Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku w XV Wydziale Cywilnym w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Tamowicz

Protokolant: sekr. sąd. Joanna Seredzińska

po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2016 r.

sprawy z powództwa P. W.

przeciwko Skarbowi Państwa Aresztowi Śledczemu w (...), Skarbowi Państwa Zakładowi Karnemu w (...), Skarbowi Państwa Zakładowi Karnemu (...), Skarbowi Państwa Aresztowi Śledczemu w (...), Skarbowi Państwa Zakładowi Karnemu w (...)

o zapłatę

1. Zasądza od pozwanego Skarbu Państwa Aresztu Śledczego w (...) na rzecz powoda P. W. kwotę 5 600 zł. (pięć tysięcy sześćset złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty.

2. Oddala w pozostałym zakresie powództwo przeciwko Skarbowi Państwa Aresztowi Śledczemu w(...).

3. Zasądza od pozwanego Skarbu Państwa Zakładu Karnego w (...) na rzecz powoda P. W. kwotę 5 600 zł. (pięć tysięcy sześćset złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty.

4. Oddala w pozostałym zakresie powództwo przeciwko Skarbowi Państwa Zakładowi Karnemu w (...).

5. Oddala powództwo przeciwko Skarbowi Państwa Zakładowi Karnemu (...).

6. Oddala powództwo przeciwko Skarbowi Państwa Aresztowi Śledczemu w (...).

7. Oddala powództwo przeciwko Skarbowi Państwa Zakładowi Karnemu w (...).

8. Odstępuje od obciążenia powoda P. W. kosztami postępowania na rzecz Skarbu Państwa.

UZASADNIENIE

Powód P. W. w pozwie skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa Zakładowi Karnemu w(...) wnosił o zasądzenie kwoty 300 000 zł. tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wydania wyroku. Wnosił także o zasądzenie kosztów procesu. Powód domagał się zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych w postaci godności, intymności oraz prawa do humanitarnego traktowania osób pozbawionych wolności.

W uzasadnieniu wywiódł, że od listopada 1998 r. do dnia wniesienia pozwu przebywa w różnych jednostkach penitencjarnych takich jak: Areszt Śledczy w (...), Zakład Karny (...), Areszt Śledczy w (...), Zakład Karny w (...), Zakład Karny w(...). W tym okresie przebywał w celach przeludnionych, gdzie nie zachowano 3 m/2 powierzchni na jednego osadzonego. Kąciki sanitarne były oddzielone szmatą lub drzwiami sięgającymi połowy futryny. Brakowało odpowiedniego oświetlenia i wentylacji oraz ciepłej wody. Brakowało świetlic, zajęć kulturalno-oświatowych, siłowni. Brakowało odpowiedniego sprzętu kwaterunkowego, a kąpiele były zbyt rzadkie. Fatalny był stan techniczny cel mieszkalnych. Niedostateczna była ilość środków higieny oraz potrzebnych dla utrzymania porządku. W związku z tym ucierpiała psychika powoda. Powód wskazał, że wcześniej nie składał żadnego pozwu i pozew przez niego wniesiony dotyczy całego pobytu w aresztach śledczych i zakładach karnych znajdujących się na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (pozew k. 6-9).

Pozew został wniesiony w dniu 2 grudnia 2013 r. (koperta k. 12).

Pozwany Skarb Państwa w odpowiedzi na pozew (k. 41-65) wnosił o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia powoda za okres sprzed 28 listopada 2010 r. Wskazał, że w Zakładzie Karnym w(...) powód przebywał od 17 września 2013 r. do 10 grudnia 2013 r. Wcześniej przebywał od 23 lipca 2009 r. do 16 października 2009 r. Pozwany wywiódł, że powód w czasie odbywania kary miał możliwość dochodzenia roszczenia, gdyż miał świadomość wyrządzenia szkody i wiedział, kto jest za nią odpowiedzialny. Wobec tego, w związku ze zgłoszonym zarzutem przedawnienia pozwanemu nie można przypisać naruszenia praw powoda (art. 5 kc). Przedstawiciele Skarbu Państwa nie doprowadzili do przedawnienia roszczenia powoda, a opóźnienie dochodzenia roszczeń jest nadmierne z przyczyn nie leżących po stronie Skarbu Państwa.

Co do istoty sprawy pozwany wywiódł, że nie naruszono dóbr osobistych powoda, gdyż funkcjonariusze Skarbu Państwa działali wobec powoda w ramach swoich uprawnień ustawowych, zatem nie można ich zachowania uznać za bezprawne. Powód nie udowodnił ani przesłanek swojego roszczenia, zarówno gdy chodzi o naruszenie dóbr osobistych jak i popełnienie czynu niedozwolonego, ani szkody, a twierdzenia powoda są bardzo ogólnikowe.

Pozwany wywiódł także, że każda jednostka penitencjarna, w której przebywał powód podlegała kontroli sędziego penitencjarnego, w czasie osadzenia powód nie składał żadnych skarg. Stan techniczny cel, ich wyposażenie oraz dostarczane powodowi środki czystości i higieny osobistej zgodne były z obowiązującymi przepisami i odpowiadały sytuacji ekonomicznej Państwa. Co do częściowego wygrodzenia kącików sanitarnych wynika to z konieczności obserwacji osadzonych i zapewnienia bezpieczeństwa – zapobiegania próbom samobójczym i przemocy pomiędzy osadzonymi. Co do korzystania przez powoda z kąpieli pozwany wskazał, że zgodnie z obowiązującymi przepisami taka kąpiel przysługiwała raz w tygodniu. Zawilgocenie cel jest natomiast wynikiem urządzania przez skazanych nielegalnych kąpieli w celach przy użyciu miednic przeznaczonych do prania. Pozwany wskazał także, że powód nie wykazał, na czym miało polegać niewłaściwe i poniżające traktowanie go przez funkcjonariuszy i jakiego uszczerbku na zdrowiu doznał.

Pozwany wywiódł także, że przyznanie powodowi jakiegokolwiek zadośćuczynienia naruszałoby elementarne zasady współżycia społecznego określone w art. 5 kc i elementarne poczucie sprawiedliwości społecznej. Zakwestionował roszczenie powoda także, co do wysokości.

