworca PKP.

Powódka sprzątała również dwie klatki schodowe w budynkach przy ul. (...), znajdujących się naprzeciwko dworca kolejowego. Czynności porządkowe tych klatek wykonywała początkowo w czasie, w którym miała zlecone czynności porządkowe na dworcu, natomiast później w godzinach popołudniowych, kiedy skończyła sprzątać dworzec. Sprzątała również dwie klatki schodowe przynależne do dworca.

Zarząd nad budynkiem Dworca PKP w O. sprawowała Miejska Administracja (...) Sp. z o.o. w O., a osobą odpowiedzialną za utrzymanie porządku na terenie dworca była E. F.. Sporadycznie kontrolę czystości przeprowadzała A. R..

Powódka nie miała prowadzonej ewidencji czasu pracy. Nie podpisywała listy obecności. Zdarzało się, że była nieobecna w pracy z powodu choroby lub gdy potrzebowała dnia wolnego. Wówczas zastępstwo za powódkę organizował pozwany. Pozwany nie wymagał osobistego świadczenia pracy przez powódkę.

W chwili zawierania umów zlecenia z pozwanym powódka miała świadomość tego, że zawiera umowę cywilnoprawną i godziła się na to. W 2016 roku powódka zaszła w ciążę. Wówczas zaczęła domagać się przekształcenia stosunku cywilnoprawnego w stosunek pracy. Pozwany wyraził wolę zawarcia stosunku pracy z powódką ze względu na jej ciążę. Ostatecznie jednak strony nie zawarły umowy o pracę.

Po ustaniu umowy zlecenia z powódką czasowo czynności porządkowe dworca PKP wykonywał pracownik pozwanego zatrudniony w oparciu o umowę o pracę i oddelegowany do sprzątania. Od 1 lutego 2017 roku usługę sprzątania dworca kolejowego O. pozwana realizuje za pomocą podwykonawcy (...)Spaw Usługi (...).

/dowód: karta przebiegu ciąży k. 23-25, zeznania świadka W. K. – e-protokół z 11 maja 2017 roku zapis 01:25:49-01:28:24, zeznania świadka E. F. – e-protokół z 11 maja 2017 roku zapis 01:30:50-02:15:30, zeznania świadka K. W. – e-protokół z 11 maja 2017 roku zapis 02:16:22-02:19:32, zeznania świadka A. R. –e –protokół z 11 maja 2017 roku zapis 02:20:00-02:43:14, zeznania świadka T. T. – e-protokół z 11 maja 2017 roku zapis 02:44:11-02:48:42, zeznania świadka E. D. – e-protokół z 11 maja 2017 roku zapis 02:49:54-02:56:35, zeznania świadka T. K. – e-protokół z 11 maja 2017 roku zapis 03:06:27-03:12:55, zeznania świadka J. D. – e-protokół z 11 maja 2017 roku zapis 03:14:58-03:18:52, zeznania świadka M. T. – e-protokół z 11 maja 2017 roku zapis 03:21:59-03:25:01, zeznania powódki – e-protokół z 11 maja 2017 roku zapis 03:32:44-03:55:56, zeznania pozwanego – e-protokół z 11 maja 2017 roku zapis 04:01:11-04:34:14, faktura VAT nr (...) k. 154, faktura VAT nr (...) k. 155, faktura VAT nr (...) k. 156, potwierdzenie przelewu k. 157-58, zeznania świadka J. B. –e-protokół z 29 czerwca 2017 roku zapis 00:03:42-00:37:32/

Sąd zważył co następuje:

Powództwo jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzone w sprawie dokumenty oraz zeznania świadków W. K., E. F., K. W., A. R., T. T., E. D., T. K., J. D., M. T. oraz J. B., które nie wzbudziły wątpliwości Sądu w zakresie swej wiarygodności, w pełni korespondują ze sobą i składają się na ustalony w sprawie stan faktyczny. Nie były one kwestionowane przez strony postępowania, a nadto nie zachodziły również żadne wątpliwości, co do ich formy bądź treści. Z zeznań ww. świadków wynika, że powódka większość zadań związanych ze sprzątaniem dworca wykonywała sama, oraz że nie podlegała nadzorowi osoby przełożonej.

Dowód z zeznań świadka L. K. Sąd pominął, z uwagi na cofnięcie wniosku o jego przesłuchanie przez pełnomocnika pozwanej na rozprawie w dniu 11 maja 2017 roku.