Pismem z dnia 1 października 2014 r. (k. 96-102) nazwanym przez powoda rozszerzeniem powództwa, powód domagał się zapłaty kwoty 300 000 zł. W uzasadnieniu wskazał, że wymienione w pozwie i tym piśmie jednostki penitencjarne nie spełniały warunków kkw dotyczących warunków bytowych osadzonych:

- brakowało cieplej wody we wszystkich tych jednostkach;

- brakowało środków do utrzymania czystości i higieny w celach mieszkalnych i higieny osobistej;

- łóżka nie spełniały wymogów unijnych, nie posiadały atestów;

- niewystarczająca była ilość szafek w celach mieszkalnych w stosunku do liczny osadzonych tam zakwaterowanych;

- brakowało odpowiedniego oświetlenia do czytania;

- brakowało oddzielnych natrysków i kratek antypoślizgowych w łaźni;

- brakowało odpowiedniego wyposażenia w sali, gdzie przeprowadzano zajęcia KO;

- fatalny był stan ręczników, pościeli i ścierek;

- materace były brudne, zagrzybione i pogniłe;

- zły był stan techniczny podłóg w celach;

- brakowało suszarni, a pranie było suszone na łóżkach.

Na rozprawie dnia 2 października 2014 r. powód oświadczył, co do pisma z dnia 1 października 2014 r., że nie zmienia kwoty dochodzonej pozwem lecz rozszerza podstawę faktyczną roszczenia.

Na rozprawie w dniu 2 października 2014 r. Sąd oznaczył pozwanego jako Skarb Państwa Areszt Śledczy w (...). Skarb Państwa Zakład Karny (...), Skarb Państwa Areszt Śledczy w (...), Skarb Państwa Zakład Karny w (...), Skarb Państwa Zakład Karny w (...) (czas 00:09:43).

Na rozprawie w dniu 2 października 2014 r. powód zarzucił:

- co do osadzenia w Areszcie Śledczym w (...) od grudnia 2010 r., że w celach na oddziale (...) łóżka były bardzo zniszczone, były problemy z domykaniem okien, nieregularnie były wydawane płyny do utrzymania czystości w celi i WC, była jedna lampa jarzeniowa na suficie i światło w kąciku sanitarnym. Warunki w celach były skandaliczne. Kąciki sanitarne w celach wieloosobowych były trwale wydzielone z pełnymi drzwiami.

- co do osadzenia w tym samym Areszcie od sierpnia do grudnia 2011 r. na oddziale (...), że to warunki w celi wieloosobowej były takie same jak w celach na oddziale (...).

- co do osadzenia w tym samym Areszcie od stycznia 2013 r. na oddziale (...) warunki osadzenia były takie same jak w czasie osadzenia w 2010 r. Osadzony był w celi dwuosobowej. Warunki w celi były takie same jak wyżej opisane.

- co do osadzenia w tym samym Areszcie w 2013 r. na oddziale (...), warunki były takie same jak wyżej opisane. Powód był osadzony w celach wieloosobowych.

W Areszcie Śledczym w(...) kąpiele były raz w tygodniu i odbywały się w jednym pomieszczeniu z prysznicami, gdzie kapało się powyżej 10 osób.

Co do osadzenia w Zakładzie Karnym w (...) od września 2013 r. powód był osadzony na oddziale (...) w celach trzyosobowych. Zarzucił, że we wszystkich tych celach było pozrywane linoleum, garby na podłodze, ściany bez lamperii pomalowane wapnem. Kąciki sanitarne były oddzielone ścianami z dykty, a drzwi do nich miały wysokość jednego metra. Roznosił się zapach fekalia.

W Zakładzie Karnym w (...) kąpiele były raz w tygodniu, w pomieszczeniu z sześcioma prysznicami nie oddzielonymi od siebie (czas 00:08:49 – 00:54:54)

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

W okresie od listopada 1998 do dnia 28 listopada 2010 r. powód był osadzony w Areszcie Śledczym w (...), Areszcie Śledczym w (...), Zakładzie Karnym (...), Zakładzie Karnym w (...).

Od dnia 28 listopada 2010 r. do dnia 17 grudnia 2010 r., od dnia 25 sierpnia 2011 r. do dnia 24 grudnia 2011 r., od dnia 16 stycznia 2013 r. do dnia 16 września 2013 r. powód przebywał w Areszcie Śledczym w(...).

Od dnia 17 września 2013 r. do dnia 10 grudnia 2013 r. powód przebywał w Zakładzie Karnym w (...) skąd został przewieziony do Aresztu Śledczego w (...).

Okres osadzenia powoda w Zakładzie Karnym w (...) został przyznany przez pozwanego w odpowiedzi na pozew (k.42).

Dowód: zeznania powoda na rozprawie dnia 21 01 2016 r. (czas 00:04:32-00:14:58) i na rozprawie dnia 2 10 2014 r. (czas 00:08:49-00:57:4), dane o karalności k. 326-328, informacja o pobytach i orzeczeniach k. 329-332 akt.

W okresie od listopada 2010 r. w Areszcie Śledczym w (...) powód był osadzony na oddziałach (...), (...) i (...) w celach wieloosobowych, a raz w celi dwuosobowej.

Cele mieszkalne były wyposażone we właściwy sprzęt kwaterunkowy aczkolwiek używany. Wydawane powodowi środki czystości, higieny osobistej, ręczniki, pościel i odzież skarbowa były zgodne z obowiązującymi przepisami aczkolwiek nie były nowe. Powód mógł korzystać z zajęć świetlicowych. Kąciki sanitarne były trwale wydzielone od pozostałej części cel.

Kąpiele odbywały się jeden raz w tygodniu w grupach, co najmniej dziesięcioosobowych. Prysznice nie były oddzielone tak, że osadzeni kapali się wspólnie.

Dowód: zeznania powoda na rozprawie dnia 21 01 2016 r. (czas 00:04:32-00:14:58) i na rozprawie dnia 2 10 2014 r. (czas 00:08:49-00:57:4), zeznania świadka S. K. na rozprawie dnia (...). (czas 00:36:03-00:56:43).

W Zakładzie Karnym w (...) w okresie od września 2013 r. do grudnia 2013 r. powód był osadzony na oddziale (...) w celach trzyosobowych. Cele te wyposażone były we właściwy sprzęt kwaterunkowy, który był sprzętem używanym. Skazani otrzymywali pościel, ręczniki, środki higieny osobistej i do utrzymania czystości w celach zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Kąpiele odbywały się jeden raz w tygodniu, w pomieszczeniu z sześcioma prysznicami. Poszczególne prysznice nie były od siebie oddzielone i skazani kapali się wspólnie w jednym pomieszczeniu.

Cele mieszkalne były wyposażone w kąciki sanitarne wydzielone dwoma ścianami z płyty z drzwiami nie na pełną wysokość, lecz o wysokości około 1,5-1,6 m tak, że osoba korzystająca z toalety była częściowo widoczna. Po celi roznosiły się zapachy wydobywające się z toalety.

Dowód: zeznania powoda na rozprawie dnia 21 01 2016 r. (czas 00:04:32-00:14:58) i na rozprawie dnia 2 10 2014 r. (czas 00:08:49-00:57:4), zeznania świadka D. W. (1) na rozprawie dnia 12 05 2015 r. (czas 00:04:41-00:22:40), zeznania świadka D. K. na posiedzeniu dnia 26 06 2015 r. w sprawie (...) Sądu Rejonowego w (...) (czas 00:01:46-00:33:33) – teczka akt luzem w aktach sprawy.

Powód przed wniesieniem pozwu nie kierował skarg na warunki osadzenia. Nie korzystał także z pomocy psychiatry lub psychologa uważając, że taka pomoc nic mu nie da.

Dowód: zeznania powoda na rozprawie dnia 21 01 2016 r. (czas 00:04:32-00:14:58) i na rozprawie dnia 2 10 2014 r. (czas 00:08:49-00:57:4).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów urzędowych i prywatnych złożonych do akt przez strony i uzyskanych przez Sąd, zeznań powoda, zeznań świadków: S. K., D. W. (2) i D. K..

Zastrzec jednak należy, że z uwagi na skutecznie zgłoszony przez pozwanego zarzut przedawnienia Sąd oceniał dowody tylko, gdy chodzi o okres dochodzonego roszczenia od dnia 28 listopada 2010 r.

Uzyskane w toku procesu dokumenty nie budziły wątpliwości Sądu, nie były też kwestionowane przez strony. Dowód z nich przeprowadzono na rozprawie dnia 21 stycznia 2015 r.

Na podstawie zeznań świadka S. K., przesłuchanego na rozprawie w dniu 8 stycznia 2015 r. ustalono warunki osadzenia powoda na oddziale (...) Aresztu Śledczego w (...) w roku 2013. Z zeznań tych jednoznacznie wynika, że cela, w której powód wraz ze świadkiem przebywał była wyposażona we właściwy sprzęt kwaterunkowy, a środki czystości, higieny osobistej wydawane powodowi były zgodne z obowiązującymi przepisami. Na podstawie zeznań świadka ustalono także, że powód mógł korzystać z zajęć świetlicowych. Ustalono także, w jakich warunkach powód korzystał z kąpieli. Zeznania te Sąd uznał za wiarygodne jako zbieżne z zeznaniami powoda.

Na podstawie zeznań świadka D. W. (2) przesłuchanego na rozprawie dnia 12 maja 2015 r. ustalono warunki osadzenia powoda w Zakładzie Karnym w (...). Ustalono warunki korzystania przez powoda z zajęć świetlicowych oraz kąpieli i toalet w celach. Zeznania te Sąd uznał za wiarygodne jako zbieżne z zeznaniami powoda i świadka D. K..

Na podstawie zeznań świadka D. K. – kwatermistrza Zakładu Karnego w(...) ustalono warunki osadzenia powoda na oddziale (...) tego Zakładu w roku 2013. Z zeznań tych jednoznacznie wynika, że powód otrzymywał środki czystości i higieny osobistej zgodnie z obowiązującymi przepisami, cele były wyposażone w sprzed kwaterunkowy zgodny z przepisami, istniała możliwość wymiany zużytego lub zniszczonego sprzętu. Ustalono także warunki kąpieli skazanych na oddziale (...) we wspólnych pomieszczeniach łaźni. Powód miał możliwość korzystania z zajęć świetlicowych. Ustalono także warunki korzystania z toalet w celach, które nie były odgrodzone od pomieszczenia mieszkalnego pełnymi zamykanymi drzwiami. Zeznania te Sąd uznał za wiarygodne jako zbieżne z zeznaniami powoda i świadka W..

Na podstawie zeznań powoda przesłuchanego na rozprawie dnia 21 stycznia 2016 r., kiedy to powód potwierdził zeznania informacyjne z rozprawy w dniu 2 października 2014 r. ustalono warunki osadzenia powoda w Areszcie Śledczym w (...) i Zakładzie Karnym w (...) w okresie od 29 listopada 2010 r. do 3 grudnia 2013 r. Zeznania te Sąd uznał za wiarygodne jako zbieżne z zeznaniami przesłuchanych świadków i zgromadzonymi dokumentami. Wskazać przy tym trzeba, że wiarygodność tych zeznań nie przesądza o bezprawności zachowań funkcjonariuszy pozwanego Skarbu Państwa, o czym będzie mowa niżej.

Sąd nie poczynił ustaleń na podstawie zeznań świadka A. T. przesłuchanego na rozprawie w dniu 8 stycznia 2015 r. Świadek ten był osadzony z powodem w Areszcie Śledczym w (...)przez dwa tygodnie w styczniu 2014 r., co stanowczo potwierdził ( czas 00:04:45). Był to więc okres nie objęty żądaniem pozwu i dlatego zeznania świadka nie były przydatne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Na rozprawie dnia 21 stycznia 2016 r. oddalono wniosek powoda zgłoszony w piśmie z dnia 1 października 2014 r. (k. 104) o powołanie biegłego, który wykonałby zdjęcia cel mieszkalnych, w których powód był osadzony w Zakładzie Karnym w (...). Wniosek ten został oddalony, albowiem powód nie wskazał, jakich cel jego wniosek dotyczy. Poza tym powód był osadzony w ZK w (...) ostatni raz od września do grudnia 2013 r. Wniosek został złożony w październiku 2014 r., a więc 10 miesięcy później. Stan cel mieszkalnych, które miałyby być fotografowane był więc inny niż w czasie, gdy powód był tam osadzony.

Na rozprawie w dniu 21 stycznia 2016 r. Sąd oddalił wniosek powoda zgłoszony w piśmie z dnia 1 października 2014 r. (k. 105) o przesłuchanie świadka A. B.. Na rozprawie w dniu 2 października 2014 r. (czas 00:54:54) powód stwierdził, że był z nim osadzony w Areszcie Śledczym w (...) w 2002 r., a także po przewiezieniu powoda do tego Aresztu w związku z prowadzonym postępowaniem w tej sprawie. Ponieważ Sąd uwzględnił podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia powoda obejmujący także osadzenie w roku 2002, wniosek o przesłuchanie świadka został oddalony, bo jego zeznania nie były przydatne dla rozstrzygnięcia sprawy,

Z tych samych względów, na rozprawie dnia 21 stycznia 2016 r., oddalono wniosek powoda o przesłuchanie świadka D. W. (3) zgłoszony w piśmie z dnia 8 lutego 2015 r. (k. 213). Skoro zeznania tego świadka miały dotyczyć warunków osadzenia powoda w Zakładzie Karnym w (...), a roszczenia dotyczące okresu tego osadzenia objęte zostały uwzględnionym przez Sąd zarzutem przedawnienia roszczenia, przesłuchanie tego świadka było zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Pismem z dnia 16 października 2014 r. powód cofnął wniosek o przesłuchanie świadka R. K. (k.132).