Zeznania stron jako pochodzących od osób bezpośrednio zainteresowanych rozstrzygnięciem przedmiotowej sprawy, Sąd ocenił z dużą dozą ostrożności, dając im wiarę jedynie w zakresie w jakim pokrywały się z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie.

W przedmiotowej sprawie poza sporem pozostawało, że powódka i pozwany nawiązali współpracę, w ramach której powódka wykonywała czynności porządkowe na dworcu PKP w O.. Sporne było natomiast, czy czynności te wykonywała w oparciu o umowę o pracę, czy też w oparciu o innego rodzaju umowę. Spór dotyczył także sposobu wykonywania przez powódkę czynności – a mianowicie tego, czy powódka realizowała ww. czynności pod kierownictwem pozwanego i czy ciążyły na niej obowiązki typowe dla zatrudnienia typu pracowniczego (m.in. obowiązek osobistego świadczenia pracy, obowiązek zgłaszania nieobecności w pracy).

Podstawę prawną żądania ustalenia stosunku pracy zawiera art. 189 k.p.c., stanowiący, że „powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny”. W orzecznictwie i piśmiennictwie nie budzi wątpliwości, że w razie sporu co do treści umowy lub rodzaju stosunku prawnego, na podstawie którego była świadczona praca, pracownikowi przysługuje roszczenie o ustalenie rodzaju i treści umowy właśnie w oparciu o treść art. 189 k.p.c. Sąd uznał, że co do zasady powód miał interes prawny w zgłoszeniu żądania ustalenia istnienia stosunku pracy.

Zgodnie z art. 22 § 1 kp przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Zatrudnienie w tych warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy (art. 22 § 1[1] kp).

Zgodnie z poglądem przyjętym w orzecznictwie, praca może być świadczona także na podstawie umów cywilnoprawnych, że przepisy art. 22 § 1 i 1 ¹ k.p. nie wykluczają możliwości zawierania umów cywilnoprawnych (agencji, o dzieło, zlecenia), gdy jest to zgodne z charakterem i celem świadczonej pracy oraz nie stwarzają domniemania prawnego zawarcia umowy o pracę.

Sąd Najwyższy wskazywał, że jeżeli umowa zawiera cechy (elementy) umowy o pracę oraz umowy cywilnej, wówczas dla oceny rodzaju stosunku prawnego decydujące jest ustalenie, które z tych cech mają charakter przeważający (wyrok z 14.09.1998 r., I PKN 334/98, OSNAPiUS 1999/20/646). Ponadto, jeżeli umowa wykazuje wspólne cechy dla umowy o pracę i umowy prawa cywilnego o jednakowym ich nasileniem, o jej rodzaju decydują zgodny zamiar stron i cel umowy, który może być wyrażony także w nazwie umowy (wyrok z dnia 14.06.1998 r., I PKN 191/98, OSNAPiUS 1999/14/449; podobnie wyrok z 2.09.1998 r., I PKN 293/98, OSNAPiUS 1999/18/582).

Umowa zlecenia, uregulowana jest z kolei w art. 734 § 1 k.c. , zgodnie z którym przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Nadto do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio, na podstawie odesłania zawartego w art. 750 k.c. , przepisy o zleceniu. Przy umowie zlecenia zasadą jest, że zleceniobiorca wykonuje powierzone mu zadanie osobiście, o czym stanowi treść art. 738 § 1 zd. 1 k.c. Zleceniobiorca ma także na podstawie art. 740 k.c. obowiązek informowania zleceniodawcy o przebiegu sprawy a zleceniodawca może udzielać zleceniobiorcy wiążących wskazówek ( art. 737 k.c. ), a co za tym idzie kontrolować prawidłowość wywiązywania się ze zlecenia, wskazywać dni, godziny i sposób wykonania powierzonych czynności. Wydawanie takich poleceń może stwarzać pozory podporządkowania zleceniobiorcy w stosunku do zleceniodawcy. Zlecenie co do zasady jest umową odpłatną, o czym stanowi art. 735 § 1 k.c.