Na rozprawie dnia 8 stycznia 2015 r.(czas 00:30:21) powód cofnął wniosek o przesłuchanie świadka P. M. zgłoszony w piśmie z dnia 1 października 2014 r. (k.105).

Roszczenie powoda jest zasadne w niewielkiej części. Zdaniem Sądu, dobra osobiste powoda zostały naruszone przez funkcjonariuszy Skarbu Państwa Aresztu Śledczego w (...) poprzez naruszenie godności powoda w czasie osadzenia w okresach od dnia 28 listopada 2010 r. do dnia 17 grudnia 2010 r., od dnia 25 sierpnia 2011 r. do dnia 24 grudnia 2011 r., od dnia 16 stycznia 2013 r. do dnia 16 września 2013 r. W tych okresach powód wielokrotnie korzystał z cotygodniowej kąpieli w łaźni wraz z innymi współosadzonymi pod prysznicami w jednym pomieszczeniu.

Dobra osobiste powoda zostały także naruszone przez funkcjonariuszy Skarbu Państwa Zakładu Karnego w (...) poprzez naruszenie godności powoda w czasie osadzenia w okresie od 17 września do 10 grudnia 2013 r. W tym okresie powód wielokrotnie korzystał z cotygodniowej kąpieli w łaźni wraz z innymi współosadzonymi pod prysznicami w jednym pomieszczeniu, a także przebywał w celach mieszkalnych wyposażonych w kąciki sanitarne oddzielone od pomieszczenia mieszkalnego celi jedynie ścianami z płyty i drzwiami o niepełnej wysokości – wysokości 1,5-1,6 m.

Powód swoje roszczenie wywodzi z art. 23 kc, art. 24 par. 1 kc i art. 448 kc. Przepis art. 24 par. 1 kc stanowi, że ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Zgodnie zaś z przepisem art. 448 kc, w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Rozpoznając te sprawę w pierwszej kolejności odnieść należy się do podniesionego przez pozwanego w odpowiedzi na pozew (k. 42) zarzutu przedawnienia roszczeń powoda istniejących przed dniem 28 listopada 2010 r. Powód domagał się zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych określając okres tego naruszenia od listopada 1998 r.

Pozew w tej sprawie złożył w administracji Zakładu Karnego w (...) w dniu 2 grudnia 2013 r.

Roszczenie o zadośćuczynienie na podstawie art. 448 kc ustawodawca określił w ramach odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych. Zgodnie z przepisem art. 442/1/ par. 1 kc, roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Powód swoje roszczenie wywodzi z warunków osadzenia w poszczególnych jednostkach penitencjarnych, a o naruszeniu dóbr osobistych i swojej krzywdzie dowiedział się już w czasie pobytu w tych jednostkach. Zatem jego roszczenie uległo przedawnieniu, gdy chodzi o naruszenia dóbr osobistych, które miały miejsce do dnia 28 listopada 2010 r. (tak jak zarzucił pozwany), czyli praktycznie trzy lata przed wniesieniem pozwu w tej sprawie. Na rozprawie w dniu 2 października 2014 r. powód twierdził, że pozew wniósł dopiero teraz, bo wcześniej nie miał wiedzy na temat tego typu rzeczy jak pozew. Twierdził dalej, że nie spotkał się z tym, aby koledzy pozwy pisali, a dalej zeznał, że może i się z tym spotkał, ale jego wiedza na ten temat była niska (czas 00:53:58 k. 109). Nie oznacza to jednak, że dopiero wówczas powód dowiedział się o szkodzie i osobie sprawcy. Wprawdzie powód nie podnosił naruszenia przez pozwanego art. 5 kc poprzez podniesienie zarzutu przedawnienia. Skoro jednak powód kwestię sposobu uzyskania wiedzy o możliwości wniesienia pozwu opisywał na rozprawie, Sąd ocenił prawidłowość zgłoszenia przez pozwanego zarzutu przedawnienia w świetle art. 5 kc. Zgodnie z przepisem art. 5 kc, nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2006 r. (IVCK380/05, Lex179977) wyrażono pogląd, że powołanie się na art. 5 kc w związku z zarzutem przedawnienia może mieć miejsce tylko w wypadkach wyjątkowych, niemniej wyjątkowość ta może być związana z przyczynami dotyczącymi osoby dochodzącej roszczenia. Z kolei w uzasadnieniu wyroku z dnia 17 listopada 2010 r. (ICSK57/10, Lex688661) Sąd ten stwierdził, że w piśmiennictwie i orzecznictwie przyjmuje się zgodnie, że możliwość nieuwzględnienia skutków skorzystania przez uprawnionego z przysługującego mu prawa podmiotowego do uchylenia się od zaspokojenia roszczenia z uwagi na upływ czasu z powołaniem się na art. 5 kc może nastąpić jedynie w wypadkach wyjątkowych. (…) nie jest konieczne, aby przyczyny powodujące opóźnienie leżały wyłącznie lub przynajmniej częściowo po stronie dłużnika, gdyż nieuwzględnienie zarzutu przedawnienia mogą usprawiedliwiać także okoliczności dotyczące wyłącznie wierzyciela. W każdym jednak wypadku muszą to być przyczyny o charakterze wyjątkowym, których wystąpienie powoduje, że uwzględnienie zarzutu przedawnienia pozostawałoby w ostrym konflikcie z obowiązującymi normami etycznymi. Zdaniem Sądu, w rozpoznawanej sprawie o wyjątkowości sytuacji powoda nie ma mowy. Kwestia tzw. przeludnienia, co powód zarzuca w pozwie a dalej nie rozwija oraz kwestia warunków wykonywania kary pozbawienia wolności od wielu lat są podnoszone publicznie i są doskonale znane w środowisku osób osadzonych, o czym świadczą przede wszystkim liczne pozwy kierowane przeciwko Skarbowi Państwa. Przede wszystkim jednak przeciwko temu przemawia to, że powód nie doznał rozstroju zdrowia w wyniku odbywania kary pozbawienia wolności w kwestionowanych warunkach. Jak sam zeznał na rozprawie w dniu 2 października 2014 r., nie korzystał z tych przyczyn ani z pomocy lekarskiej ani psychologicznej (czas 00:48:43). Nie doznał też żadnych trwałych skutków będących rezultatem warunków wykonywania kary pozbawienia wolności. Istnieje także znaczny odstęp czasowy pomiędzy wskazanym przez powoda okresem, za jaki dochodzi zadośćuczynienia, a datą wniesienia pozwu. W żaden sposób nie można uznać aby opóźnienie z wniesieniem pozwu nie było nadmierne.

Zgodnie z przepisem art. 117 kc, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu (par. 1). Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko któremu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się z korzystania z zarzutu przedawnienia. Mając na uwadze to, że pozwany Skarb Państwa skutecznie podniósł zarzut przedawnienia, powodowi nie przysługuje prawo dochodzenia roszczeń z tytułu naruszenia dóbr osobistych do dnia 28 listopada 2010 r. Roszczenia o naruszenie dóbr osobistych powoda za ten okres podlegają oddaleniu. Zatem w całości podlega oddaleniu roszczenie powoda przeciwko Aresztowi Śledczemu w (...), w którym był osadzony w latach 2001-2002. W całości podlegają oddaleniu roszczenia przeciwko Zakładowi Karnemu (...), w którym był osadzony w latach 1999-2001 oraz Zakładowi Karnemu w (...), gdzie był osadzony w katach 2005-2006. W części natomiast podlegają oddaleniu roszczenia przeciwko Aresztowi Śledczemu w (...) za okres do 28 listopada 2010 r.

W konsekwencji uwzględnienia zarzutu przedawnienia części roszczeń powoda przedmiotem rozpoznania w tej sprawie będą roszczenia przeciwko:

a) Aresztowi Śledczemu w (...) za okresy od dnia 28 listopada 2010 r. do dnia 17 grudnia 2010 r., od dnia 25 sierpnia 2011 r. do dnia 24 grudnia 2011 r., od dnia 16 stycznia 2013 r. do dnia 16 września 2013 r.;

b) Zakładowi Karnemu w (...) za okres od dnia 17 września do dnia 10 grudnia 2013 r.

Zdaniem Sądu, zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala na ustalenie, że w wyżej wskazanych okresach osadzenia powoda w Areszcie Śledczym w (...) i Zakładzie Karnym w (...) doszło do naruszenia jego dób osobistych. Nie każde jednak działanie funkcjonariuszy tych jednostek penitencjarnych stanowiło naruszenie dóbr osobistych powoda.

Katalog dóbr osobistych określa przepis art. 23 k.c. stanowiący, iż dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Aby przypisać odpowiedzialność z tytułu naruszenia dóbr osobistych, koniecznym jest kumulatywne istnienie trzech podstawowych przesłanek: istnienia dobra osobistego, zagrożenia lub naruszenia tego dobra oraz bezprawności zachowania sprawcy. Konstrukcja art. 24 par. 1 k.c. przewiduje rozkład ciężaru dowodu istnienia tych przesłanek. Na żądającym ochrony ciąży obowiązek wykazania istnienia dobra osobistego oraz tego, że dobro osobiste zostało zagrożone lub naruszone. Pozwany natomiast ma obowiązek wykazania, że jego działanie nie było bezprawne.

Działanie nie jest bezprawne, chociażby zagrażało dobru osobistemu lub nawet je naruszało, przede wszystkim wówczas, gdy jest oparte na obowiązującym przepisie prawa albo stanowi wykonywanie prawa podmiotowego. Działanie to zostanie uznane za bezprawne, jeżeli jest ono sprzeczne z aktualnym porządkiem prawnym, a więc z normami prawnymi lub regułami postępowania wynikającymi z zasad współżycia społecznego. Ingerencja w sferę cudzych dóbr osobistych jest dopuszczalna (nie może zostać uznana za bezprawną), jeżeli następuje w wykonaniu szeroko rozumianego prawa podmiotowego.

Wskazać również należy, iż przy ocenie, czy doszło do naruszenia dobra osobistego, decydujące znaczenie ma element obiektywny. Zgodnie, bowiem z przyjętą linią orzeczniczą granice roszczeń służących ochronie dóbr osobistych należy określać nie według subiektywnego tylko odczuwania ze strony danego podmiotu, lecz w ramach obiektywnie wytyczonych przez zagwarantowany porządek prawny. Ocena, czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego, nie może być dokonana według miary indywidualnej wrażliwości osoby, która czuje się dotknięta zachowaniem innej osoby (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2002 r., IICKN953/2000). Dokonując oceny, czy nastąpiło naruszenie danego dobra osobistego należy odnosić się do poglądów panujących w społeczeństwie, posługiwać się w tym celu abstrakcyjnym wzorcem "przeciętnego obywatela", nie zaś odwoływać się do jednostkowych odczuć i ocen osoby pokrzywdzonej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 marca 2013 r., IACa1034/12, Lex1298984 ). Miernika pozwalającego na ustalenie, czy naruszona została cześć - godność takiej osoby należy, więc przede wszystkim upatrywać w tzw. opinii publicznej, która jest wyrazem poglądów powszechnie przyjętych i akceptowanych przez społeczeństwo w danym czasie i miejscu. Istotnym jest także, iż nie każde zachowanie, które nie jest zgodne z wzorcami moralnymi jest w powszechnym odczuciu rozumiane jako działanie naruszające godność osobistą jednostki i jej dobre imię.

Jak już wyżej wskazano, konieczną przesłanką prowadzącą do uznania, że nastąpiło naruszenie dóbr osobistych jest bezprawność zachowania sprawcy. Brak bezprawności w każdym przypadku wyłącza odpowiedzialność za naruszenie dóbr osobistych. Ustawodawca w przepisie art. 24 par. 1 k.c. ustanowił domniemanie bezprawności naruszenia dobra osobistego bez względu na winę lub nawet świadomość sprawcy.

Przechodząc do istoty sprawy, powód zarzucał, że w pozwanych jednostkach penitencjarnych naruszono jego dobro osobiste w postaci godności i prawa do intymności. Dobro osobiste, jakim jest cześć człowieka obejmuje dobre imię i godność. Poczucie godności jest zapewnione wówczas, gdy człowiek traktowany jest z należytym szacunkiem. Cześć człowieka konkretyzuje się w poczuciu własnej wartości i oczekiwaniu szacunku ze strony innych ludzi (wyrok SN z dnia 16 stycznia 1976 r., IICR692/75, OSNC 1976/11/251). Otwarty katalog dóbr osobistych obejmuje dobra osobiste związane ze sferą życia prywatnego, rodzinnego, ze sferą intymności. Zapewnienie przez Państwo godziwych warunków odbywania kary pozbawienia wolności jest jednym z podstawowych wymagań demokratycznego Państwa Prawnego, znajdujących wyraz w normach prawa międzynarodowego. Wynika to wprost z art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, stanowiącego, że każda osoba, pozbawiona wolności, będzie traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem przyrodzonej godności człowieka. Te zasady prawa międzynarodowego wyrażają przepisy art. 40 i 41 ust. 4 i art. 47 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. W wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 sierpnia 2015 r. (IACa195/15, Lex1808676) wyrażono jednak pogląd, że sam fakt izolacji immanentnie wiąże się z pewnym dyskomfortem, a nawet cierpieniem, i jedynie niezachowanie warunków odbywania kary pozbawienia wolności wynikających z obowiązujących przepisów i narażenie osadzonych na istotne dolegliwości może uzasadniać uznanie naruszenia czy też zagrożenia dóbr osobistych.