Z powyższego wynika zatem, że umowa o pracę oraz umowa zlecenia są ze sobą zbieżne w wielu cechach, podobny jest także ich sposób wykonania. Zatem dopiero całościowa analiza postanowień umowy i sposobu jej wykonania oraz wykładnia oświadczeń woli stron a także zgodny zamiar zawarcia konkretnego rodzaju umowy, dają pełną podstawę do zakwalifikowania danej umowy jako umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. O ustaleniu charakteru umowy o świadczenie pracy nie może przesądzać jednoznacznie jeden jej element, ale całokształt okoliczności faktycznych (wyrok SN z dn.7.10.2009r III PK 38/09). W wyroku z dnia 18.06.1998 r. (I PKN 191/98) Sąd Najwyższy stwierdził, że jeżeli umowa wykazuje wspólne cechy dla umowy o pracę i umowy prawa cywilnego z jednakowym ich nasileniem, o jej typie (rodzaju) decyduje zgodny zamiar stron i cel umowy, który może być wyrażony także w nazwie umowy, zaś przy kwalifikacji prawnej umowy należy uwzględniać okoliczności istniejące w chwili jej zawierania.

Podstawową, konstrukcyjną cechą stosunku pracy jest świadczenie pracy podporządkowanej (por. wyrok z dnia 20 marca 1965 r., III PU 28/64, OSNCP 1965 nr 9, poz. 157). Dla stwierdzenia, że występuje ona w treści (sposobie wykonywania) stosunku prawnego, z reguły wskazuje się na takie elementy, jak: określony czas pracy i miejsce wykonywania czynności (wyrok (...) w K. z dnia 18 grudnia 1975 r., II U 2867/75, Służba (...) 1976 nr 10, s. 28); podpisywanie listy obecności (wyrok (...) w Ł. z dnia 25 listopada 1975 r., I P 848/75, Służba (...) 1976 nr 4, s. 38); podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy oraz obowiązek przestrzegania norm pracy (wyrok z dnia 27 lutego 1979 r., II URN 19/79, Nowe Prawo 1981 nr 6, s. 82); obowiązek wykonywania poleceń przełożonych (wyrok z dnia 11 kwietnia 1997 r., I PKN 89/97, OSNAPiUS 1998 nr 2, poz. 35); wykonywanie pracy zmianowej i stała dyspozycyjność (wyrok z dnia 11 września 1997 r., II UKN 232/97, OSNAPiUS 1998 nr 13, poz. 407); dokładne określenie miejsca i czasu realizacji powierzonego zadania oraz ich wykonywanie pod nadzorem kierownika (wyrok z dnia 22 grudnia 1998 r., I PKN 517/98, OSNAPiUS 2000 nr 4, poz. 138), obowiązek osobistego wykonywania pracy, zakaz wyręczania się osobami trzecimi (por. wyrok SN z 20 marca 1965 r., III PU 28/64, OSNCP 1965 nr 9, poz. 157; wyrok SN z 4 grudnia 1997 r., I PKN 394/97, OSNAPiUS 1998 nr 20, poz. 595; wyrok SN z 26 listopada 1998 r., I PKN 458/98, OSNAPiUS 2000 nr 3, poz. 94; wyrok SN z 6 października 1998 r., I PKN 389/98, OSNAPiUS 1999 nr 22, poz. 718; wyrok SN z 28 października 1998 r., I PKN 416/98, OSNAPiUS 1999 nr 24, poz. 775), pracowniczy obowiązek starannego działania, a nie osiągnięcia rezultatu, oraz obciążenie pracodawcy ryzykiem prowadzenia działalności (por. wyrok SN z 20 marca 1965 r., III PU 28/64, OSNCP 1965 nr 9, poz. 157; wyrok SN z 2 grudnia 1975 r., I PRN 42/75, Służba (...) 1976 nr 2, s. 28), występowanie pewnych cech charakterystycznych dla stosunku pracy, np. wypłaty wynagrodzenia za godziny nadliczbowe (por. wyrok SN z 4 grudnia 1998 r., I PKN 484/98, OSNAPiUS 2000 nr 2, poz. 62).

Podkreślić trzeba, że obowiązująca zasada swobody umów (art. 353 ¹ k.c.) polega na możliwości wyboru przez strony rodzaju stosunku prawnego, który będzie je łączył. Dotyczy to także wykonywania stale i za wynagrodzeniem określonych czynności, a więc stosunku prawnego określanego jako wykonywanie zatrudnienia w szerokim tego słowa znaczeniu. Zatrudnienie może być wykonywane na podstawie stosunku cywilnoprawnego (umowy typu zlecenia, umowa o dzieło, kontraktu menedżerskiego) lub stosunku pracy. Tylko wówczas jeżeli w treści stosunku prawnego łączącego strony przeważają cechy charakterystyczne dla stosunku pracy określone w art. 22 § 1 k.p. (wykonywanie za wynagrodzeniem pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę), to mamy do czynienia z zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy. Stosunek cywilnoprawny może "przekształcić się" w stosunek pracy, jeżeli strony zaczną go wykonywać w sposób charakterystyczny dla tego stosunku prawnego (por. wyrok z dnia 14 listopada 1965 r., III PU 17/65, OSNCP 1966 nr 4, poz. 66; uchwała z dnia 11 maja 1976 r., I PZP 18/76, OSNCP 1976 nr 11, poz. 241; OSPiKA 1976 nr 12, poz. 225 z glosą W. Masewicza; Przegląd orzecznictwa z zakresu prawa spółdzielczego za 1976 r., s. 103 z komentarzem T. Stawskiego). Podstawową, konstrukcyjną cechą stosunku pracy jest świadczenie pracy podporządkowanej (por. wyrok z dnia 20 marca 1965 r., III PU 28/64, OSNCP 1965 nr 9, poz. 157).

W ocenie Sądu powódka nie wykazała, że współpraca między stronami miała cechy stosunku pracy i że taki był zgodny zamiar stron. Materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie nie daje w ocenie Sądu wystarczających podstaw, aby przyjąć, że współpracę tę cechowały istotne elementy stosunku pracy. Okolicznością bezsporną było to, że umowa, którą zawarły strony, była umową odpłatną. Pozostałe elementy, mogące zidentyfikować łączący strony stosunek prawny, nie były charakterystyczne dla stosunku pracy. Powódka nie podpisywała listy obecności, nie miała obowiązku stosowania się do regulaminu pracy oraz wykonywania poleceń kierownictwa co do sposobu wykonywania pracy. Nie miała obowiązku przestrzegania norm pracy. Nie miała przełożonego, którego polecenia musiałaby wykonywać, a powierzonych jej zadań nie wykonywała pod nadzorem. Nie miała obowiązku osobistego wykonywania pracy. Nie ciążył na niej pracowniczy obowiązek starannego działania, tylko osiągnięcia rezultatu.

Należy podkreślić, że w przedmiotowej sprawie nie została wykazana podstawowa cecha stosunku nawiązanego na podstawie umowy o pracę tj. kierownicze podporządkowanie pracownika. Umowy cywilnoprawne, które przewidują wykonanie pewnych czynności na rzecz zleceniodawcy, dopuszczają możliwość bieżącego kontrolowania przez zlecającego sposobu jej wykonywania, przy czym nie jest to równoznaczne z kierowniczą rolą pracodawcy. Pracodawcy przysługuje uprawnienie do określania czasu, miejsca i sposobu wykonywania obowiązków przez pracownika, wyznaczania mu zakresu obowiązków oraz ustalania regulaminów i procedur wewnątrzzakładowych, a nadto do wydawania na bieżąco pracownikowi poleceń. Pracodawca ma prawo również stosować sankcje porządkowe typowe dla stosunku pracy i niewystępujące na gruncie innych umów tj. kary upomnienia i nagany, pozbawienie niektórych świadczeń.

W niniejszej sprawie niewątpliwie istniał między stronami pewien element kierownictwa – w takim znaczeniu, w jakim mógł istnieć w stosunkach między stronami stosunku cywilnoprawnego. Uprawnienia te były przy tym bardzo ograniczone i sprowadzały się do sprawdzenia jakości prac porządkowych wykonywanych przez powódkę, co składało się na osiągnięcie przez nią umówionego rezultatu. Pozwany nie wymagał osobistego świadczenia pracy. Okoliczności tej nie zmienia przy tym fakt, że w okresie nieobecności powódki, to pozwany organizował zastępstwa na czas nieobecności. Celem zawartej umowy było osiągnięcie rezultatu – utrzymanie czystości dworca.