Zdaniem Sądu, nadmiernymi uciążliwościami i dolegliwościami dla powoda było osadzenie w Zakładzie Karnym w (...) w celach trzyosobowych, w których nie zostały w pełni trwale wydzielone kąciki sanitarne. Taki stan cel wynika jednoznacznie z zeznań świadka D. K. funkcjonariusza tego Zakładu oraz z zeznań powoda. Z zeznań z tych jednoznacznie wynika, że kąciki sanitarne w tych celach były wydzielone dwiema ścianami nie z cegły tylko z płyty i „drzwiami”, lecz nie pełnymi tylko na wysokość 1,5-1,6 m tak, że osoba korzystająca z toalety była widoczna dla współosadzonych. Oczywistym jest i to, że takie „drzwi” nie zapewniały ani izolacji osoby korzystającej z toalety, ani nie chroniły osoby przebywającej w części mieszkalnej od odgłosów i zapachów będących rezultatem tego korzystania.

Zmuszenie osadzonego do korzystania z urządzeń sanitarnych w obecności innej, obcej osoby, z możliwością każdoczesnego wejścia do celi funkcjonariusza SW stanowi naruszenie godności człowieka – powoda. Sfera czynności fizjologicznych człowieka należy do najbardziej intymnych elementów jego codziennego funkcjonowania. Zachowanie tej intymności jest powszechnie akceptowanym dowodem szacunku i kultury w społeczeństwie polskim. Również zmuszanie innych osób współosadzonych do znoszenia sytuacji korzystania przez osadzonego z urządzeń sanitarnych i uczestniczenia w tych czynnościach poprzez doznania zmysłów wzroku, słuchu i węchu stanowi nadmierną i wręcz niedopuszczalną uciążliwość związaną z wykonywanie kary pozbawienia wolności w takich warunkach. Taka sytuacja jest również obiektywnie nieakceptowana w warunkach polskich także na wolności.

Zgodnie z przepisem par. 28 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności, cela mieszkalna powinna być wyposażona w łóżko dla każdego skazanego, odpowiednią do liczby skazanych ilość stołów, szafek i taboretów oraz środków do utrzymania czystości w celi. Niezbędne urządzenia sanitarne sytuuje się w sposób zapewniający ich niekrępujące użytkowanie, z zastrzeżeniem art. 110 par. 3 kkw (dotyczy zakładów półotwartych). Usytuowanie WC o takim stanie wydzielenia jak wyżej opisano w celach o powierzchni od około 10 m/2 do około 12 m/2 nie może być uznane za pozwalające na ich niekrępujące użytkowanie. Rację ma powód twierdząc, że jest to krępujące, gdy jeden z osadzonych korzysta z toalety, a pozostali spożywają posiłek. W takich warunkach powód przebywał w Zakładzie Karnym w (...) będąc osadzonym w celach trzyosobowych w okresie od 17 września do 10 grudnia 2013 r.

W tym miejscu należy odnieść się do podnoszonego przez pozwanego w odpowiedzi na pozew zarzutu, iż nie wydzielenie trwale kącików sanitarnych jest uzasadnione względami bezpieczeństwa, koniecznością obserwacji skazanych i interwencji w sytuacji stosowania przez nich wobec siebie przemocy, czy zamachów samobójczych. Zarzut ten nie jest trafny. Powód nie został uznany za skazanego niebezpiecznego, co do którego stosowane są wzmożone środki bezpieczeństwa. Nic takiego nie wynika z akt sprawy. Poza tym kreowana przez pozwanego reguła nie znajduje potwierdzenia w praktyce funkcjonowania innych jednostek penitencjarnych. Chociażby w Areszcie Śledczym w (...), w którym powód także przebywał, kąciki sanitarne są wydzielone trwałymi ścianami i pełnymi zamykanymi drzwiami. Wobec tego zarzut pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z par. 30 ust. 3 tego samego rozporządzenia, skazany korzysta co najmniej raz w tygodniu z ciepłej kąpieli. Skazany zatrudniony przy pracach brudzących korzysta z odpowiednio częstszych kąpieli. Kąpiel skazanego chorego odbywa się według wskazań lekarza. Jak wynika z poczynionych ustaleń powód z takiej kąpieli wielokrotnie korzystał w Zakładzie Karnym w (...) i Areszcie Śledczym w (...). Przywołany przepis rozporządzenia nie określa warunków takiej kąpieli. Powód podnosił, że w obu jednostkach penitencjarnych zmuszony był kapać się w grupach wieloosobowych albo ze współosadzonymi z tej samej celi, w tym samym pomieszczeniu pod prysznicami. Stanowiska z prysznicami nie były oddzielone tak, że osoby kąpiące się widziały siebie nawzajem.

Zdaniem Sądu, takie warunki kąpieli są nadmierną uciążliwością dla powoda jako osoby odbywającej karę. Powód ma prawo do prywatności, w tym do ochrony swojego wyglądu, także w sferach intymnych, przed innymi osobami, na których wybór powód nie miał wpływu. Jest powszechnym, że we wszystkich publicznych miejscach, w których ludzie kąpią się bez odzieży, miejsca do kąpieli są indywidualnie wydzielone i osłonięte od wzroku innych osób (szatnie pracownicze i sportowe, baseny, łaźnie). Zapewnia to prawo do intymności i chroni przed ciekawością oraz ocenami i uwagami innych osób. W takich warunkach powód korzystał z kąpieli w czasie pobytu w Zakładzie Karnym w (...) w okresie od 17 września do 10 grudnia 2013 r. oraz w czasie osadzenia w Areszcie Śledczym w (...) w okresach: od dnia 28 listopada 2010 r. do dnia 17 grudnia 2010 r., od dnia 25 sierpnia 2011 r. do dnia 24 grudnia 2011 r. i od dnia 16 stycznia 2013 r. do dnia 16 września 2013 r.

Zdaniem Sądu, bezprawnym było więc, jako sprzeczne z par. 28 ust. 3 rozporządzenia, odbywanie przez powoda kary pozbawienia wolności w celach bez trwale wydzielonych kącików sanitarnych w Zakładzie Karnym w (...). Bezprawnym też, bo sprzecznym z par. 30 ust.3 rozporządzenia jako naruszającym powszechnie przyjęte zasady było zorganizowanie kąpieli powoda wraz innymi osadzonymi w jednym pomieszczeniu pod prysznicami w Zakładzie Karnym w (...) i Areszcie Śledczym w (...).

Na podstawie przepisu art. 448 kc kompensowana jest krzywda, a więc szkoda niemajątkowa wywołana naruszeniem dobra osobistego, polegająca na fizycznych dolegliwościach i psychicznych cierpieniach pokrzywdzonego. Sąd nie ma obowiązku zasądzenia zadośćuczynienia w każdym przypadku wyrządzenia krzywdy naruszeniem dobra osobistego. Fakultatywny charakter zadośćuczynienia za krzywdę („sąd może także przyznać") nie oznacza dowolności organu stosującego prawo, co do możliwości korzystania z udzielonej mu kompetencji (tak A. Olejniczak w komentarzu do art. 448 kc w programie komputerowym Lex teza 14). Ustalenie wysokości zadośćuczynienia powinno być dokonane z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy oraz przesłanek stosowania art. 445 par. 1 statuującego obowiązek Sądu przyznania odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Zadośćuczynienie odpowiednie to zadośćuczynienie odpowiadające rodzajowi i rozmiarowi cierpień powoda, natężeniu tych cierpień i czasowi ich trwania oraz odpowiednie do doznanych skutków. Powód niewątpliwie doznał psychicznych cierpień związanych ze znoszeniem warunków korzystania z kącików sanitarnych trwale nie wydzielonych i kąpieli ze współosadzonymi.

Jak Sąd ustalił pobyt powoda w Zakładzie Karnym w (...) od 17 września do 16 grudnia 2013 r. to prawie 3 miesiące – 85 dni. Przez cały ten okres powód był osadzony w celach trzyosobowych bez trwale wydzielonych kącików sanitarnych. W okresie tym (ponad 12 tygodni) powód korzystał z kąpieli, co najmniej 12 razy. Zdaniem Sądu odpowiednią kwotą zadośćuczynienia za naruszenia dóbr osobistych powoda przez ten czas będzie kwota 5 600 zł. Kwota ta będzie odpowiednia z uwagi na rodzaj doznawanych przez powoda przeżyć i czas ich trwania, który nie jest jednak zbyt długi. Kwota ta nie jest przy tym wygórowana, gdy zważy się, że uwzględnione roszczenie dotyczyło naruszenia intymności powoda a więc sfery w swej istocie najbardziej związanej z osobą ludzką.

Jak Sąd ustalił łączny pobyt powoda w Areszcie Śledczym w (...) od 28 listopada 2010 r. do 16 września 2013 r., uwzględniając przerwy w osadzeniu w tej jednostce penitencjarnej to 13 miesięcy – około 390 dni czyli około 56 tygodni. W okresie tym powód korzystał z kąpieli, co najmniej 56 razy. Zdaniem Sądu odpowiednią kwotą zadośćuczynienia za naruszenia dóbr osobistych powoda przez ten czas będzie kwota 5 600 zł. Kwota ta będzie odpowiednia z uwagi na rodzaj doznawanych przez powoda przeżyć i czas ich trwania. Kwota ta nie jest przy tym wygórowana, gdy zważy się, że uwzględnione roszczenie dotyczyło naruszenia intymności powoda a więc sfery w swej istocie najbardziej związanej z osobą ludzką i najbardziej wrażliwej na niehumanitarne traktowanie.

Niezasadne były pozostałe zarzuty stawiane przez powoda Zakładowi Karnemu w (...) jak i Aresztowi Śledczemu w(...).

Powód w pozwie podnosił zarzut odbywania kary w tzw. warunkach przeludnienia, przy czym w toku procesu nie wskazywał konkretnie, której jednostki penitencjarnej to dotyczyło. Powód okoliczności tej zresztą nie wykazał, a ciężar dowodu naruszenia dobra osobistego w ten sposób na nim spoczywał. Dlatego ogólnie należy tylko wspomnieć, że zgodnie z przepisem art. 110 kkw, w brzmieniu obowiązującym od dnia 6 grudnia 2009 r., skazanego osadza się w celi mieszkalnej wieloosobowej lub jednoosobowej (par. 1). Powierzchnia w celi mieszkalnej, przypadająca na skazanego, wynosi nie mniej niż 3 m ². Cele wyposaża się w odpowiedni sprzęt kwaterunkowy zapewniający skazanemu osobne miejsce do spania, odpowiednie warunki higieny, dostateczny dopływ powietrza i odpowiednią do pory roku temperaturę, według norm określonych dla pomieszczeń mieszkalnych, a także oświetlenie odpowiednie do czytania i wykonywania pracy (par. 2). Dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego może umieścić skazanego na czas określony, nie dłuższy niż 14 dni, w warunkach, o których mowa w par. 2 zdanie drugie, w celi mieszkalnej, w której powierzchnia przypadająca na skazanego wynosi poniżej 3 m ², nie mniej jednak niż 2 m ², jeżeli zachodzi konieczność natychmiastowego umieszczenia w zakładzie karnym lub areszcie śledczym nieposiadającym wolnych miejsc w celach mieszkalnych:

1) skazanego na karę pozbawienia wolności przekraczającą 2 lata,

2) skazanego określonego w art. 64 par. 1 lub 2 oraz art. 65 kk,

3) skazanego za przestępstwo określone w art. 197-203 kk,

4) skazanego, który samowolnie uwolnił się od odbywania kary pozbawienia wolności,

5) skazanego, który korzystając z zezwolenia na czasowe opuszczenie zakładu karnego lub aresztu śledczego, nie powrócił w wyznaczonym terminie,

6) przetransportowanego na polecenie sądu lub prokuratora z innego zakładu karnego lub aresztu śledczego, w celu udziału w rozprawie lub innych czynnościach procesowych,

7) osoby tymczasowo aresztowanej, ukaranej karą porządkową lub co do której zastosowano inne środki przymusu skutkujące pozbawienie wolności (par.2b). Okres, o którym mowa w par. 2b, może być przedłużony tylko za zgodą sędziego penitencjarnego. Łączny okres umieszczenia skazanego w warunkach określonych w par. 2b nie może przekroczyć 28 dni (par. 2c). Wydając decyzję na podstawie par. 2a-2c, należy minimalizować zagrożenie pogorszenia warunków wykonywania kary pozbawienia wolności i tymczasowego aresztowania oraz zmierzać do szybkiego umieszczenia w celi mieszkalnej, o której mowa w par. 2 (par. 2d). W decyzji wydanej na podstawie par. 2a-2c należy określić czas oraz przyczyny umieszczenia skazanego w warunkach, w których powierzchnia w celi mieszkalnej przypadająca na skazanego wynosi mniej niż 3 m ², a także oznaczyć termin, do którego skazany ma w tych warunkach przebywać (par. 2e). Skargę na decyzję wydaną na podstawie par. 2a-2c sąd rozpoznaje w terminie 7 dni (par. 2f). Przepisy par. 2b lub 2c mogą być stosowane wobec tego samego skazanego nie wcześniej niż po upływie 180 dni od dnia zakończenia okresu, na który nastąpiło poprzednie umieszczenie w warunkach w nich określonych (par. 2i).