Kolejnym ważnym elementem stosunku pracy jest wyznaczanie pracownikowi przez pracodawcę miejsca i czasu wykonywania pracy. Choć powódce były przekazywane polecenia co do godziny i miejsca wykonywanej pracy, to były to informacje przekazywane w ramach stosunków cywilnoprawnych. Pozwany w ramach umowy zawartej z (...) Sp. z o.o. w O. zobligowany był do utrzymania dworca w czystości w określonych godzinach od 06.00-14.00. Powódka nie przebywała na dworcu od godz. 6:00, ponieważ rano odprowadzała dziecko do przedszkola. Niejednokrotnie rozpoczynała wykonywanie obowiązków dopiero o godzinie 08.00, a zatem nie była zobowiązana do przestrzegania tzw. „sztywnych” godzin pracy.

Przez pewien okres powódka mogła w dowolnym czasie przerwać sprzątanie na dworcu i przystąpić do sprzątania klatek schodowych w budynku mieszkalnym położonym w pobliżu dworca, a następnie wrócić do wykonywania zadań na dworcu. W pewnym momencie obowiązywania umowy, podczas spotkania powódki z E. F. i A. R., uzgodniono, że powódka do 14:00 będzie wykonywała swoje zadania na dworcu a dopiero po 14:00 miała sprzątać klatki schodowe. Powyższe uzgodnienie nie spowodowało zmiany umowy łączącej strony, a niewątpliwie było związane z zakresem obowiązków przyjętych przez pozwaną spółkę w ramach umowy zlecenia zawartej z (...) Sp. z o.o. w O., zgodnie z którą sprzątanie na dworcu miało mieścić się w godzinach od 6:00 do 14:00, a nie w godzinach późniejszych.

Należy, wskazać również, że powódka korzystała z nieobecności w pracy i nie była ograniczona żadnym planem urlopowym czy też wymiarem przyznanego jej urlopu. Nie podpisywała listy obecności, a w przypadku nieobecności jej wynagrodzenie za pracę ulegało odpowiedniemu zmniejszeniu.

W związku z powyższym Sąd uznał, że stosunek zobowiązaniowy łączący strony nie miał jednoznacznych cech wskazujących na to, że był stosunkiem pracy. Zgromadzony materiał dowodowy potwierdził bowiem, że istniał zgodny zamiar stron co do zawarcia umowy o charakterze cywilnoprawnym.

Przedstawione wyżej okoliczności wskazują, że wybór rodzaju umowy na podstawie którego świadczona była praca był całkowicie świadomy i wynikał z woli obu stron, nie zaś tylko z decyzji pozwanej spółki, której powódka musiała się podporządkować. Powódka sama zeznała, że miała świadomość, że stosunek, który łączy ją z pozwaną spółką ma charakter stosunku cywilnoprawnego i godziła się na to.

Reasumując, w ocenie Sądu, łączący strony stosunek prawny miał w przeważającej mierze cechy stosunku cywilno – prawnego. W związku z ustaleniem, że stron nie łączyła umowa o pracę, niezasadne okazały się pozostałe żądania powódki tj. zasądzenia kwoty 17.986,09 zł tytułem wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz kwoty 4.159,39 zł tytułem ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za lata 2014-2016.

W związku z powyższym sąd powództwo oddalił.

W oparciu o treść art. 102 kpc Sąd odstąpił od obciążania powódki kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego pozwanego. Art. 102 kpc urzeczywistnia zasadę słuszności i jako wyjątkowy stanowi wyłom w zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu. Nie konkretyzuje on pojęcia „wypadków szczególnie uzasadnionych”, toteż ich kwalifikacja należy do Sądu, który uwzględniając całokształt okoliczności konkretnej sprawy, powinien kierować się własnym poczuciem sprawiedliwości. Do kręgu okoliczności, które Sąd powinien brać pod uwagę przy ocenie przesłanek z art. 102 kpc należą zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i będące „na zewnątrz” procesu, a zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony. Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. Za powyższym rozstrzygnięciem przemawiają fakty związane z samym przebiegiem procesu, mianowicie okoliczność, że droga sądowa stanowiła jedyny sposób zweryfikowania twierdzeń i żądań powódki, która swoją postawą nie spowodowała przewlekłości postępowania, jak również nie naraziła przeciwnika na zwiększone koszty. Zastosowanie art. 102 kpc uzasadnione było również aktualną sytuacją życiową i majątkową powódki, która znajduje się w trudnej sytuacji materialnej. Powódka jest samotną matką i obecnie nie pracuje.