Jak wynika z przywołanych przepisów, w okresie objętym nieprzedawnionym roszczeniem powoda stosowana była szczególna procedura związana z umieszczeniem osadzonego w celi o powierzchni mniejszej niż 3 m/2 na osadzonego. W przypadku takiego umieszczenia następowało wydanie przez dyrektora zakładu karnego decyzji, od której osadzony miał prawo odwołania do sądu. Powód nie wskazał, aby takimi decyzjami dysponował i nie powoływał się na nie.

Nie są trafne zarzuty powoda stawiane Zakładowi Karnemu w (...) i Aresztowi Śledczemu w (...), co do warunków technicznych w celach, ich standardu, jakości wyposażenia, zajęć świetlicowych czy stanu odzieży skarbowej, pościeli, ręczników i ścierek oraz ilości środków czystości i higieny osobistej wydawanych skazanym, warunków suszenia bielizny. Jak wynika z zeznań powoda i świadka D. K. środki czystości i higieny osobistej były wydawane w ilościach zgodnych z obowiązującymi przepisami. W przywołanym wyżej wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi wskazywano na to, że wykonywanie kary pozbawienia wolności prowadzi do pewnego dyskomfortu a nawet cierpienia. Żaden przepis obowiązującego prawa nie nakazuje Skarbowi Państwa udostępniania osadzonemu nowego sprzętu kwaterunkowego, odzieży, bielizny, pościeli i ręczników. Stan techniczny cel, standard ich wyposażenia oraz jakość otrzymywanych przedmiotów jest wypadkową z jednej strony poszanowania mienia przez osadzonych, a z drugiej strony możliwości finansowych Państwa. Państwo to nie ma możliwości należytego finansowania szpitali i placówek medycznych, szkolnictwa, pomocy społecznej, opieki nad osobami starszymi. Trudno, więc żądać, aby kosztem innych sfer życia społecznego dofinansowywało więziennictwo. Domaganie się tego poprzez prezentowane przez powoda stanowisko jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Zatem postępowanie funkcjonariuszy pozwanych jednostek penitencjarnych w tym zakresie nie jest bezprawne, gdyż nie stanowi naruszenia ani prawa ani zasad współżycia społecznego.

Wobec tego, że zasadnym były jedynie wyżej opisane zarzuty naruszenia dóbr osobistych powoda przez funkcjonariuszy Zakładu Karnego w (...) i Aresztu Śledczego w (...), Sąd uznał, że żądana przez powoda kwota zadośćuczynienia jest bezzasadna ponad kwoty po 5 600 zł. od każdej z tych jednostek, o czym była mowa wyżej.

Sąd rozważał również kwestię odpowiedzialności pozwanego na podstawie przepisu art. 417 par. 1 kc. Uznał jednak, że i przy takiej podstawie prawnej roszczenie powoda jest bezzasadne.

Odpowiedzialność odszkodowawcza na podstawnie przepisu art. 417 kc zachodzi bowiem tylko wówczas gdy działanie sprawcy szkody jest bezprawne. Jak już wskazano analizując odpowiedzialność pozwanego na podstawie przepisów art. 23 kc i art. 24 par. 1 kc działania funkcjonariuszy pozwanego Skarbu Państwa, poza zakresem uwzględnionego roszczenia, nie były bezprawne co odnosi się także do podstawy prawnej jaką stanowi przepis art. 417 kc. Dodatkowo wskazać należy, że przepis ten statuuje odpowiedzialność odszkodowawczą a więc za szkodę majątkową – uszczerbek majątkowy – tymczasem powód nie domagał się odszkodowania w niniejszej sprawie, lecz zadośćuczynienia za szkodę niemajątkową.

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa podnosił też zarzut sprzeczności roszczenia powoda z zasadami współżycia społecznego. Zdaniem Sądu, roszczenie powoda w części uwzględnionej nie stanowi naruszenia art. 5 kc. Skoro bowiem w tym zakresie funkcjonariusze Skarbu Państwa sami naruszyli prawo i zasady współżycia społecznego nie mogą domagać się ochrony na podstawie tego przepisu.

Mając na uwadze tak poczynione ustalenia i rozważania, w punktach 1 i 3 wyroku, na podstawie przepisów art. 23 kc, art. 24 par. 1 kc i art. 448 kc, zasądzono na rzecz powoda kwoty po 5 600 zł. za naruszenie jego dóbr osobistych w czasie osadzenia w Areszcie Śledczym w (...) i Zakładzie Karnym w (...).

W punktach 1 i 3 wyroku zasądzono także odsetki ustawowe od dnia 28 stycznia 2016 r., to jest zgodnie z żądaniem pozwu. O odsetkach orzeczono na podstawie przepisów art. 481 par. 1 i 2 kc oraz art. 359 par. 1 i 2 kc.

W punktach 2 i 4 wyroku oddalono w pozostałym zakresie powództwo przeciwko Skarbowi Państwa Aresztowi Śledczemu w (...) i Skarbowi Państwa Zakładowi Karnemu w (...) jako bezzasadne, a częściowo przedawnione, gdy chodzi o roszczenia dotyczące okresu przed 28 listopada 2010 r. O oddaleniu powództwa orzeczono na podstawie przepisów art. 23 kc, art. 24 par. 1 kc i art. 448 kc stosowanych, a contrario oraz na podstawie przepisów art. 117 par. 1 i 2 kc, gdy chodzi o roszczenia przedawnione.

W punktach 5, 6 i 7 wyroku oddalono powództwo przeciwko Skarbowi Państwa Zakładowi Karnemu (...), Skarbowi Państwa Aresztowi Śledczemu w (...) i Skarbowi Państwa Zakładowi Karnemu w (...) jako przedawnione. O oddaleniu powództwa orzeczono na podstawie przepisów art. 23 kc, art. 24 par. 1 kc i art. 448 kc stosowanych, a contrario oraz na podstawie przepisów art. 117 par. 1 i 2 kc.

W punkcie 8 orzeczono o kosztach postępowania na podstawie przepisów art. 108 par. 1 kpc i art. 102 kpc. Mimo że powód przegrał sprawę praktycznie w całości Sąd nie obciążył go kosztami postępowania na rzecz Skarbu Państwa uznając, że skoro do naruszenia dóbr osobistych powoda doszło w wyniku działania funkcjonariuszy Skarbu Państwa zachodzi uzasadniony wypadek, aby należnego powodowi zadośćuczynienia nie pomniejszać o koszty należne pozwanemu. Powód nie ma bowiem innego majątku, z którego mógłby te koszty pokryć.